krant seen ipelaar O Ondernemen binnen de marges van Brussel EERVERORDENING ZATERDAG 20 SEPTEMBER 1986 gemeente aardenburg (ENDMAKING Dodelijk Olieprijzen Opgeruimd Ligboxen Niet mee getrouwd - H WÉÉKÖÖ! o :^telkplas, boterberg, mestoverschot. Als er de laatste 'jaren iets over de boeren te melden ,alt, gaat het vrijwel altijd over "overschotten. Europa verzuipt in de 'melk. De EG worstelt moeizaam van de ene na de andere, door [compromissen uitgeklede maatregel [om de overschotten tot normale proporties terug te brengen. Zonder succes. Zelfs de superheffing, 'gelanceerd als hét paardemiddel, leeft niet het gewenste effect gehad. •De nood wordt steeds hoger, de tijd «gaat dringen. Vandaar dat de EG p de boeren echt het mes op de ieel wil zetten. Stoppen, althans ïtijdelijk, met de interventie, loer [zijn; er lijkt echt gear aardigheid jiaeer aan? Meningen en reacties uit «de agrarische wereld. rvice fta; - wethouders van Aardenburg ma- vanaf heden gedurende een pe dagen voor een ieder op de ge- ter inzage is nedergelegd een ont- «vermelde termijn van dertig dagen ebbenden van hun bezwaren tegen rp schriftelijk doen blijken. september 1986 «meester en wethouders voornoemd, rgemeester, de Ridder, l.b. retaris, .H. Janssen, met uw reklameboodschap e adressen het onderste uit de kan! Inlichtingen Dagblad De Slem Door Jah van Zuilen Dat er weer wat moest gebeuren, stood voer iedereen vast. Ook de boeren zelf zijn daar wel van over tuigd. Vandaar dat de jongste voor stellen van Frans Andriessen, de Nederlandse EG-commissaris van Landbouw, de boeren niet hebben verrast Maar dat ze zo ingrijpend zouden zijn bad ir. A.J. Latijnhou wers, voorzitter van de NCB, toch echt niet verwacht „De interventie afschaffen, of althans tijdelijk schorsen, dat gaat wel heel erg ver", verzucht frj- „De interventie is een hoeksteen van het gemeenschappelijk prijsbeleid. De interventie is bedoeld om, wanneer er een overschot is, de prijs op een bepaald niveau te houden. Ik vrees als je dit systeem loslaat, dat je een flinke prijsval krijgt. De prijzen zuilen dan on controleerbaar worden. En dat zou dan betekenen dat je in plaats van marktor dening, marktdis-ordening krijgt. Dat kan nooit de bedoeling zijn van de EG". Andriessen zelf was de eerste om toe te geven dat uitvoering van zijn voorstel len voor sommige melkveehouders de doodsteek ffi}- kunnen zijn: Latijnhou- f wers deelt die vrees: „Als je inderdaad uitgaat van een prijsverlaging van tien tot twaalf cent, maar het kan evengoed vijfden cent worden, dan mag je veron derstellen dat nogal wat boeren het loodje zullen leggen. Daarbij denk ik in de eerste plaats aan de kleinere boeren, de boeren met tussen de dertig en vijftig melkkoeien, die door de superheffing al een zware klap hebben gehad. Die ko men nu nog verder in de moeilijkheden. Maai ook sommige grotere boeren, die met geleend geld een nieuwe stal hebben gebouwd, zullen het erg moeilijk krij gen". Vooropgesteld: de maatregelen, en dan met name wat de interventie betreft die Andriessen wil, zijn nog maar voor stellen. Of de Landbouwraad (de minis ters van landbouw van de EG-landen) er' mee instemmen is een ander verhaal. De eerste reactie uit de Landbouwraad is in elk geval sterk afwijzend. Besluiten zijn echter nog niet genomen. In welke rich ting de landbouwministers de plannen van Andriessen 'bijsturen' is nog niet duidelijk. Braks, de Nederlandse minister van Landbouw, vindt dat de EG moet kie zen: of een verlaging van de garantieprij zen voor zuivelprodukten of een verdere verlaging van de produktiequota, dus nog meer superheffing. En dan strenger nageleefd. Braks laat geen gelegenheid voorbij gaan de boeren te waarschuwen. „Op de Europese zuivelmarkt doen zich momenteel absurde situaties voor. In deze situatie niets doen is dodelijk", zei Braks afgelopen week in Brussel na af loop van de Landbouwraad. Latijnhouwers verwacht dat de stands organisaties alternatieve maatregelen zuilen bepleiten in de vorm van verho ging van de mede-verantwoordelijkheids heffing. „Dat is al een oud instrument, maar volgens ons het beste. Je laat de boeren dan meebetalen aan de kosten die de EG moet maken om de afzet te stimu leren". Verder zou het boeren aantrekkelijker moeten worden gemaakt te stoppen. Een derde maatregel zou kunnen zijn een 'ne gatieve superheffing'. Latijnhouwers: „Dat wil zeggen, je geeft boeren een pre mie voor him bereidheid minder melk te produceren. Tegelijkertijd zou je die boe ren wel een garantie moeten geven dat ze hun quotum niet kwijtraken". Wie met boeren over de zuivelover schotten praat, krijgt zelden te horen dat het hun eigen schuld is dat er te veel melk is. Ruwweg zijn de reacties als volgt te rubriceren: Boeren die zich keurig aan hun quotum houden, geven de buurman de schuld van de overproduktie, boeren die te veel melken schuiven de verant woordelijkheid af naar Braks en de EG. Die hebben, zeggen die laatste boeren, ons steeds gestimuleerd om maar door te gaan. In die zin ook vergoeilijkt Latijnhou wers het gedrag van de boeren, als hij zoekt naar een verklaring voor de te hoge melkproduktie. „Ik denk dat het logisch ia dat boeren proberen om er uit te halen wat er in zit. Dat is eigen aan de onder nemer. Toegespitst op de superheffing, Landbouw-minister Braks laat geen ge legenheid voorbij gaan de boeren te waar schuwen. „Op de Europese zuivelmarkt doen zich momenteel absurde situaties voor. In deze situatie niets doen is dode lijk". - FOTO ANP daar nog NCB-voorzitter Latijnhouwers: „Neem de superheffing. Voor een echte onderne mer moet het toch een uitdaging zijn om, uitgaande van het hem toegewezen quotum te proberen zoveel mogelijk te verdienen. En als je de resultaten om je heen bekijkt, sta je er toch weer versteld van wat boeren dan kunnen presteren binnen die marge". - FOTO ARCHIEF DE STEM aardigheid aan? betekent dat dat de boeren in elk geval proberen hun quotum minimaal vol te melken. Als de kwaliteit van het voer dan toevallig goed is en er groeit veel gras, dan schiet je al gauw een procent of vijf tot tien over je quotum heen. Daarnaast is er kennelijk een aantal boeren dat be wust te veel melkt. Die zullen redeneren: Och, het brengt altijd nog een kwartje de liter op. Dat is altijd meegenomen. Ove rigens kan nieumand voor een kwartje de liter melk produceren, maar op een grote hoeveelheid merk je dat niet zo". De door Andriessen voorgestelde maatregelen zijn niet alleen ingegeven door het tegenvallen van de effecten van de superheffing, benadrukt Latijnhou wers. Dat de zuiveloverschotten opnieuw groter zijn geworden, is evenzeer een ge volg van de dalende olieprijzen. Want zo simpel zit de wereldhandel in elkaar. Vanaf de dag dat de olieprijzen zijn gaan dalen, kochten de olie-exporterende lan den minder zuivelprodukten. In cijfers uitgedrukt: in 1985 is de export van zui velprodukten naar landen buiten de EG met 25 procent gedaald. Een forse klap gegeven het feit dat de EG dertig procent van haar zuivelprodukten buiten de EG afzet. Latijnhouwers wil de superheffing ook niet als een falikante mislukking aandui den. „Je moet je dan namelijk ook afvra gen hoe groot de zuiveloverschotten nu geweest zouden zijn als er helemaal geen superheffing was geweest. Ik heb Braks laatst horen zeggen dat zonder superhef fing er nu tien procent meer melk zou zijn geweest. In dat opzicht heeft de su perheffing dus wel degelijk gewerkt". Wat niet wegneemt dat het effect van de superheffing op de totale zuivelpro- duktie nauwelijks merkbaar is geweest. Dientengevolge is ook de door de stands organisaties voorspelde ellende voor de melkveehouderij meegevallen. De sector als zodanig heeft zelfs twee goede jaren achter de rug. Hoewel, wanneer men kijkt naar individuele melkveehouders, dan blijken de verschillen schrijnend groot. Een boer uit Etten-Leur („mijn buren hebben er niets mee te maken, dus liever geen naam in de krant") heeft het eerste jaar 17.000,- superheffing betaald en vorig jaar 25.000,-. Had hij dat dan niet kunnen voorkomen? „Nee", is het norse antwoord. „Toen de superheffing kwam, was ik juist bezig aan het uitbreiden, om dat mijn zoon in het bedrijf kwam. We hadden verwacht dat we een groter quo tum zouden krijgen. Het heeft twee jaar geduurd voor we daar uitsluitsel overkre- gen. Anders had ik wel eerder vee opge ruimd". Inmiddels heeft hij dat wel gedaan. De veestapel van 85 melkkoeien is teruggge- bracht tot 55 koeien. „Dertig hebben we er dus weg moeten doen. Allemaal goed producerende koeien. Zoiets gaat je als je boer niet in de kouwe kleren zitten. U VTaagt of ik er op die manier nog enige aardigheid in heb? Nou nee, die is er voor mij helemaal af'. Hij is verbitterd, kwaad op alles en iedereen. Op de EG, op Braks en op zijn 'eigen' NCB. „Nog geen half jaar voor dat de superheffing er kwam, hebben landbouwvoorlichters ons uitgelegd dat we de varkens weg moesten doen en dat we meer melkkoeien moesten gaan hou den. Hadden we maar niet geluisterd". Melkveehouders zitten er legio in de grensstreek ten zuiden van de A 58 tus sen Breda en Roosendaal. Ooit waren heidevelden en moerassen toonaange vend voor dit landschap. Nu domineren er de meer dan manshoge maisplanten. Het gemengde bedrijf van nog maar een generatie geleden met vijf koeien, hon derd kippen een lapje bouwland, is zo goed als helemaal verdwenen. Alleen de oude Brabantse keuterboerderijtjes her inneren daar nog aan. Maar wie de moeite neemt om achter op het erf te kij ken, ziet daar een grote ligboxenstal staan. Naast zo'n ligboxenstal aan de Tig- geltsestraat in Rijsbergen staat de gloed nieuwe bungalow van de heer J. Luteijn. De ligboxenstal was tot voor kort zijn eigendom. Vorig jaar is hij gestopt. De nu 53-jarige gewezen veehouder is bezig met het schillen van kolven suikermais (dat is mais voor menselijke consumptie. Dit in tegenstelling tot de meeste andere mais die in Nederland wordt verbouwd en die met stengel en al wordt gebruikt als veevoer). Ondertussen vertelt hij waarom hij is gestopt. „In de eerste plaats vanwege mijn ge zondheid. Ik heb last van mijn rug. Ik kon het werk niet meer aan. In de tweede plaats had ik geen opvolger en dan de su perheffing natuurlijk. Toen die kwam was de aardigheid er helemaal af. Net voor de superheffing had ik het plan om er een knecht bij te nemen. Ik molk op dat moment 80 koeien. We hadden uitge rekend dat we zouden moeten uitbreiden tot 120 koeien, wilde een knecht renda bel zijn. Door die superheffing moesten we terug naar 70 koeien. Toen hebben we maar besloten het hele spul te verko pen". Het stoppen met zijn bedrijf heeft de Rijsbergse ex-veehouder naar eigen zeg gen, geen pijn gedaan. „Dat komt omdat 3c er niet mee getrouwd was. Ik heb boe ren nooit gezien als een hobby. Voor mij was het pure kostwinning. Wat dat be treft mag je mij, denk ik, niet vergelijken met de doorsnee boer. Voor de meesten is een boerderij namelijk wel tegelijk kostwinning en hobby". Ofschoon het weide-seizoen nog lang niet is afgelopen, blijven veel koeien in de stal. In plaats van dat de koeien naar het weiland gaan om gras te grazen, krij gen ze hun dagelijkse rantsoen op stal. 'Zomerstalvoedering' heet dat. Boeren laten de machines het werk doen. Het meest moderne op dit gebied is een com binatie van een tractor, maaimachine en zelfladende wagen die het gras in één omgang maait en oplaadt. 'Zomerstal voedering' is typisch zo'n proces dat bij draagt aan de uitbreiding van de melk- produktie. Hierdoor kan een boer name lijk meer koeien per hectare houden. Een boer uit de kanten van Rucphen vandaan ziet op die manier kans op wei nig grond toch nog 45 koeien te melken. Hij behoort in de huidige optiek tot de kleinere boeren, de boeren waarvan La tijnhouwers zegt dat ze het moeilijk gaan krijgen. „Klopt", zegt de man in kwestie tamelijk laconiek. „Zo gauw schrik je na melijk tegenwoordig niet meer als boer. Bovendien heb ik altijd geleerd dat de soep nooit zo heet wordt gegeten als-ie wordt opgediend. Daar troost ik me maar mee. Maar stel dat het wel zo voor komt en de prijs gaat naar beneden. Ja, dan kan ik wel inpakken. Weet U wat ik dan nog het ergste vind Dat ik de boel niet eerder heb verkocht. Want doordat ik zo weinig land heb met zoveel koeien heb ik per hectare een hoog quotum. De grote boeren betalen daarvoor wat de gek er voor vraagt. Twee ton per hectare is heel normaal voor die mannen. Ik ben bang dat dat nu wel over zal zijn". Waar de meeste boeren het wel hard- grondig met elkaar over eens zijn is dat Braks en de EG de superheffing te cou lant hebben toegepast. Een boer uit Ber gen op Zoom: „Ze zouden de mensen die te veel produceren, harder moeten aan pakken. Nu krijgen ze nog een kwartje de liter. Dat had helemaal niets moeten zijn". De man heeft overigens makkelijk praten: Hij is niet over zijn quotum heen gegaan. „Maar", voegt hij daar onmid dellijk aan toe, „daarvoor heb ik dan wel meteen toen de superheffing er kwam, een aantal koeien weggedaan. Mag ik dan misschien nu een grote mond heb ben. Straks moet ik boeten omdat ande ren (le superheffing aan hun laars hebben gelapt". Tenslotte de uitgesproken mening van een boer uit Hoogerheide. „Als ik bij een fabriek zou werken, die produkten maakt waarvoor geen markt is, dan gaat die fa briek failliet. Dan sta ik op straat, dan kom ik in de WW. De afgelopen jaren hebben we niet anders meegemaakt. Dus wat klagen die boeren nou. Ze moeten blij zijn dat ze tot nu toe nog steeds een gegarandeerde prijs hebben gekregen voor hun melk". Ook hij wil per se ano niem blijven. „Ik ben bestuurslid van de plaatselijke NCB-afdeling. Ik hang als ze weten dat ik het ben die dit zegt". De oppervlakkige buitenstaander zou gaan denken dat het louter kommer en kwel is in de melkveehouderij. Zo erg is het niet, sust Latijnhouwers. „Als je naar de dag van vandaag kijkt, ziet het er niet best uit. Dat is waar. Maar ik denk dat je het probleem op langere termijn moet zien als een moeilijkere periode. In 1974 hebben we een vergelijkbare situatie ge had. Ook toen zat het overal mis. Daarna is het gemiddeld genomen toch weer re delijk gegaan. Nu breekt weer zo'n pe riode aan dat alles tegen zit, maar ik ga er vanuit dat het, nog eerder zelfs dan wij verwachten, weer de goede kant uitgaat. Boeren moeten er zijn. En ze zullen er blijven ook". Wie een boer vraagt wat nu de aardig heid van zijn vak is, krijgt 99 van de 100 keer ten antwoord: je bent eigen baas. Aan Latijnhouwers de vraag wat dat eigen baas zijn nog voorstelt als 'Brussel' bepaalt hoeveel melk een boer mag leve ren of hoeveel hectare suikerbieten hij mag zaaien Latijnhouwers: „Natuurlijk, het 'eigen baas zijn' is een stuk beperkter dan vroe ger. Maar je moet altijd oppassen het verleden te veel te idealiseren. Vroeger had je kleine keuterboertjes met honderd hennen en vijf koeien. Je mocht alles maar je kon niet meer. Nu kunnen we zo veel dat niet alles meer mag. Maar als ondernemer ben je natuurlijk niet voor één gat te vangen. Neem de superheffing. Voor een echte ondernemer moet het toch een uitdaging zijn om, uitgaande van het hem toegewezen quotum te pro beren zoveel mogelijk te verdienen". „En als je de resultaten om je heen bekijkt, sta je er toch weer versteld van wat boeren dan kun nen presteren binnen die marge".

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 29