'Dagen vol verschrikking Zwartsnuver OORLOGSDAGBOEK VAN EEN HOOFDPLAATSE Plaatselijk nieuws UIT HET ZAKENLEVEN 5 september: 6 september: 7 september: 8 september: 11 september: 15 september: PAGINA ZEELAND 3IWOENSDAG 5 NOVEMBER 1986 1942:26 Juni: 29 juni: 24 juli: 25 juli: 10 augustus: 17 augustus: 6 september: 6 oktober: 20 november: 21 november: 1943:20 mei: 20 juni: Juni 1943: Studiemiddag kinder mishandeling Waterschappen naar 2000 Dammenroute kost Zeeland extra geld Hillenius over feestvieren VAN ZEELAND DEZE WEEK is het 42 jaar geleden dat heel Zeeuwsch-Vlaanderen bevrijd is. Tijdens de Tweede Wereldoorlog hielden velen een dagboek bij. Veel van de geschriften zijn nooit boven water gekomen, ter wijl ze toch vaak een treffend beeld geven van het dagelijks leven van de burgers in die donkere perio de. De Hoofdplaatse Dorpsraad heeft korte tijd geleden zo'n dagboek boven water gekregen. Het is een ge schrift van een oud-inwoonster van het dorp. Op deze pagina staat een samenvatting van het dagboek, dat tijdens de herdenkings-expositie 'De bvrijding van Hoofdplaat' in het dorpshuis te zien en te lezen was. Op verzoek van de schrijfster hebben we alle na men van de beschreven personen veranderd omdat in dit geval de namen er niet toe doen. Ook de schrijf ster wil liever anoniem blijven. Het dagboek stopt op de dag, 15 oktober 1944, van het bombardement van Hoofdplaat. De schrijfster vlucht dan Hoofdplaat uit omdat het niet veilig is om langer in haar woning te blijven. In haar haast laat ze het dagboek achter. Tot de bevrijding van haar woonplaats, 10 oktober '44, verblijft ze bij boeren, daarna keert terug naar haar dorp. 1944: juli: 14 augustus: 28 augustus: 3 september: Westdorpe T20 PAGINA ZEELAND 4 staan. Tegen geweld echter is er weinig te be ginnen. De boeren brengen echter de slechte het eerste. Het tuig wordt weggestopt zodat de Duit sers niets vinden dan wat oude garelen en oude wagens. Het is een zoeken en vloeken van be lang. De boeren moeten het echter tenslotte toch opgeven. Ze hebben echter bereikt dat in plaats van om één uur, zoals moest, ze pas om negen uur 's avonds klaar waren met vorderen. Nu be gint de uittocht. De bevolking is woedend, maar kan niets beginnen tegen gewapend geweld. 27 Wagens bespannen met twee paarden, dus 54 paarden en nog vier losse paarden rijden ons dorp uit als buit van de overweldiger. Hij komt er echter niet ver mee. Doordat hij zo laat klaar was kwamen ze niet meer op tijd aan het veer. Ze zijn vervolgens maar naar België getrokken, waar zij ze in de steek hebben moeten laten. De boeren zijn dan zelf op zoek gegaan en velen zijn nog met hun paarden kunnen terugkeren. De Duitse politie verlaat ook ons dorp. A. moet hun hebben en houden naar Breskens brengen. Bij aankomst daar bleek het nest van de kame raden leeg te zijn. Nu probeerden ze nog zo spoe dig mogelijk de overkant te bereiken en dwin gen A. met hen mee over te steken. Deze smeert hem echter, zodra hij de kans veilig ziet. Nu is het alsof de oorlog klaar is. Er is geen en kele Duitser te zien en het is weer alles stil. De geallieerden rukken snel op. Hun troepen zijn Brugge genaderd. Nu komen hele troepen Duitsers naar hier gevlucht. Ze zitten gevangen en kunnen via Antwerpen niet meer weg. Daarom proberen ze nog over de Schelde weg te komen, voor ze krijgsgevangen gemaakt wor den. Bij de veren is het echter zo vol dat er voor de meesten geen kans is om over te komen. Daarom vorderen ze ook de kleinere schepen. De schippers verstoppen zich echter en maken hun schepen onklaar. Het is een dag van geweld. Gisteren dachten we nog alles is weg, de oorlog is nu voor ons voorbij maar vandaag krijgen we des te meer. De sodla- ten laten alle bunkers springen. Horen en zien vergaat. De soldaten zijn woedend omdat de schippers onvindbaar zijn, terwijl de Tommie steeds dichterbij komt. Ze zijn zo woedend dat ze alles verwoesten, wat ze hebben. De mooiste wagens laten ze in de lucht vliegen of rijden ze in het water. Bij zo'n ontploffing zijn ook onze huizen vernield. Alle ruiten waren kapot en de muren en deuren zijn totaal ontzet. Wij kunnen niet meer boven slapen. Het hele dak is kapot en waar krijgen we materiaal om alles weer te ma ken? Ons dorp wordt overstroomd met Duitse troe pen. Steeds komen er meer, met auto's met fiet sen, te voet. Op allerlei manieren trachten ze weg te komen. Ze geen aanvoer meer van hun keukens en nu vorderen ze maar raak. Koeien, varkens, graan, fietsen, karren, paarden, alles zelfs het brood bij de bakker wordt in beslag ge nomen. Nog steeds komen er nieuwe troepen bij. Ze staan maar steeds naar de overkant te staren en hebben geen gelegenheid over te komen. Het is een angstige week. Ook komen er nu voortdurend vliegtuigen over die de troepen be schieten. Het is erg gevaarlijk ook voor de bur gerij. Van Breskens naar Vlissingen gaat nog een boot. Het personeel hiervan is ondergedo ken. Nu moet de Duitse marine zelf varen, maar hoe hard hij ook vaart, er blijven hoe langer hoe meer Duitsers staan. Nog altijd proberen de Duitse troepen over te komen. Het is twee uur in de middag en men zou zeggen dat Zeeuwsch-Vlaanderen in brand staat. De Duitsers laten hun voorraden ontplof fen of steken deze in brand. Overal stijgen zwarte rookwolken omhoog. Opeens worden wij opgeschrikt door geweldige knallen. Als wij op de zeedijk staan zien wij wat er gebeurd is. Breskens wordt zwaar gebombardeerd. Grote vuurzuilen en dikke zwarte rookwolken zijn van hieruit goed zichtbaar. De grond beeft on der onze voeten. Het is een vreselijk gezicht. Terwijl wij nog vol angst staan te kijken komt er onverwacht een vliegtuig uit de lucht en be stookt een olieboot die hier moest lossen. De ra- ketbom treft doel en van de boot is haast niets meer over. Een Rode Kruis-boot haalt de ge wonde bemanning uit het water en deze worden in de school ondergebracht. Tegen de avond komen er nog steeds auto's met gewonden aan uit Breskens. Soldaten en bur gers. De meisjes uit ons dorp worden geroepen om te helpen. Wat een aanblik, de mensen liggen in rijen op stro. De een mist een arm, de ander een of beide benen. Na de eerste hulp te hebben ontvangen van militaire en burger doktoren worden de gewonden weer verder vervoerd naar de ziekenhuizen. 11 September was alweer een dag vol verschrikking. Na alles wat vooraf is gegaan is liet of er voort durend een enorme spanning onder de bevol king hangt De mannen gaan niet meer werken, maar blijven thuis. Wij wachten op de geal lieerde legers, die wij in de verte reeds horen schieten en die ons, hopen wij, spoedig zullen bevrijden van dit alles. Het is middag omstreeks half twaalf. In de verte komen enige escaders bommenwerpers. Angstig staan wij te kijken waar ze naar toe vliegen. Ze komen onze kant uit. Iedereen zoekt dekking, want wat te Breskens gebeurde kan ook hier ge beuren. Vooral met zoveel soldaten langs de we gen. Opeens daar suizen ook de bommen naar beneden. Dit geluid alleen al doet ons ineen krimpen van angst. De bommen ontploffen met geweldige knallen. Alles dreunt en beeft en wat getroffen wordt daar blijft niets van over dan een hoop met puin of een diepé put. Gelukkig is maar een klein gedeelte van het dorp geraakt. Een straat bij de haven werd totaal verwoest. Ook een pakhuis waarin zich soldaten bevonden is totaal uitgebrand. Bij deze bomaanval kwam een dertigtal soldaten en zes burgers omhet le ven. Ook zijn er nog enkele mensen voor hun le ven verminkten. Bij onze buurman, namelijk een gezin van zeven personen, kwamen er vier om het leven en waren er twee ernstig gewond. Hun huis werd met de grond gelijk gemaakt. Wij waren dus ook dicht bij maar kwamen met veel materiële schade en nog meer schrik vrij. Bah, wat een toestanden toch. De mensen waren na de aanval zo zwart als ko- lendragers en veel over de zenuwen van angst. Toch werd er goed geholpen om de branden te blussen en de gewonden te helpen. 15 september was een dag te meer van angst. Wat gaat nog volgen, zo vragen wij ons af. Nu onze huizen zo kapot zijn en het steeds gevaarlijker wordt, vluchten de burgers het dorp uit en vragen om onderdak bij de boeren. Hier stopt het dagboek. De schrijfster vluchtte samen met haar familie Tiaar een boer en wachtte daar de bevrijding af. Het hele dorp in rep en roer. Grote troepenver plaatsingen, het wemelt van groene uniformen. De Duitsers verwachten den Englander zou je zo zeggen. Stellingen en prikkeldraad-versperrin gen worden aangelegd. Hiervoor wordt zelfs het koren afgemaaid. De Zeedijk wordt haast on dersteboven gegraven. Het zijn net mieren, zo veel soldaten als er daar werken. Om de onrust onder de bevolking nog te vergroten verschijnen er omringd door de nodige officieren, twee gene raals in groot tenue op het toneel. De soldaten van het zesde verlaten Alweer het dorp en maken plaats voor het vijfde. Zij moe ten voortdurend dienst doen aan de dijk, want volgens hen komen de Englander nu vast en ze ker. Het alarm is dan ook niet van de lucht, soms twee tot drie keer per nacht. Ons weiland wordt gevorderd voor het bouwen van barakken. Hiervoor komen werkmensen van de Maatschappij Tot. Het zijn meest Belgi sche fabrieksarbeiders die voor de Duitsers werken, want onze mensen vertikken het ge woon om voor de vijand te werken, zolang ze er niet voor gedwongen worden. Op de wei wordt een grote barak neergezet. Ook het huis naast de wei moet ontruimd worden. Rondom wei en huis tot aan de nieuwe dijk staat alles vol met prikkeldraad-versperringen. Hier achter worden alle soldaten gebracht. Daar zit ten ze nu zowaar opgesloten net als koeien ach ter prikkeldraad. Maar enfin, opgeruimd staat netjes. Wat gaat er nu weer gebeuren? Een hele bende soldaten komt op ons dorpje af. Ze stellen zich op met afweergeschut tussen de huizen in de tuinen en op de dijk. Je zou weer zo zeggen daar komt de Tommie aan. Het blijken echter grote oefeningen te zijn. De manschappen, paarden en wagens met keukens en de hele boel worden in schepen geladen en varen de Schelde op. Dan varen ze tot voorbij den twee Dijkputten en wordt er een landing uitgevoerd. Er moeten barakken en bunkers gemaakt wor den. De (Belgische) werklieden staan onder con trole van de Duitsers. Ze lopen echter geregeld naar huis en blijven dan een dag of vier thuis, waarna ze weer terug moeten komen. Om nu de werklieden wat schrik aan te jagen hebben ze de hulp ingeroepen van de Hollandse Zwarthemden (NSB-ers). Deze moeten er voor zorgen dat de mensen 's avonds om tien uur thuis zijn, niet zonder verlof weglopen en ook om het smokkelen, wat nu zijn hoogtepunt heeft bereikt, tegen te gaan. Om maar eens iets omtrent het smokkelen te noemen. De Belgen geven hier voor een kilo rijst 6 gulden, winkelprijs is 30 cent. Hollanders aan Belgen: kilo tabak 30 gulden, winkelprijs 16 gul den, kilo tarwe 2 gulden, regeringsprijs 13 cent, kilo bruine bonen 1.50 gulden, regeringsprijs 8 cent, kilo gerst 90 cent, regeringsprijs 9 cent, kilo havermout 2.50 gulden, winkelprijs 60 cent, kilo gortmout 2.50 gulden, winkelprijs 30 cent. De mensen met grote gezinnen die veel bonnen hebben om bovengenoemde waren te kopen, worden dan ook door de Belgen bestormd. Het is slecht voor de burgerij van het dorp, want waar anders nog wat buiten de bonnen te koop was, gaat nu alles weg voor hoge prijzen aan Duitsers en Belgen. Hoe lang nog? In totaal zijn er op het ogenblik in ons dorp aan vreemdelingen aanwezig: 70 Duitse soldaten van de Wehrmacht, 18 Duitse politiemannen, 8 Hollandse zwarthemden, 265 mensen van de maatschappij Rotiand (firma die de bunkers bouwde), is tesamen 361 man. Iets wat nog nooit is gebeurd. Vanmorgen komt het bericht alle te lefoongesprekken voor particulieren is verbo den. Wat is er nu aan de hand? Het werk van de firma Rotiand vordert met be hulp van de vele mensen en machines nog snel, ondanks het heimelijk saboteren. Nu hier te Hoofdplaat 6 bunkers in wording waarvan er drie geheel klaar zijn. De vierde en grootste daar zijn ze nu aan bezig om te beton- neren. Twee dagen zijn ze al bezig de beton hier voor te gieten. Wat daar voor nodig is, is gewoon een schandaal. Wat voor materiaal hier ver morst wordt, terwijl de ambachtslui hier niets kunnen krijgen om zelfs de meest nodige repa raties uit te voeren. De bunker is klaar. De grootste staat in de boomgaard van V. Het regent al een hele maand, wat voor de mensen die de bunkers moeten bou wen ook niet meevalt, want die hebben geen on derdak. Velen worden dan ook ziek van zo'n le ven en moeten naar huis terugkeren. Onder de soldaten heerst weer eens onrust. Ze zijn weer net als de bijen aan het zwermen. Hele troepen worden verplaatst. Nu weer naar onbezet Frankrijk, want van daar verwacht men den Englander. Ook de Hollandse NSB moet er heen. Alle soldaten moeten voor een deel naar Zee- brugge een ander deel naar het oostfront. Ook de soldaten van de weermacht ruimen weer eens op. Er zijn er nu maar 18 over. De laatste Totten vertrekken, ook de NSB. Voor de burgerij is dit een opluchting, want de Belgen kochten hier alles, wat los en vast was aan eet waar, zodat er voor de burgers niets overbleef dan het rantsoen van de bonnen. De tarwe daar betalen ze nu op 20 juli hier te Hoofdplaat 4 gul den per kg voor. Eer ze dan over de grens is en in handen van de verbruiker komt, is er zeker nog paar gulden bij. Ook wordt er veel tarwe ge ruild tegen tabak. De Belgen hebben niets te eten en de Hollanders niets te roken. Dus helpt de een de ander. Er wordt ook veel in franken gescharreld. Deze zijn op de bank 6 cent, maar in de zwarte handel moet men er 12,5 cent voor be talen. De tabak kost bij de Belgen, schrik niet, 80 galden, maar het kan nog erger, want de tabak gaat hier over het water en wordt te Rottterdam en andere steden verkocht voor 6 gulden per Pakje. Dat is 120 gulden per kg. Nog een goede winst. Het is wel de maand der verschrikking voor Hoofdplaat. Alle nachten is het vliegtuiggeronk en het geluid van het afweergeschut niet van de 'acht. Men kan haast niet slapen. Hele formaties j bommenwerpers vliegen naar Duitsland ais zij hun last hebben afgeworpen keren ze te- g.en begint het afweer weer opnieuw. Begin lam werd hier een vliegtuig aangschoten tijdens Het huis van de schrijfster met soldaten ervoor. MIDDELBURG - De Provi ciale Beraadsgroep Jeu hulpverlening houdt op dag 18 november een studi middag over kindermishand] ling. Dat gebeurt in Zeeuwse Bibliotheek te Mi| delburg. Men begint om uur. Mevrouw Davidse-S mers, regionaal voorlicht! voor Zeeland van de Veri ging tegen Kindermishand] ling, houdt een inleiding ovl vormen van geweld, oorzaksj risico-groepen, gevolgen, nalen en hulpverlening, wordt ook een video-film vd toond. Verder is er gelegd heid tot discussie en het stellf van vragen. HEINKENSZAND - 'Wat! schappen op weg naar het ja 2000'. Dat is de titel van a rede die het Zeeuws CDA-to merlid H. Eversdijk op vember uitspreekt tijdens ledenvergadering van Zeeuwse Waterschapsb De bijeenkomst begint om 91 uur in ontmoetingscentH De Stenge te Heinkensz Na het middagmaal vert: ken de deelnemers in autobus sen naar Hoechst Holland N i te Vlissingen-Oost. Ze wordd er ontvangen door directeur I H. van Weel en krijgen rondleiding aangeboden. MIDDELBURG - Als de over de stormvloedkerl Oosterschelde in gebri wordt genomen, men miktij volgend najaar, worden wegen op Walcheren, Noord Beveland en Schouwen-Duj veland extra belast. Daardo) onstaan op drie plaatsen t Schouwen-Duiveland en één plaats (Vrouwenpolder) Walcheren knelpunten. Met ij oplossing daarvan zijn en' miljoenen guldens gemot Vooralsnog ziet het er naar 'J dat het Zeeuws provincie^ stuur voor deze kosten draait, want het Rijk gee niet thuis. GS willen over» kwestie gaan praten met i nister Smit-Kroes. MIDDELBURG - 'De psycht biologie van het feestvieret Zo heet het jongste deeltje vsj de Slib-reeks, een serie ml* boekjes, uitgegeven door I Zeeuws Kunstenaars C' trum. De tekst is een volle versie van de gelijknan toespraak die D. Hillenius e der dit jaar hield tijdens eeuwfeest van het psychiatr sche ziekenhuis Veldwijk' Ermelo. De auteur gaat inj lief en leed van het feestvier* en vraagt zich af of dieren o' een soortgelijk sociaal vel schijnsel kennen. Het boekje] verluchtigd met vijf teke"" gen, gemaakt door de ge' nommeerde dierenteken" Peter Vos. worden daarna gewogen. Vl een gulden kan men dan ra»l naar het totale gewicht var] Zwartsnuvers. Op 24 oktober heeft de eniging een nieuw bestuur i kozen. Voorzitter is F'j Bouchaut, secretaris Har] van der Vloet en Aad Ron' gaat de centen beheren. 1 dit jaar zal de vereniging v een wagen bouwen. Voor] doel heeft men een kW] vrachtwagen aangeschaft] Zwartsnuvers zijn naarstig op zoek naar schikte bouwruimte. jaar proberen we met mooiere en grootser opga" wagen aan de diverse cafl valsoptochten mee te doen hebben dit jaar helaas geen geschikte bouwrU» gevonden. We hopen datJ snel een ruimte zal woj* aangeboden", zegt secret® Harold van der Vloet. De bevrijding van Hoofdplaat. De jeugd van toen liet zich niet onbetuigd. een luchtgevecht. Het vloog brandend en spette rend over ons dorp. De inwoners schrokken enorm en zaten in duizend angsten. Langzaam, steeds maar brandend en zwaaiend nam het zijn vlucht over het angstige dorp in de richting Hoogweg. Even buiten het dorp ontplofte de boel met een geweldige knal, waarvan verschillende ruiten kapot sprongen. Het was een zware Ame rikaanse bommenwerper, bemand met zeven man die allen dood waren. Was hij in ons dorp terecht gekomen dan was de ramp niet te over zien geweest. Een week daarna weer zo'n geweldige nacht. De schrik zit er bij de bewoners nog in en allen zijn opgestaan. Een geweldig luchtgevecht heeft plaats. Het is een leven als een oordeel. Vliegtui gen scheren laag over de huizen en hun geronk is bij de razende snelheid, waarmee ze over ons dorp vliegen, oorverdovend. De mensen zitten in duizend angsten. Twee vliegtuigen storten brandend neer. Een er van op het huis van E. wat ook helemaal kapot is. Het andere in de schuur van G. Deze brandde totaal uit. Dezelfde week is er nog een luchtgevecht, waar bij een vliegtuig wordt neergeschoten. De piloot sprong eruit, maar was reeds dood voordat hij beneden was. Dit vliegtuig kwam terecht op den Roodenhoek. Na dit is alles is het weer stil ge worden. Soldaten komen en gaan, maar nie mand heeft last van hen. Ze wonen in de bun kers en mogen niet vanachter de versperring komen. De Duitse dwang begint hoe langer hoe meer te knellen. Alle jonge mannen van 18 tot 35 jaar worden opgeroepen om in de Duitse fabrieken te gaan werken. Sommigen worden hier te werk gesteld om onder de wehrmacht te werken. Ze moeten bomen omhakken en in de polder plan ten. In plaats van vlakke polders lijkt het nu veel op bossen. Overal staan bomen. Dit is erg moeilijk voor het binnenhalen van de oogst en andere werkzaamheden. Ook de boeren onder vinden veel last van de bezetting. Ze moeten iedere dag weer opnieuw gaan rijden voor de weermacht of ze tijd of volk hiervoor hebben, wordt niet gevraagd, rijden moeten ze. Huiszoeking door de Gestapo. Het huis wordt geheel doorzocht door deze mannen naar T. Ze vermoeden dat hij zich hier verborgen houdt. Zij kunnen hem echter niet vinden. G. beleeft een benauwd ogenblik. Zij zien hem voor de broer van T. aan en waar ze als ze de een niet vinden, nemen ze dijkwijls een ander. Hij loopt echter achterom weg. Waarna de heren ook maar ver trekken. De soldaten van de Duitse weermacht vertrek ken. Ze moeten naar het front in Frankrijk. Ze gaan echter niet graag. Er zijn er bij die hier al twee jaar zijn en dus al ingeburgerd zijn. Nu blijven nog slechts 12 politiemannen over. Alles is nu stil. Er hangt een spanning over het volk. Men wacht op de geallieerden. Het hele dorp is weer in rep en roer. De Duitsers komen paarden en wagens vorderen. De boeren zijn echter niet gewillig om deze zo maar af te Jaren '60 - Zaterdagavond! er in café De Gravin in Vil dorpe een 'Jaren '60'-avï] met live muziek door 'L-Band'. Het optreden die groep begint omsti 22.00 uur. Dartkampioenschap - Ev«| eens in café De Gravin vrijdag 14 november een dartkampioenschap plaat georganiseerd door DartclJ De Gravin. Het kampica schap begint om 20.00, en l langstellenden kunnen zicht] 19.45 inschrijven.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 13