Gigantisch
kunstcomplex
in Keulen
Tragi-komische
verwikkelingen
in 'Kir Royal'
'Genot ontleend aan ellende'
AMERIKAANSE 'NETWORKS' IN DE PROBLEMEN
Tijdsein' is topper voor de EO
Gorterrijs voor
Hugo Glaus
WOENSDAG 17 SEPTEMBERJ986
SERIE STEEKT DRAAK MET JET- SET
FOTO'S VAN WILLEM FREDERIK HERMANS:
„Variatie, speelsheid wordt in dit
land al snel voor oppervlakkigheid
-versleten
Ton van Duinhoven, acteur
AMSTERDAM (ANP) - De
Herman Gorterprijs 1986, de
poëzieprijs van het Amster
dams Fonds voor de Kunst
((10.000 gulden), is toegekend
aan de auteur Hugo Claus. Hij
kreeg de onderscheiding voor
zijn bundel Alibi.
De jury die Claus voordroeg
bestond uit Guus Middag,
Adriaan Morriën en Martin
Reints.
De prijs zal worden uitge
reikt tijdens een feestelijke
bijeenkomst op 14 november
in Paradiso in Amsterdam, te
gelijk met elf andere, die het
Amsterdams Fonds voor de
Kunst dit jaar toekent aan
scheppende kunstenaars.
Van onze rtv-redactie
HILVERSUM - De EO constateert met vol
doening dat de kijkdichtheid van haar actua
liteitenrubriek Tijdsein' in het afgelopen sei
zoen belangrijk is toegenomen. Tijdsein'
kreeg een waardering van 7,6 en is daarmee
topper.
In dezelfde adem waarschuwt de EO voor
de verwoestende invloed van de kijkcijferdui-
vel. De EO gaat nu haar derde seizoen als Ei-
omroep in en de zaken gaan goed. Het evange
lische appel blijkt aan te slaan. „Dat betekent
niet dat al onze programma's een stichtelijk
karakter dragen, wel dat ze in de goede zin
van het woord opbouwend dienen te zijn. Bin
nen de EO wordt aan deze opdracht zwaar ge
tild." Aldus ds. Velema, voorzitter van de
Stichtingsraad van de EO.
Directeur drs. L.P. Dorenbos is ervan over
tuigd dat zelfs bij de A-status de EO in staat is
aan de wettelijke programma-eisen te vol
doen. Van commerciële tv verwacht de EO
niets, evenals van de satellieten. Veel pro
gramma's doen de samenleving verder verloe
deren. De tv, zegt Dorenbos min of meer,
werkt criminaliteit in de hand. Voorts schaart
de EO zich in het koor van Hilversumse om
roepen die ontevreden zijn over Radio 1. In
weinig evangelische taal klinkt het „De regio
nale omroepen zijn bezig de nieuws- en actua
liteitenzender Radio 1 om zeep te brengen."
Nieuw is 'Hemelsbreed', een wekelijks ra
dio-programma over zending en evangelisa
tie. Er komen twee thema-avonden: de ene
gaat over ontvoering van kinderen en de
tweede over straf. Voorts heeft de EO enkele
populair wetenschappelijke programma's van
de BBC aangekocht.
Van de kunstredactie
KEULEN - Tussen Dom en Rijn heeft Keulen
een gigantisch kunst-complex geopend.
Daarin worden belangrijke (particuliere
collecties oude en moderne kunst getoond en
het gebouw bevat een schitterende concert
zaal, de Philharmonie met 2000 stoelen.
Het 'Wallraff Richartz Museum/Museum Ludwig', zo
als het museum wat omslachtig heet naar de belangrijk
ste schenkers van de kunstcollecties, is de meest presti
gieuze museum-nieuwbouw in Duitsland: kosten 278 mil-
joen mark. Die in Mönchengladbach (31 miljoen) en Düs-
seldorf (85 miljoen) waren in de voorbije jaren beduidend
bescheidener. Tegenover de gigantische bouwkosten
steekt het jaarlijks aankoopbudget dat Keulen voor zijn
acht musea heeft, schril af: 600.000 mark. De stad stelt
zich tot taak daar in de komende jaren wat aan te doen.
Twee belangrijke particuliere verzamelingen legden
de basis voor dit nieuwe museum. Ferdinand Franz Wall-
raf bracht in de vorige eeuw een belangrijkse verzame
ling oude kunst bijeen, waarvoor Johann Richartz later
sen museum bouwde. Die collectie is in de loop der jaren
uitgebreid en telt werken tot ongeveer 1900. Het Museum
Ludwig bezit een van de grootste verzamelingen mo
derne kunst in de wereld. Die verzameling is bijeenge
bracht door de Akense industriëel Peter Ludwig en zijn
vrouw Irene Monheim, chocoladefabrikanten. Samen met
andere particuliere verzamelingen, die de kunst uit de
^rste helft van deze eeuw tonen (collectie Haubrich en
Schnitzler), biedt het nieuwe museumcomplex een over
zicht van de kruist van de Middeleeuwen tot vandaag.
Naast waardering is er ook veel kritiek op de machts
positie die Ludwig in niet alleen de Duitse kunstwereld
beeft. In Keulen is er voor hem in het nieuwe museum
een eigen kantoor met douche/toilet gebouwd. In Aken
zal voor 50 miljoen Duitse Mark een museum voor wat
Ludwig noemt, zijn 'Weltkunst' worden gebouwd. Daarin
wil hij de kunst uit Oost-Europa en uit de Derde Wereld,
bie de andere musea grotendeels wijselijk in hun depots
houden, laten zien.
Het museum is gebouwd door de Keulse architecten
Peter Busmann en Godfrid Haberer. Hoewel eigenzinnig
van vorm, voegt het zich naar de omgeving. Zoals dat in
be moderne museumbouw gebruikelijk lijkt, heeft ook dit
museum een 'fabrieksdak', bekleed met titaanzink. De
grote ramen op de noordzijde zorgen voor ideaal licht, 's
Avonds straalt het licht uit dezelfde richting, want de tl-
buizen zijn op de raamstijlen aangebracht. Een wande
ling door het 260.000 ms grote gebouw is een belevenis.
Centrum van het gebouw is een misschien wat al te mo
numentale trap. De eerste verdieping is voor de oude
kunst, daarboven en daaronder hangt het werk van de
modernen.
Het museum-complex is open op dinsdag, woensdag en
donderdag van 10-20, en vrijdag, zaterdag en zondag van
m-18 uur, op maandag gesloten. De entree naar het mu
seum is 3 DM, naar Europa/Amerika 6 DM.
CBS verscheurd door
interne machtsstrijd
Door Henk Egbers
Bij de 65e verjaardag van
W.F. Hermans is er een foto
boek verschenen. Het is een
soort 'catalogus' bij een ten
toonstelling met fotowerk
van deze roemruchte auteur
in Amsterdams Stedelijk.
Het boek 'Koningin Eenoog'
kan echter ook afzondelijk
genoten worden; temeer om
dat het toch iets anders iaat
zien dan een sarcastische
zuurpruim, die WF meestal
uithangt.
WF liet al eerder een Fo
tobiografie (1969) van zijn
hand verschijnen. Vanuit
zijn bekende underdogfru
stratie deed hij daarmee den
volke, op een wat snerende
toon, kond van zijn fotogra
fisch primitivisme. Toch is
hij allesbehalve een amateur
met een boxje. Zijn toch wel
professionele handgrepen
deed hij in de vijftiger jaren
op bij de bekende fotografe
rende arts Nico Jesse, die
met onder meer zijn 'Vrou
wen van Parijs' de aandacht
op zich vestigde. En nu zit
WF zelf in Parijs-
Het kan bijna niet anders
dan dat je met de zurige boe
ken van WF in je hoofd de
foto's van dit boek bekijkt.
De kans is groot dat het dan
over is; dat je dan ook een
andere kant van deze man
ontdekt: iemand die met een
artistieke instelling weet te
kijken naar ontroerende
dingen tussen en van men
sen; die oog heeft voor die
details van het leven die het
leefbaar houden; die ook in
het rottige en vergankelijke
harmonie ontdekt; die het
levensbotte weet te relative
ren...
WF schreef een inleiding.
„Foto's van mooie blote mei
den zijn altijd lelijk, wat
Playboy bewijst. Het hoogst
bereikbare is mooie foto's
maken van lelijke onder
werpen, genot ontleend aan
ellende". In zijn boeken lijkt
het er vaak op dat WF zich
blijft wentelen in de ellende,
terwijl deze foto's vaak de
ellende een draagbare con
text geven.
In zijn inleiding alludeert
WF wel aardig op de uit
spraak 'een plaatje schieten'.
En verder: „Een camera
beeldt altijd af, en niet altijd
uit...Het maken van een foto
heeft geen begin en geen ein
de. De foto ontstaat in een
oogwenk, overal tegelijk, op
het totale beeldvlak. Maar
dat is niet het enige. Eigen
lijk ziet zij altijd wat wij niet
zien, altijd meer, altijd
scherper en toch weer zo an
ders dat niemand een foto
met de werkelijkheid ver
wisselt".
In een slotbeschouwing
gaat Frans Janssen in op de
relatie tussen het fotowerk
en de literatuur van WF. „De
demonstratie van de discre
pantie tussen de voorstellin
gen die de mens van de wer
kelijkheid heeft en die wer
kelijkheid zelf is een con
stante in het werk van Wil
lem Frederik Hermans".
Naar aanleiding van zijn
uitspraken over 'schrijven
als een fototoestel', in relatie
met zijn identiteitsproble
matiek, reikt Janssen 'illu
stratiemateriaal' aan uit
boeken van WF. „Voor Her
mans is de fotografie ener
zijds een instrument ter ver
krijging van objectieve ge
gevens, anderzijds wees hij
op vervalsende aspecten er
van, maar als artistiek mid
del kan hij 'Koningin Een
oog' hanteren als instrument
waarmee hij 'diepere waar
heden' hoopt 'aan te tonen'
Met enige moeite ontdek je
tenslotte nog de bijschriften
bij de 143 foto's op de bin
nenkant van de flap aan de
achterzijde. Veel foto's uit de
vijftiger en zestiger jaren;
op veel plaatsen in de wereld
gemaakt. Groningen, Parijs,
Burgos, Londen, Java,
Campbellton, Las Vegas,
Rome etc. Persoonlijk mis
ten we het stukje wereld dat
hij onder de loep nam in zijn
boek 'De laatste resten tro
pisch Nederland'. De foto's
zijn met een gevoel voor con
trasterend beeldrijm twee
aan twee bij elkaar ge
plaatst, hetgeen de zeggings
kracht verhoogt. Foto's, die
op een gevoelige manier 'het'
leven betrapten. Toch heb
ben ze ook iets van een sfeer,
die je nogal eens met 'roe
rend belachelijk' kunt type
ren. ...Kortom WF Hermans.
En goed.
Willem Frederik Hermans:
'Koningin Eenoog'. Uitg. De
Bezige Bij, prijs 45,-.
T2 PAGINA GIDS 1
Door onze
correspondent Jo Wijnen
WASHINGTON - Er
rollen koppen bij
CBS, een van de drie
grote Amerikaanse
radio- en televisie
maatschappijen. Een
paleisrevolutie in de
gelederen van de 14
man tellende CBS-di
rectie leidde vorige
week tot het ontslag
van Thomas H. Wy-
man, de president-di
recteur van het 'net
work'. De voormalige
oprichter van CBS, de
84-jarige William Pa-
ley, en de belangrijk
ste aandeelhouder, de
schatrijke Laurence
Tich, namen het roer
van deze illustere
Amerikaanse omroep
over. Een dag later
stapte Van Gordon
Sauter, de directeur
van de nieuwsdivisie,
op. Verwacht wordt
dat er nog meer kop
pen gaan rollen.
De coupe van Paley en Tisch
is er op gericht een einde te
maken aan een lange reeks
van ernstige moeilijkheden en
conflicten die CBS teisteren.
Met NBC en ABC vormt
CBS het triumviraat van de
zogenaamde netwerken. Deze
drie maatschappijen hebben
nagenoeg de gehele radio- en
tv-wereld in de VS in handen.
Zij zijn vrijwel de enigen die
landelijke uitzendingen ma-
Walter Cronkite, het betrouwbare 'gezicht''van CBS, is uif beeld. Zijn opvolger Dan Rather
wordt veel minder hoog aangeslagen als presentator van het avondnieuws. - fotoap
ken en zij zijn bovendien de
belangrijkste verzorgers van
het nieuws dat het miljoenen
publiek dagelijks wordt aan
geboden tijdens ochtend-,
middag-, avond- en nacht
shows.
De netwerken drijven op re
clame-inkomsten en hun on
derlinge concurrentiestrijd is
ongemeen fel. De grote adver
teerders willen hun spots het
liefst uitgezonden hebben in
de best bekeken programma's.
En tot de best bekeken pro
gramma's behoren de nieuws
shows in de vroege avonduren.
Aangenomen wordt dat dage
lijks 85 miljoen Amerikanen
naar die shows kijken.
CBS heeft lange tijd een
royale voorsprong gehad met
zijn avondnieuws. Tot voor
enkele jaren geleden was het
de legendarische Walter Cron
kite die de avondshow presen
teerde, nu is dat Dan Rather.
Insiders zeggen nu dat de con
flicten bij CBS juist rond deze
nieuwsshow zijn begonnen. De
CBS-show werd - in een po
ging de kijkersgunst te behou
den - in toenemende mate een
mengsel van echt nieuws en
goedkoop amusement. Steeds
meer kijkers wendden zich
van de CBS-show af ten fa
veure van die van ABC.
Het vorig jaar leed CBS
- na een lange reeks van zeer
succesvolle jaren - de eerste
verliezen. De ruzies over de
nieuwsshows, het vertrek van
enkele grote sterren, het uit de
gunst raken van Dan Rathers
avondshow en de dalende po
pulariteit van enkele van de
belangrijkste amusements
programma's, vergiftigden de
sfeer in het met sterren en be
roemdheden volgestouwde
hoofdkwartier van CBS in
New York volkomen. Dit
Van onze RTV-redactie
Senta Berger speelt de
rol van Mona in 'Kir
Roy al'. - fotoap
arts die zijn klantenkring
wil verbreden door met zo
veel mogelijk beroemdhe
den op de foto te gaan. Dat
heeft allerlei tragi-komi
sche verwikkelingen tot
gevolg.
Kleinzielig
De humor in Kir Royal
is niet van het uitbundige
soort, al loopt er wel eens
iemand tegen een lan
taarnpaal. De serie laat de
tv-kijkers eerder sadis
tisch gniffelen over de
kleinzieligheid van hen die
verkrampte pogingen doen
'tot de betere klasse te ho
ren en daardoor hun el
lende .alleen maar vergro
ten.
De voorberedingen voor
Kir Royal hebben twee en
een half jaar in beslag ge
nomen, een ongewoon
lange tijd voor een tv-se-
rie. Dat is met name het
gevolg van een al even on
gewone werkwijze: een
groot deel van het script
ontstond pas nadat de eer
ste opnamen al gemaakt
waren. Dat gaf de acteurs,
die in Duitsland tot de top
horen, de kans met him rol
mee te groeien. Het resul
taat is een komische tv-se-
rie zoals die niet vaak uit
een niet-Engelstalig land
de huiskamers bereikt.
Het staat overigens al
vast dat er geen vervolg
komt op de zes afleverin
gen van 'Kir Royal'. Regis
seur/schrijver Helmut
Dietl: „Alles wat ik kwijt
wilde heb ik verteld.
Hierna is het tijd voor
nieuwe ideeën".
Een van de foto's van W.F. Hermans: Man met kat, Parijs 1957.
Rupert Murdoch rukt op de Amerikaanse mdeiawereld.
Hij wil een vierde 'network' opzetten. - fotoap
voorjaar vlogen 700 medewer
kers de straat op in een poging
50 miljoen dollar te bezuini
gen. Bovendien werd CBS be
laagd door financiers die de
maatschappij wilden overne
men. De bikkelharde zaken
man Laurence Tisch deed een
geslaagde aanval op de aande
len en heeft nu 25 procent er
van in handen.
Het door Willam Paley in de
jaren twintig gestichte omroe-
pimperium begon te wankelen
en sinds deze week heeft de
oude baas het roer weer in
handen van een maatschappij
drie in haar voegen kraakt.
Overigens worden de moei
lijkheden bij CBS beschouwd
als het begin van het einde
van het netwerk-monopolie.
De kabel-televisie heeft zich al
volledig ingegraven in de
Amerikaanse samenleving en
vormt een rechtstreekse be
dreiging voor de netwerken.
De Australische medium
magnaat Rupert Murdoch is
druk doende een vierde net
werk (Fox Television) op te
zetten.
Als de bij CBS uitgebroken
binnenbrand overslaat naar
de twee andere netwerken,
dan kan de Amerikaanse me
dia-wereld volkomen op drift
raken. Tycoons als Ted Tur
ner, met zijn gigantische ka
bel-maatschappij, en Rupert
Murdoch liggen op de loer en
wakkeren de binnenbranden
zoveel mogelijk aan. Voor de
drie grote netwerken lijkt de
gouden periode definitief
voorbij te zijn.
DE WERELD van de jet
set, politici, mode-ontwer
pers, sterren en iedereen
die denkt daarbij te horen.
Daar draait het om in de
satirische serie 'Kir Royal'
die de Duitse televisie
vanaf maandag 22 septem
ber in zes afleveringen
iedere maandagavond om
20.15 uur op de buis (ARD)
gaat brengen.
'Kir Royal' belooft een
ware tv-topper te worden
en is na enkele voorverto
ningen in Duitsland al be
jubeld door zowel de pers
als jaloerse filmproducers
die het gegeven graag zelf
verwerkt hadden tot een
bioscoopversie.
De titel 'Kir Royal' is af
geleid van het drankje met
deze naam (een mix van
champagne en cassis) dat
hier dient als synoniem
voor de inhoud van de se
rie. Die schildert het leven
van de zogenaamde 'genie
tende klasse'. In tegenstel
ling tot Amerikaanse pro-
dukten als Dynasty en
Dallas gebeurt dat op een
duidelijk satirische manier
waarbij de kijker zich deze
keer eens niet hoeft te ver
gapen aan glitter en gla
mour, maar er hartelijk
om kan lachen.
Roddelj ournalist
Centrale figuur in 'Kir
Royal' is Baby Schimmer-
los (Franz Xaver Kroetz),
een roddeljournalist die
werkt voor het schandaal
blad de Münchner Allge-
meine Tageszeitung
(MATZ). Samen met zijn
vriendin Mona (Senta Ber
ger) en een fotograaf (Die
ter Hildebrandt) beweegt
hij zich tussen de high so
ciety in de Beierse hoofd
stad waar iedereen zijn
naam zo vaak mogelijk in
de krant gedrukt wil zien,
om het even in welk ver
band, als hij maar goed ge
schreven is.
Om dit te bereiken ver
dringt iedereen zich
schaamteloos om Baby
Schimmerlos: de politicus
die minister wil worden, de
industrieel die zich met be
hulp van zijn geld aanzien
wil verwerven, een foto
model dat haar aantrekke
lijke lichaam gebruikt om
hogerop te komen, een am
bassadeur die zich graag
met mooie vrouwen om
ringt en een sullige tand-
