Navajo-indianen
worden van hun
grond verjaagd
'ER WORDT NIET MEER RAAR
Vara bezig aan snel financieel herstel
jkt illusie
»AGINA ZEELANDj .WOENSDAG 24 SEPTEMBER 1986
VANAVOND DOCUMENTAIRE
IN 'ACHTER HET NIEUWS'
TOPPERS GEHANDHAAFD IN W1NTERAANBOD
Optreden Theodorakis in Israël verstoord
RO Theater brengt6Pravda
nd
omt met zijn vtouw felici
ties aanbieden. Namens de
emeente Arnemuiden, de
laats waar de jarige is ge-
Kjrer en getogen, zijn de
urgtmeester met echtgeno-
tvee wethouders en de
emesntesecretaris aanwe-
ig. De stichting Verpleeg-
n Rusthuizen Zeeland,
vaar,oe Der Boede behoort,
aat ach vertegenwoordigen
loor de algemeen directeur
n eer bestuurslid.
nt in Tilbvg is ziedend.
- FOTO RtEN SIERS
MAAI
eerste-jaar), maar juist één
die nieuwe vegen is ingesla
gen door di studenten voor
andere funties dan het le
raarschap o te leiden. „De
beste facultlt in het geheel,
een stuk venieuwing wordt
teruggedraaï".
Bij dat al s nog volstrekt
onduidelijk he de CD A-mi
nister de uitvering van zijn
maatregelen enkt te rege
len. „We wetei nog niet eens
of de studento hun studie
hier mogen afraken of dat
ze tussentijds mogen over
stappen".
Als de voorekenen niet
bedriegen, is ntussen al
volop een Brabatse lobby in
de maak om heionheil af te
wenden. Het cobge van be
stuur van de HJB is van
plan de hulp vn werkge
vers, vakbondei en Bra
bantse politici irte roepen
om Den Haag teivertuigen
van de 'onredelij k behande
ling' van de Tilbrgse uni
versiteit en Brahnt, laat
prof De Moor wete. Daarbij
komt het niet sleet uit dat
Van Agt, behalve emmissa-
ris van de Koningii ook nog
lid is van dat besuur. „Ik
ben ervan overtuigt dat hij
ons verzet zal steunn", z
de rector-magnificui
Dat klopt. Ondenijs-ge-
deputeerde J. van de Hart
liet gisteren tenminte al
weten dat er wat hm be
treft best bezuinigd mag
worden, maar 'niet o dit
moment en op deze plats'.
Van der Hart: „Nit in
Tilburg. Een universitit in
ontwikkeling zou zijn gok
mogelijkheden worden ont
nomen. Dit voorstel kunen
wij niet als een aanvard-
bare oplossing zien. Ik dnk
dat het Brabantse provine-
bestuur, het bedrijfsleverrn
de universiteit de koppenP
korte termijn bij elksr
moeten steken voor een g-
zamenlijke reactie".
De argumenten waarm'
Brabant bij de Kamer aa
zal komen zullen wel ru<
veel verschillen van die va.
andere provincies, instell>n
gen en lobbies. Toch meen
Van der Hart dat zijn paP1.®'
ren zo slecht nog niet
Kern daarvan: Brabant e
de Brabanders, toch al n>®,
riant bedeeld wat betreft n®
wetenschappelijk onderwD
kunnen de bestaande voor
zieningen in Tilburg
Eindhoven en hun uitstt'
ling over de hele provin®
niet missen.
Een van de tienduizend Indianen die door de wet ge
dwongen worden om te verhuizen van zijn land waar
hij en zijn voorouders altijd geleefd hebben.
Door Jan Koesen
HILVERSUM - Een oud en tragisch lied wordt
vanavond weer gezongen ih 'Achter Het Nieuws'.
De met een Oscar beloonde Amerikaanse docu
mentaire 'Broken Rainbow' beschrijft de op stapel
staande vernietiging van de Navajo-Indianen.
De overheid wil 10.000 Na
vajo's dwingen om te ver
huizen, zogenaamd omdat ze
in onmin leven met een an
dere Indianenstam, de Ho-
pi's. De werkelijke reden
voor de afgedwongen volks
verhuizing is het feit dat op
de aanvankelijk als waarde
loos beschouwde grond van
het reservaat belangrijke
mineralen worden gevon
den, zoals kolen, koper en
uranium.
De film kiest duidelijk
partij voor de Indianen. De
ongevoelige blanke man, die
in de vorige eeuw nog India
nen afschoot als waren het
kleiduiven, die blanke man
die hen van land, kudde, ziel
en trots beroofde, heeft weer
toegeslagen. Nu gaat hij met
prikkeldraad en gelegen
heidswetgeving te keer om
de belangen van mijn-maat
schappijen zeker te stellen.
De blanke heeft hierbij
geen enkel begrip voor de
Navajo, die zijn kop moet
houden als hij met koelkas
ten, kleuren-tv's en elektri
sche tandenborstels wordt
volgestouwd. Dat de kwestie
niet alleen om materie gaat,
maar dat het wezen van de
Indiaanse ziel en cultuur in
het geding is, wordt niet be
grepen.
Geen ruzie
De Hopi's en de Navajo's
hebben, Washinghton ten
spijt, geen ruzie met elkaar.
Ze kunnen best samen op
het land leven. Het begrip
grond-eigendom heeft voor
hen geen betekenis. Maar als
ze van hun geboortegrond
verjaagd worden, waarop
ook hun voorouders hebben
geleefd, verliezen ze ook hun
ziel en hun eeuwigheid. Dan
is er geen verleden meer,
geen cultuur en geen ver
wachting. Dan is er alleen
oen zwart gat.
President Ford onderte
kende in 1974 de Wet die de
ontruiming bepaalde. Boze
genius achter het plan was
de ultra-reactionaire sena
tor Barry Goldwater die een
keer vergeefs een gooi naar
het presidentsschap heeft
gedaan.
Een van de ongevoeligste
daden van de blanke is het
afgraven van de Heilige
Berg geweest. Dit is in In
dianen-ogen een heilig
schennis te vergelijken met
het afbreken van de St.Pie-
ter te Rome om zodoende
aan marmer te komen. Deze
daad heeft veel verzet opge
roepen. Honderden Navajo's
hebben daarop de berg be
zet. In juli was de overheid
van plan om met geweld
deze 'kraakaktie' te beëindi
gen, maar door de reusach
tige publiciteit werden deze
plannen wijselijk uitgesteld.
De zaak is de Oceaan
overgevlogen. Volgende
maand zal het Europese
Parlement vermoedelijk een
resolutie aannemen waarin
de Amerikaanse autoritei
ten wordt verzocht om de
gewraakte wet ongedaan te
maken. Of Washington zich
hiervan iets zal aantrekken,
is de vraag.
Geen weerwoord
De documentaire is sober
gemaakt. De twee maak
sters, Maria Florio en Victo
ria Mudd hebben zich zo met
het lot van de Indianen ver
eenzelvigd dat hun film het
weerwoord mist. Goldwater
heeft geweigerd zich in een
interview te verantwoorden,
maar er zijn nog genoeg an
dere wegen om de andere
kant van de medalje te be
lichten. We krijgen vrijwel
uitsluitend gebroken India
nen te horen en zien. Dat is
natuurlijk zielig en aangrij
pend, maar weinig effectief.
Wie een aanklacht formu
leert, moet ook de aange
klaagde een kans op verde
diging geven. Dat is elemen
taire journalistiek. En als de
beschuldigde in de verdedi
ging faalt, is de aanklacht
des te geloofwaardiger.
De film is integer. Hij is
aangrijpend. Maar nu kijk
je hoofdschuddend toe over
zoveel ellende in de wereld
en ga je over tot de orde van
de dag. 'Broken Rainbow'
duurt 50 minuten.
Het straattoneel floreert
Het bestaat al sinds mensenheugnis. Straattheater.
„Het is nooit weggeweest", zegt Hein Ceelen van
het Brabants Centrum voor het Amateurtoneel.
Lang stond het op een laag pitje, maar de laatste
jaren heeft het straattheater een enorme vlucht
genomen. Het straattheater leeft als nooit tevoren.
„Hoeveel groepen er in Brabant zijn?" herhaalt Hein
Ceelen de vraag. „Geen idee. Ik kan er zo honderd
opnoemen".
Door Romain van Damme
IEDER ZICH respecterend comité dat een
braderie, snuffelmarkt, rommelmarkt en meer
van die evenementen in elkaar zet, kan er in
feite niet meer om heen.
Op de begroting hoort ruimte gemaakt te worden
voor een straattheatergroep. Men hoeft niet bang te
zijn met lege handen te zitten. Want het aanbod is gi
gantisch groot. Veelal tot vermaak van het publiek
dat de acts best kan waarderen.
„Ik ken alleen de situatie in
Brabant", meldt Hein Ceelen
vooraf, „al weet ik dat er el
ders in het land eveneens een
groeiende belangstelling voor
het straattheater is. Het
straattheater is inderdaad
nooit weggeweest. Zeker niet
in Noord-Brabant. Een nogal
traditiegevoelige provincie.
Ook het carnavalsgebeuren
heeft er wat mee te maken.
Het spelen op straat. Drie da
gen lang je op een bepaalde
manier uitdossen. Je beeldt
wat uit."
Ongeveer vijftien jaar gele
den kreeg het BCA in Heeze
waar de 'Langste Nacht van
Brabant' gehouden werd, een
ondersteunende functie. Vijf
jaar later dook het BCA op bij
het bloemencorso in Zundert.
„Dat heeft tot gevolg gehad
dat het BCA zich meer ging
bemoeien met het straatthea
ter. Het BCA kreeg een soort
doorverwijsfunctie. Er werden
studiedagen ingericht. Een
soort trainen op de gespeciali
seerde aspecten van het
straattoneel. Omdat de doel
stellingen in Heeze niet meer
helemaal spoorden met onze
doelstellingen, hebben we dat
later los gelaten. We kwamen
in Hilvarenbeek terecht. Daar
werd een festival gehouden.
Inmiddels is dat uitgegroeid
tot een roulerend festival. In
Eersel, Ravenstein en Oir-
schot. Ieder jaar wordt er in
een van die drie plaatsen het
festival gehouden. Dat heet
het Interland Totaal Theater
Festival. Een heel weekend
met meer dan honderd voor
stellingen. Het is echt een fes
tival voor het toneel. De men
sen, de acteurs en actrices be
kijken eikaars stukken. Ze
brengen elkaar op ideeën."
Meer interesse
Dat festival heeft een grote
bekendheid. Niet alleen in de
omgeving van voornoemde ge
meentes. Maar ook in België
en ver boven de grote rivieren.
Jaarlijks treden er veertig tot
vijftig groepen op. „Door die
festivals", gaat Hein Ceelen
verder, „is de belangstelling
gegroeid. In Amsterdam heb je
het festival of Fools. In Edin
burgh, in Avignon, daar heb je
geweldig grote festivals. In
Parijs, het Centre Pompidou,
daar wordt heel het jaar
straattheater gespeeld. Dat
ziet men, men vindt het leuk
en zo rolt die bal verder".
Dat is een van de redenen
dat het straattheater aan po
pulariteit gewonnen heeft. Re
den twee ligt voor de hand.
„De groepen speelden in het
verleden alleen in de winter.
Een paar stukken in de zalen
en toen was het weer wachten
op de volgende winter. De
groepen zeiden daarom, we
liggen een paar maanden stil,
toch jammer. Met het beoefe
nen van straattheater kunnen
we het gehele jaar spelen."
De derde reden doet de lo
gica vervolgens ook geen ge
weld aan. „Zo'n vijftien jaar
geleden veranderde er in de
binnensteden veel. De voet
gangersdomeinen kwamen te
voorschijn. En er werden
steeds vaker activiteiten naar
buiten verplaatst. De brade-
„Je moet kunnen improviseren. Dat is heel belangrijk,
want op straat gebeurt er van alles.
- FOTO'S DE STEM/BEN STEFFEN
„In Zundert leverde het straattoneel aanvankelijk nogal
wat agressieve reacties op. Dat draaide langzaam maar zeker
bij. Een kwestie van gewenning. Je moet een soort goodwill
kweken. Nu wordt er niet meer raar opgekeken. De straat
muzikanten hebben wat dat betreft veel baanbrekend werk
verricht."
riën onder meer. Daar is vrij
wel iedereen aan gewend. Om
de aandacht vast te blijven
houden, moet dat geheel aan
gekleed worden. Door muziek,
door drumbands en de laatste
jaren ook door straattoneel.
Neem nou die actie rond de bi
bliotheek in Breda. Een aantal
groepen gaven daar acte de
présence. Vijf jaar geleden
was dat ondenkbaar".
Welwillend
Het publiek. Onmisbaar bij
toneel. Toneel spelen is leuk,
maar als er geen publiek is,
gaat het toch wat vervelen. Op
straat is er altijd publiek.
Winkelende mensen, flane
rende mensen, 'terrasjesmen
sen' en ga zo maar door. Dat
moest als het ware opgevoed
worden. „Dat publiek is wel
willender geworden", zegt
Hein Ceelen, „neem Zundert.
Daar komen tienduizenden
mensen kijken naar dat bloe
mencorso. Die komen dus op
de eerste plaats voor de praal
wagens. Heel vroeg naar Zun
dert, klapstoeltje mee, ge
smeerde broodjes in de tas.
Maar eer die wagens komen,
dat duurt lang. Daarom is be
gonnen met dat straattoneel.
Maar dat leverde aanvanke
lijk nogal wat agressieve reac
ties op. Zo van, daar komen we
niet voor. En straks komt de
optocht en zijn die gasten nog
niet weg. Zien we mooi niets.
Dat draaide langzaam maar
zeker bij. Een kwestie van ge
wenning. Je moet een soort
goodwill kweken. Nu wordt er
niet meer raar opgekeken. De
straatmuzikanten hebben wat
dat betreft veel baanbrekend
werk verricht."
Veel straattheatergroepen
worden bemand door acteurs
en actrices die het niet voor
hun dagelijks brood doen.
Pure amateurs derhalve. „Ge
lukkig maar", zegt Hein Cee
len die er onmiddellijk aan
toevoegt niets tegen profs te
hebben, „ik heb het gevoel dat
de amateurs het lastige op de
straat beter accepteren. Ze
doen het echt voor hun lol.
Neem 'Zuiver Scheerwol' uit
Dongen. Die bellen dan op en
zeggen, Hein, kunnen we daar
spelen. Ik bekijk dat dan, zeg,
nou het gaat wel maar er zit
niet zoveel aan vast. Dat deert
hen absoluut niet. Ze komen
desnoods voor niets. Omdat ze
graag spelen. Ja, ik heb de in
druk dat er steeds meer men
sen zijn die zich bezighouden
met toneel. Toneel spelen dus.
Bij ons zijn 350 verenigingen
aangesloten. En ik vermoed
dat het de helft is van wat er
aan toneelverenigingen is.
Nee, ik heb niet de indruk dat
er meer mensen naar de
schouwburg gaan. Integen
deel. Het straattoneel zorgt er
niet voor dat er in de winter
meer mensen de schouwburg
intrekken. Dat is ook totaal
anders."
Eigen stukken
Hein Ceelen gaf het al aan.
Spelen op straat is lastiger dan
in de zaal. Het verschil is
groot. „Heel groot", weet Hein
Ceelen uit eigen ervaring, „op
de eerste plaats de tijd. Je hebt
aangepaste stukken nodig. In
het begin, toen het straatto
neel zo opkwam, werden er
vaak middeleeuwse stukken
gespeeld. Dat is veranderd.
Vaak spelen de groepen eigen
stukken. Hebben ze een eigen
repertoire. Je hebt in ieder ge
val compacte stukken nodig.
De speelstijl moet wat aange
dikt worden. Op straat wordt
je nou eenmaal sneller afge
leid. Je moet het publiek kun
nen boeien. Het moet pakkend
zijn. Je spraaktechniek is be
langrijk. Op straat is het ru
moerig.
De structuur van het
stuk moet niet te ingewikkeld
zijn. Een lijn die herkenbaar is
en dan de plot. Als je toevallig
langs komt, moet je binnen
een minuut weten waar het
over gaat. Je moet kunnen im
proviseren. Dat is heel belang
rijk, want op straat gebeurt er
van alles. Je moet erg op het
publiek spelen. De aandacht
vast houden. In de schouw
burg is dat totaal anders. Het
is donker. Licht op het po
dium. Daar moet je wel naar
kijken. Op straat kun je overal
naar kijken. Nee, het is niet zo
gemakkelijk. Er zijn inder
daad een heleboel groepen,
maar het niveau is niet altijd
even hoog. Logisch natuurlijk,
organiseer maar eens een pop
festival. Dan zijn er minder
goede, betere en uitstekende
bands. Zo werkt dat in het
straattheater ook."
Karin Bloemen gaat bij de Vara de kwis 'Weten is winnen' presenteren.
Van onze rtv-redactie
HILVERSUM - „De VARA is bezig
aan een snel financieel herstel. Veel
sneller dan oorspronkelijk voor mo
gelijk werd gehouden." Aldus voor
zitter Marcel van Dam. „Vorig jaar,"
zegt Van Dam, „verkeerde de VARA
in een diepe crisis, financieel, organi
satorisch en bestuurlijk."
Het getij is nu zichtbaar aan het
keren, hoewel de socialistische om
roep er nog lang niet is. In de woor
den van Van Dam: „Het proces van
sanering is nog lang niet afgelopen.
Ook de Radiodienst zal net als de TV
moeten afslanken."
Volgend jaar moet, waarschuwt de
voorzitter, de VARA nog heel voor
zichtig zijn, „maar geld van externe
financiers hebben we niet meer no
dig en aan het einde van het jaar
staan we er in principe net zo voor
als andere omroepen." Toch dreigen
er nog donkere wolken aan de om-
roep-hemel. Zo ziet de VARA toch
met angst de komst van het derde net
(over een jaar) tegemoet. De VARA
krijgt dan op het eerste net net als de
KRO en de NCRV twee vaste avon
den, een van zes en een van vier uur.
„Zoals de stand van zaken nu is,
betekent dit dat de middagtelevisie
zou vervallen, evenals de nacht
films," aldus Van Dam die met zijn
omroep uiterlijk 1 december wil we
ten wat er straks wel en wat niet van
de minister mag. „En als dat niet het
geval is, moet het derde net worden
opgeschort. De omroepen hebben
minstens tien maanden voorberei
ding nodig." Overigens is de Vara
blij met de nieuwe zender-indeling
omdat de omroepen nu de kans krij
gen hun eigen gezicht te tonen.
Sonja
Sonja Barend keert terug naar de
maandag en De Brakke Grond. Uit
de formule is de 'week' verdwenen.
'Adrenaline' is een nieuw jongeren
programma, te presenteren door
Adeline van Lier. Iedere uitzending
ontvangt ze op een middelbare school
drie gasten. Gerard Joling is als eer-
ste de ster van een nieuw tv-pro-
gramma 'Superfan'. De ster laat zich
interviewen en thuis bekijken en
geeft tot slot een show weg. Karin
Bloemen presenteert 'Weten is win
nen', een quiz waarin uitspraken van
bekende Nederlanders centraal
staan. Adelheid Roosen gaat mee
werken aan een 'Nachtshow'. Tijdens
de feestdagen aan het einde van het
jaar zendt de VARA 'De zoon van
Louis Davids' uit, alsmede de rock
opera 'Ik, Ja Cremer' en 'Jenny
Arean.'
'Het programma'geeft speels in
structies over de computer. Vrouwen
komen bij de Vara in het nieuwe sei
zoen heel aardig aan de bak. Marjo
lein Uitzinger, Ati Dijckmeester en
Dieuwertje Blok presenteren tesa-
men 'Drie vrouwen', luchtige infor
matie met een politiek tintje. Ook
nieuw is 'Een wereld van verschil'
waarin de voor- en tegens van een
stelling worden uitgediept. 'De
nieuwe buren' is een achtdelige
feuilleton.
Toppers als Zeg 'ns AAA, Buch,
Ome Willem en de Konsumentenman
blijven gehandhaafd.
TEL AVIV (RTR) Leden van de extremistische partij Kach
van de anti-Arabische rabbijn Meir Kahane hebben zondag
avond met kreten, vuurwerk en stinkbommen een optreden in
de Mann-gehoorzaal van Tel Aviv verstoord van de Griekse
communistische zanger en componist Mikis Theodorakis.
De politie verwijderde de ordeverstoorders en nam drie van
hen mee.
„Ik ben voor de vrijheid van het volk van Israël. Daarom ben
ik ook voor de vrijheid van het Palestijnse volk", had Theodora
kis in het Frans gezegd - om te worden onthaald op applaus en
hoon. Leden van de rechtse partij Heroet stonden op en zongen
het Israëlische volkslied.
De 60-jarige Theodorakis werd beroemd als de componist van
de filmmuziek voor 'Zorba the Greek' met Antony Quinn.
ROTTERDAM (ANP) -
'Pravda', de onthutsende ko
medie over de wereld van de
journalistiek, van de En
gelse schrijvers David Hare
en Howard Brenton in de
regie van Jos Thie is vanaf
26 september te zien in Hal 4
op het terrein Utopia in Rot
terdam.
Het toneelstuk gaat op 3
oktober officieel in premiè
re. De meer dan veertig rol
len worden door 28 acteurs
en actrices vertolkt.
Het stuk beleefde vorig
jaar in Londen zijn wereld
première, werd bejubeld en
gelauwerd en prijkt nog op
het repertoire van The Na
tional Theatre. Het RO
Theater, tot de heropening
van de Rotterdamse
Schouwburg gehuisvest op
het terrein van het voorma
lige Drinkwaterleidingbe-
drijf, brengt 'Pravada' al
leen in Hal 4 uit. De serie
loopt tot 16 november.
Hayden Griffin en Rory
Dempster, die betrokken
waren bij de Engelse versie,
ontwierpen voor Rotterdam
decors en licht, waarbij vol
ledig rekening is gehouden
met de speciale mogelijkhe
den van Hal 4.
Het stuk is gebaseerd op
de turbulente ontwikkelin
gen in de Engelse kranten-
industrie. De provinciale
krant De Stem van het Zui
den wordt verkocht voor een
renpaard aan een blanke
Zuidafrikaan die ook de
kwaliteitskrant De Wereld
in handen krijgt door geld,
brutaliteit en relaties. De
beroepsethiek van de suc
cesvolle hoofdredacteur
komt onder hevige druk te
staan. Wat stelt verder het
morele peil voor van het
links-liberale blad De Vrij
heid? Daarmee geeft RO
Theater het kijkje door, dat
Hare en Brenton bieden in
de keuken van de moderne
zakenman.
