John Fog
er schepje|
President Chun ziet
toe op snelle bouw
f
Leen Becu legde
veranderingen
in Zeeland vast
in dagboeken
Verhalen van achter de dijk
'Van de tijen kun je geen pest meer op aan'
.DINSDAG 30 SEPTEf
Tweede stad
6 Nederlanders
Zeeuwen, Brabanders
en Hollanders
temmen de Nakdong
Know how
Kerzander' was er
als waterbouwer van
begin at aan bij
i
30 september 1986
CT
Z8
President
Chun Doo Hwan:
daw als
de bliksem afbouwen
Telefoontje van Chun Doo Hwan, Korea's staatschef, aan de
grote mannen van aannemersbedrijf zus en zo. Of ze er maar
voor wilden zorgen dat de Nakdongdam 1 september "87 klaar
is. Chun, die in Choson (Korea) alles bestiert, was in de tele
foon geklommen nadat hem de jobstijding had bereikt, dat het
met de damaanleg niet wilde vlotten.
Begin dit jaar was de bouw zes maanden tot een jaar achter
op het schema, reden voor Chun Doo Hwan te over om even
een dondertelefoontje te plegen.
Nee, nee: de Hollanders die de dam hadden ontworpen en
van wie nog een handjevol de bouwerij begeleidt, trof géén
blaam - niets dan lof voor die harde werkers - maar de (Kore
aanse) aannemer moest toch weten dat dit niet kon.
„September volgend jaar open ik die dam", zo liet Chun de
verbouwereerde uitvoerder weten. En of hij maar als de ge
smeerde bliksem het presidentiële bevel om op tijd klaar te zijn
aan zijn mensen wilde doorgeven. Zo gaat dat in Korea.
Als een groot werk niet loopt zoals het moet lopen, grijpt de
president in. Natuurlijk is de Nakdongdam nu volgend jaar sep
tember kant en klaar. Daar kan men (Koreaans) vergif op inne-
■■■■éiimii nu i ..anftSuwC. «Wïfi.v
Het Neder
landse zestal
dat de bouw
van de Nak-
dong-dam be
geleidt. Van
links naar
rechts: Ad van
der Waals,
Olol van Duin,
Pens Sneep,
Anda van
Duin, Adri van
Ieperen en
Wout de
Leeuw.
Korea krijgt kopie
van Haringvlietdam
Door Piet de Bont
POESAN - Neerlands glorie in de Nak-
donkdelta: daar verrijst tussen zeer
groene bergen een tweede Haringvliet
dam. Een Nederlands waterbouwkundig
hoogstandje in de exotische omgeving
van zuidoost Korea. Zeeuwen, Braban
ders en Hollanders ontwierpen, met
kennis in onze eigen delta opgedaan, in
anderhalf jaar tijd deze dam met uitwa-
terende sluizen die wordt gebouwd in de
monding van de Nakdong, een van de
grootste Koreaanse rivieren.
In de moessonperiode (juli, augustus) valt
er ontzaglijk veel regen in dit gebied en al dat
water wordt via de Nakdong met grote snel
heid naar de Namhae, de Koreaanse Zuider
zee, afgevoerd. Dan is de Nakdong een wilde
stroom, die voor fikse overstromingen zorgt
en die in zijn vaart om het water naar de zee
te brengen wel eens een brug meeneemt.
„Boeddha wilde dat", zeggen de Koreanen
dan, maar het Nederlandse legioen - ooit zijn
er meer dan honderd landgenoten vanuit het
midden-Koreaanse Taejon, waar zij kantoor
hielden, met het ontwerpen van de dam bezig-
geweest- willen, met alle respect voor de
grote geestelijke leider, Boeddha toch geen
kans meer geven. Op hun tekentafels ontstond
een project dat voor eens en voor altijd een
einde moet maken aan de waterproblemen
van dit gebied.
In de periode half september tot half juni
teistert een waterschaarste de streek. Dan is er
veel te weinig drinkwater en een tekort aan
water voor landbouw en industrie. Men is
voor dat water helemaal op de Nakdong aan
gewezen. In die droge periode dringt het zoute
water bij vloed soms wel tot 45 kilometer
stroomopwaarts door. Dat is tot ver boven de
inlaatpunten voor het zoete water. Dat zoete
water is onder andere van groot belang voor
de 3% miljoen inwoners tellende havenstad
Poesan, die aan de mond van de Nakdong-ri-
vier ligt.
Poesan is de tweede stad van Zuid-Korea
en voor het land van grote economische bete
kenis. Door afsluiting van de rivier wil men
het opdringen van het zout verhinderen. De
Nakdong-dam, met de bouw waarvan men in
januari '84 is begonnen en die een half miljard
gulden kost, wordt twee en een halve kilome
ter lang. Er wordt een ruim 500 meter brede
uitwateringssluis in gebouwd, die bij lage af
voer dicht gaat. De 'barrage' krijgt tien 47,5
meter brede openingen, die per seconde
18.000 kuub water kunnen doorlaten.
De doorlaatopeningen kunnen in perioden
van lage afvoeren met stalen schuiven worden
afgesloten, die dan een barrière tegen het
zoute water vormen. Voorts worden er in deze
dam een scheepvaartsluis en een tweede (veel
kleinere) uitwateringssluis gebouwd. Deze
laatste heeft voornamelijk een milieutechni
sche functie. Over dam en sluizen wordt een
vierstrooks autosnelweg aangelegd. De Nak
dong wordt afgesloten op een plaats waar de
rivier in tweeën is gedeeld door een eiland.
Van dat eiland wordt gebruik gemaakt voor
de bouw van de in de dam gelegen kunstwer
ken. In de oostelijke riviertak is, ten behoeve
van de bouw van de barrage een bouwput
aangelegd.
Tijdens de bouwperiode wordt de totale ri-
vierafvoer door de westelijke tak geleid. De
overige kunstwerken, de beide andere sluizen
en een drietal voor de verkeersweg benodigde
viaducten worden op het eiland en de beide
oevers gebouwd. De rivier, die in de toekomst
door de oostelijke tak, via de barrage moet
gaan stromen, krijgt een nieuw, genormali
seerd bed. In totaal wordt er bij deze operatie
21 miljoen kubieke meter grond verzet.
Tweehonderdvijftig man voeren dit project
- een Koreaans Deltawerk - met grote preci
sie uit. Het is technisch geen lastig karwei al
heeft men, om de dam op zijn plaats te kun
nen houden, wel negenhonderd stalen palen
moeten heien. De ontwerpers hadden voor
stalen palen gekozen omdat de Nakdong-
delta een aardbevingsgebied is.
Adri van Ieperen, Anda van Duin, Olof van
Duin, Wout de Leeuw, Ad van der Waals,
Rens Sneep zijn de zes Nederlanders, die nu
nog de bouw van de Nakdong-dam bij Poesan
in zuidoost-Korea begeleiden. Ze zijn allen
uitgeleend aan Nedeco, een overkoepelende
organisatie van de grootste ingenieursbureaus
van ons land, die Haringvlietdam-nummer-
twee heeft ontworpen.
Via Nedeco, met als leading partner DHV
te Amersfoort, worden deskundigen ingezet
om Iswaco, de Koreaanse Deltadienst, die in
Taejon is gevestigd, bij de bouw van deze
doorlatende dam te adviseren en te assisteren.
Projectleider Adri van Ieperen, die van '52 tot
Zo zal de
Nakdong-dam
er straks vanuit
de lucht uit-
'58 in Wemeldinge woonde („mijn vader was
er Hervormd predikant") vertelt dat deze Ko
reaanse klus door de Wereldbank wordt be
taald.
Via de Fao, een instituut van de Verenigde
Naties, is ons land aan deze Koreaanse op
dracht gekomen. De FAO was al langer bezig
om de Nakdong te bestuderen. Men wilde
vooral de hydraulogie van de rivier bekijken
en daarbij kwam men er al snel achter, dat er
aan de mond van de rivier problemen dreig
den. Wilde men voldoende drinkwater krijgen
en het opdringende zoute water kunnen te
genhouden, dan zou déér wat moeten gebeu
ren. De FAO heeft toen Rijkswaterstaat ge
vraagd of men het probleem wilde bekijken.
Dat is gebeurd, waarop de FAO Neder
landse, Engelse en Amerikaanse deskundigen
uitnodigde om maar met voorstellen te ko
men. Nedeco, dat rijkelijk kon putten uit
know how, onder meer bij de uitvoering van
de Deltawerken opgedaan, kwam als beste uit'
de bus, waarna via Koreaanse autoriteiten als
snel de opdracht kwam om in de Nakdong-ri-
vier een dam te bouwen met uitwaterende
sluizen.
Van Ieperen, medewerker van de Rijkswa
terstaatsdienst Sluizen en stuwen, arriveerde
in '83 in Zuid-Korea. Begin dit jaar kreeg Van
Ieperen, die over belangstelling uit het verre
Nederland beslist niet te klagen heeft, bezoek
van waterstaatsminister Smit-Kroes, die hevig
onder de indruk was van de bouwerij in de
Nakdong-delta. Van leperen ontmoette on
langs in Korea ook Dries van Agt, de reizende
ambassadeur van Brabant, die in hoofdstad
Seoel Koreanen en Nederlanders op een Bra
bantse koffietafel onthaalde, die hij vanuit
oostelijk Brabant had laten overvliegen.
Dr. E. Duursma, de vroegere directeur van
het Delta Instituut in Yerseke kwam ook een
paar keer kijken. De Nakdong-delta is een be
kend vogelreservaat en onder leiding van
Duursma worden de veranderingen, die zich
in dit gebied voltrekken en de gevolgen daar
van voor de vogels bestudeerd.
Van Ieperen: „Koreanen zijn echte vogel
liefhebbers. Daardoor was er ook oppositie te
gen de bouw van deze dam. Het zou best nog
eens kunnen zijn dat de Koreanen het hele
Deltagebied gaan inpolderen. Je moet je na
tuurlijk kunnen permitteren om deze delta te
behouden. Vaak moet er tussen mens en dier
worden gekozen".
Het stroomgebied van de Nakdong beslaat
een oppervlakte van 24.000 km2. Dat is circa
een kwart van de totale oppervlakte van Zuid-
Korea en ongeveer zeventig procent van die
van Nederland.
De bouw van
de de dam in
de Nakdong is
in volle gang.
Daarbij wordt
gretig gebruik
gemaakt van
de in Neder
land bij de
Deltawerken
opgedane ken
nis.
De kop van
Schouwen, Burgh-
Haamstede. een
dorp. Hij wiedde
uien als
landarbeider maar
was ook jarenlang
opstapper bij de
reddingboot
Theresia
Blankenheim. Klei
onder de nagels en
zout tussen de tenen,
zoals zovelen op "t
eiland'. Adrie Thijsse
is van 1929, van
'voor de ramp' dus.
Een eenvoudig man
in een eenvoudig
huis.
FOTO JAAP WOLTERBEEK
Door Paul de Schipper
„De Oosterschelde leelt, maar je moet het
willen zien. Het is de natuur. Kijk bij laag-
water. Dan zie je de bedden met zee-ane
monen, daar beneden aan de voet van de
dijk. Dat gaat zachtjes heen en weer met
golven. Je hebt in heel de wereld nog nooit
zo'n mooie tuin gezien en doorzetten ze van
de Waterstaat dan ineens zo'n schutting
omheen. Vroeger toen je aan de dijk
speelde zag je dat niet zo, wordt je ouder
dan besef je de waarde van de natuur.
Wat de Oosterschelde voor mij betekent
Ik ben d'r geboren. We woonden aan het
haventje van Burghsluis. Op de platen la
gen de zeehonden, hele kuddes, en je zag
de visserman op de zeilen voorbij komen.
Als het stormde dan lagen mosselaars van
De Paal bij ons binnen en de garnalenvis-
sers van Arnemuiden. Ze stoofden een visje
in de kookketel en wij mochten mee eten. Én
iedere zondag kwam 'de beurtman'. Je
leefde met je rug naar het land. Later is dat
anders gaan worden, want dan moest ik bij
de boer gaan werken.
Over een dijkdoorbraak prakkizeerden
we nooit. Dat is raar misschien, maar angst
heb ik nooit gehad. Je kende het water. Het
kwam twee keer per dag en als het in het
najaar een keer flink stormde van het
noordwesten, dan stond het water op de ha
ven. Soms kon je op de kruin van de dijk je
handen wassen, maar dat was normaal. Je
zei alleen: „Mensen, noe is't er toch weer
véé' water 'ee.
Op de avond van de ramp was ik naar
de bioscoop geweest in Hotel Bom in
Haamstede. Terug fietste ik met het windje
in de rug naar Burghsluis. Dat ging nogal
vort hoor. Ik weet nog dat rond een uur of
twaalf naar de radio heb zitten luisteren.
D'r zat een coaster vast voor de kop van 't
eiland en die hoorde ik roepen. Daarna
ben ik gewoon 'naar zolder' gegaan om te
slapen tot dat iemand me riep. Ik kwam be
neden en d'r stond een halve meter water in
de kamer. De havendijk was doorgebroken,
maar weet je wat ik zei tegen m'n zuster:
Geef me es een paar droge sokken. M'n
moeder en m'n broer dachten nog gauw
naar Burgh te fietsen, maar onderweg zijn
ze door een golf in een sloot geslagen. Ze
zijn er nog uitgekomen hoor, dat wel.
De mannen hadden het wel gezien. Ze
hebben d'r nog even aangedacht om zand
zakken te vullen om de dijk sterker te ma
ken, maar daar hadden ze toch geen 'fidu-
tie' meer in. De inlaagdijk is er ook aan ge
gaan. In de huisjes er achter zijn 21 mensen
verdronken.maar ik benauwdnee. Je
bent er mee grootgebracht. Als de wind da
gen achter mekaar uit het noorden waait,
dan weet je dat er veel water komt.
Die pijlerdam is natuurlijk een machtig
kunstwerk, maar ja, het is de Waterstaat
'ee.allemaal beton. Kijk eens naar dat
Topshuis waar ze die schuiven bedienen.
Zo plomp als wat en helemaal kaal en grijs.
Ze zouden er op z'n minst een paar schilde
ringen op de muur moeten zetten. Boven
dien, ze weten niet waar ze mee bezig zijn.
Ze rommelen met die schuiven en je weet
niet meer wanneer het hoog water is. Van
de tijen kun je geen pest meer op aan.
Voor die pijlerdam gaat alles verzanden.
Buiten de Neeltje Jans stond een paar jaar
geleden nog negen meter water. Nou kun je
op je kousevoeten naar de peilschaal lo
pen. Nee, je zou denken dat die mannen
van Waterstaat alles wisten. Dat zeggen ze
wel, mffgj^daj is niet zo hoor".
Leen Becu: van mij had er een dichte
dam mogen komen.- foto Willem mieras
en hij maakt nu alweer acht jaar deel uit van
de liberale fractie in de staten.
Over omstreden waterbouwkundige projec
ten als de Grevelingen en de WOV heeft hij
een uitgesproken mening. Van Becu had men
de Grevelingen zoet mogen maken („en dan
kun je nog onderhandelen") en de vaste
oeververbinding over en onder de Wester-
schelde mag er van hem komen. „Dan heb je
een safe verbinding', je kunt Zeeuwsch-Vlaan
deren bij alle weersomstandigheden bereiken
als er een WOV is".
Leen Becu, die het bij Rijkswaterstaat
'heerlijk' vond, maakt er ook geen geheim van
het jammer te vinden dat de Oosterschelde
niet potdicht is gegaan. „Dat zou dé veiligheid
voor Zeeland zijn geweest. Nu is voor een vrij
dure oplossing gekozen, maar misschien zijn
een boel mensen blij met deze oplossing".
Becu vindt dat we zuinig moeten zijn met
de kennis, vergaard bij de aanleg van de pij
lerdam in de Oosterscheldemonding. Hij is
een beetje bang, dat onze know-how zomaar
weggegeven wordt. „Je moet je wijsheid niet
aan anderen cadeau doen", zegt hij beslist.
piiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiliiilïliiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii
Door Piet de Bont
ZIERIKZEE - Omdat er zoveel mooie
dingen in het leven zijn die beslist opge
tekend moeten worden, begon de nu 68-
jarige Leen Becu, 'Kerzander' van ori-
-gine („zo noem je toch iemand die uit
Cadzand afkomstig is, of niet soms?")
een halve eeuw geleden met het bijhou
den van een dagboek.
Becu, thans inwoner van Zierikzee, heeft
heel zijn leven voor Waterstaat gewerkt.
Overal in Zeeland waar water getemd moest
worden, was Becu van de partij. Hét project
van zijn leven was de pijlerdam in de Ooster
scheldemonding, waarvoor hij al twintig jaar
geleden de eerste klussen opknapte. Toen
Schelphoekhaven, Sophiahaven, Roggenplaat
en Neeltje Jans ontstonden was Becu erbij.
De laatste jaren was hij bij de stormvloedke-
ringbouw hoofd-projectleider van het natte
bedrijf.
Over de mensen die hij er ontmoette
maakte Leen Becu aantekeningen in zijn dag
boek, want de mens staat centraal in de
schrifturen van deze Zeeuwsvlaming, die dan
wel naar Noord-Zeeland uitgeweken mag zijn,
maar die Zeeuwsch-Vlaanderen altijd nog je
van. het vindt en er - barrières als bruggen en
veren ten spijt - menige dag doorbrengt.
„Ik ben nu aan mijn vijftigste dagboek be
zig: ik schrijf over de Zeeuwse mens, het ver
anderende landschap, over het leven van alle
dag", aldus Becu. „Nee, niet veel over de wa
terbouw zelf; daar is genoeg over geschreven".
Maar in Becu's dagboek ontbreekt een sap
pige reportage over het opmeten van de
Braakman niet. „Negen maanden deed ik er
in die tijd over. Nu komt er een vliegtuig en
wordthet karwei in een paar uur geklaard.
Tjonge, wat een verschil met toen".
Leen Becu zit al jaren in de Zeeuwse poli
tiek. Hij was twintig jaar - voor de VVD -
raadslid. Eerst in Bruinisse, later in Zierikzee
BOBBY Ewing is sleet
dood geweest. In de ni|
las'-reeks keert hij gev
De eerste aflevering is
weest in Amerika. Act
Duffy verdween vorig
serie toen men niet tege
komen aan zijn finanj
Het afgelopen seizoen
Door onze RTV-redactie
AMSTERDAM - Wel Freek de
Jonge - die dan ook meteen de
show naar zijn hand zette -
maar niet Gerard Reve. Sonja
Barend had voor de eerste
praatshow van het nieuwe sei
zoen zowel de cabaretier als de
schrijver in haar programma
willen hebben. Maar slechts de
helft van haar wens ging in
vervulling.
Het was ook niet te ver
wachten dat Gerard Reve
aanwezig zou zijn, want de
schrijver is woest op de VA
RA. Dat heeft te maken met
het feit dat de redactie van
'Sonja op Maandag' zaterdag
in de Volkskrant een adver
tentie plaatste, waarin de
schrijver nogal in de maling
werd genomen.
Wat is het geval? De redac
tie van het programma van
Sonja Barend wilde Gerard
Reve graag in de eerste uit-
TOEN John Fogerty be
gin vorig jaar met de el
pee 'Centerfield' terug
kwam van jaren wegge
weest, was een ieder het
over één ding roerend
eens: John Fogerty is
een begenadigd compo
nist, muzikant en vooral
zanger.
Bovendien zorgde 'Center-
field' ook voor een terechte
herwaardering van het vroe
gere Creedence-materiaal.
Wie naar platen van Cree-
dence Clearwater Revival
luistert, hoort dat die groep
destijds voor unieke en on
verwoestbare hitparademu-
ziek zorgde. Fogerty zelf liet
al voor zijn retraite uit de
popscene op solo-platen ho
ren ook in zijn eentje voor
schitterende muziek te kun
nen zorgen.
'Centrefield' was een ijzer-
sterke comeback, maar Fo-
gertys nieuwste elpee 'Eye of
the zombie' is nog eens stuk
ken beter. 'Eye of the zombie'
is een ruige, emotionele plaat
waarin John Fogerty hart en
ziel heeft gelegd. Kreeg je bij
'Centerfield' nog even het
idee dat het om een bedacht
zame terugkeer ging in een
wereld, waar Fogerty een
tijdje uit was geweest, 'Eye of
the zombie' is alle-remmen-
los. Het is net of Fogerty er
een schepje bovenop heeft
gedaan en zich nog eens ex
tra heeft ingespannen om het
I
