Satelliet
militaire
kijkt in
keuken
R.K. Amerika onder vol Romeins vuur
Voortaan hogere eisen aan kwaliteit Rijnwater
Goud blinkt niet meer als vroeger
Au
CAMPINA
SM-
Boeren, het is
jnlijke opera
GRONDSTOFFENMARKT
Klacht van
Goerees
ongegrond
"VRIJDAG 12 SEPTEMBER 1986
VRIJDAG 12 SEPTEMBE
RIVIER LEVERT HET DRINKWATER VOOR 20 MILJOEN EUROPEANEN
PLATINA VERDRINGT GOUD ALS 'TRENDSETTER'
/Am\
Geen gedwongen
ontslagen bij
sociale diensten
DESTEMCOft
Oi
DEBT1M
■ACHTERGROND
DE JONGSTE generatie
commerciële satellieten
biedt de burgers in de
wereld foto's van het
aardoppervlak waarop
details te zien zijn als
lanceerinrichtingen,
schepen en militaire ba
ses. Daarmee krijgt het
publiek de beschikking
over materiaal dat tot
dusver was voorbehou
den aan regeringen en
geheime diensten.
De satelliet-technologie is
al sinds 1972 in particuliere
handen, toen de Ameri
kaanse Landsat satelliet de
eerste beelden van het aard
oppervlak naar de grondsta
tions stuurde. Maar het be
sluit van de Amerikaanse re
gering om Landsat volledig
te vercommercialiseren en
vooral de lancering in fe
bruari van de Franse SPOT-
satelliet bieden tot dusver
ongekende mogelijkheden.
„Er is een totaal nieuw
venster geopend, waar we
nooit eerder doorheen kon
den kijken, om informatie te
krijgen over de wereld," zei
Mark Brender, verslaggever
van ABC-televisie en voor
zitter van de ruimtecommis
sie van de Amerikaanse Ver
eniging van Nieuws-regis-
seurs van Radio en Televisie.
Paul Stares, een medewer
ker van het onderzoeksinsti
tuut Brookings en specialist
op het gebied van militarise
ring van de ruimte, zei dat
het belang van de commer
ciële satellieten zal toenemen
naarmate zij meer worden
gebruikt. „Er zullen meer
dan voorheen twijfels wor
den opgeroepen ten aanzien
van regeringswoordvoer
ders," zei hij. „Ze (de media)
zullen foto's kunnen maken
van vermeende schendingen
van wapenbeheersingsver-
dragen. Die kunnen ze zelf
bekijken, een onafhankelijke
expert te hulp roepen en zich
afvragen of het echt om een
verdragsschending gaat."
Sinds Landsat beschikbaar
werd is het apparaat vooral
gebruikt ten behoeve van
oliemaatschappijen, geolo
gen, bosbouwdeskundigen en
anderen die zich bezighouden
met het opsporen van grond
stoffen en het onderzoeken
van vegetatie en klimaat. Het
kleinste object dat Landsat
kan bekijken meet 30 bij 30
meter.
De SPOT is aanzienlijk be
ter en kan details onder
scheiden ter grootte van een
halve tennisbaan. Voor het
ongeoefende oog zijn de foto's
echter nog steeds niet mak
kelij k te bekij ken.
De satellieten, die op een
hoogte van 800 km om de
aarde draaien, kwamen dit
voorjaar voor het eerst in de
aandacht toen zij de eerste
foto's leverden van het onge
luk in de kerncentrale van
Tsjernobyl in de Sovjet-Unie.
De foto's toonden de ver
nielde reactor en de gebla
kerde grond eromheen.
Een meer recent voorbeeld
was de foto die de New York
Times op 25 augustus af
drukte. Die SPOT-plaat
toonde het Russische ruimte
vaartcentrum Baikonoer in
centraal Azië. Experts zeiden
dat op de foto te zien was dat
er gebouwd werd aan een
lanceerplaats voor een ruim
teveer.
De New York Post publi
ceerde in maart een Landsat-
foto van een Libische lucht
machtbasis. Daarop waren
lanceerinrichtingen te zien
voor afweerraketten en faci
liteiten voor ongeveer 70 oor
logsvliegtuigen. Op de Ame
rikaanse televisie zijn intus
sen satellietfoto's getoond
van Russische marinebases
bij Moermansk en van het
belangrijkste gebied voor
kernproeven.
Tot dusver werden derge
lijke beelden alleen aan het
publiek getoond wanneer de
regering die ze gemaakt had
het in haar belang achtte ze
vrij te geven. De spionagesa-
tellieten van de Amerikanen
en de Russen zijn overigens
nog aanzienlijk sterker dan
SPOT. Hoe goed ze zijn is ge
heim, maar algemeen wordt
aangenomen dat spionagesa-
tellieten in staat zijn een
flinke krantekop te fotogra
feren.
„De militairen zien tennis
ballen en burgers zien ten
nisbanen," aldus John Pike,
directeur ruimte-zaken van
de Federatie van Ameri
kaanse Wetenschappers.
Op grond van een Ameri
kaanse wet dienen de foto's
van de satellieten Landsat 4
en 5 beschikbaar te worden
gesteld aan iedereen die ze
wil kopen. De satellieten zijn
eigendom van Eosat, een
joint venture van Hughes
Aircraft en RCA.
De Landsats en SPOT
draaien voortdurend om de
aarde en kunnen alle delen
van de wereld bekijken, met
uitzondering van de poolge
bieden. De satellieten kunnen
niet boven een bepaalde plek
blijven hangen.
De Landsats vliegen in 99
minuten om de aarde, maar
ze doen er 16 dagen over om
alle uithoeken van de wereld
te bekijken. Op grotere hoog
te, waar de banen van de sa
tellieten samenkomen, kun
nen zij de hele wereld in acht
dagen bekijken.
SPOT, die een minder
breed gezichtsveld heeft, doet
er 26 dagen over om de hele
wereld op te nemen. Maar
omdat de satelliet sensoren
heeft die zowel recht naar
beneden als schuin omlaag
kijken, is de satelliet in staat
iedere plek binnen een week
tweemaal te zien.
De schuin omlaag kijkende
sensoren bieden de satelliet
ook de mogelijkheid een
plaats van verschillende
kanten te bekijken, zodat een
driedimensionaal beeld kan
worden gevormd.
Het kan weken tot maan
den duren voor satelliet en
computer een gewenst beeld
van een bepaald deel van het
aardoppervlak hebben opge
leverd. De foto's van Tsjer
nobyl waren uitzonderlijk
snel beschikbaar, al enkele
dagen na het ongeluk. Dat
was vooral te danken aan het
feit dat zowel SPOT als
Landsat op het juiste mo
ment boven dat deel van de
Sovjet-Unie vlogen.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28. ©01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstréat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; f 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, f 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rjinkrpljitipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Door Jan Bouumians
Het beeld tekent zich
steeds duidelijker af.
Het beleid dat het Vati-
caan sinds de jaren ze
ventig tegenover de
kleine Nederlandse
Kerk heeft gevoerd,
wordt nu ook met volle
kracht ingezet tegen
grote Kerken als die van
Brazilië en de Verenigde
Staten.
De strijd om de bevrij
dingstheologie, toegespitst op
het spreekverbod van de
godgeleerde Leonardo Boff,
mag dan voor de „nieuwlich
ters" nog niet zo gek zijn af
gelopen, niet lang daarna
kwamen uit Brazilië luide en
duidelijke klachten over ten
dentieuze bisschopsbenoe
mingen. Door overplaatsin
gen naar „ongevaarlijke"
posten en aanstelling van
nieuwe (hulp)bisschoppen
zou het bisschoppencollege in
samenstelling en beleid nogal
drastisch in conservatieve
richting worden gedrongen,
armen, met name voor de
landloze boeren tegen de
grootgrondbezitters. De
strijd om landbouwgrond is
in Brazilië al zeker een vijf
tiental jaren aan de gang en
wordt steeds bitterder.
Grootgrondbezitters aarzelen
niet meer om huurmoorde
naars in de arm te nemen die
ook priesters en postorale
werkers definitief uitschake
len. De grote meerderheid
van de Braziliaanse bis
schoppenconferentie onder
leiding van mannen als kar
dinaal Arntz van Sao Paulo
heeft zich tot nu toe ondub
belzinnig achter de landloze
boeren geschaard. Meer dan
vierhonderd priesters hebben
de golf van recente (hulp)bis-
schopsbenoemingen openlijk
betiteld als een ondermijning
van die stellingname en een
ondermijning van de daad
werkelijke keuze voor de ar
men in het algemeen.
Het Vaticaanse beleid ten
aanzien van de Amerikaanse
Kerk werd een paar jaar ge
leden ingezet met een onder
zoek naar de stand van zaken
in alle religieuze orden en
congregaties, maar in het bij
zonder van de vrouwelijke
religieuzen. Zonder al te veel
bombarie heeft dat onder
zoek intussen geleid tot uit
zetting van verschillende re
ligieuzen uit hun congregatie
en de verbanning van alle
vrouwen, die bij priesterop
leidingen waren ingescha
keld.
Tegelijk met het onderzoek
onder de religieuzen begon
een onderzoek naar de stand
van zaken in het katholieke
onderwijs. Wat dit tot gevolg
heeft gehad voor de alom be
kende en gewaardeerde mo
raaltheoloog Charles Curran,
is intussen genoegzaam be
kend. Maar kort daarvoor
was een conflict naar buiten
gekomen omtrent een leer
boek over sexuele opvoeding
dat op talrijke privéscholen
in gebruik is. Dit boek werd
bij verschijning anderhalf
jaar terug door bisschoppen
zeer verschillend beoordeeld.
Sommigen verboden het in
hun bisdom, maar het aarts
bisdom Chicago bijvoorbeeld
was er vol lof over. Vorige
maand blijkt het hoofd van
het Pauselijke Comité voor
het Gezin, kardinaal
Edouard Gagnon, het boek te
hebben afgekeurd omdat het
zich te zeer zou beperken tot
de vraag hoe je het doet en te
weinig zou reppen over wat
mag en niet mag. Vanuit de
VS werd deze afkeuring aan
gevallen onder het motto dat
deze kardinaal daartoe niet
bevoegd zou zijn, maar ge
zien de maatregelen tegen
Curran doet die bevoegdheid
niet meer ter zake.
Vorige week heeft het Va-
ticaan echter een heel uitzon
derlijke maatregel genomen.
Op typisch Vaticaanse wijze
is een aartsbisschop uitge
rangeerd en niet de eerste de
beste: aartsbisschop Ray
mond Hunthausen van
Seattle, bekend bevechter
van de atoombewapening en
ruimhartig tegenover bij
voorbeeld homosexuelen.
Een aanklacht tegen hem in
Rome leidde drie jaar gele
den tot een onderzoek met als
resultaat een waarschuwing
dat de aartsbisschop zich
voortaan „gedeisd" moest
houden. Eind vorig jaar
kreeg hij echter ook een
hulpbisschop, direct uit het
Vaticaan, naast zich: mgr.
John Wuerl, tot dan toe se
cretaris van kardinaal John
Wright, hoofd van de Con
gregatie voor de Clerus.
Hulpbisschop Wuerl heeft
vorige week op last van het
Vaticaan de meeste taken
van Hunthausen overgeno
men. De aartsbisschop blijft
in naam nog hoofd van zijn
bisdom, de feitelijke macht
en bevoegdheden zijn hem
afgenomen. Wuerl is bevoegd
verklaard ten aanzien van
kwesties als geboortecontrole
en homosexualiteit en ten
aanzien van zaken als pries
teropleiding, ambtsverlating,
liturgie en kerkelijke recht
bank. Dit betekent tevens dat
Hunthausen over deze zaken
voortaan in het openbaar zijn
mond moet houden.
Daarmee is opnieuw een
stem tot zwijgen gebracht.
Naast het benoemingenbe
leid- maar dat gaat paus Jo
hannes Paulus II waar
schijnlijk toch te traag- is
het 'tot zwijgen brengen' het
tweede zwaartepunt van het
Vaticaanse beleid geworden:
nadenken moet plaats maken
voor napraten. Dat is deze
eeuw dan al voor de derde
keer het geval. In het begin
van de eeuw was dat in de
strijd rond het Modernisme
toen het achterlopen van de
Kerk ten aanzien van de mo
derne democratie, weten
schap en wijsbegeerte voor
zelfs het gezonde boerenver
stand onhoudbaar begon te
worden. Paus Pius X veroor
deelde de Modernisten offi
cieel hetgeen een ketterjacht
tot gevolg had. Voor de
tweede wereldoorlog dron
gen dezelfde zaken zich toch
weer naar boven via het fe
nomeen 'priesterarbeider',
afkomstig uit Frankrijk. Ook
dat werd veroordeeld. Maar
beide veroordelingen werden
in de loop van de tijd goed
deels gerectificeerd: niet of
ficieel natuurlijk, maar in de
praktijk.
En nu, tegen het einde van
deze eeuw, wordt opnieuw
gegrepen naar het middel
van uitstoten en tot zwijgen
brengen. De intimidatie, die
hiervan uitgaat op alle ker
kelijk gebonden functiona
rissen, is niet gering. Onlangs
verklaarde een theoloog van
de pauselijke Gregoriana-
universiteit in Rome dat het
theologische onderzoek op
het terrein van de moraal in
feite praktisch stil ligt omdat
men niet meer durft.
De klemmende vraag is
natuurlijk, mede gezien eer
dere ervaringen deze eeuw,
of van uitstoten en tot zwij
gen brenger! enige heilzaam
heid verwacht mag worden
of dat ze slechts tot nieuwe
amputaties van de R.K. Kerk
zullen leiden; amputaties zo
als zich voltrokken hebben
met de wetenschap en een
groot deel van de arbei
dersklasse en de intellectue
len. De ervaring leeft in elk
geval dat het menselijke ver
stand zich op termijn nooit
laat onderdrukken.
Een wereldinstituut - en de
R. K. Kerk is bijna de enige,
echt functionerende wereld
organisatie-besturen is geen
sinecure en al helemaal niet
wanneer zo'n organisatie
steeds in beweging is. Uit
zuiver bestuurlijk oogpunt
zijn (tucht)maatregelen soms
dan zelfs te billijken. Met zou
zich dan echter ook duidelijk
op bestuurlijke argumenten
moeten beroepen. Waar men
zich echter beroept op 'de
waarheid' en de plicht die
veilig te stellen, daar begint
het uitstoten en tot zwijgen
brengen van denkende men
sen bedenkelijk te worden,
omdat de geschiedenis leert
dat het nooit tot overtuigen
leidt.
Door Rink E>rost
MEER DAN twintig
miljoen mensen in Euro
pa, van hen ruim drie
miljoen in Nederland,
zijn voor hun drinkwa
ter afhankelijk van de
Rijn. Hetzij uit puur ri
vierwater, hetzij uit
oeverfiltraat moeten
waterleidingbedr ij ven
in Zwitserland, Frank
rijk, Duitsland en Ne
derland kwaliteitswater
bereiden, dat zonder
verdere bewerking zo
uit de kraan gedronken
kan worden.
Aan het eind van de jaren
zestig en het begin van de ja
ren zeventig was de vervui
lingsgraad van de Rijn der
mate verontrustend gewor
den, dat vooral bij laag water
de waterleidingbedrijven de
grootste moeite hadden ver
antwoord drinkwater in het
consumentennet te pompen.
Gedwongen door die nood
richtten zo'n honderd langs
de Rijn en zijn vertakkingen
gelegen waterleidingbedrij
ven in Duitsland en Neder
land de LAWR op. Die letters
staan voor 'Internationale
Arbeitsgemeinschaft der
Wasserwerke im Rheinein-
zugsgebiet.' Onder gezamen
lijke verantwoordelijkheid
kwamen ze in 1973 met een
'Rijnmemorandum', waarin
eisen ten aanzien van het
kwaliteitsbeheer van het
Rijnwater waren opgesteld
en waarin maximale grens
waarden werden aangegeven
voor verontreinigende stof
fen.
Met het memorandum
maakten de waterleidingbe
drijven zonder meer duide
lijk welke kant het op moest
met het beheer van de Rijn
als grondstofleverancier voor
de drinkwaterbereiding.
Maar enige sancties om die
ontwikkeling af te dwingen
had - en heeft - de IAWR
niet. Toch is het sinds het
verschijnen van het memo
randum snel aanzienlijk be
ter geworden waar het gaat
om de schadelijke stoffen in
het Rijnwater. Dat komt om
dat de instanties die wél
dwingende maatregelen
kunnen opleggen - in Duits
land zijn dat in overwegende
mate de regeringen van de
deelstaten - het memoran
dum dankbaar aangrepen als
maatstaf voor de toelaatbare
vervuilingsgraad.
En onder al dan
niet zachte overheidsdrang
vervingen grote industrieën
Rijkswaterstaat controleert regelmatig de kwaliteit
van het Rijnwater. - fotoanp
bepaalde bestanddelen uit
hun produkten door stoffen
die het milieu minder belast
ten.
- Dertien jaar na het ver
schijnen van het eerste Rijn
memorandum heeft de
IAWR de balans opgemaakt.
Enerzijds is er reden tot opti
misme. De zuurstofhuishou
ding is op peil, de hoeveel
heid zware metalen is duide
lijk meetbaar afgenomen en
zichtbare verontreinigingen
als oliefilms en schuim beho
ren grotendeels tot het verle
den. Anderzijds gaat het toch
nog zo slecht, dat gisteren een
nieuw memorandum, met
nieuwe en scherpere grens
waarden, aan de pers werd
gepresenteerd.
Een van de grootste zor
genkindjes voor de waterlei
dingbedrijven in het stroom
gebied van de Rijn blijft de
zoutverontreiniging. Voor
een aanzienlijk deel wordt
die veroorzaakt door de
Franse kalimijnen in de El-
zas. Tien jaar geleden betaal
den zowel de Bondsrepubliek
Duitsland als Nederland aan
de Franse regering miljoe
nenbedragen als bijdrage in
een oplossing voor het zout-
lozingsprobleem. Dit jaar
heeft de Franse regering la
ten weten, dat er om politieke
en ecologische redenen geen
sprake kan zijn van de be
oogde injectering van de
zoutslurrie uit de mijnen
diep in de bodem.
Naber zei gisteren, ervan
uit te gaan dat de Fransen
hun belofte, vanaf 1 januari
1987 per seconde 20 kilo min
der zout in de Rijn te lozen,
na zullen komen. „Hoe ze dat
klaren zou ik werkelijk niet
kunnen zeggen. Waar moeten
ze met dat zout heen?", zei
hij, „Maar ons is op het hoog
ste niveau verzekerd dat het
zal gebeuren. Voor ons blijft
een bruikbare oplossing, die
bovendien veel verder gaat
dan die twintig kilo per se
conde, ons voorstel de zout
oplossing in te dampen en het
zout terug te brengen naar de
winplaats. Maar dat kost na
tuurlijk wel erg veel geld."
Een vermindering van de
zoutlozing van twintig kilo
per seconde in de Elzas bete
kent allerminst, dat de ver-
zilting van het Rijnwater,
waarvan vooral de Neder
landse tuinders hinder on
dervinden, tot het verleden
behoort. Wanneer andere
vervuilers niet gauw meer
zout gaan lozen, betekent het
een afname van het zoutge
halte met 6 procent.
In het Rijnmemorandum
heeft de IAWR voor alle ver
vuilende stoffen steeds twee
grenswaarden opgesteld:
groep A en groep B. In groep
A zijn de grenswaarden sa
mengevat die het vervaardi
gen van onberispelijk drink
water mogelijk maken bij
toepassing van natuurlijke
zuiveringsmethoden, zoals
filtering en beluchting. Bij de
grenswaarden in groep B
kan ook nog kwaliteitsdrink
water worden bereid, maar
dan moeten de natuurkunde
en de chemie te hulp worden
geroepen. „De waarden in
deze groep kunnen slechts i
overgangsdoelstellingen
worden gezien", aldus het
memorandum. „Onder an
dere moet worden bedacht
dat talrijke waterleidingbe
drijven aan de benedenloop
van de Rijn slechts tot leve
ring van goed drinkwater in
staat zijn doordat tijdens de
bodempassage steeds men
ging met echt grondwater
optreedt, hetgeen een afvlak
king van de concentraties tot
gevolg heeft."
Door Pieter-Jan Dekkers
DECEMBER 1979. Een
ware goudkoorts over
spoelt de westerse we
reld. De goudprijzen
swingen de pan uit en er
gaat vrijwel geen dag
voorbij of er wordt weer
een nieuw rekord gebro
ken.
In de Verenigde Staten
ontstaat een spontane 'gol-
drush' naar oude mijngebie-
den en in Nederland, zoals
trouwens ook in de rest van
Europa, verkoopt menigeen
zijn of haar gouden sieraden
om van 'Het sprookje in Cri
sistijd' te kunnen meeprofi
teren.
Er is internationaal gezien
genoeg reden voor de opmer
kelijke waardevermeerde
ring van het goud (en daar
aan 'gekoppeld' zilver en pla
tina). De Russen zijn eind
1979 Afghanistan binnenge
vallen, Amerika ligt over
hoop met de Islamitische Re
volutie van de Iraanse leider
Khomeiny en de inflatie viert
hoogtij. Dus, om met Lord
Rothschild te spreken, 'Koop
bij het gebulder van kanon
nen'.
September 1986. Er is in
ternationaal gezien genoeg
spanning, maar het 'vereiste'
wapengekletter blijft be
perkt tot lokale conflicten.
De inflatie is tot een histo
risch dieptepunt gedaald en
de belangstelling van beleg
gers voor goud is dienover
eenkomstig verminderd en
gericht op aandelen. Daar
valt immers pas 'goud' te
verdienen.
Weinig overeenkomsten
met december 1979 dus. En
toch schiet de goudprijs weer
de hoogte in. Geheel onver
wacht. Want over één ding
waren de deskundigen het
eerder dit jaar roerend met
elkaar eens: de goudprijs zou
DUITSL. B.R. Au
JOEGOSL
SOVJETUNIE
VERENIGDE STATEN
A
(CHINA
L /Au\
N.KOREA
/Au\
BRAZILIË,
Au\
CHILI'
ZAu\
FILIPPIJNEN
/Au
PAPOEA-NIEUW-
jGUINEA
/AUSTRALIË
ZUID-AFRIKA
G0UDPR0DUCERENDE LANDEN
in 1986 vrij stabiel blijven
met slechts nu en dan lichte
schommelingen.
Het is dus even anders ge
lopen. De deskundigen
schudden dan ook ongelovig
het hoofd als de goudprijs op
de Londense goudmarkt
weer eens een record aan
diggelen heeft geslagen. En
breken zich vervolgens dat
zelfde hoofd over de vraag
waarom hun voorspellingen
dagelijks worden gelogen
straft.
De onrust in Zuid-Afrika,
probeert men. En daar zit
wat in, hoewel die onrust niet
van vandaag of morgen is.
Niettemin, Zuid-Afrika pro
duceert 57 procent van de to
tale wereldproduktie aan
goud en onrust in de Zuid-
af rikaanse mijnen zou de
goudaanvoer ernstig kunnen
verstoren.
Kunnen. Want Zuid-Afri-
ka, al jaren met toenemende
onrust geconfronteerd, heeft
bovengronds een enorme
buffervoorraad gouderts op
geslagen voor het geval dat.
Bovendien zitten de kluizen
van de centrale bank in Jo
hannesburg tot de nok toe vol
met dit edele metaal en als de
nood aan de man komt kan
een deel daarvan zo op de
markt gebracht worden.
De onrust in dat land kan
hooguit oorzaak zijn van een
kortstondige opleving van de
goudprijs, een ontwikkeling
die overigens wel versterkt
wordt door speculanten, die
er snel een slag uit willen
slaan.
Vraag en aanbod dan. De
vraag van de industrie naar
goud blijft al enige tijd ach
ter bij de verwachting. Dat
wordt overigens gecompen
seerd door bijvoorbeeld de
sterk gestegen vraag uit Ja
pan, waar ter gelegenheid
van het jubileum van keizer
Hirohito tien miljoen gouden
munten zijn geslagen.
Een voorbeeld dat in okto
ber wordt gevolgd door Ame
rika, waar men de treurnis
over het invoerverbod van de
Zuidafrikaanse Krügerrand
heeft omgezet in het slaan
van een eigen gouden munt,
de American Eagle.
Tenslotte zijn vanaf 1985
veel centrale banken in de
weer om goud aan te kopen,
wat ook een prijsopdrijvend
effect heeft.
Een iets gestegen vraag
dus, maar het effect op de
prijzen wordt weer teniet ge
daan door een stijgend aan
bod van goud. Zuid-Afrika
mag zijn produktie dan wel
wat hebben verminderd,
'nieuwe' producenten vangen
dat op. Papoea-(Nieuw)Gui-
nea bijvoorbeeld heeft zijn
produktie vorig jaar met 77
procent vergroot. Australië
exporteerde 46 procent goud
méér dan het jaar daarvoor
en Brazilië 15 procent.
Een onzeker element in
deze schijnbaar evenwichtige
situatie tussen vraag en aan
bod is de Sovjet-Unie. Door
gaans opereert Moskou zeer
behoedzaam op de interna
tionale goudmarkt. Slechts
bij hoge prijzen willen de
Sovjets daar nog wel eens
van profiteren, maar het
'dumpen' van goud geschiedt
slechts onder bijzondere om
standigheden. Een misoogst
of, zoals momenteel, een in
gezakte oliemarkt, waardoor
de Sovjets een chronisch ge
brek aan deviezen hebben.
Samenvattend: de nauwe
lijks gestegen vraag naar
goud rechtvaardigt geenszins
de huidige goudkoorts. En
het stijgend aanbod op de
wereldmarkt zou volgens het
kapitalistische vraag-en-
aanbod systeem juist moeten
zorgen voor een prijsdaling.
Steeds meer deskundigen
stappen dan ook af van de
oude waarheden als kanon
gebulder, internationale
spanning, hoge inflatie en
vraag en aanbod als belang
rijkste aanjagers van de
goudprijs. Nee, luidt sinds
kort de conclusie, het is dat
andere, schaarsere edelme
taal, platina, dat het goud op
sleeptouw heeft genomen.
Hier gelden blijkbaar nog
wel de oude waarheden die
bij veranderingen onmiddel
lijk effect hebben op de prijs.
De vraag bijvoorbeeld.
Maar liefst 62 procent van de
totale platinaproduktie is be
stemd voor industriële doel
einden. Door de dalende in
flatie is de economische groei
versterkt en dus ook de vraag
van de industrie naar plati
na. Daar komt bij dat sinds
de loodvrije benzine zowat
tot de enig zaligmakende
brandstof voor motorvoer
tuigen is verklaard de vraag
naar platina sterk stijgt. De
voor het rijden met loodvrije
benzine benodigde katalysa
tor kan niet zonder platina
En zodoende.
Het aanbod van platina is
zeer beperkt. De voorraden
zijn nu eenmaal minder ge
makkelijk te exploiteren dan
goud en bovendien kost dat
meer. Daar komt bij dal
Zuid-Afrika vrijwel de we
reldmarkt beheerst. Ruim
procent van de totale wereld
produktie komt uit dat land.
Onrust in Zuid-Afrika
heeft, hoe lokaal in mondiaal
opzicht ook, voor platina ech
ter hetzelfde effect als hel
kanongebulder van Lofl'
Rothschild: omhoogsehie;
tende prijzen. En het goud
volgt, zij het op afstand,
dwee. Tot de platinamarkt
weer een bepaald evenwicht
heeft bereikt en de klein'
groep beleggers die specule-
DEN HAAG (ANP) - vol
gende week gaan PTT Post
en Distrimedia Services BV,
dochter van de Amerikaanse
uitgeverij Readers Digest,
een steekproef houden door
300.000 Nederlandse gezin
nen door middel van een uit
gebreide vragenlijst om per
soonlijke gegevens te vra
gen.
Die gegevens zijn bedoeld
voor het bedrijfsleven met
het oog op het versturen van
4EG-
AMSTERDAM (ANP) - De
procureur-generaal bij de
Hoge Raad, mr. W. J. M. Ber
ger, heeft de klacht die het
evangelistenechtpaar Goeree
bij hem indiende tegen de
Zwolse rechtbank ongegrond
verklaard.
Het echtpaar had de klacht
ingediend naar aanleiding van
het gerechtelijk vooronder
zoek tegen hen wegens antise
mitisme. De informatie van dit
vooronderzoek zou hen via de
pers ter ore zijn gekomen.
De evangelisten noemden
dit op zijn zachtst gezegd on-
I zorgvuldig van de rechtbank
en maakten van de mogelijk
heid gebruik hierover te kla
gen bij de procureur-generaal
van de Hoge Raad.
DEN HAAG (ANP) - De Ver-
leniging van Nederlandse Ge
lmeenten zal de gemeenten
j aanbevelen overtollig perso
neel bij de gemeentelijke so
ciale diensten niet gedwongen
'/ontslaan.
Enkele honderden GSD-ers
|dreigden ontslagen te worden
loor de binnenkort in te voe-
|ren stelselherziening. Een
/oordvoerder van de VNG
leeft donderdagmiddag des-
Igevraagd aan het ANP meege-
Ideeld dat met de bonden van
[overheidspersoneel hierover
leen akkoord is bereikt.
IA DE jongste voorstellen van de
iu voor iedere boer echt duidelijk
strijd tegen de zuiveloverschotten.
Natuurlijk is het voor de boeren
'en dat ook voor Nederlands best
ak, de melkveehouderij, de vette
tere kant moet ieder nuchter den
oegeven dat het eigenlijk onbe..
Heem van de zuiveloverschotten"
en Maatschappelijk is het niet t
Nederland, getalsmatig niet zo g
-unstmatig inkomen is gegaran
Mre belastin9Plichtige een bijdr
Met de superheffing heeft de E
1 bron' aan te pakken. Deze in
Snceerde, maatregel, blijkt in de
-ente cijfers bewijzen dat opnieu
iroduktie in de afgelopen zomer
Juurt komt van de cijfers uit 1983
>ad moeten zijn.
Bovendien heeft de superheffi
iet zich meegebracht. Doordat m
is de prijs van landbouw
oogte gestegen, zo zelfs dat er
°?P van grond maar van handel i
rote, kapitaalkrachtige bedrijven
"®e,r mplk zijn gaan produceren,
■apitaalkrachtige boer het kind va
ünkt!^S Z0EKT de EG oplossing
t e maar bij de afzet. Als de IV
Li^.ro?eue Commissie goedkeur
tnnnÜf oter in de koelcel ver
hrwf'n mat de interventie, het
L J?are er en melkpoeder.
ina stLiïPerheffin9 het 9eval is'
i zalw me*een voorspelbaar
de prijs, die de boer krijgt vo
lnr1h.ma9 natuurlijk niet een d
ren op alsmaar hogere prü'*n dTÏSsbtenTdsTatenl
zen net zo met de gebakk«nderen. ffloeS tgem Vo
inde™. aan de gi9antische
fe kan!T5a 9e'en hebben niet g
ie vraf l9en andere maatregel
■efi af te stellen. De maatr
luieprt Len: meer dan bij de totn
zetmlrït is®1 ZOeke" "aar ander
ik°h^aals' het zal aan pijnlijk
er weer het bestofte cliché
peren zitten als hun collega'
eind 1979 - begin 1980, die d'
ene dag goud kochten voorj
800 dollar per ounce en de
dere dag arm werden van-;
wege een scherpe koersda'
ling.
Vorige afleveringen in deze secj
voerden geplaatst op 30 augustV
2,3,4,5,6,9,10 en 11 september. Aft
gen: slotverhaal.
Bnde
ss en n maken. Het is te h
en irvion varan,woordelijke minis
Want' i Zowel voor de boeren
hen qesnhtaISten hebben al te la
'erech?L>®'dieerde hoter voor ee
smeren terwij' za zeit hun t>
