'Met lede ogen toezien'
Verzekeraars schakelen steeds vaker onderzoekbureau in
BERT
VAN VELZEN
Courage (2)
Fraude
Expert
Hoofdinspecteur over werk van onderzoekbureaus:
Bewijzen
Moed is natuurlijl
méér dan drift
Het is verre v®
me om de noblesse van dr
helfdhaftigheid te willen onder
mijnen. Waarom zou ik. Ik heb
zelf, zij het in een ver en ge
verleden, een mensenleven!^
gered uit een kil wak. Dat geeft
me nu nog een gevoel van licht
behagen, maar niet zo sterk als
dat van de kat die zich rekt ia
de zon. Ik zou wel willen wetej
hoe gelukkig het kind gewon
den is, want het is tenslotte een
beetje van mij, maar ze kwam
maar heel even voorbijdrijven
in mijn leven.
Ik was twaalf jaar en in dt
winterkou onderweg naar een
badhuis. Naar de thermen, zou
den de oude Romeinen zeggen
Die badhuizen waren nuttige
instellingen; je kon er voor een
dubbeltje bijna twintig minuten
onder de douche staan. Een
stortbad, zo heette dat toen.
Het was mistig, grijs en koud
buiten en in gedachten had ii
reeds de dampige rotonde be
treden, waar, boven het val
lende water uit, altijd het ge-
zang opklonk van opera en
smartlap.
Mijn aandacht werd plotse
ling getrokken door een zwij
gende menigte aan de water
kant. Zij stond in een bevroren
stupor en in halve rouw rond
het wak, waarin een kind lag
Het had een rood, met wit afge
zet manteltje aan en het keel
verbaasd. De handdoek en hei
stukje Sunlight onder de ara
geklemd wandelde ik erheen,
zakte aan de rand van het wak
door het ijs en plukte het wicht
bij de capuchon van haar jas
uit de armen van de dood. Hel
zweeg. Later ratelden mijn tan
den als castagnetten. In de kle
ren van een betonvlechter ben
ik achter op de motor naar huis
gereden.
Ik had geen tijd gehad om na
te denken. De zwijgende me
nigte had daarentegen te veel
tijd gehad en treft dan ook geen
enkele blaam.
Moed die gekoppeld is aai
weloverwogen besluitvorming
moed met voorbedachten raad
dus, is werkelijk van een supe
rieure kwaliteit, verwant aan dt
moed van martelaren. Maat
zelfs die kunnen zich vergissen
Ook de leugen kan superieui
zijn, ik vermoed in dienst van
een hoger doel, en hetzelfde
geldt eigenlijk voor opmerkelijk
en buiten de oevers tredend
drankgebruik. Als een Latijnsa
merikaans pastoor aan hel
drinken slaat om te voorkomen
dat hij met een zekere regel
maat en onder bedreiging van
hel en verdoemenis zijn huis
houdster op het matras noodl.
dan mogen wij stellen dat hel
drinken vrijwel tot een barm
hartigheid is verheven.
Ik ben geen moralist, maai
ik denk dat oude paters Jezuïe
ten het met me eens zullen zijn
dat de consumptie van alcohol
ondergeschikt gemaakt aan hei
hogere doel van de kuisheid,
verdedigbaar is. Er zijn nu ooi
profeten die de boel omdraaien
en beweren dat het beter is
nuchter te blijven en dan maai
wat minder kuis, maar dezul
ken illustreren slechts de ver
warring van deze tijd.
Nuances zijn er niet voor
niets. In New York zijn me®
dan tien jaar geleden dozijnen
mensen vanachter hun g®
sluierde vensters getuige g®
weest van de moord op een
jonge vrouw, Kitty Genovese
De moordenaar nam de tijd;
meen dat hij meer dan een hal
uur nodig had om zijn slachtof
fer van het leven te beroven
Toen voorbijgangers hem L'
zijn gruwelijk werk stoorden
was hij weggelopen, en terugge
keerd toen zij weer alleen was
Niemand van al die toe
schouwers had geroepen, tegen
de ruit getikt, of de politie ge
beld. Zij waren bevroren in een
stupor, deden niets en gingen
met hun verschrikkelijke ge
heim naar bed. Later werden S
ontzettend kwaad op de Ne*
York Times, die hun collectie»'
geheim had ontraadseld en ge
poogd had er de diepere oorza
ken van te vinden. Het waren
allemaal aardige, lieve mense»
er was niets op hen aan te mel
ken. Maar tijdens een straat
roof zouden zij tijdelijk blin®
zijn geweest en bij een ver
krachting zouden zij zedig h"
hoofd hebben afgewend.
hadden geleerd dat het prude»1
is om problemen te mijd®1
Dat is de tol van de beschavizg
ZjAAK opgelost met behulp van een door de verzekeraar ingeschakeld
onderzoekbureau'. Steeds vaker valt dat te lezen. Een verzekeraar die voelt
dat er met een schade iets 'niet lekker' zit, kan wel naar de politie stappen,
maar die vraagt een uitgebreide aangifte en daar is weer te weinig voor
bekend, zodat de zaak voor de politie ophoudt. Een onderzoekbureau kan
even verder gaan met spitten.
Twee ex-rechercheurs vonden dat ook en begonnen een onderzoekbureau.
'Te weinig geld, te weinig mankracht en te veel andere prioriteiten', kregen
ze als politieman te horen als er een groot onderzoek moest komen. Volgens
een hoofdinspecteur van de Bredase gemeentepolitie is dat inderdaad het
geval; vanwege de enorme werkdruk moet er worden bekeken welke zaken
er kunnen worden aangepakt en hoe lang er aan kan worden gewerkt. En
dat is een keuze die een onderzoekbureau niet hoeft te maken. „Krijgen ze
meer zaken, dan kunnen ze meer personeel aannemen om alles toch af te
werken", aldus de hoofdinspecteur.
'Niet meer wachten tot
de politie wat doet'
Door Rosé Lokhoff
AAD Schalke (35) en Jan Stekelen
burg (36) weten uit ervaring hoe on
derzoeken bij de politie kunnen
worden verricht. Zij maakten deel
uit van het 'brandteam' dat in okto
ber 1979 werd opgericht naar aan
leiding van de activiteiten van een
groepje Bredase zakenlieden dat la
ter ook wel Pyromania BV werd ge
noemd.
In die tijd brandde er in Breda en om
geving nogal wat af. Aan de stamtafel
van een kroeg is toen zelfs op een avond
gesproken over de brand van een kapi
tale boerderij in Bavel die de volgende
dag pas zou plaatsvinden.
Het team loste de brandstichtingen op
en de meeste daders gingen achter slot en
grendel. Destijds bleek ook dat er be
hoefte bestond aan een goede coördina
tie tussen politie en verzekering; bij alle
bei bleek naderhand bewijsmateriaal te
zijn blijven liggen waar de ander niet van
op de hoogte was.
De opgedane ervaringen kwamen na
opheffing van het team (januari 1982)
nog van pas bij de recherche in Breda,
maar al snel bleek dat Schalke en Steke
lenburg met dezelfde plannen rondlie-
en: met de gevonden manier van wer
en doorgaan, maar dan niet bij de poli
tie. Daar kon immers niet altijd zo wor
den gewerkt.
„Ze weten er wel hoe het moet, maar
dat kost te veel geld. Zo hebben we ja
renlang lopen zeuren om een tekstver
werker. Die kwam er uiteindelijk ook
wel, maar op de administratie", aldus de
beide heren die in september 1983 de BV
Schalke en Stekelenburg Schade Onder
zoek Bureau (SOB) startten in Breda.
Sinds enige tijd zijn ze gehuisvest in
Rijen en daar staan dagelijks diverse ver
zekeringsmaatschappijen op de stoep
met werk, steeds meer werk. Immers: de
fraude neemt hand over hand toe en de
politie heeft geen tijd. De tendens bij
verzekeraars om niet meer op de politie
te wachten, wordt steeds sterker.
Werk aan de winkel dus voor de on
derzoekbureaus. Niet altijd even specta
culair, maar zeker in het geval SOB vaak
met zeer goede resultaten. Een voor
beeld: in enkele grote steden waren groe
pen mensen bezig met geld te verdienen
aan opzettelijke aanrijdingen met peper
dure auto's. Dat is lang vol te houden als
je weet hoe de verzekering in elkaar zit:
de expert taxeert de schade op basis van
garagekosten, maar wordt de schade niet
gerepareerd, dan kraait er geen haan
naar. Ook niet als even later dezelfde
schade doodleuk bij een andere maat
schappij wordt geclaimd. Daar zijn mil
joenen mee te verdienen, zoals onlangs in
Zwolle bleek.
De beide directeuren van SOB: „We
hebben met een circuitonderzoek iets
nieuws geïntroduceerd. We werden bena
derd met de vraag of wij er iets aan kon
den doen. De verzekeraars registreerden
de schades wel, maar alleen voor eigen
gebruik. Alle gegevens hebben we op en
rijtje gezet en daaruit waren zeer duide
lijke lijnen te halen. Daarmee zijn we
naar de politie gestapt en die heeft in
middels enkele groepen te pakken."
Bij andere zaken waar het bureau
wordt ingeschakeld, neemt SOB aller
eerst contact op met politie, maar ook de
verzekerde. „We vertellen wie we zijn en
wat we doen, maar beginnen zeker niet
met het plaatsen van de verzekerde in de
verdachtenhoek. Er zijn diverse gevallen
met een gezonde oorzaak en daar moet je
niet overheen kijken".
„We werken nauw samen met verzeke
ringsexperts, maar die zijn gebonden aan
hun opdracht: het vaststellen van de
schade. Er zit wel een stukje onderzoek
naar de oorzaak in, maar lang met zoals
wij het doen. Een schade-expert is nog
geen schaderechercheur."
Onderzoekbureaus hebben vaak nog
een slechte reputatie. „We worden uitge
scholden voor detectivebureau, maar dat
is iets heel anders. Die slechte reputatie
komt ook voort uit het feit dat jan en al
leman een bureau kan beginnen; we heb
ben een vrij beroep, waarop geen enkele
controle wordt uitgeoefend. Kijk, als er
dan iemand met olifantpoten door de
porseleinkast raast, krijg je die slechte
naam", aldus beide heren.
Vandaar ook dat zij meewerken aan
een vereniging van Nederlandse recher
chebureaus. Acht leden zijn inmiddels
geaccepteerd, er zijn al een college van
advies en een klachtencommissie. Boven
dien zullen er standaardvoorwaarden
worden gedeponeerd. „Dat geeft onze
Het komt voor dat een flinke autoschade bij meerdere verzekeringmaatschappijen wordt geclaimd. Het Rijens onderzoekbureau heeft in Zwolle een heel circuit ontrafeld.
- foto de stem /c0rj de boer
Door Rosé Lokhoff
VOORBEELD van een grote zaak
die gelukkig vrij snel werd opgelost,
vormden de brandstichtingen van
enkele weken terug in Breda. Com
missaris Van Bruggen meldde na de
aanhouding van de daders dat het
echt niet veel langer had moeten
duren, omdat dan de grenzen van
wat er van het personeel kan wor
den gevraagd, zouden zijn over
schreden. En daar komt een onder
zoekbureau niet snel voor te staan.
„Je zou het kunnen vergelijken met re
sultaatvoetbal. Voor het bureau is de in
zet dan de goede naam, want die kan
meer opdrachten opleveren. Wij aan de
andere kant krijgen echt niet meer salaris
als we een zaak oplossen", aldus Ad
Koevoets, hoofdinspecteur afdeling re
cherche van de Bredase gemeentepolitie.
„Maar uiteraard is het geen goede ont
wikkeling dat ze zaken aanpakken die
eigenlijk bij de politie horen. Met lede
ogen moet je dan toezien dat er dingen
gebeuren waar we vroeger wel tijd voor
hadden, maar die nu door een ander
worden onderzocht. Zo'n brandteam van
destijds, waarvan Schalke en Stekelen
burg als rijkspolitieman deel uitmaakten,
was een goede zaak. Maar het is de vraag
of zoiets nu nog zou kunnen."
„Het is niet leuk mensen buiten de po
litie dingen te zien doen die je liever zelf
doet. Als politieman krijg je veel te ma
ken met branden of inbraken met een
luchtje, maar je kunt ze niet allemaal na
gaan. Voorop staat bij de politie dat be
wezen moet worden dat er een strafbaar
feit is gepleegd en niet of de polisvoor
waarden van de verzekering zijn nage
leefd. De verzekeraar wil graag weten of
hij moet uitkeren, de politie wil de dader
pakken."
„Het is een hele goede zaak dat verze
keringsmaatschappijen kritisch nagaan
of ze al dan niet moeten uitkeren. Bij
sommige zaken frons ik wel eens mijn
wenkbrauwen: waarom is er geen nader
onderzoek gepleegd. Wij bekijken of er
een strafbaar feit is gepleegd; of de
schade duizend of honderdduizend gul
den bedraagt, is niet belangrijk."
Koevoets noemt nog twee verschillen
in de manier van werken: „Als de politie
met iemand praat, is dat als verdachte of
getuige. Zo'n bureau kan veel indringen
der vragen stellen, maar wij hebben weer
meer bevoegdheden, zoals aanhouden en
in verzekering stellen. Voor ons staat het
algemeen belang voorop, bij hun is het
wie betaalt, is baas. Wij maken een pro-
ces- verbaal op onder ambtseed, zij kun
nen bijvoorbeeld eerder met geld komen
en dat praat een stuk gemakkelijker."
Tijdens een onderzoek is er vaak con
tact tussen politie en onderzoekbureau,
maar als het gaat om uitwisseling van in
formatie is er meestal sprake van een
richtingsverkeer. „We kunnen hen niet
van alles op de hoogte houden, maar wil
len wel graag profiteren van hun weten
schap", vertelt Koevoets en hij verduide
lijkt: „Ze kunnen goede dingen voor ons
doen, maar vaak moet ik me formeel af
schermen en verwijzen naar het proces
verbaal. Via de officier van justitie kan
de verzekeraar inzage krijgen."
Opvallend is dat heel veel ex-politie
mannen die bureaus beginnen. Tegen de
tijd dat ze moeten rouleren of een andere
functie krijgen, willen ze toch doorgaan
met hetzelfde werk. En als ze dan ergens
kunnen beginnen waar ook nog eens de
arbeidsvoorwaarden stukker beter zijn, is
de overstap verleidelijk.
„Het maakt echter niet uit of we met
een ex-collega te maken hebben. Zodra
hij hier komt als onderzoeker voor de
verzekering, is hij gewoon een van de ve
len. Daarin zijn we heel formeel; voor
iedereen dezelfde behandeling."
opdrachtgevers zekerheid en je wordt zo
gesprekspartner voor de overheid."
Zo'n 80 procent van wat SOB doet, is
eigenlijk politiewerk. Wordt er fraude
ontdekt, volgt vaak aangifte. „We zijn
wel civiel-rechtelijk bezig, niet strafrech
telijk. Het kan gebeuren dat de zaak
strafrechtelijk niet rondkomt, maar dat
de feiten en omstandigheden de rechter
doen beslissen de omgekeerde bewijslast
te vorderen. De verzekering hoeft dan
niet te betalen als de verzekerde niet kan
bewijzen dat hij bijvoorbeeld de boel niet
zelf in brand heeft gestoken."
Voorbeelden waarbij fraude gemakke
lijk was op te sporen, hebben de recher
cheurs voldoende. Vaak echter zijn de
zaken te herkenbaar om te publiceren.
„Maar wij zien wel eens dat er braakspo
ren zijn die eigenlijk niet kunnen en dus
door ae verzekerde zelf zijn gemaakt. Er
komen wat stommiteiten voor. Zo kwam
iemand na diefstal van de stereo-installa
tie met een aankoopnota van 1,5 jaar
oud. In die woning liep een kind rond
van een jaar of zeven, maar op de
schoorsteen stond een foto van datzelfde
kind als baby. En daarop was ook de ste
reo te zien. Die was dus iets ouder dan
opgegeven en de verzekerde moest ook
wel bekennen dat hij de boel wilde fles
sen."
De samenwerking tussen bureau en
politie loopt vaak nog niet zoals vooral
de verzekeraars zouden willen. In politie
kringen wordt de verzeringsexpert nog te
vaak als een sta-in-de-weg gezien.
Schalke en Stekelenburg zeggen daarvan
niet zoveel last te hebben. „We weten
zelf maar al te goed wanneer we in de
weg lopen. Dat hebben we aan de andere
kant wel gemerkt."
Hoofdinspecteur Ad Koevoets niet leuk
dat je anderen dingen ziet doen die je liever
zelf doet- foto de stem johan van gurp
Vlak na een brand is het belangri/k naar sporen te zoeken die op brandstichting duiden.
foto de stem cor j, de boer
