ARRR...
NDSE
Word je dan
uiteindelijk
toch belazerd?
MARKT
LAND
PROEFPERIODE MET JEUGDVERENIGING MISLUKT
iRAflS.
DE STEM
Plaatselijk nieuws
De 1500 takken van Willy de Ruyter
George Z
Sponselee z;
21.95
17?°
22?5
6.95
19?5
19.95
15.95
13?5
15?5
Hollandse jongens voor
jzen". Deze week bij de
iuis-slijter in de aan-
Bokma 18.99, Claeryn
ols 18.99, en onze
(-topper Borrel voor
5.99. Da's typisch Wijn-
Goed en Goedkoop.
WOENSDAG 5 NOVEMBER 1986
VAN ZEELAND
Verkopen
ffl ISKY
OFF VODKA
G AMBON
TSON PORT
TREE
igen geldig t/m 15 november '8
Nieuwe cursus
jazzballet
jeugd Hulst
Lamswaarde
Clinge
Koewacht
Vogelwaarde
Kloosterzande
Fancy fair in
Sint Antonius
Examens
Voorbijganger
AXELAAR BEGINT BIJ TOEVAL AAN UITZONDERLUKE HOBBY
Studiegroep
Winter
Eitjes
Kwade genius
Voor
Jan Klaassen
Verandering
T22 PAGINA ZEELAND 2
Concordia beheert
buurthuis Overslag
Van een onzer verslaggevers
OVERSLAG/AXEL Het beheer van het
buurthuis 't Hoeksken in Overslag komt in an
dere handen. B en w van Axel willen het
buurthuis tegen een symbolisch bedrag verhu
ren aan muziekvereniging Concordia.
Als tegenprestatie moet Concordia het onderhoud
en de lopende kosten voor rekening nemen.
De proefperiode van twee
jaar met de huidige huurder,
jeugdvereniging Snoopy, is
volgens het college mislukt. De
exploitatie loopt niet naar de
volle bevrediging van B en W.
Het onderhoud is niet volgens
de gemaakte afspraken ver
richt. Inmiddels is er ook een
fikse achterstand in het groot
onderhoud ontstaan. De kos
ten daarvan, die in principe
voor rekening van de ge
meente komen, belopen enkele
tienduizenden guldens.
ITROEN-
WIJN HELE LITER
i/HISKY
CREME DE
GRAND
MARNIER
NIEUW BIJ
WIJNPAKHUIS,
BOBADILLA
SHERRY
MEDIUM
OF DRY;
iix
BLACK AND
WHITE
WHISKY
UIT
SCHOTLAND;
JKEUR
(NY OF WHITE
IKEUR
Met de nodige bezuinigin
gen in aantocht voelt het col
lege er echter weinig voor zo
diep in de buidel te tasten voor
het buurthuis. In eerste in
stantie wilden B en W 't
Hoeksken dan ook verkopen.
Maar niemand van de me
degebruikers van het gebouw,
de muziekvereniging, de Ra
bobank en de plaatselijke
Oranjevereniging, heeft vol
doende middelen om het ge
bouwtje aan te kopen. De mu
ziekvereniging Concordia ten
slotte kwam met het huur-
voorstel. Wethouder J. van
Schaik heeft daar wel oren
naar. „Het is ons er allleen
maar om te doen om van de lo
pende kosten af te geraken".
De grootste schadepost aan het
gebouw is het lekkende dak.
In de voorgestelde opzet
wordt Concordia de officiële
beheerder van 't Hoeksken. De
muziekvereniging moet wel
het buurthuis beschikbaar
houden voor de huidige mede-
Van onze correspondente
HULST - De afdeling Hulst
van het ZIKV gaat meer ge
richte aandacht schenken aan
het geven van jazz balletlessen
voor 10- en li-jarigen. Woens-
12 november gaat een
nieuwe cursus van start, die
zes lessen omvat.
Het belangrijkste is het ple
zier hebben in het dansen. De
lessen bestaat uit een war-
ming-up en danscombinaties.
De lessen vinden plaats in
het gemeenschapscentrum
Den Dullaert van 18.00 tot 19.00
uur, onder leiding van Roberta
van Loenen.
ujOBLAO VOOR 71 iinwFCT NEDERLAND
AAT16.
Kantoren
Terneuzen, Hulst en Goes.
Adressen en telefoon
nummers op pagina 2.
Openingstijden:
8-30-12.30/13.30-17.00 uur.
Redactie
Terneuzen; Rein van der
nelm (editie-chef), Jan
dansen (plv. chef), Emile
oalon, Co Meertens, Joep
Trommelen, Ronald
•erstraten, Cor de Boer
(rato), Ton Koomen (sport).
{1u'st: Frank Deij, Eugène
verstraeten. Middelburg:
"enk Postma.
Advertentie-exploitatie
Inspecteur Zeeland:
F Menu, privé tel. 01150-
P5839.
gebruikers. Aan de andere
kant worden er door de ge
meente garanties gegeven dat
Concordia niet van de een op
de andere dag op straat kan
worden gezet.
Met deze oplossing, die nog
definitief zijn beslag moet
krijgen, wordt de leefbaarheid
van Overslag niet verder af
gebrokkeld. Het buurthuis is
het enige openbare gebouw
dat Overslag nog op Neder
lands grondgebied heeft.
Prinsenbal - In het land der
Lamsoren wordt vrijdag 7 no
vember het prinsenbal gehou
den, waarbij de raad van elf,
de hofdames en de prins voor
het komende carnavalsseizoen
bekend worden gemaakt. De
collega's van De Vogelpiek uit
Vogelwaarde geven deze
avond acte de présence, even
als de carnavalsvereniging De
Raad na Elleven uit Hulst. De
boerenkapel van de Lamsoren
blaast een aantal deuntjes. Het
prinsenbal begint om 20.30 uur
in De Luifel met medewerking
van het orkest Amber. De toe
gang is voor iedereen gratis.
Kaarting - De Bond voor
Ouderen hield een kaarting.
Uitslag: 1. F. Zwartelé, 2. C.
Inghels, 3. mevrouw Van
Overloop, 4. J. Drabbel, 5. me
vrouw Verschueren.
Jokeren - De ouderen kunnen
vrijdag 7 november in ge
meenschapshuis Malpertuus
een partijtje jokeren. Alle
ouderen vanaf 50 jaar, evenals
gehandicapten, kunnen aan
deze wedstrijd deelnemen, die
meetelt voor het kampioen
schap.
Viswedstrijd - ZVH de Puit
heeft zaterdag de laatste vis
wedstrijd van het seizoen ge
houden. Uitslag: 1. J. Rottier,
Sint Jansteen; 2. P. de Poorter,
Vogelwaarde; 3. Th. de Kort,
Ossenisse; 4. J. Buys, Koe
wacht; 5. A. de Vos, Vogel
waarde. De stand voor het
clubkampioenschap is: 1. A.
Roctus 389 punten, 2. W. de
Poorter 324, 3. mevrouw Roc-
tus-Lambert 281 punten. Roc
tus kreeg de wisselbeker, me
vrouw Roctus-Lambert was
de beste dame over het hele
seizoen. Zaterdag 8 november
komt De Puit bijeen in café De
Doosjes voor de algemene
j aarvergadering.
Verjaardag - De oudste inwo
ner van het bejaardentehuis
Huize Antonius, mevrouw De
Maat-Mangnus, is 103 jaar ge
worden. Het feest werd ge
vierd in het tehuis, waar de ja
rige vanaf juni 1973 woont.
Van onze correspondent
KLOOSTERZANDE - In het
bejaardentehuis Sint Antonius
in Kloosterzande wordt zater
dag en zondag een fancy Jair
gehouden. Tegelijkertijd wor
den de door de inwoners ge
maakte werkstukken ver
kocht.
Het jaarlijks terugkerend
gebeuren wordt omlijst met
diverse attracties, waaronder
het rad van avontuur. De ope
ningstijden op beide dagen
zijn van 14.30 tot 20.30 uur. Op
de slotdag, zondag, wordt rond
20.00 uur de trekking van de
loterij verricht.
AMSTERDAM, 4 nov. - Aardap-
peltermijnmarkt: In Bintje 35-
50mm werden 22 contracten ver
handeld voor levering april tegen
ƒ20,10 tot ƒ20,00 per 100 kg. De
stemming was kalm. In Bintje
50mm werden 9 contracten ver
handeld voor levering november
bij een prijs van ƒ23,50 per 100 kg,
alsmede 33 contracten levering
april tegen ƒ33,10 tot ƒ32,90. De
stemming was eveneens kalm.
Van onze correspondent
AXEL - In tegenstelling tot
wat wij gisteren schreven,
heeft de 70-jarige Axelaar zich
totaal niet bemoeid met de ru-
rie tussen de 21-jarige Ter-
neuzenaar I. S. en zijn Axelse
moeder, die maandagmiddag
plaats vond in de Blanker
straat. De bejaarde Axeiaar
Passeerde op het moment van
8e ruzie de Blankerstraat en
hij kreeg onverwacht ook een
klap, zonder dat hij zich met
oe twist bemoeide.
Door Ronald Verstraten
AXEL - Een gewone straat
in een gewone Axelse wijk.
Achter de gevel van het
pand, dat wordt bewoond
door de 36-jarige boekhou
der Willy de Ruyter, zijn
echter allesbehalve gewone
zaken te zien. Temidden van
een hoeveelheid literatuur
waar ze in Artis jaloers op
zouden worden, leven er 34
soorten wandelende takken,
samen 1500 takken sterk.
Vanuit verschillende
aquaria kijken waterschild
padden de verraste bezoeker
nieuwsgierig aan. „Met hen
is het eigenlijk begonnen",
zegt Willy. Tien jaar geleden
kweekte Willy voedseldie-
ren voor zijn schildpadden.
Allerhande insecten waren
daarbij, ook wandelende
takken. Deze, de zoge
naamde Indische variant, is
bij ons de bekendste soort.
Willy: „Die zie je hier vrij
veel, in laboratoria en op
scholen". Van wandelende
takken zijn, voor zover be
kend, zo'n 2000 tot 2500 soor
ten beschreven. Ze leven in
tropische en subtropische
gebieden, zoals in de tropi
sche regenwouden van Ma
leisië en Nieuw-Guinea. In
Europa komen ze wel voor
rond de Middellandse Zee.
Toen Willy er eind 1978
studie van begon te maken,
bleek er vrij weinig litera
tuur voorhanden. Pas an
derhalf jaar later kwam hij
via een Duits tijdschrift in
contact met andere hobbyis
ten, verkopers van eitjes en
vond hij beschrijvingen van
hem tot dan toe onbekende
soorten.
Zijn hobby groeide uit via
enkele soorten tot een ze
ventiental in mei van dit
jaar. Toen hij vervolgens
eind juli lid werd van de
Phasmid Study Group
(Phasmida is de Latijnse be
naming voor wandelende
tak) in Londen betekende dit
een nieuwe impuls. Deze
studiegroep, opgericht in
1980, telt 160 leden over de
hele wereld. Willy is het
derde Nederlandse lid. Een
van de twee anderen kende
hij al. Met de tweede, een
man in Hilversum, zocht hij
onmiddellijk contact.
Uit hun eerste telefoonge
sprek, dat twee uur duurde,
bleek wel het unieke van
hun hobby. Voor de Hilver
summer was het voor het
eerst in zeventien jaar dat
hij kon praten met iemand
die zijn interesse deelde....
Zoals dat bij hobby's gaat
werden daarna ervaringen
uitgewisseld, eitjes geruild
etc. En Willy's wandelende
takkenbestand verdubbelde
in korte tijd.
Bij een temperatuur die
het gehele jaar door op on
geveer 23 graden Celcius
wordt gehouden leven de
wandelende takken in afge
keurde aquaria, die zijn in-
Willy de Ruyter showt een van zijn'1500 wandelende takken. - foto de stem cor j de boer
gericht als insectaria. De
meeste soorten zijn lang
werpig, lichtgroen tot bruin.
Toch zijn er onderling soms
grote verschillen. De Aplo-
pus, een Dominicaanse va
riant, wordt bij voorbeeld
ten hoogste veertien centi
meter cm lang, terwijl de
vrouwtjes van een Maleisi
sche soort wel 35 centimeter
kunnen worden. In weer een
andere bak zitten Austra
liërs, donkerbruin en grillig
van vorm. „Ze zijn absoluut
niet gevaarlijk, al kan één
bepaalde soort je met zijn
stekeltjes wel pijn doen",
zegt Willy.
De meeste wandelende
takken eten bladeren van
roosachtigen, zoals rozeblad,
framboos en braam. Som
mige soorten zijn ook niet
vies van een liguster- of
eikeblad. De afgelopen twee
winters zag Willy zich door
de aanhoudende vorst voor
problemen geplaatst. De
eerste winter kon hij de pe
riode tussen oude en nieuwe
bladeren nog net overbrug
gen. Afgelopen voorjaar
lukte dit niet, ondanks 'truc
jes' met gras en onkruid, en
stierf een kwart van de die
ren. „Daar heb ik een lesje
uit geleerd. Nu leg ik een
flinke diepvriesvooraad
aan", aldus Willy.
Normaal gesproken is de
levensduur van wandelende
takken negen maanden tot
ongeveer een jaar, met een
enkele (voorlopige) uitzon
dering van 2,5 jaar. Veel
soorten zijn zelf bevrach
tend, dat wil zeggen: het
vrouwtje heeft het mannetje
niet absoluut nodig. In een
periode van drie maanden
legt ze haar eitjes, soms tien
per dag. Het totaal aantal
varieert per vrouwtje van
150 tot 3000 per jaar. „Dat
hangt af van de soort en de
omstandigheden", zegt Wil
ly.
Duidelijk is in ieder geval
dat er meer uitzondering
dan regel is. Zo kunnen bij
voorbeeld de meeste man
netjes vliegen en de meeste
vrouwtjes, ook al hebben ze
vleugels, niet. Toch heeft
Willy één soort uit Mada
gascar waarvan het
vrouwtje wel kan vliegen,
en goed ook.
Studie blijft dus belang
rijk. Willy reist dan ook re
gelmatig tussen de dieren
tuinen van Keulen, Frank
furt of Rotterdam heen en
weer om zijn kennis te ver
groten.
De pijlerdam, bron van schaamte voor de biologen van Rijkswaterstaat.
- foto de stem/corj.de boer
Een gemaakt goed voorne
men uitvoeren lukt niet al
tijd. We laten het leven on
der water even rusten, om
dat de actualiteit onze aan
dacht verdient. In dit geval:
de Oosterschelde.
Terugkijken op zijn tijd is
een goede bezigheid. Wim
Koek is er in deze krant al
een tijdje mee bezig. Je
merkt dan zelf hoe gauw je
vergeet. Voor deze keer kij
ken we ook eens terug. We
kijken vooral naar Rijkswa
terstaat. In de vijftiger en
zestiger jaren een staat in de
staat.
We kennen mensen die
systematisch spraken van
Reichswasserstasz. Het
Duits is niet geheel correct,
de bedoeling des te duidelij
ker: wat RWS verordon
neerde diende te gebeuren,
zonder tegenwerping van
wie dan ook. Besliste een in
genieur binnen RWS dat er
ergens een brug of een weg
moest komen, dan kwam die
er. Om twee redenen: Een ir.
zei het, dus het was juist;
Het was een ir. van RWS,
dus het gebeurde ook.
Als er al eens iemand van
buiten RWS twijfelde aan de
noodzaak van brug of weg,
dan kon hij dat meedelen
wie hij wilde, uithalen deed
het niets. We willen hier wel
uitdrukkelijk zeggen dat het
de dienst was die de mensen
zo maakte. In hun hart
dachten ze er soms heel an
ders over, maar dat kwam
niet eens ter sprake.
Toen men al aardig op
weg was Midden-Zeeland
ingrijpend en doeltreffend
te ruïneren, kwam
Zeeuwsch-Vlaanderen aan
de beurt. Gezegd moet wor
den dat niet RWS daarvan
de kwade genius was, maar
Rijk en provincie. RWS ech
ter was in veel gevallen uit
voerder van de werken.
Goed, Zeeuwsch-Vlaande
ren moest opgestoten wor
den in de vaart der volkeren.
We hebben daarvan een
kaart liggen. Gemeente Ter-
neuzen. Schets ontwikke
lingsplan van de Kanaalzo
ne. Architectenbureau Gou
wetor en Mulder. Meewer
kende stedebouwkundige ir.
A. Hundsdorfer. Gedateerd
25-06-1963.
Er is ongeveer 2800 ha in
dustrieterrein gepland
(dat staat er zo) plm 3250.000
inwoners (=plm 50.000 in-
dustiearbeiders). Terneuzen
mag op 140.000 inwoners re
kenen. Axel (kennelijk
geannexeerd, want dat is
nog altijd geen Terneuzen
en dat mag ook best zo blij
ven) 60.000. Westdorpe 30.000,
Biervliet 45.000. Waarmee is
aangetoond dat irs. zich ook
kunnen vergissen. Als we
echt eens hartelijk willen la
chen, halen we deze kaart
voor de dag. „Mensen kunne
toch zot doen eeh?" zeggen
ze in Axel, en ze hebben nog
gelijk ook.
Industrie bij Ossenisse
(daar kunnen ze op Klooster
ook nog geld voor vangen en
niet alleen voor die gemiste
oeververbinding), 't Baal-
hoekkanaal, een stroomver-
deelstation centraal: midden
in de Cambronpolder. Ook
gebouwd voor Jan Klaassen.
Zoals gezegd: voor uitvoe
ring van een deel van de
plannen duikt RWS op. Ir.
Zuurdeeg kwam het Baal-
hoekkanaal toelichten, niet
verdedigen, puur technisch
toelichten. Zuurdeeg is een
beminnelijk man met - in
zijn hart - oog voor natuur
waarden en landschap.
Maar hij was gehuurd om de
plannen aan te kondigen.
„Dan kan de bevolking er
vroegtijdig op inspelen," zal
men in Den Haag wel gezegd
hebben. Een boer weet dan
of het wel of niet zinvol is
nog een nieuwe trekker te
kopen. Zuurdeeg kwam
technische informatie ge
ven: zo lang, zo breed, hier
wegen, daar een sluis en
dergelijke. Maar hij kreeg
mensen tegenover zich.
Landbouwers en natuurbe
schermers. Er werd gespro
ken over trasjees en tracé's.
Het interesseerde het ver
zamelde volk geen moer of
er een talud zou komen van
een op vijf of desnoods van
een op vijftig. Ze wilden dat
kanaal niet, op een paar na
die geen zin meer hadden in
boeren en dachten hun land
goed te kunnen verkopen
c.q. in aanmerking te komen
voor een gouden pachters-
vergoeding. Dit verschijnsel
- de Koning van Engeland
leek soms een veemarkt -
was voor RWS nieuw, vol
slagen nieuw. De ambtena
ren gingen verslagen naar
huis: hier waren ze niet op
voorbereid, zeker in hun
studie niet. Later werd ir.
Geuze ingehuurd. Die kende
zijn volk beter - was inmid
dels ook een gewaarschuwd
man - maar de tegenstand
bleef.
Van toen af kwam er ech
ter geleidelijk aan verande
ring binnen RWS. Het bleef
niet langer een apparaat dat
klakkeloos uitvoerde wat
Den Haag voorschreef.
Trouwens, ook Den Haag
veranderde; men kreeg in de
gaten dat een weg meer is
dan een tracé en een tech
nisch gegeven. Langzaam
aan kon je met RWS in con
tact komen. De werkgroepen
(gemeenlijk actiegroepen
genoemd) meenden niet al
leen dat het anders ook kon,
wisten ook dat het anders
zou moeten. Honderden
Zeeuwen en niet-Zeeuwen
(Thomas!), medestanders
van in en buiten de provin
cie. Mensenlevens lang is er
vergaderd.
Het aantal verreden niet-
declarabele kilometers (op
eigen kosten dus) omspant
vele malen de aarbol. Lang
zaam kreeg men er greep op.
Met RWS kon je praten,
voors en tegens afwegen, af
spraken maken. Er komt een
bioloog tussen de waterbou
wers te zitten. Om een lang
verhaal kort te maken: op
zeker moment kreeg je de
indruk dat er bij RWS meer
biologen dan waterbouw
kundigen zaten en zitten.
RWS en werkgroepen red
den, gesteund door de poli
tiek, een zeer waardevol
stuk milieu voor de mens
heid, want let wel, niemand
werkt voor direct eigen be
lang, het is overwegend al
gemeen belang, dat wordt
dikwijls vergeten.
En dan: om drie miljoen
gulden te sparen, worden
alle afspraken aan een be
slikte laars gelapt. Er wordt
gemanipuleerd met de pij
lerdam. Het zou nooit een
flipperdam worden! Drie
miljoen gulden! Toegegeven,
zo'n bedrag staat niet op
onze girorekening. Maar
vergelijk je het met de 7,8
miljard die al is uitgegeven
(en als we goed gelezen heb
ben is er nog 600 miljoen no
dig), met die bijna 8,5 mil
jard dus, dan stel je 8400,-
in de waagschaal om er drie
gulden slimmer van te wor
den. Dat betreft de Oester-
dam.
Dan dat gelazer omdat de
stroomsnelheden te groot
zijn. Zonder meer een be
roerde zaak voor de schip
pers, want hun bestaan is
ook vast geen vetpot, maar
mag je dan tegen alle af
spraken in toch gaan don
derjagen met die schuiven?
Allicht niet. Weet u met wie
wij te doen hebben? Met de
mensen van de milieu-afde
ling binnen RWS. Die be
doelen het niet alleen goed,
die weten ook waar die 8,5
miljard voor bedoeld is.
Die mensen moeten zich
t in deze dagen generen zoals
nog nooit eerder is vertoond.
We durven te wedden dat er
zich voor Kerstmis niet één
onder de mensen waagt.
Daarna nog slechts aarze
lend. We kunnen daar goed
in komen. Als je door je
eigen mensen zo belazerd
wordt! Om over de mede
werkers van de werkgroe
pen nog maar niet te spre
ken. Dat zoiets nog bestaan
kan. Wordt hiermee weer
eens aangetoond dat een
overheid per definitie onbe
trouwbaar is?
