krant
seen
ipelaar
O
Ondernemen
binnen de
marges
van Brussel
EERVERORDENING
ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1986
gemeente aardenburg
(ENDMAKING
Dodelijk
Olieprijzen
Opgeruimd
Ligboxen
Niet mee getrouwd
- H
WÉÉKÖÖ!
o
:^telkplas, boterberg,
mestoverschot. Als er de laatste
'jaren iets over de boeren te melden
,alt, gaat het vrijwel altijd over
"overschotten. Europa verzuipt in de
'melk. De EG worstelt moeizaam
van de ene na de andere, door
[compromissen uitgeklede maatregel
[om de overschotten tot normale
proporties terug te brengen. Zonder
succes. Zelfs de superheffing,
'gelanceerd als hét paardemiddel,
leeft niet het gewenste effect gehad.
•De nood wordt steeds hoger, de tijd
«gaat dringen. Vandaar dat de EG
p de boeren echt het mes op de
ieel wil zetten. Stoppen, althans
ïtijdelijk, met de interventie, loer
[zijn; er lijkt echt gear aardigheid
jiaeer aan? Meningen en reacties uit
«de agrarische wereld.
rvice
fta; -
wethouders van Aardenburg ma-
vanaf heden gedurende een pe
dagen voor een ieder op de ge-
ter inzage is nedergelegd een ont-
«vermelde termijn van dertig dagen
ebbenden van hun bezwaren tegen
rp schriftelijk doen blijken.
september 1986
«meester en wethouders voornoemd,
rgemeester,
de Ridder, l.b.
retaris,
.H. Janssen,
met uw reklameboodschap
e adressen het onderste
uit de kan!
Inlichtingen
Dagblad De Slem
Door Jah van Zuilen
Dat er weer wat moest gebeuren,
stood voer iedereen vast. Ook de
boeren zelf zijn daar wel van over
tuigd. Vandaar dat de jongste voor
stellen van Frans Andriessen, de
Nederlandse EG-commissaris van
Landbouw, de boeren niet hebben
verrast Maar dat ze zo ingrijpend
zouden zijn bad ir. A.J. Latijnhou
wers, voorzitter van de NCB, toch
echt niet verwacht
„De interventie afschaffen, of althans
tijdelijk schorsen, dat gaat wel heel erg
ver", verzucht frj- „De interventie is een
hoeksteen van het gemeenschappelijk
prijsbeleid. De interventie is bedoeld om,
wanneer er een overschot is, de prijs op
een bepaald niveau te houden. Ik vrees
als je dit systeem loslaat, dat je een flinke
prijsval krijgt. De prijzen zuilen dan on
controleerbaar worden. En dat zou dan
betekenen dat je in plaats van marktor
dening, marktdis-ordening krijgt. Dat
kan nooit de bedoeling zijn van de EG".
Andriessen zelf was de eerste om toe
te geven dat uitvoering van zijn voorstel
len voor sommige melkveehouders de
doodsteek ffi}- kunnen zijn: Latijnhou- f
wers deelt die vrees: „Als je inderdaad
uitgaat van een prijsverlaging van tien
tot twaalf cent, maar het kan evengoed
vijfden cent worden, dan mag je veron
derstellen dat nogal wat boeren het
loodje zullen leggen. Daarbij denk ik in
de eerste plaats aan de kleinere boeren,
de boeren met tussen de dertig en vijftig
melkkoeien, die door de superheffing al
een zware klap hebben gehad. Die ko
men nu nog verder in de moeilijkheden.
Maai ook sommige grotere boeren, die
met geleend geld een nieuwe stal hebben
gebouwd, zullen het erg moeilijk krij
gen".
Vooropgesteld: de maatregelen, en
dan met name wat de interventie betreft
die Andriessen wil, zijn nog maar voor
stellen. Of de Landbouwraad (de minis
ters van landbouw van de EG-landen) er'
mee instemmen is een ander verhaal. De
eerste reactie uit de Landbouwraad is in
elk geval sterk afwijzend. Besluiten zijn
echter nog niet genomen. In welke rich
ting de landbouwministers de plannen
van Andriessen 'bijsturen' is nog niet
duidelijk.
Braks, de Nederlandse minister van
Landbouw, vindt dat de EG moet kie
zen: of een verlaging van de garantieprij
zen voor zuivelprodukten of een verdere
verlaging van de produktiequota, dus
nog meer superheffing. En dan strenger
nageleefd. Braks laat geen gelegenheid
voorbij gaan de boeren te waarschuwen.
„Op de Europese zuivelmarkt doen zich
momenteel absurde situaties voor. In
deze situatie niets doen is dodelijk", zei
Braks afgelopen week in Brussel na af
loop van de Landbouwraad.
Latijnhouwers verwacht dat de stands
organisaties alternatieve maatregelen
zuilen bepleiten in de vorm van verho
ging van de mede-verantwoordelijkheids
heffing. „Dat is al een oud instrument,
maar volgens ons het beste. Je laat de
boeren dan meebetalen aan de kosten die
de EG moet maken om de afzet te stimu
leren".
Verder zou het boeren aantrekkelijker
moeten worden gemaakt te stoppen. Een
derde maatregel zou kunnen zijn een 'ne
gatieve superheffing'. Latijnhouwers:
„Dat wil zeggen, je geeft boeren een pre
mie voor him bereidheid minder melk te
produceren. Tegelijkertijd zou je die boe
ren wel een garantie moeten geven dat ze
hun quotum niet kwijtraken".
Wie met boeren over de zuivelover
schotten praat, krijgt zelden te horen dat
het hun eigen schuld is dat er te veel
melk is. Ruwweg zijn de reacties als volgt
te rubriceren: Boeren die zich keurig aan
hun quotum houden, geven de buurman
de schuld van de overproduktie, boeren
die te veel melken schuiven de verant
woordelijkheid af naar Braks en de EG.
Die hebben, zeggen die laatste boeren,
ons steeds gestimuleerd om maar door te
gaan.
In die zin ook vergoeilijkt Latijnhou
wers het gedrag van de boeren, als hij
zoekt naar een verklaring voor de te hoge
melkproduktie. „Ik denk dat het logisch
ia dat boeren proberen om er uit te halen
wat er in zit. Dat is eigen aan de onder
nemer. Toegespitst op de superheffing,
Landbouw-minister Braks laat geen ge
legenheid voorbij gaan de boeren te waar
schuwen. „Op de Europese zuivelmarkt
doen zich momenteel absurde situaties
voor. In deze situatie niets doen is dode
lijk". - FOTO ANP
daar nog
NCB-voorzitter Latijnhouwers: „Neem
de superheffing. Voor een echte onderne
mer moet het toch een uitdaging zijn om,
uitgaande van het hem toegewezen quotum
te proberen zoveel mogelijk te verdienen.
En als je de resultaten om je heen bekijkt,
sta je er toch weer versteld van wat boeren
dan kunnen presteren binnen die marge".
- FOTO ARCHIEF DE STEM
aardigheid aan?
betekent dat dat de boeren in elk geval
proberen hun quotum minimaal vol te
melken. Als de kwaliteit van het voer dan
toevallig goed is en er groeit veel gras,
dan schiet je al gauw een procent of vijf
tot tien over je quotum heen. Daarnaast
is er kennelijk een aantal boeren dat be
wust te veel melkt. Die zullen redeneren:
Och, het brengt altijd nog een kwartje de
liter op. Dat is altijd meegenomen. Ove
rigens kan nieumand voor een kwartje de
liter melk produceren, maar op een grote
hoeveelheid merk je dat niet zo".
De door Andriessen voorgestelde
maatregelen zijn niet alleen ingegeven
door het tegenvallen van de effecten van
de superheffing, benadrukt Latijnhou
wers. Dat de zuiveloverschotten opnieuw
groter zijn geworden, is evenzeer een ge
volg van de dalende olieprijzen. Want zo
simpel zit de wereldhandel in elkaar.
Vanaf de dag dat de olieprijzen zijn gaan
dalen, kochten de olie-exporterende lan
den minder zuivelprodukten. In cijfers
uitgedrukt: in 1985 is de export van zui
velprodukten naar landen buiten de EG
met 25 procent gedaald. Een forse klap
gegeven het feit dat de EG dertig procent
van haar zuivelprodukten buiten de EG
afzet.
Latijnhouwers wil de superheffing ook
niet als een falikante mislukking aandui
den. „Je moet je dan namelijk ook afvra
gen hoe groot de zuiveloverschotten nu
geweest zouden zijn als er helemaal geen
superheffing was geweest. Ik heb Braks
laatst horen zeggen dat zonder superhef
fing er nu tien procent meer melk zou
zijn geweest. In dat opzicht heeft de su
perheffing dus wel degelijk gewerkt".
Wat niet wegneemt dat het effect van
de superheffing op de totale zuivelpro-
duktie nauwelijks merkbaar is geweest.
Dientengevolge is ook de door de stands
organisaties voorspelde ellende voor de
melkveehouderij meegevallen. De sector
als zodanig heeft zelfs twee goede jaren
achter de rug. Hoewel, wanneer men
kijkt naar individuele melkveehouders,
dan blijken de verschillen schrijnend
groot.
Een boer uit Etten-Leur („mijn buren
hebben er niets mee te maken, dus liever
geen naam in de krant") heeft het eerste
jaar 17.000,- superheffing betaald en
vorig jaar 25.000,-. Had hij dat dan niet
kunnen voorkomen? „Nee", is het norse
antwoord. „Toen de superheffing kwam,
was ik juist bezig aan het uitbreiden, om
dat mijn zoon in het bedrijf kwam. We
hadden verwacht dat we een groter quo
tum zouden krijgen. Het heeft twee jaar
geduurd voor we daar uitsluitsel overkre-
gen. Anders had ik wel eerder vee opge
ruimd".
Inmiddels heeft hij dat wel gedaan. De
veestapel van 85 melkkoeien is teruggge-
bracht tot 55 koeien. „Dertig hebben we
er dus weg moeten doen. Allemaal goed
producerende koeien. Zoiets gaat je als je
boer niet in de kouwe kleren zitten. U
VTaagt of ik er op die manier nog enige
aardigheid in heb? Nou nee, die is er
voor mij helemaal af'.
Hij is verbitterd, kwaad op alles en
iedereen. Op de EG, op Braks en op zijn
'eigen' NCB. „Nog geen half jaar voor
dat de superheffing er kwam, hebben
landbouwvoorlichters ons uitgelegd dat
we de varkens weg moesten doen en dat
we meer melkkoeien moesten gaan hou
den. Hadden we maar niet geluisterd".
Melkveehouders zitten er legio in de
grensstreek ten zuiden van de A 58 tus
sen Breda en Roosendaal. Ooit waren
heidevelden en moerassen toonaange
vend voor dit landschap. Nu domineren
er de meer dan manshoge maisplanten.
Het gemengde bedrijf van nog maar een
generatie geleden met vijf koeien, hon
derd kippen een lapje bouwland, is zo
goed als helemaal verdwenen. Alleen de
oude Brabantse keuterboerderijtjes her
inneren daar nog aan. Maar wie de
moeite neemt om achter op het erf te kij
ken, ziet daar een grote ligboxenstal
staan.
Naast zo'n ligboxenstal aan de Tig-
geltsestraat in Rijsbergen staat de gloed
nieuwe bungalow van de heer J. Luteijn.
De ligboxenstal was tot voor kort zijn
eigendom. Vorig jaar is hij gestopt. De
nu 53-jarige gewezen veehouder is bezig
met het schillen van kolven suikermais
(dat is mais voor menselijke consumptie.
Dit in tegenstelling tot de meeste andere
mais die in Nederland wordt verbouwd
en die met stengel en al wordt gebruikt
als veevoer). Ondertussen vertelt hij
waarom hij is gestopt.
„In de eerste plaats vanwege mijn ge
zondheid. Ik heb last van mijn rug. Ik
kon het werk niet meer aan. In de tweede
plaats had ik geen opvolger en dan de su
perheffing natuurlijk. Toen die kwam
was de aardigheid er helemaal af. Net
voor de superheffing had ik het plan om
er een knecht bij te nemen. Ik molk op
dat moment 80 koeien. We hadden uitge
rekend dat we zouden moeten uitbreiden
tot 120 koeien, wilde een knecht renda
bel zijn. Door die superheffing moesten
we terug naar 70 koeien. Toen hebben
we maar besloten het hele spul te verko
pen".
Het stoppen met zijn bedrijf heeft de
Rijsbergse ex-veehouder naar eigen zeg
gen, geen pijn gedaan. „Dat komt omdat
3c er niet mee getrouwd was. Ik heb boe
ren nooit gezien als een hobby. Voor mij
was het pure kostwinning. Wat dat be
treft mag je mij, denk ik, niet vergelijken
met de doorsnee boer. Voor de meesten
is een boerderij namelijk wel tegelijk
kostwinning en hobby".
Ofschoon het weide-seizoen nog lang
niet is afgelopen, blijven veel koeien in
de stal. In plaats van dat de koeien naar
het weiland gaan om gras te grazen, krij
gen ze hun dagelijkse rantsoen op stal.
'Zomerstalvoedering' heet dat. Boeren
laten de machines het werk doen. Het
meest moderne op dit gebied is een com
binatie van een tractor, maaimachine en
zelfladende wagen die het gras in één
omgang maait en oplaadt. 'Zomerstal
voedering' is typisch zo'n proces dat bij
draagt aan de uitbreiding van de melk-
produktie. Hierdoor kan een boer name
lijk meer koeien per hectare houden.
Een boer uit de kanten van Rucphen
vandaan ziet op die manier kans op wei
nig grond toch nog 45 koeien te melken.
Hij behoort in de huidige optiek tot de
kleinere boeren, de boeren waarvan La
tijnhouwers zegt dat ze het moeilijk gaan
krijgen. „Klopt", zegt de man in kwestie
tamelijk laconiek. „Zo gauw schrik je na
melijk tegenwoordig niet meer als boer.
Bovendien heb ik altijd geleerd dat de
soep nooit zo heet wordt gegeten als-ie
wordt opgediend. Daar troost ik me
maar mee. Maar stel dat het wel zo voor
komt en de prijs gaat naar beneden. Ja,
dan kan ik wel inpakken. Weet U wat ik
dan nog het ergste vind Dat ik de boel
niet eerder heb verkocht. Want doordat
ik zo weinig land heb met zoveel koeien
heb ik per hectare een hoog quotum. De
grote boeren betalen daarvoor wat de
gek er voor vraagt. Twee ton per hectare
is heel normaal voor die mannen. Ik ben
bang dat dat nu wel over zal zijn".
Waar de meeste boeren het wel hard-
grondig met elkaar over eens zijn is dat
Braks en de EG de superheffing te cou
lant hebben toegepast. Een boer uit Ber
gen op Zoom: „Ze zouden de mensen die
te veel produceren, harder moeten aan
pakken. Nu krijgen ze nog een kwartje
de liter. Dat had helemaal niets moeten
zijn". De man heeft overigens makkelijk
praten: Hij is niet over zijn quotum heen
gegaan. „Maar", voegt hij daar onmid
dellijk aan toe, „daarvoor heb ik dan wel
meteen toen de superheffing er kwam,
een aantal koeien weggedaan. Mag ik
dan misschien nu een grote mond heb
ben. Straks moet ik boeten omdat ande
ren (le superheffing aan hun laars hebben
gelapt".
Tenslotte de uitgesproken mening van
een boer uit Hoogerheide. „Als ik bij een
fabriek zou werken, die produkten maakt
waarvoor geen markt is, dan gaat die fa
briek failliet. Dan sta ik op straat, dan
kom ik in de WW. De afgelopen jaren
hebben we niet anders meegemaakt. Dus
wat klagen die boeren nou. Ze moeten
blij zijn dat ze tot nu toe nog steeds een
gegarandeerde prijs hebben gekregen
voor hun melk". Ook hij wil per se ano
niem blijven. „Ik ben bestuurslid van de
plaatselijke NCB-afdeling. Ik hang als ze
weten dat ik het ben die dit zegt".
De oppervlakkige buitenstaander zou
gaan denken dat het louter kommer en
kwel is in de melkveehouderij. Zo erg is
het niet, sust Latijnhouwers. „Als je naar
de dag van vandaag kijkt, ziet het er niet
best uit. Dat is waar. Maar ik denk dat je
het probleem op langere termijn moet
zien als een moeilijkere periode. In 1974
hebben we een vergelijkbare situatie ge
had. Ook toen zat het overal mis. Daarna
is het gemiddeld genomen toch weer re
delijk gegaan. Nu breekt weer zo'n pe
riode aan dat alles tegen zit, maar ik ga
er vanuit dat het, nog eerder zelfs dan wij
verwachten, weer de goede kant uitgaat.
Boeren moeten er zijn. En ze zullen er
blijven ook".
Wie een boer vraagt wat nu de aardig
heid van zijn vak is, krijgt 99 van de 100
keer ten antwoord: je bent eigen baas.
Aan Latijnhouwers de vraag wat dat
eigen baas zijn nog voorstelt als 'Brussel'
bepaalt hoeveel melk een boer mag leve
ren of hoeveel hectare suikerbieten hij
mag zaaien
Latijnhouwers: „Natuurlijk, het 'eigen
baas zijn' is een stuk beperkter dan vroe
ger. Maar je moet altijd oppassen het
verleden te veel te idealiseren. Vroeger
had je kleine keuterboertjes met honderd
hennen en vijf koeien. Je mocht alles
maar je kon niet meer. Nu kunnen we zo
veel dat niet alles meer mag. Maar als
ondernemer ben je natuurlijk niet voor
één gat te vangen. Neem de superheffing.
Voor een echte ondernemer moet het
toch een uitdaging zijn om, uitgaande
van het hem toegewezen quotum te pro
beren zoveel mogelijk te verdienen".
„En als je de resultaten om je
heen bekijkt, sta je er toch weer
versteld van wat boeren dan kun
nen presteren binnen die marge".