Man moet zijn
vet eerder
een zorg zijn
KORT NIEUWS
VEEL TE WEINIG AANDACHT VOOR EFFECTEN
7 AN LAGE HOEVEELHEDEN OP LANGE
Uit boeken en bladen
JI55AN
jto'sinNeder-
voor ons toch
edingtedoen.
85/70) en een
fcn een nieuwe
ONDERDAG 2 OKTOBER 1986
WETEN SCHAP
de krant.
ONDERZOEKER VERGELIJKT DIKKERDS MET EN 'PEREN
Orang-oetan zoekt
soms gezelschap
Wei-eiwitten
als grondstof
Academie in
de polder
Maan verduisterd
Ijzig onderzoek
I
SGX
GL
Wagon
Wagon
Wagon
4-/5-drs.
T48
Stralingsnormen onder zwaar vuur
Door Laur Crouzen
JET BESLUIT Stralenbescherming Kerne
nergiewet is door minister Ed Nijpels van
jolkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en
lilieu ingediend bij de Tweede Kamer. In dat
esluit staan opgesomd de hoogst toelaatbare
loeveelheden radioactiviteit die mensen mo-
en oplopen als ze met straling in aanraking
Jomen. Ingedeeld naar totale lichaamsdosis
er jaar en uitgesplitst naar de verschillende
adio-actieve elementen zoals jodium en ce-
gium en ook naar organen van het lichaam.
Daarmee wordt de Nederlandse wetgeving aange-
ast aan de EG-richtlijnen uit 1980 en wordt ook de
euwe eenheden Becquerel, Gray en Sievert inge-
oerd, die in de plaats komen van Curie, Rad en Rem.
s
O-
Het vaststellen van dat be-
jit betekent echter aller-
inst, dat de discussie rond de
hoeveel straling ge-
larlijk is en op welke termijn
of die normen werkelijk
iut snijden verstomd is. Daar
jeft de kernramp in Tsjerno-
'1 een flinke stok voor gesto-
in. De Nederlandse Vereni
ng voor Medische Polemolo-
e (oorlogskunde -LC) heeft
ilangs in Amsterdam een
ngres gewijd aan de 'lessen
in Tsjernobyl', waar de kri-
!k op de normen niet van de
jcht was.
Drs Klarissa Nienhuys, me
i-auteur van het rapport
et debat over de reactorvei
lheid' van de Interfacultaire
akgroep Energie en Milieu-
inde van de Rijksuniversi-
t van Groningen is van me
ng, dat de risico's van kern-
■aling veel groter zijn dan
nu toe is aangenomen. En
schrijfster van het boek 'De
ilijtzwam', Els de Groen uit
lerongen, wijst op de econo-
:ehe achtergronden van de
;enaamde veiligheid rond
rncentrales. De Nederlandse
•zondheidsraad, die een be-
igrijk aandeel heeft gehad
de tot stand koming van het
luwe stralingsbesluit, wijkt
en duimbreed van haar
indpunt af, al is er over de
alingsnormen wel een af-
j kende minderheidsmening
ventileerd door oud D66-
imerlid drs G. Nooteboom.
ngerijmdheden
Het beleid van de overheid
de verhalen van de kern-
irgie-lobby, zitten boorde-
ongerijmdheden. De Euro-
en Nederlandse normen
ir straling in allerlei voed-
zijn volstrekt onlogisch.
Dat is een belangrijke les te
leren van de kernramp in
Tsjernobyl volgens dr. Lucas
Reijnders, bio-scheikundige
en verbonden aan de Stichting
Natuur en Milieu. Tweehon
derd leden van de Nederlandse
Vereniging van Medische Po
lemologie hoorden enkele we
ken geleden deze harde kritiek
van Reijnders tijdens het
symposium 'Wat leert ons
Tsjernobyl
„In het Indicatief Meerja
renplan Milieu-beheer zegt de
regering dat straling, waar
door een kans van een op de
miljoen ontstaat op doodgaan
door kanker, aanvaardbaar is.
Als je de straling van alle stof
fen in een heel leven bij elkaar
zou optellen, dat zou de rege
ring het aanvaardbaar vinden
dat alle deelnemers aan deze
studiedag nu al lang de pijp
uit waren. Een andere meer
biologische norm is die van
een toelaatbare stralingsdosis
van 1 millisievert of 100 milli-
rem over een heel jaar.
Als je die normen nu ver
taalt in de toegelaten hoeveel
heid radio-activiteit voor voe
dingsmiddelen, opgesteld in de
Europese landen na Tsjerno
byl, dan krijg je hele rare re
sultaten. Voor jodium 131 loopt
de toegelaten radio-activiteit
van bijvoorbeeld 1 liter melk
uiteen van 2000 Becquerel (een
'splijting' per seconde - LC) in
Frankrijk tot 500 Becquerel in
Nederland en maar 20 in
Hamburg en Hessen. Voor ce
sium is de EG-norm 100 Bec
querel per liter melk en kilo
kindervoeding en voor andere
eetwaar 500. Voor een gemid
delde eter betekent dat echter
dat hij volgens de EG-normen,
vertaald in millirem, 580 milli-
rem alleen aan jodium en ce
sium per jaar mag binnenkrij-
Russische onderzoekers bezig met het meten van straling nabij Kiev in mei van dit jaar. Volgens dr. Lucas Reijnders is de
belangrijke les die uit de ramp in Tsjernobyl geleerd kan worden, dat de Europese en Nederlandse normen voor straling in
allerlei voedsel volstrekt onlogisch zijn. - fototass
gen en voor een grote eter zelfs
1100 millirem. Dat gaat ver bo
ven de eerder aanvaarde 100
millirem per jaar uit en ook
nog boven de officiële norm
van 500 millirem of 5 millisie
vert per jaar, als je al de an
dere stralingsbronnen, zoals
röntgenfoto's, achtergrond
straling, radioactieve stoffen
in bouwnaterialen om ons
heen meerekent.
Voor kinderen van bijvoor
beeld een jaar is de situatie
nog slechter. Zij eten welis
waar minder, maar hebben
snelgroeiend, heel gevoelig
weefsel, nemen meer straling
op uit kleinere hapjes via de
darmwand, en hebben klei
nere organen die een hogere
dosis krijgen. Voor hen zouden
normen van maar enkele Bec-
querels per kilo voedsel ver
antwoord zijn. Kinderen kun
nen bovendien nog niet kiezen
voor de toepassing van kern
energie."
Hirosjima
Drs Klarissa Nienhuys, ver
bonden als scheikundig onder
zoekster aan de Rijksuniversi
teit van Groningen gaan deze
opmerkingen nog lang niet ver
genoeg. „Voor de effecten van
straling op de lange termijn is
niet genoeg aandacht. Welis
waar zijn de normen in het
nieuwe besluit stralenbe
scherming niet veranderd (5
millisievert of 500 millirem
per persoon per jaar voor ge
wone mensen en het tienvou
dige voor mensen die beroeps
matig met straling in aanra
king komen), maar de vraag is
of die algemene norm nog wel
goed is. In feite komt die dosis
limiet, opgesteld door de In
ternationale Commissie voor
Stralingsbescherming (ICRP),
uit onderzoek gedaan na de
bombardementen op Hiros
jima en Nagasaki. Nu zijn de
effect-onderzoeken toender-
tijd in Japan pas vijf jaar na
het vallen van de kernbom
men begonnen. Dat betekent,
dat alleen de overlevenden na
vijf jaar zijn bestudeerd.
zijn dus de sterkste mensen,
omdat een heleboel zwakkere
stralingsslachtoffers na vijf
jaar overleden waren. Boven
dien zijn er recentere onder
zoeken in de Verenigde Staten
gedaan onder mensen die bij
kernenergiebedrijven werken.
Bijvoorbeeld in Hanford door
T. Mancuso in 1977 en ook door
anderen. En daaruit is tevoor
schijn gekomen, dat het risico
van straling vijf tot tien keer
zo groot is dan nog steeds in
officiële normen wordt aange
nomen."
Zwaksten
Els de Groen uit Amerongen
is van mening, dat bij de bepa
ling van de toelaatbare hoe
veelheden straling per mens
van de zwakste personen, de
baby's en kleine kinderen uit-
gegeaan moet worden. „De zo
genaamde dosislimieten per
mens per jaar zijn niet ver
hoogd in het besluit, maar wel
de hoeveelheden radio-actieve
stoffen, zoals jodium, cesium
en tritium, die we mogen bin
nenkrijgen. Drie keer zoveel,
zes keer zoveel, maar ook ver
hogingen met het twintig- tot
dertigvoudige. Ook zijn er nu
bovengrenzen gesteld voor or
ganen als longen, huid en
schildklier. Op grond van een
bepaalde rekenkundige weg
ing van met name die maxi-
mumhoeveelheden straling
per orgaan heeft men de nor
men voor de radio-actieve
stoffen zelf opgetrokken. Grof
gezegd: jodium-131 gaat alleen
naar de schildklier, maar dat
orgaan is zo onbelangrijk in
het lichaam, dat de dosis jo
dium-131 voor het hele li
chaam best wat hoger kan.
Met die redenering ben ik het
per se niet eens, omdat er een
kans is dat de totale hoeveel
heid straling per persoon via
die afzonderlijke normen toch
boven de 5 millisievert per
jaar uitkomt. Mijn indruk is,
dat al die normen een sterke
economische functie hebben.
Als je puur wetenschappelijk
te werk gaat en de meest re
cente onderzoeksresultaten in
normen vertaalt, dan zijn die
zo laag, dat het exploiteren
van kerncentrales in ons
dichtbevolkt Europa helemaal
niet mogelijk is."
Wat de stralingsnormen be
treft komt er een debat in de
Tweede Kamer aan in novem
ber. Aan de hand van de uit
slag daarvan zal bekend wor
den of minister Nijpels het be
sluit stralenbescherming
automatisch van kracht zal la
ten worden na publicatie in
het Staatsblad of dat er later
een apart besluit over de in
voering zal worden genomen,
waardoor bijstelling van de
normen nog mogelijk is.
,)k voor fleetsalesen leasing Prijs incl. BTW,
ibstar.
?5.0ostburg,GarageAdriaansen,Balji
Pierssenspolderstraat 25, tel. 01157-16
69
T bewegen van een teen, de wandeling naar de voordeur, het
tken van de krant: allemaal activiteiten die we doodgewoon
den. Wat is normaler dan bewegen, je spieren te gebruiken!
als we een sprintje moeten trekken om de bus te halen, stui-
we op onze beperkingen. Zeker als een hond ons daarbij pro-
imloos voorbij holt.
Iet populair wetenschappelijk maandblad KIJK besteedt in
oktobernummer vier artikelen aan spieren, beweging en het
enschappelijk speurwerk eromheen. In KIJK verder onder
er de nieuwe generatie ruimteschepen, en de moderne tech-
ogie in de goeie ouwe vuurtoren.
chip-bakkers in de wereld voeren een strijd op leven en
d. En dan hebben we het niet over aardappelschij fjes, maar
r siliciumplaatjes. Daarop wordt het geheugen groter en gro-
ongeveer elke drie jaar kan een chip van een vierkante cen-
er vier maal zoveel informatie ingeprent krijgen. De mega-
is de nieuwste troef van Philips en Siemens. Daarmee vecht
ïuropese elektronica zich naar de wereldtop. Rond deze tijd
iten de eerste megachips uit de oven komen. EOS magazine
t in zijn oktobernummer naar de piepkleine wereld van de
eugenchips.
EUD in Japan' luidt de titel van een artikel in het oktober-
wer van het maandblad Psychologie. Het gaat in op de
ag, hoe tijd- en cultuurgebonden de psychoanalytische theo-
s. Heisaku Kosawa, de eerste psychoanalyticus in Japan, zag
'toeg in dat men de Freudiaanse theorie niet zomaar kon toe-
:en op oosterse culturen. Zijn oplossing: als tegenhanger van
'aderhaat van het westerse kind (het Oedipuscomplex) be-
'ijft Kosawa de moederhaat, oftewel het Ajasecomplex.
1 luchtig onderwerp in het pas verschenen AO-deeltje 2133
iVlO in Lelystad: in die plaats is een vliegtuigmuseum ge
it, waar zoveel mogelijk luchtwaardige toestellen een plaats
ten krijgen. Komt dat zien
1DER vet eten, voedsel met veel vitamine A en C en veel ve
eten, weinig alcohol, niet te zout en zwartverbrande randjes
snijden. Dat zij totnutoe de algemene voedingsadviezen die
het voorkomen van kanker verstrekt worden. Maar men
veel meer weten. Daarom gaan TNO en de RL in Maastricht
KIO mensen vragen wat ze dagelijks eten. Het verband tussen
ie eet en het ontstaat van kanker is vastgesteld, maar blijft
erg in de vage indirecte sfeer. Vandaar het onderzoek,
irover in het laatstverschenen TNO-magazine Toegepaste
enschap' een uitvoerige toelichting is gepubliceerd.
KEN is een heel belangrijke, maar sterk verwaarloosde ma-
van waarnemen. Het National Geographic Magazine wijdt
B0 september meer dan dertigbladzijden aan vol biologie,
kwaardige foto's en herinneringen en emoties. Ook is men
S met een wereldwijde enquete naar de vraag wat er in
•n omgaat als ze bepaalde geuren ruiken.
binnendringen van ongewenste personen in een huis, moet
ewoner meer dan totnutoe het recht hebben om die personen
Passend geweld te verwijderen." Dat vindt mr. A.J.M. Ma-
jsc, die onlangs promoveerde op een proefschrift over wat
hen noodweer noemen aan de VU te Amsterdam. Machielse
'n mening, dat de Nederlandse rechter in sommige situaties
krenterig is in het ongemoeid laten van mensen, die in
Tkte mate het recht in eigen hand nemen. Namelijk hét
It in eigen hand nemen. Bijvoorbeeld wanneer ze zichzelf,
dierbaren of hun huis en spulletjes verdedigen in noodsi-
tes.
Door Kees Buijs
WAGENINGEN - „Vrouwen
maken zich veel vaker zorgen
over de gevolgen van hun ge
wicht dan nodig is. Het zijn
juist de mannen die veel eer
der iets aan hun buikje zouden
moeten doen."
Dat vindt ir. J.C. Seidell van
de vakgroep humane voeding
aan de Landbouwuniversiteit
Wageningen. Onlangs promo
veerde hij op een onderzoek
naar de gezondheidsrisico's
die -letterlijk- vormen van
dik zijn met zich meebrengen.
Dik en dik is twee. Wie op
een zomerse dag landgenoten
op het strand betrapt op hun
werkelijke proporties, zal er
nogal wat ronde mannen en
uitgezakte vrouwen tegenko
men. Zweedse onderzoekers
hebben de dikbuiken 'appels'
gedoopt en de zwaargeheupten
'peren'. De appelvorm vind je
vaker bij mannen, de peer-
vorm vaker bij vrouwen.
Wie bij de huisarts op de
weegschaal moet, krijgt bij
overgewicht gewoonlijk de
raad om af te vallen. Meestal
zonder aanziens des persoons.
Maar volgens Seidell doen de
weelderige vormen er wel de
gelijk toe, als het gaat om
klachten en gezondheidsrisi
co's van hun bezitters. „De
weegschaal is een belangrijk
instrument voor de huisarts,
een meetlint is mogelijk nog
belangrijker", luidt een van
zijn stellingen.
Onschuldig
De peervorm van vrouwen
is vrij onschuldig, meent Sei
dell. „Als ze iets te zwaar we
gen, is er veel minder reden tot
bezorgdheid dan wanneer het
om appelvormige mensen
gaat. De peervormige vrou
wen -die alleen een grotere
kans hebben op spataderen-
hoeven dus niet meteen het
advies te krijgen om af te val
len. Omgekeerd zouden man
nen met dunne ledematen en
een verhoudingsgewijs om
vangrijk middel wél gewaar
schuwd moeten worden, óók
wanneer hun gewicht nog wel
meevalt."
Seidells onderzoek heeft
zich in drie stappen voltrok
ken. Eerst vergeleek hij lengte
en gewicht van negentiendui
zend Nederlanders met hun
ziekten en klachten, zoals zij
die hadden opgegeven in een
CBS-enquête. Hieruit bleek,
dat te dikke mensen vaker le
den aan hoge bloeddruk, sui
kerziekte en gewrichtsaan
doeningen. Bij vrouwen kwa
men daar vaak nog psychoso
matische klachten bij. Bij ma
tig overgewicht bleken de
klachten overigens mee te val
len.
Daarmee was de vraag nog
niet beantwoord, of overge
wicht de oorzaak was van deze
klachten. Om dit verband te
vinden, ploos Seidell de regi
stratie van het Nijmeegs Uni
versitair Huisartsen Instituut
na. Alle twintig- tot vijftigja
rigen, die tussen 1967 en 1978
door hun huisarts op overge
wicht waren betrapt, werden
vergeleken met overeenkom
stige personen die niet te dik
waren. Die vergelijking be
vestigde, dat te dikke mannen
en vrouwen vaker lijden aan
hart- en vaataandoeningen,
suikerziekte en ge
wrichtsklachten, en dat te
dikke vrouwen bovendien va
ker spataderen hebben.
Vetverdeling
Seidell: „Toen wisten we
dus, dat die kwalen over het
algemeen het gevolg zijn van
overgewicht. Maar we zagen
ook, dat mannen die klachten
al bij een veel mindere mate
van overgewicht krijgen dan
vrouwen. Een van de verkla
ringen kon liggen in de ver
schillen in vetverdeling; de
'appels' en 'peren' dus."
Om dat na te gaan, werden
bij een paar honderd mensen
de middel- en heupomtrek ge
meten. Naast deze tot 'appels'
en 'peren' herleide mensen
werd hun ziektegeschiedenis
gelegd. De 'appels' bleken een
duidelijk verhoogde risico
groep te vormen, ongeacht
hun leeftijd en de mate van
overgewicht. Maar ook mager
uitgevallen mannen met een
buikje bleken een grotere kans
te lopen op hart- en
vaatklachten, suikerziekte en
gewrichtsaandoeningen.
„We vroegen die mensen te
vens naar de geschiedenis van
hun gewicht", aldus de Wage-
ningse onderzoeker. „Daaruit
bleek, dat vrouwen die pas la
ter dik werden, meestal een
appelvorm kregen, en vrou
wen die van jongs af aan dik
waren, meestal een peervorm.
Bij mannen zagen we onge
veer hetzelfde beeld, maar
daarover hebben we minder
zekerheid. Vrouwen wisten
namelijk nog precies hoe
zwaar ze vroeger wogen, ter
wijl mannen er vaak een potje
van maakten."
Actief vet
Maar waarom is de vetver
deling zo'n goede voorspeller
van kwalen?
Volgens Seidell doordat het
vet in de buikholte en rond or
ganen zich heel anders ge
draagt dan onderhuids vet.
„Vet in de buikholte is heel ac
tief. Er vindt een voortdu
rende uitwisseling van vetzu
ren plaats. De afgescheiden
vetzuren worden onmiddellijk
door de lever opgenomen. Die
heeft daar erg veel werk aan;
vandaar allerlei leverstoornis
sen. Bij onderhuids vetweefsel
op heup en dijen bijvoorbeeld
is die opname van vetzuren
veel minder."
Bij een gelijke middel-om
vang hebben vrouwen veel
meer onderhuids vet dan
mannen, zo heeft Seidell vast
gesteld. Twintigjarigen bij
voorbeeld hebben vrijwel uit
sluitend onderhuids vet, maar
met het klimmen der jaren
kruipt het vet als het ware
naar binnen. Daarom hebben
oude mensen vaak dunne
huidplooien, maar wel veel
'binnenvet'.
De appelvorm hangt sterk
samen met de hoeveelheid vet
in de buikholte, concludeert
Seidell. Is het buikje dus onge
zond?
„Dat is dezelfde vraag als:
hoe ongezond is een sigaret. Je
loopt een verhoogd risico, al
merk je het niet direct. Vet
verdeling is slechts één van de
risicofactoren, maar wel een
heel duidelijke. Ook kan een
buikje een symptoom zijn van
een leefwijze die extra risico
inhoudt."
Dus toch maar afvallen?
„Ja, maar ook weer niet te
snel. Met semi-verhongerings-
methoden verlies je niet alleen
veel vet, maar ook veel spier
massa. Daardoor kun je later
met veel minder energie toe.
Ga je na de vermageringskuur
weer gewoon eten, dan neemt
je gewicht dadelijk met spron
gen toe."
Seidells laatste stelling, die
hij vrijdag zal verdedigen,
zegt het heel fraai: „Diegenen
die van vermageren een afval
race maken, lopen een grote
kans als eersten aan te ko-
VAN de orang-oetan is tot nu toe aangenomen, dat ie zich vrij
wel altijd in z'n eentje door het oerwoud slingert. Toch zoeken ze
elkaar regelmatig op, is de conclusie van dr. Sugardjito. Hij pro
moveerde onlangs aan de Rijksuniversiteit Utrecht op het
groepsgedrag van Sumatraanse orang-oetans in Indonesië.
De orang-oetan is een ernstig bedreigde mensapensoort, en
leeft vrijwel uitsluitend in de bomen. Volgens Sugardjito is de
concurrentie om vijgen en andere boomvruchten de voornaam
ste reden van hun solo-bestaan. Wanneer voedsel rijk voorhan
den is, blijken de apen namelijk gezamenlijk op te trekken.
Daarnaast zijn ze in groepsverband beter beschermd tegen roof
dieren.
WEI-EIWITTEN zijn uitstekend geschikt als grondstof voor al
lerlei eiwitprodukten die in voedingsmiddelen kunnen worden
verwerkt. Wei-eiwitten -dat zijn melkeiwitten, die na het
stremmen van de kaas in de vloeistof achterblijven - zijn hard
op weg het traditionele eiwit van het kippeëi te verdringen. Zo
zijn er preparaten van het wei-eiwit ontwikkeld, die ten dele het
kippeëi-eiwit kunnen vervangen in taart- en brooddeeg, en ook
in produkten van schuimende levensmiddelen. Ze kunnen uit de
melk worden geïsoleerd met behulp van ingewikkelde technie
ken als ultrafiltratie en elektrodialyse.
ER moet een Flevo-academie komen die zich bezighoudt met so
ciaal-wetenschappelijk onderzoek in de IJsselmeerpolders. Dat
vindt de Flevolandse commissaris van de koningin Han Lam-
mers. Hij zei dit ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de
Stichting voor het Bevolkingsonderzoek in de Drooggelegde Zui-
derzee-polders in Lelystad.De stichting moet volgens Lammers
de kern van de academie worden, en de academie moet zich gaan
bezighouden met archivering, hedendaagse geschiedschrijving
en sociaal-wetenschappelijk werk. Lammers acht dat van lan
delijk belang omdat de IJsselmeerpolders, waar zich een heel
nieuwe samenleving ontwikkelt, een uitstekend onderzoeksveld
is.
verduisterde
Het ontstaan van een totale
maansverduistering. Zonlicht
dat door de danpkring van de
aarde wordt afgebogen, kan
toch nog op de traan terecht
kernen.
Als het licht van de zon door de aardse atmosfeer
wordt afgebogen, kan het toch nog op de verduisterde
maan terecht komen.
OP de avond van vrijdag 17 oktober valt de schaduw van de
aarde over de maan en wordt dat hemellichaam van half zeven
tot even over tienen geheel verduisterd. Dat kan een bijzonder
fraai schouwspel opleveren, als het weer wil meewerken, omdat
de maan bij verduistering kleurtinten van oranje tot donkerrood
kan aannemen, veroorzaakt door de breking van het zonlicht
door de atmosfeer van de aarde. Alle volkssterrewachten in Ne
derland zullen op de avond van de verduistering hun deuren
wijd open zetten. In 1985 waren er twee maansverduisteringen,
die echter door bewolkt weer nagenoeg niet te zien waren. De
volgende verduistering is pas weer op 20 februari 1989 te zien.
Matroos John Hartnell in zijn ijskoude graf. FOTO AP
EIGENLIJK is de noordpool-expeditie van de Britse ontdek
kingsreiziger Franklin uit 1845 nog steeds niet afgelopen. In juli
1845 werd Franklin en zijn mannen voor het laatst met zijn schip
'Erebus' in de Melville-baai gezien in het uiterste noorden van
Canada. Toen in 1847 nog steeds niets van hem vernomen was,
kwamen er enorme reddingsoperaties op gang. Pas in 1859 werd
het dagboek van Franklin gevonden, waaruit bleek, dat hij op
het Beechey-eiland bij de ingang van het Wellington-kanaal
overwinterde en vandaar naar King Williamsland ging, waar
hij in 1847 overleed. De rest van zijn expeditie trok verder en van
hen is nooit meer een spoor teruggevonden. Toch wordt er nog
steeds onderzoek gedaan naar aanleiding van de Franklin-tocht,
want menskundigen van de Canadese Universiteit van Alberta
ontdekten op Beechey-eiland het graf van een van de leden van
de expeditie. Matroos John Hartnell, omgekomen in 1845, werd
volkomen gaaf uit de eeuwig bevroren bodem gehaald en zijn li
chaam is nu onderwerp van uitvoerige studie naar de details
van de pool-expeditie van meer dan 140 jaar geleden. "Het was
net of ik een tijd-capsule uit het vroege Victoriaanse Engeland
opende", zei een van de onderzoekers, die bij de opening van het
graf aanwezig was.