Bezuinigingen op onderwijs volstrekt willekeurig
Abortus in het
buitenland
weer volop
in discussie
Gehuwde priesterdocent blijft knelpunt
'Vesting Europa' enige
wapen tegen terreur
EG BOOS
Kamer eens
bij bijstands!
DW
■ACHTERGROND
DE TE KLEINE EMMER VAN MINISTER DEETMAN ZAL BLIJVEN OVERLOPEN
PROEFSCHRIFT: IN NEDERLAND KANS OP TERUGDRAAIEN WETGEVING GERING
DESTEMCOM
Doorbraak en c
WOENSDAG 24 SEPTEMBER 1986
T5 PAGINA;!
-JM&HMr
ONTSLAG NIJMEEGSE THEOLOOG REIKT VERDER DAN LEVENSWANDEL
.WOENSDAG 24 SEPTE
Schillebeeckx
veroordeeld
door Vaticaan
Door Roger Simons
„MAAK VAN Europa
een ware vesting,
waarin vreemdelingen
niet langer binnen kun
nen zonder aan de grens
een strenge controle van
hun identiteitsbewijzen
te hebben ondergaan."
Dat is de raad die de Britse
minister van Binnenlandse
Zaken en Justitie Douglas
Hurd zijn ambtgenoten van
de overige elf EG-landen zal
geven op hun spoedvergade
ring over gecoördineerde ter
reurbestrijding, morgen in
Londen.
De Britten hebben wat dat
betreft mooi praten, want zij
zitten op een eiland dat van
nature al een beetje gelijkt
op een goed bewaakt fort.
Maar het is duidelijk, dat in
alle EG-staten het toezicht op
vreemdelingen zal moeten
worden verscherpt en dat
overal nieuwe veiligheids
maatregelen nodig zijn, in de
eerste plaats aan de grenzen
en in de vlieghavens.
Bescheidenheid is geen
Britse karaktereigenschap,
maar de autoriteiten van
Groot-Brittannië mogen wel
snoeven dat 'terroristen' be
kampen bij hen in het bloed
zit Men kan van mening ver
schillen over wie een vrij
heidsstrijder en wie een ter
rorist is, maar de Britten
hebben zowat overal ter we
reld gevochten tegen poli
tieke vijanden, die hen eruit
wilden. In Noord-Ierland
doen zij dit trouwens nog
steeds, met wisselend succes.
Ook in Engeland is de strijd
tegen het ondergrondse Ierse
Republikeinse leger en an
dere anti-Britse fracties lang
niet afgelopen.
Douglas Hurd heeft zijn
Europese collega's speciaal
bijeen geroepen op dringend
verzoek van de Fransen. Sa
men vormen zij de zogeheten
anti-terreurgroep van Trevi,
die tien jaar geleden werd
gesticht in Rome en gedoopt
naar een fontein van deze
stad.
Frankrijk is door de bom
aanslagen niet enkel wakker
geschud. Het beseft nu ook
dat de strijd tegen terreur-
campagnes alleen kan wor
den gewonnen door nauwe
internationale samenwer
king. Op het Europese vaste
land en in Groot-Brittannië
maken zo'n 27 organisaties
gebruik van bommen en an
dere gewelddadige middelen
om politieke concessies af te
dwingen.
Ambtenaren van de twaalf
Europese regeringen werken
momenteel nog aan de voor
bereiding van de spoedver
gadering van donderdag.
Deze vindt doorgang in Lon
den omdat de Britten tot eind
1986 de Europese minister
raad voorzitten.
Groot-Brittannië is voor
verscherpte controle op het
visum in de paspoorten van
vreemdelingen, die in een
EG-land trachten te komen.
Volgens de Britten zou voor
taan ook alle diplomatieke
bagage grondig moeten wor
den doorgelicht met röntgen
apparatuur. Het is namelijk
bekend, dat een dergelijk
reisgoed niet zelden wordt
gebruikt om wapens, munitie
en explosieven binnen te
brengen. Londen acht het ook
wenselijk, dat een beter sys
teem van internationele uit
levering zou worden bedacht.
„Om het internationale
terrorisme doeltreffend te
kunnen bestrijden, hoeven
wij geen luchtbombarde
menten uit te voeren op Li
bië. Wat wij moeten doen, is
het de terroristen onmogelijk
maken actief te zijn in onze
landen." Zo ziet Londen het
nu, vijf maanden na de Ame
rikaanse raids op Tripoli. Het
heeft een 'zwarte lijst' aange
legd van 200 terroristen, de
beruchtste van Europa en het
Midden-Oosten. Nauwkeu
rige persoonsbeschrijvingen
van deze mannen en vrou
wen kunnen worden doorge
speeld naar de havens en
grensposten van alle Euro
pese lidstaten. Volgens de
britten is nauwe samenwer
king dringend gewenst bij de
opsporing van dergelijke
verdachten.
In Londen is zelfs sprake
van mogelijke coöperatie
tussen de SAS - het Britse
Special Air Services-regi
ment - dat zijn waarde en
vakkennis inzake terreurbe
strijding al vaak heeft bewe
zen, de Franse anti-terreur-
diensten en Westduitse G 9-
troepen.
Gezamenlijk zouden deze
specialisaten kunnen worden
ingezet om West-Europa
eens en voorgoed te verlossen
van de honderden buiten
landse activisten, die in onze
landen terreur proberen te
zaaien. Sommige Britse
bronnen schijnen erop te re
kenen, dat de EG een aktie
zal ontketenen om dergelijke
terreurbenden gezamenlijk
op te rollen. Experts van de
anti-terreurbrigade van
Scotland Yard en hoge offi
cieren van het SAS-regi-
ment, zouden zich de laatste
weken al een paar keer voor
overleg naar Parijs hebben
begeven.
De Britten zouden het ge
weldig vinden als hun SAS
met ieders toestemming
'Europa', (zij bedoelen daar
mee het vasteland) zou mo
gen zuiveren van terroristen.
Groot-Brittannië doet im
mers niets liever dan daar de
eerste viool spelen. Het acht
alle vastelanders onbe
kwaam om hun eigen vuile
troep op te ruimen. In ruil
voor de door het SAS-corps
bewezen diensten, zou echter
door Londen worden ge
vraagd voortaan ook alle
IRA-gevangenen uit te leve
ren aan Engeland.
Maar het is onwaarschijn
lijk, dat de twaalf ministers,
van Binnenlandse Zéken een
'leger' van Europese specia
listen op de been zullen bren
gen, om terroristen uit te
roeien. Nuchtere Londense
waarnemers verwachten
veel eerder uitgebreide
maatregelen om routine-sa-
menwerking tussen de auto-
rioteiten, met name de politie
van de 12 lidstaten, gevoelig
te verbeteren. Voor de EG
komt het er immers hoofdza
kelijk op aan te verhinderen
dat in luchthavens en grens
posten diverse terroristen ge
makkelijk door de mazen
van het net glippen.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
*076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, *01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, «01140-13751.
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45. 01650-37150.
Postadres: Postbus 35,4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje *076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Frans van Mourik
DE BEZUINIGINGEN op de
onderwijsbegroting lijken zo
langzamerhand het speeltje te
gaan worden van de politie-
partijen.
WD en CDA zijn driftig bezig
met het bedenken van alternatieven
onder het motto 'hoe red ik mijn so
ciale gezicht en schrap ik toch 1 mil
jard volgens de dwangbuis van het
regeerakkoord'
Wat onderwijsminister Deetman
wil, is inmiddels stukje bij beetje
bekend geworden, maar het kan
geen kwaad het rijtje nog eens langs
te lopen:
een groot deel van de vierjarigen
gemiddeld een half jaar later naar
de basisschool;
korten op de kosten van de ver
vanging van zieke leraren;
snoeien op het speciaal onderwijs
voor kinderen met leer- en andere
problemen;
verder bezuinigen op het weten
schappelijk onderwijs;
een rigoureuze verhoging van het
schoolgeld voor 16- en 17-jarigen.
Nu spitst de politieke strijd zich
met name toe op twee maatregelen:
die voor de vierjarigen en die voor
het speciaal onderwijs. Dat is be
grijpelijk, want die staan heel dicht
bij de ouders, ook al zullen die vol
gend jaar van kleur verschieten als
ze de nieuwe aanslag voor het
schoolgeld in de bus krijgen. Maar
het lijkt erop alsof door bekwame
regisseurs op het ministerie beslo
ten werd eerst die twee maatregelen
naar buiten te brengen zodat de
herrie die daarover los ging barsten
de aandacht af zou leiden van dat
andere half miljard aan bezuinigin
gen.
Maar opzet of niet CDA en met
name de WD hebben al toegehapt
en de liberalen zijn al ferm bezig
minister Deetman boven in de gor
dijnen te jagen door alternatieven
aan te dragen voor wat kennelijk
als vast was afgesproken in het re
geerakkoord. De WD wil alle vier
jarigen naar school laten gaan,
maar dan wel korter en er zou nog
65 miljoen te halen zijn bij de admi
nistratieve rompsplomp rond het
voorrangsbeleid voor minderheden.
Dat laatste mag wellicht waar zijn,
maar dat is op dit moment moeilijk
controleerbaar. Het voorgestelde al
ternatief voor de vierjarigen is ech
ter een schot in de lucht. Welke
diepzinnige onderwijskundige filo
sofie daaraan ten grondslag zou
moeten liggen vertelt de WD er
niet bij. Die is er ook niet, want
vierjarigen gaan al korter naar
school, nog korter is onverantwoord.
Wat de WD voorstelt is gewoon een
ordinair politiek compromis: kinde
ren toch naar school, maar wel be
zuinigen. Als je zonder enig onder
zoek en dus niet gehinderd door
enige kennis, zomaar de schooltijd
wil bekorten, behoort dat, tot het te
gendeel is gebleken, onderwijskun
dig tot de categorie 'prietpraat'.
De WD treedt daarmee in het
voetspoor van de bewindslieden op
onderwijs, die onderwijskundig ook
maar wat aan klungelen, ook al
proberen ze hun bezuinigingsmaat
regelen steeds te verpakken in het
papiertje met het opschrift 'bevor
dering van de kwaliteit van het on
derwijs'.
Afgelopen zondag werd er op de
televisie over de maatregelen gede-
Minister Deetman: Geen enkel
argument dat bezuinigingen on
derwijskundig verantwoord zijn.
- FOTO DE STEM /JOHAN VAN GURP
batteerd in het Capitool. Daar zat
onder meer mevrouw Ginjaar-
Maas, die ontkende de uitvoerder
van de minister te zijn, maar dat
natuurlijk politiek gezien wel is. En
daar zat ook de vooraaanstaand on
derwijsdeskundige prof. dr. Nijs
Lagerweij, die een alleraardigste
beeld gebruikte voor de bezuinigin
gen op het speciaal onderwijs. La
gerweij vond die volstrekt wille
keurig en stelde 'dat nu de druppels
de emmer van het speciaal onder
wijs dreigen te doen overlopen, de
minister en zijn staatssecretaris
niets beters weten te bedenken dan
er dan maar een kleinere emmer
neer te zetten'.
En dat is precies de leemte in het
beleid. Er wordt bijvoorbeeld te
recht geconstateerd dat het speciaal
onderwijs fors groeit, maar zonder
dan na te gaan waarom dat zo is,
wordt de kraan dichtgedraaid. Die
willekeur is, daar werd door Lager
weij terecht op gewezen, sympto
matisch voor het bezuinigingsbe
leid. Minister Deetman en zijn
staatssecretaris hebben maar één
ding voor ogen: die bezuiniging van
dat ene miljard halen. En daarbij
kijken ze niet naar waar wel ver
antwoord bezuinigd kan worden. 'Ik
zie dat niet', zei Deetman deze week
op de televisie, maar hij was wel be
reid om over eventuele voor hem
niet bestaande alternatieven te pra
ten.
De bewindslieden, ook daar wees
Lagerweij op, kijken bijvoorbeeld
niet naar het prijskaartje, wat er
aan onze vrijheid van onderwijs
hangt. Lagerweij doelt daarmee op
de verzuiling, die bijvoorbeeld in
het basisonderwijs al 600 miljoen
per jaar kost. Daar wordt over ge
zwegen en een onderzoek daarnaar
is zelfs in de lade verdwenen. En
dus blijven alle kleine scholen be
staan, ook al kosten ze twee- tot
driemaal zoveel als grote scholen en
ook al kunnen ze wel opgeheven
worden. En dus tornen de bewinds
lieden ook niet aan de nog steeds te
ruim bemeten opleidingen voor on
derwijsgevenden, waarop fluitend
150 miljoen bespaard zou kunnen
worden.
Zo moet je wel tot de keuze ko
men om vierjarigen gemiddeld een
half jaar later naar school te sturen
En dat terwijl de basisschool tegen
de zin van het onderwijsveld ver
sneld werd ingevoerd en de inter
gratie van lager en kleuteronder
wijs een feit werd onder het motto
'laat de kinderkes maar zo vroeg
mogelijk naar school gaan'. Daar
voor werd zelfs de leerplicht met
een jaar vervroegd. Nu geldt kenne
lijk ineens het omgekeerde en moe
ten de kleuters noodgedwongen
thuis blijven, ook al zijn ze school-
rijp. En komen ze daardoor in pro
blemen, dan hoeven ze ook niet aan
te kloppen bij het speciaal onder
wijs, want ook daar wordt op bezui
nigd.
Voor alle bezuinigingsvoorstellen
van deze bewindslieden, kun je
eigenlijk hetzelfde verhaal ophan
gen. Ze hebben gemeen dat er geen
afdoende onderzoek aan ten grond
slag ligt en dat de opbrengst ervan
kennlijk belangrijker is dan het ef
fect op het onderwijs, lees de kinde
ren. Minister Deetman en zijn
staatssecretaris hebben tot nu toe
geen enkel argument, hoe klein ook,
gebruikt, waaruit zou kunnen blij.
ken dat de bezuinigingen onder
wijskundig verantwoord zijn en de
kwaliteit van het onderwijs zouden
kunnen bevorderen. Er kan niette
min, met goede argumenten, toch
bezuinigd worden. Maar niet op de
posten die nu worden genoemd.
Daar is door eerdere bezuinigingen j
al alle franje vanaf gehaald, nu
moeten kennelijk de stukken eraf.
Om in de beeldspraak van Lager
weij te blijven 'en als in die emmer
nu een gat zit?.
Door Jan van de Ven
ABORTUS houdt de ge
moederen weer bezig.
Nog niet in eigen land,
maar in de ons omrin
gende landen proberen
christen-democraten
wettelijke mogelijkhe
den terug te draaien.
De discussie in Duitsland
mag daarvan een voorbeeld
zijn. Katholieken oefenen
daar een sterke pressie op de
regering uit om abortus weer
strafbaar te stellen.
Tegenstanders van zwan
gerschapsonderbreking in
eigen land houden zich nog
rustig. Zouden zij echter ook
weer van zich laten horen
dan is de kans miniem, dat de
Nederlandse regering de klok
terugdraait Zo is althans de
mening van Joyce Outs-
hoorn, politicologe, die aan de
Vrije Universiteit van Am
sterdam is gepromoveerd op
het onderwerp 'de politieke
strijd rondom de abortuswet
geving'.
De slotwoorden in haar
proefschrift: „Gegeven de er
varingen uit de abortusstrijd
bij politici en de politieke
partijen tijdens de debatten
van de afgelopen twintig jaar
valt te verwachten dat men
in deze kringen niet zal staan
te springen om de moeizaam
bereikte consensus van 1981
op de helling te zetten."
En zoals het hier ging, ver
liep het elders ook. Behalve
België en Ierland hebben
wetgevers van alle Westeu-
ropese landen na moeizaam
overleg de strafbaarheid van
abortus kunnen schrappen.
Waar liberalisering niet
plaatsvond, zal met wensen
van vrouwen niet gemakke
lijk nog rekening worden ge
houden. De golf van toleran
tie behoort inmiddels tot het
verleden. Met het wegebben
van de grote emancipatie
vloed, krijgen contra-krach-
ten gelegenheid zich met
meer nadruk te manifeste
ren.
Tot de tegenstroom be
hoort niet alleen de geeste-
Ook in Nederland zijn de zeeën eens hoog gegaan,
maar de discussie bevindt zich nu in rustiger vaarwa
ter. - FOTO ANP
lijkheid. Die krijgt steun van
beleidsmakers en andere
overheidsdienaren. Zien zij
allen niet hoe sterk de huwe
lijksvruchtbaarheid terug
loopt, de vergrijzing toe
neemt? Is het dan niet 'dood
zonde' om kinderen in wor
ding af te drijven? Om louter
pragmatische overwegingen
zou het standpunt over abor
tus herzien moeten worden.
Maar, de Nederlandse
vrouw hoeft zich geen zorgen
te maken. Zij heeft sinds de
aanpassing van de abortus
wetgeving in 1984 het heft in
eigen hand. Wil zij zwanger
schap onderbreken, dan heeft
zij daartoe het recht. Nie
mand kan haar - althans niet
in de praktijk - dwarsbomen.
Voor een arts met gewetens
bezwaren is snel een ander te
vinden.
Wie de wet goed leest, zo
stelt Joyce Outshoorn, be
speurt daarin vrouw on
vriendelijke trekjes. Volgens
de wet beslissen derden over
het zwangerschapslot van de
vrouw, een bedillerig trekje
dat het CDA heeft weten tus
sen te wurmen, maar geluk
kig laat de praktijk het aan
de vrouw over een zwanger
schap wel of niet te accepte
ren. Een toestand, die eigen
lijk honderd jaar geleden ook
bestond, vóór de eerste maat
schappelijke discussie over
het onderwerp.
Tot zo'n honderd jaar gele
den maakte niemand zich
druk over onderbreking van
zwangerschap. Er bestond
een praktijk, waarin vrou
wen desgewenst een vrucht
konden afdrijven. Vooral op
het platteland was het de ge
woonste zaak van de wereld,
dat vrouwen elkaar daarbij
hielpen. Niemand haalde het
in z'n hoofd zich te bemoeien
met de ingreep. De vrouw be
paalde zelf onder welke om
standigheden het minder ge
wenst was om een kind te
krijgen.
Helemaal zonder controle
was de praktijk nu ook weer
niet, en veelvuldig zal zo'n
ingreep niet zijn voorgeko
men, want men weet dat
vrouwen elkaar hielpen. In
de kleine gemeenschappen
hield men elkaar dus in de
gaten. Excessen zullen dan-
ook nauwelijks zijn voorge
komen.
Joyce Outshoorn weet, dat
de middelen om vruchten af
te drijven vrij eenvoudig en
clean zijn geweest. De over
levering heeft overigens niets
naar onze tijd doen over
waaien. Verondersteld mag
worden, dat de ingreep niet
opzienbarend was omdat de
medische stand er niets in
zag om zich over op te win
den.
De opwinding ontstond pas
toen artsen zich stoorden aan
het optreden van aborteurs
in de grote steden. Tegen het
einde van de negentiende
eeuw waren het de artsen,
die veel misbaar maakten
over 'grote toename' van het
aantal abortussen. Een onbe
wezen gebleven stelling, die
niettemin de medische stand
aanleiding gaf op morele
gronden dergelijke ingrepen
door onbevoegden van de
hand te wijzen.
Hun misbaar kwam op een
moment, dat Nederland net
een nieuwe strafwet in wer
king had gesteld. Daafjp was
het afbreken van zwanger
schap weliswaar strafbaar
gesteld, maar niemand be
kommerde zich over de nale
ving. Volgens Joyce Outs
hoorn gingen de vrouwen ge
woon door met een van ouds
her bestaande praktijk. En
de vader van de nieuwe
strafwet, minister Modder
man, wilde zich niet laten op
winden. Als er problemen
waren, moesten de artsen die
oplossen. Zij waren immers
geschoold om medische knel
punten aan de pakken.
Nederland zou geen, of een
geheel anders verlopende,
abortushistorie hebben ge
kregen als artsen zelf het in
eigen kring gesignaleerde
probleem hadden aangepakt.
Onbekendheid met de in
greep bracht de kring er mo
gelijk toe de ethische kant
van de zaak aan te snijden.
Niet zonder gevolg. Van
ethiek hebben theologen ook
kaas gegeten. Zij bemoeiden
zich in de discussie, waarna
de politiek niet kon achter
blijven.
Kort voor het uitbreken
van de eerste wereldoorlog
paste Nederland de wetge
ving over abortus aan: het
onderbreken van zwanger
schap kon niet worden geto
lereerd, onder geen enkele
omstandigheid, ook niet als
de ingreep door een arts
werd verricht. Een mannen
wereld had zich uitgesproken I
over vrouwenzaken. En de
vrouw ging haar gang.
Joyce Outshoorn consta
teert hoe vrouwen, die zwan
gerschap als een probleem I
zagen, toch op zoek gingen
naar een oplossing. Toen
kwam wat nooit tot opzien
had gebaard in de 'vieze-ach-
terkamer-sfeer' terecht.
Breinaald en zeepsop deden
hem intrede en maakten een
gesprek over abortus onmo
gelijk. Het taboe werd pas bij
het Grote Ontwaken in het
begin van de jaren zestig
doorbroken. Iedereen deed
toen over alles zijn mond
open. De vrouwenbeweging
kwam met abortus op de
proppen. Er moest een theo-
rie worden veranderd, waar
voor de praktijk nooit hele
maal had stilgestaan.
Twintig jaar duurde de I
discussie. Alle geledingen
van de samenleving deden
eraan mee. En over deze pe
riode schreef Joyce haar
proefschrift. Wederom nam
de mannenwereld een beslis
sing, die de vrouw niet de I
vrijheid gaf waar zij om
vroeg. Dankzij de praktijk
pakte het toch nog goed uit
voor de vrouw. Zij bepaalt ot
een zwangerschap wel of niet
wordt voortgezet.
Nederland had in West-
Europa de naam vooruitstre
vend te zijn. Veertien jaar
voor de wetswijziging be
stond hier een abortusprak
tijk, die de buren tot voor
beeld diende. Overal elders I
paste men echter de wetge- j
ving aan voor de Neder
landse christen-democraten
hun verzet opgaven. Zo
doende kwam de voorloper in
de achterhoede terecht. Het
Nederlandse Wetboek van
Strafrecht schrapte de in
middels dode letter over
abortus in 1984.
Door Jan Bouwmans
EEN JAARTJE geleden ver
ruilde drs. Hein Schaeffer de
KRO-omroepparochie in
Amersfoort voor een weten
schappelijke functie aan de
theologische faculteit van de
Katholieke Universiteit Nij
megen. Niet voor lang, want
dezer dagen is hij daar op last
van de bisschoppenconferen
tie ontslagen.
Op zijn zuiverheid in de Roomse
leer was niets aan te merken, heeft
prof. dr. A. Scheer, het hoofd van de
faculteit, verklaard. Dus moet de
reden gezocht worden in zijn privé-
leven, werd eraan toegevoegd. De
betrokkene zelf heeft gezegd niet te
weten of zijn samenwonen er iets
mee te maken heeft
Zelfs als de ex-omroeppastor in
alle eer en deugd in het huwelijk
zou zijn getreden-om van een ho
mofiele relatie maar helemaal te
zwijgen-, zou hij met een aan ze
kerheid grenzende waarschijnlijk
heid zijn baan aan de theologische
faculteit onvrijwillig zijn kwijt ge
raakt. Om meer dan één reden. En
die gaan niet alleen voor de Nij
meegse faculteit op, maar voor alle
katholieke theologische faculteiten
en hogescholen van dit moment.
Eerst de formele kant van de
zaak. Schaeffer is niet ontslagen,
beklemtoont de woordvoerder van
de bisschoppenconferentie. Aan de
orde was het al of niet verlengen
van diens éénjarig contract. Voor
dat de bisschoppenconferentie hier
toe een besluit wilde nemen, werd
van de kant van betrokkene c.q. fa
culteit opheldering verlangd over
doctrinair en disciplinair rumoer
rond diens persoon.
De Nijmeegse faculteit blijkt de
verlangde opheldering begrepen te
hebben als een hint om betrokkene
te ontslaan. Schaeffer werd tijde
lijke verlenging van zijn contract
aangeboden zodat hij naar ander
werk kon uitzien. Betrokkene heeft
toen de eer aan zichzelf gehouden en
is begin deze maand opgestapt. For
meel geen ontslag, maar hem is na
tuurlijk wel de deur gewezen.
De selectie van medewerkers aan
de Nijmeegse theologische faculteit
gebeurt op twee normen: algemene
rechtzinnigheid in de leer en alge
mene discipline. Onder dit laatste
valt met name ook de persoonlijke
levenswandel. Als geen vraagtekens
meer mogen worden gezet bij be
paalde onderdelen van de moraal
leer (ontslag Curran in de VS), dan
bestaat het natuurlijk helemaal niet
om een leraar te handhaven die wel
de juiste leer verkondigt, maar die
leer in zijn eigen leven met voeten
treedt. En samenleven geldt offi
cieel als zonde.
Een incident; zaak gesloten Niet
zonder meer. Het vlotte ontslag is
ongetwijfeld ook ingegeven door het
beleid dat zo snel mogelijke erken
ning door Rome van alle theologi
sche opleidingen nastreeft. De ker
kelijke positie van deze opleidingen
is een zaak waarover op de unieke
Bijzondere Synode van de Neder
landse bisschoppen in 1980 in Rome
een besluit is genomen, maar die tot
op de dag van vandaag hangende is
gebleven. Op die synode werd ener
zijds besloten dat de theologische
opleidingen een aanvrage om ker
kelijke erkenning zouden indienen
in Rome en anderzijds dat de bis
schoppen de opleidingen door zou
den lichten teneinde bezwaren uit
de weg te ruimen die een kerkelijke
erkenning in de weg zouden kunnen
staan.
Een van de grootste knelpunten
bleek toen al de positie van de ge
huwde priesterdocenten te zijn. En
nog zeer recent vertelde een bis
schop in informele kring dat er een
oplossing gevonden moet worden
voor de gehuwde priesterdocenten
om kerkelijke erkend te kunnen
worden. Op het wat en hoe wilde
deze bisschop absoluut niet nader
ingaan. Wel zei hij zonder omwegen
dat ontslag een gepasseerd station
was.
De gehuwde priesterdocenten aan
de katholieke instellingen voor
theologisch onderwijs zijn een erfe
nis van eind zestiger en zeventiger
jaren. Onder de talrijke ambtsver-
laters waren in die tijd ook priester
docenten en priesterhoogleraren.
Als ze met toestemming van de
hiërarchie het ambt hadden neerge
legd en daarna in het huwelijk tra
den, behielden ze hun baan aan de
faculteit of hogeschool. Dat nu is tij
den later een doorn in het oog van
Rome gebleken en een van de groot
ste actuele knelpunten om de kerke
lijke erkenning te krijgen die het
huidige episcopaat van Nederland
uitdrukkelijk wil hebben.
Het knelpunt zit hem weer in de
hierboven aangestipte voorbeeld
functie, die van docenten wordt ver
wacht. Want 4e faculteiten worden
nog altijd geacht teggjijk priester
opleiding te zijn. En hoe
iemand, die het ambt heeft verlat® I
en is gehuwd, jongeren oprecht op-1
voeden tot en de waarde bijbreng®
van de ongehuwde levenstaat, hoe I
kan hij geloofwaardig het celibaat I
propageren Is 's mans „zwakheid" I
daar niet in tegenspraak mee; in elk I
geval is hij geen levend voorbeeld I
Sterker nog: ligt daar niet een be-1
langrijke oorzaak dat het aantal I
priesterroepingen zo minimaal li|
geworden
Dat is dus het probleem van
gehuwde priesterdocent. Een de
van de oplossing lijkt de gedeelte-1
lijke ontkoppeling van faculteit/ho-1
geschool en priesteropleiding te zijn I
door de oprichting van de convict® I
c.q. heroprichting van seminaries!
waar priesterkandidaten met name I
hun geestelijke vorming krijgen. Of I
dat voor Rome voldoende is, is een I
vraag. Naar verluidt is een verdere I
mogelijkheid om gehuwde priester-1
docenten te weren van gevoelige!
vakgebieden.
Maar één zaak staat natuurlijk I
als een paal boven water: als je tfr
zig bent een oplossing te zoeker I
voor het knelpunt van al lange tijd I
functionerende gehuwde priester-1
docenten, die intussen aanspraak!
kunnen maken op legitieme recht® I
dan kan van kersverse gehuwde'!
samenwonende priesterdocentenI
de verste verte geen sprake zij"-!
„Nieuwe gevallen" zullen zonder
discuss je de deur worden gewezen
UTRECHT (ANP) - FNV-
voorzltter Pont heeft zijn col
lega's Hofstede van het CNV
en Laurier van de vakcentrale
HHP officieel uitgenodigd
voor een informeel gesprek
over mogelijke samenwerking
tussen de vakcentrales, 'met
respect voor ieders eigen iden
titeit'. De uitnodiging is inge
geven door de studie binnen de
FNV over de toekomst van de
vakcentrale.
De projectgroep 'De FNV
Irrit
VATICAANSTAD (CIC) - Het
Vaticaan heeft enkele opvat
tingen van de Nijmeegse eme
ritus-hoogleraar theologie dr.
E. Schillebeeckx (Dominicaan)
over het priesterambt veroor
deeld als 'niet in overeenstem
ming met de leer van de
Rooms-Katholieke Kerk'.
Dit blijkt uit een dinsdag
uitgegeven verklaring van
kardinaaal Joseph Ratzinger,
hoofd van de Vaticaanse con
gregatie voor de geloofsleer,
die waakt over de zuiverheid
van de rooms-katholieke leer.
Paus Johannes Paulus 2 heeft
de publicatie van deze verkla
ring goedgekeurd.
Ratzinger wijst met name
Schillebeeckx' opvatting af
dat in bepaalde uitzonderlijke
gevallen leken in de eucharis
tie kunnen voorgaan. Deze ge
dachten komen voor in het
boek 'Kerkelijk ambt. De con
gregatie voor de geloofsleer
heeft tweemaal eerder een on
derzoek naar de rechtzinnig
heid van Schillebeeckx ge
daan. In beide gevallen is het
niet tot een veroordeling geko
men.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - De Tweede Ka
mer Is gisteren akkoord ge
gaan met een voorstel van
staatssecretaris De Graaf (So
ciale Zaken) om mensen die
frauderen met hun bijstands
uitkering een geldboete en
eventueel een celstraf te kun
nen opleggen.
Tot nu toe bestond die mo
gelijkheid in de bijstandswet
niet, wat inhield dat mensen
door zich van de domme te
houden strafrechterlijke ver
volging konden voorkomen als
ze gepakt waren als ze ten on
rechte bijstand hadden ont
vangen.
De Graaf vond dat het op-
jt
G
v
v:
N
hi
m
te
ei
AL SINDS drie eeuwen, sinds Pete
een merkwaardige haat-liefde verf
eens zetten de Russen hun venstei
terse invloeden en know how, dan1
dicht gemetseld om achter een veil
'e bewaren en bewaken. De revolut
systeem voortbracht, heeft in dit du
tenlandse politiek geen verandering
verlichte' leiders (Kroestsjev, even
die zaken wilden doen met het We:
Malenkov en Tsjernenko) die achtt
en wrede wijze de Russen onder de
'ot binnenlandse hervorming in de k
De huidige Russische leider, Mich
'oe tot het eerste type leider: hij wil
"'Jvan zijn partij, die zich in het ver
gezind heeft getoond, de lengte kr
9'ondige economische hervorminge
eindelijk wat uitzicht geven op een b
Succes voor Gorbatsjov op langt
oe overeenkomsten die hij op korte
s uiten. De Russische leider kijkt da
'Jn (geliefde) Europa, dat hem rus
™oet verschaffen en naar de supern
oceaan, die de spanning in de
egnemen, zodat Gorbatsjov zich
oncentreren op de wezenlijke he
'ondse economie.
Het eerste succes is er. Het docu
Ppesteld om de veiligheid van Eur<
H„ ®r een doorbraak worden genoe
ernocratische (Europese landen,
re9eerde landen (Rusland en de
aan 's 'rnmers een mechanisme c
nrn 5ard' waarin partijen eikaars
ymndgebied mogen controleren,
uit H overeenkomst mag op zichzelf
wen6 ruirn,e kan men tegenwoordig
^ymgen waarnemen dan vanaf de
kan ?F van c'e Stockholm-overeenk'
ovpr basis worden voor Positiev
kaar, nucleaire wapenvermindering
Na»,nSe presider|f Ronald Reagan zie
iies optimistisch heeft uitgelaten.
w °?rloP'9 is het zover nog niet.
Maar a°P dit moment een beetje veri
minrtn zaak' a,9ezet tegen het vee
nut« fr'n9 van het nucleaire wapen
lllk r 'ot megatonnen. Kortom: de af
da .,,Poedig uit de wereld geholpen w
mpn?ee,were'dleiders al te veel gezie
I fg| zal het parool zijn: zaken doer
