Sam Nunn rijzende ster aan politieke firmament Moskou wil kerkelijke schatten terughebben 'Nazi's zetten brand Rijksdag in scène' NIET-G 'Sc Schot in Chi MOGELIJK DEMOCRATISCH KANDIDAAT VOOR VICE- PRESIDENTSCHAP Veroverde Russische tanl ingezet in leger Israel Aruba ziet AMSTERDA Fors herstel v VRIJDAG 5 SEPTEMBER 1986 =BINNEN-BUITENLAND; VRIJDAG 5 SEPTEIV Formidabel Europa zwak Overschat Conservatief Star Wars Forse ingreep ORTHODOXEN ISRAËL MET ELKAAR OVERHOOP Trouw Succes Schikking Moeilijke keuze HARARE (RTR) sie, bestaande uit v 101 niet-gebonden 1 in Harare voor hun heeft een economi waarin staat dat de Wereld van 812 mil zo is vernomen in c re. WASHINGTON - In de politieke debatten over de toekomst van 'Star wars' - president Rea- gans plan voor een ruimteschild tegen ra ketten - en andere om streden Amerikaanse defensieprogramma 's, zijn er weinig mensen die meer invloed kun nen doen gelden dan de zuidelijke Democraat Sam Nunn, een lid van de nieuwe garde onder de Amerikaanse Sena toren. De 47-jarige Nunn, afkom stig uit de staat Georgia, wordt door sommigen be schouwd als een aantrekke lijke kandidaat voor het vice- presidentschap of zelfs als een mogelijke mededinger naar het presidentschap in 1988. Gezien het feit dat de Senaat zich veelvuldig bezighoudt met kwesties als nationale veiligheid en defensielasten, zal Nunns deskundigheid op deze terreinen er voor zorgen dat hij in de schijnwerpers zal blijven staan. Met name door zijn toedoen heeft de Senaat besloten tot de meest vergaande reorganisa tie van het Pentagon - het Amerikaanse ministerie van Defensie - in dertig jaar. Ver volgens is Nunn een kritisch onderzoek gestart naar het door Reagan in de armen ge sloten Starwars-programma met het doel de uitgaven voor dat programma af te remmen en de doelstellingen ervan op nieuw tegen het licht te hou den. Als de Democraten er bij de verkiezingen voor het Congres op 4 november in slagen de macht in de Senaat over te ne men, zal Nunn - zo verwach ten de meeste politieke des kundigen - worden gekozen tot voorzitter van de machtige Senaatscommissie voor de strijdkrachten. 'Hij is intelligent, vlijtig, goed-voorbereid, bedacht zaam en bereid compromissen te zoeken tussen de twee par tijen - allemaal kwaliteiten die hem tot een formidabele kracht maken', zegt de Repu blikeinse Senator William Co- hen (Maine), een collega van Nunn in de commissie voor de strijdkrachten Fred Barnes, een politieke deskundige van het tijdschrift 'The New Republic', om schreef Nunn onlangs als 'de invloedrijkste Democraat in de Senaat, mogelijk in het Congres'. 'Zonder zijn steun heeft de regering-Reagan wei nig kans haar zin te krijgen in militaire en buitenlands poli tieke kwesties', meent Barnes. De kalende brildragende Nunn is advocaat van beroep en was, voordat hij in 1972 in de Senaat werd gekozen, actief in de politiek in zijn thuisstaat Georgia. Hij is de achterneef van Carl Vinson, die jarenlang namens Georgia zitting had in het Huis van Afgevaardigden en lange tijd voorzitter was van de Huiscommissie voor de strijdkrachten. Nunn kwam ook in de com missie voor de strijdkrachten terecht, zij het in die van de Senaat. Na de dood van zijn mentor Henry Jackson in 1983, die een voorstander was van een krachtige defensie, werd Nunn het belangrijkste Demo cratische lid van die commis sie. Twee jaar geleden deed hij de NAVO versteld staan door het voorstel de Amerikaanse troepenmacht in West-Europa te verminderen als de bondge noten niet een groter aandeel van de defensielasten voor hun rekening zouden nemen. Hoewel het plan in de Senaat met 55 tegen 41 stemmen werd verworpen, legde zijn voorstel de vinger op de wonde omdat daarmee de bezorgdheid van Nunn en anderen werd onder streept over wat zij beschouw den als de tekortschietende in spanningen van de Europea nen om de zwakke plekken binnen het NAVO-defensie- systeem aan te pakken. Vol gens Nunn vertrouwt de NAVO teveel op zijn nucleaire wapens en zijn de conventio nele strijdkrachten te zwak. De vraag is of Nunn zijn ideeën over een Amerikaanse troepenvermindering heeft opgegeven. In een recent vraaggesprek zei hij dat de NAVO voldoende vooruitgang had geboekt om hem ervan te weerhouden in 1986 opnieuw met een dergelijk voorstel te komen. Maar dat zegt niets over volgend jaar, zo voegde de senator er bij die gelegen heid aan toe. Hoewel zowel Democraten als Republikeinen bij Nunn om raad komen, is het niet zo dat hij geen kritiek te verdu ren heeft. Met name een aan tal van zijn Democratische collega's vindt zijn politiek te conservatief. Zo vinden som migen dat hij Reagan teveel steunt en te snel op zoek is naar overeenstemming met de Republikeinen over belang rijke kwesties als de MX-ra- ket en de steun voor de Nica raguaanse opstandelingen. In beide kwesties nam Nunn deel aan de onderhandelingen met het Witte Huis, die er voor zorgden dat er binnen het Congres steun voor kwam. In het geval van de MX kwam er een overeenkomst uit de bus die Reagans verzoek om plaat sing van 100 van die intercon tinentale raketten verlaagde naar 50. Om een politiek doel te ver wezenlijken en tegelijkertijd zoveel mogelijk politiek aan vaardbaar te blijven, drijft zijn instinct hem bij het zoe ken van oplossingen naar het midden, zo zegt Nunns voor malige perswoordvoerder, Ed Nagy. Maar een hoge medewerker van een Democratische sena tor, die vindt dat Nunn zijn in vloed meer moet gebruiken om de standpunten van de partij uit te dragen, laat zich kritischer uit. 'Ik vind hem een van de meest overschatte ke rels die hier rondlopen. Ik weet niet eens of hij een De mocraat is', aldus deze mede werker. Een andere ingewijde bij de Democraten voegt daaraan toe: 'Hij meent de toekomst van de Democratische Partij te vertegenwoordigen en hij is bezig met het vormen van een coalitie van gematigde en con servatieve Democraten rondom zijn leiderschap om de koers van de Democratische partij te wijzigen. Het is in zijn belang zichzelf voor te stellen als een bemiddelaar'. Maar er zijn ook mensen die hem bewonderen, zelfs binnen het Republikeinse kamp, zoals de al eerder genoemde Cohen. 'Hij is een conservatief, maar niet zo recht in de leer dat hij er niet van kan afwijken. Hij neemt als Democraat in de po litieke wereld van vandaag de dag de juiste standpunten in', meent Cohen. Nunn heeft een rol gespeeld bij de totstandkoming van de 'Democratie Leadership Coun cil', een niet-officiële hervor- mingsgroep die wil dat de par tij zich meer gaat richten op de belangrijke politieke kwes ties en opvattingen. Volgens Nunn is de Democratische Partij te weinig overtuigend naar voren gekomen en heeft zij op het gebied van de natio nale defensie en de buiten landse politiek een te isolatio nistisch standpunt ingenomen. Maar tegelijkertijd levert hij zelf ook kritiek op de de fensie-politiek en -praktijk. Mede dankzij zijn inspannin gen en ondanks krachtige te genwerking van het ambtelijk apparaat vond er een stroom lijning plaats van de comman dostructuur binnen het Penta gon. Hoewel hij een aandeel leverde in het torpederen van de goedkeuring door de Senaat van het SALT-II verdrag in 1979, sloot hij zich aan bij de kritiek van vele anderen op Reagans beslissing om zich vanaf eind dit jaar niet meer aan dat verdrag gebonden te achten. Op aandrang van Nunn en Cohen besloot de Senaatscom missie voor de strijdkrachten te schrappen in de door Rea gan opgevoerde begroting voor 1987 inzake 'Starwars' of- Sam Nunn ..blik naar het Witte Huis.. tewel SDI. De onderzoeksgel den voor dit door de president voorgestelde project werden verlaagd van de gevraagde 5,3 miljard dollar naar 3,9 miljard dollar. Ook werd 487 miljoen dollar overgeheveld naar onderzoek op het gebied van de conven tionele wapens. Bovendien drong de commissie, wederom op instigatie van Nunn en Co- - FOTOAlJ hen, aan op een forse wijzigt van de doelstellingen van ;J SDI-onderzoek en op een rrl gelijke vertraging daarvan/ dien dat ertoe zou bij drag. Moskou bereid te vinden werkelijke vermindering J nucleaire wapens. Voor wat betreft zijn po tieke toekomst, zegt Nunn uit te sluiten het hogerop willen zoeken. 'Ik houdt opties open. Na de (Cong verkiezingen van 1986 kijk wel verder', aldus de Sena (RTR) JERUZALEM - De Sovjet- Unie heeft Israël voor het eerst in negentien jaar recht streekse onderhandelingen voorgesteld over het grote Russische vermogen in het Heilig Land. Hierom wordt sinds jaar en dag gebekvecht door de Russisch-Orthodoxe Kerk die van het patriarchaat van Moskou afhankelijk is, en de 'Witrussische Kerk', die vanuit Amerika financieel wordt ondersteund. De grensafbakening tussen Israël en Jordanië na de Israë lische onafhankelijkheidsoor log van 1948 is volgens beide kerken de oorzaak van een 'oneerlijke' verdeling van het gemeenschappelijke vermo gen uit het vroegere Palestina. De Russisch-Orthodoxe Kerk in het Heilig Land is meer dan 150 jaar oud. Na de Oktoberrevolutie van 1917 viel zij uiteen in een 'rode' en een 'witte' vleugel. De 'Witten', die via hun cen trale in New York door de Verenigde Staten worden ge steund, zijn het tsaristische verleden van Rusland trouw gebleven. De 'Roden' zijn on derworpen aan de kerk in Moskou. Beide laten aan spraak gelden op een aanzien lijk vermogen, waarvan de hoogte wordt geschat op onge veer 100 miljoen dollar. Betrekkelijk laat kochten de Russen zich in de negentiende eeuw onder Nikolaas de Eerste (1825-1855) in het Heilig Land in. Andere kerken hadden de 'uitdaging uit Jeruzalem' al enkele tientallen jaren voor dien aangenomen. Niettemin was ook de Rus sen succes beschoren. Zij be zitten momenteel talrijke kerkgebouwen en kloosters, kostbare liturgische voorwer pen, huizen en stukken grond die over het hele Heilig Land verspreid liggen. Pater Pavel, hoofd van de Russisch-Orthodoxe Kerk in Israël met 60 zielzorgers, mon niken en zusters, vindt dat de schatting van 100 miljoen dol lar een schatting van de 'Witte Kerk' is en overdreven is. Toch lichten ook zijn ogen op wan neer het bedrag wordt ge noemd. Hij hoopt dat een schikking 'met medewerking van Israël' de weg baant naar hervatting van de diplomatieke betrek kingen tussen Moskou en Je ruzalem. Pavel onderhoudt een goede relatie met Israëli sche regeringskringen, die volgens de voormalige minis ter voor godsdienstzaken, Aharon Abu-Hatzira, 'veeleer de vertegenwoordigers van de Rode Kerk herkennen'. Volgens Israëlische persbe richten schijnt Moskou ver ontrust te zijn door geruchten dat de "Witten" een groot deel van het bezit van de hand wil len doen. Deze vleugel van de Kerk bezit ongeveer 70 procent van de kerken en grondperce- len waarop de Sovjet-Unie aanspraak maakt. De Israëlische regering staat voor een moeilijke keus: enerzijds wil zij de belangen van de vrienden van de Ver enigde Staten ontzien; ander zijds moet zij in het oog hou den dat er ongeveer twee en een half miljoen joden wonen in de Sovjet-Unie. In Jeruzalem valt alleen het centraal gelegen, grote 'Rus senplein' aan de 'Rode' Russi sche Kerk toe. Er staan onder- andere een kerkgebouw en het hoofdbureau van politie. De 'Witten' bezitten de Aleksandr Njevski-kerk bij de kerk van het Heilig Graf in de oude stad, de Maria-Magdale- nakerk in de hof van Getse- mane, grondpercelen op de Olijfberg, bij de Damascus- poort aan de stadsmuur in de oude stad en tsaristische kroonjuwelen. De rest van het kapitaal be staat uit grond in de heuvels van Judea, aandelen in de Ge boortekerk in Bethlehem en onroerend goed in de steden Haifa, Nazareth, Afula en ten zuiden van Tel Aviv. (DPA) Strijd om kerkschatten in Jeruzalem. - FOTO ARCHIEF DE STEM KETZIYOT (UPI) - De laatste maal dat ze in het gevecht werden ingezet, waren de tanks die nu op de Israëlische basis Ketziyot zijn gestatio neerd, voorzien van Arabische merktekens en werden ze ge zien door Israëlische vizieren. De tanks werden ontman teld, en zijn nu uitgerust met moderne Israëlische en Ame rikaanse apparatuur en ver dedigen, in de Israëlische kleuren, de joodse staat. De Is raëlische strijdkrachten maakten tijdens de oorlogen in 1967 en 1973 voldoende T-54, T- 55 en T-62 tanks buit op Egypte en Syrië om er een di visie van 300 stuks mee te vor men. De divisie wordt de 540ste genoemd. Tankkolonnes worden bij gestaan door diverse onder steuningsvoertuigen en de oorlogen leverden Israel ook die op. Op de basis staan roes tige pantserwagens voor troe penvervoer, brandstof- en be voorradingswagens in rijen opgesteld. Ze zijn alle gepro duceerd in Sovjet-fabrieken en werden eens bestuurd door Egyptische en Syrische solda ten. Kortom, alles in het 540ste dat rupsbanden of wielen heeft is vah Russische makelij. „Elk goed leger zou vijande lijke tanks in zijn gelederen moeten hebben", verklaarde de commandant, een brigade generaal die om veiligheidsre denen onbekend moet blijven. Geen enkel leger heeft zoveel vijandelijke tanks buitge maakt. De redenen om ze in parate staat te houden zijn duidelijk. Zo gebruikte Israel bijvoor beeld tijdens de uitputtings oorlog van 1968-1970 buitge maakte Sovjet-tanks met hun oorspronkelij ke kentekens om verwarring stichten achter de linies aan het Suez-kanaal. commandant houdt er ning mee dat deze taktiek de toekomst opnieuw gebruikt. Het beschikken over de langrijkste grondwapens hun tegenstanders geeft de raeliërs voorts de heid de sterke en zwakke ten ervan te bestuderen en resultaat te verwerken in eigen tank, de Merkava. rikaanse wier tanks in Europa over de Russische staan, ken graag van de bruik. „Toen ik hier kwam commandant, was ik over de goede prestaties deze tanks", verklaarde commandant. „En ook baasd over de positieve ding van de Israëlische ten". De 'Russische werd gevormd na de van oktober 1973, een 18 durend conflict dat werd kenmerkt door enkele grootste tank-slagen van de Tweede Wereldoorlog Golan-hoogvlakte en in naï. Om de Russische tanks richten naar de eisen wat betreft comfort de bemanning, en samenwerking met tanks in het Israëlische werd praktisch alle tuur eruit gehaald en geïnstalleerd. Een diesel tor vervangt de minder trouwbare benzine-motor een 105 mm-kanon werd monteerd. De Israëliërs ins leerden air conditioning om verzengende woestijn-hitte baas te worden. NEW YORK - De Nazi's heb ben de brand in de Rijksdag in 1933, die de inleiding vormde tot de vervolging van politieke tegenstanders in Duitsland, zelf in scène gezet. Dat zegt de Amerikaanse plaatsvervangend-hoofd- aanklager tijdens de processen van Neurenberg in 1945-46, Ronald Kempner, in een arti kel in 'Aufbau', een Duitstalig periodiek dat in New York wordt uitgegeven. Met zijn stellingname is Kempner de eerste promi nente persoonlijkheid die zich aansluit bij de opvatting van het zogeheten Comité van Lu xemburg. Dit 'Internationale comité voor wetenschappelijk onderzoek naar oorzaken en gevolgen van de Tweede We reldoorlog' met zijn zetel in Luxemburg heeft de natio- naal-socialisten verantwoor delijk gesteld voor het in brand steken van het toenma lige Duitse parlementsgebouw in Berlijn. Begin dit jaar kwam de dis cussie rond de belangrijkste 'criminele daad' in de recente Duitse geschiedenis in een nieuwe fase. Zes wetenschaps mensen - die samen het boek De Russen maakten af wat met de Rijksdagbrand was begonnen: de letterlijke vernieling van het Duitse parlementsgebouw. - foto archief de stem 'Reichstagsbrand, de waar heid over een historische le gende') schreven - beschuldi gen in dit werk het Comité van Luxemburg ervan dat het van vervalste documenten en on juiste uitspraken van getuigen gebruik maakte om zijn stel ling te onderbouwen. Kempner was, tot hij kort vóór de Rijksdagbrand ontsla gen werd, rechtskundig advi seur op het bureau-politie van het Pruisische ministerie van Binnenlandse Zaken in Ber lijn. Op de dag van de brand (27 februari 1933) zat hij naar eigen zeggen met bevriende journalisten in een café op het moment dat men rondvertelde dat het gebouw in brand stond. Met hen begaf hij zich onmiddellijk naar de plaats des onheils. Daar trof hij Adolf Hitler, die op 30 januari 1933 tot Rijkskanselier geko zen was, Hermann Göring die toen minister van Binnen landse Zaken van Pruisen was, en politiechef Ludwig Grauert. Göring zou meteen de jour nalisten de 'afspraak' hebben meegedeeld dat communisten de Rijksdag in brand hadden gestoken. Maar er was sprake van een 'volstrekte leugen', al dus Kempner: 'Twaalf-en- half jaar later op 13 oktober 1945 heeft hij (Göring, red.) tij dens zijn verhoor in Neuren berg tegenover mij bekend dat hij zonder enige vorm van on derzoek op bevel van de Füh- rer deze 'afspraak' had gefor muleerd'. Naar Kempner verder schrijft kreeg Rudolf Diels, een vertrouweling van Göring die benoemd was tot het nieuwe hoofd van de geheime staatspolitie (Gestapo) in Pruisen, begin februari 1933 opdracht 'arrestaties voor de bereiden voor het geval dat'. Dit vertelde Diels zelf aan Kempner, waarop deze vrien den die risico liepen, een seintje kon geven dat ze zich maar beter uit de voeten kon den maken. Met betrekking tot Göring heeft Diels na de oorlog vol gens Kempner gezegd: 'De ge mene dikzak heeft de Rijks dagbrand georganiseerd, Van der Lubbe was maar een arme stakker'. De 23-jarige Neder landse metselaar Marinus van der Lubbe werd kort na het afbranden van het Duitse par lementsgebouw als stichter van de brand gearresteerd. Na een (schijn)proces voor een nazi-rechtbank werd hij ter dood veroordeeld en terecht gesteld. Robert Kempner, die na zijn emigratie in 1939 uit Duitsland naar de Verenigde Staten spe ciaal adviseur van de Ameri kaanse ministeries van Defen sie en Justitie was en één van de weinige nog in leven zijnde getuigen van de gebeurtenis sen in 1933 is, schrijft er van overtuigd te zijn dat de nazi's de brand in de Rijksdag in scène zetten, om zo een voor wendsel te hebben voor het af schaffen van alle burgerrech ten en voor het ontplooien van een bewind van absolute macht. (DPA/ANP) De regeringshoofden moeten de verklaring n Gesteld wordt dat er en' landen zijn die onder de h dige omstandigheden schulden niet kunnen terug' talen. Er moet een nieuwe e nomische orde komen waa de ontwikkelingslanden betere kans krijgen. De De Wereld moet wel erkennen aan de verplichtingen m worden voldaan. Een voor van Cuba om de schulden n langer te erkennen haalde niet. Peru heeft de opdracht kregen om overleg te orga seren van deskundigen Afrika, Azië en Latijns-A rika over de schuldenprob" matiek. Het zal dan de eer maal zijn dat die drie reg' met elkaar over schulden p ten. De economische comm sie heeft een voorstel om schulden van Afrika om zetten in schenkingen overgenomen, maar wil een speciale conferentie o SANTIAGO (UPI/RTR) - S daten in de Chileense hoo stad Santiago hebben dond dag met schoten in de lu betogers in achterbuur verspreid aan het begin een massaal protest waar opgeroepen door tegenst ders van de militaire regeri In de nachtelijke uren ren in buitenwijken van S tiago kleine bommen ontpl zonder slachtoffers te ma' of veel schade aan te rich De overheid had op dru punten van de stad militai met pantserwagens en leg trucks gestationeerd, om SCHIPHOL (ANP) - Dc re ziet opnieuw mogelijkhede finaderij. De veranderde s markt en een toegenomen Lago hebben een kans d~ raffinaderij weer opengaat. Dit heeft de nieuwe sche zaken van Aruba, de Mansur, donderdagmiddag gedeeld na zijn aankomst u' Mansur zal de komende voeren in Zurich, Hambu Marinus van der Lubbe - foto archief mi AMSTERDAM (ANP) - Op de Ams damse effectenbeurs was de stem donderdag uitgesproken vast. een breed front trokken de koe aan en tegen het middaguur kon aardige winsten worden genoteerd. Van de internationale aandelen Akzo 3 hoger op 163,70. Koninkl "he de opmars met 1,50 v tot 213 en Unilever noteerde 2 h °Pf517'50' KLM verbeterde ƒ0,70 ƒ4520 en Philips ƒ0,40 op ƒ55,90. de financiële waarden lag NMB s in de markt met 3,50 winst op Verzekeraar Nationale Nederlan lep.°P i°l 87 en Aegon wo op 108,80. Stad Rotterdam en A gingen elk 1 vooruit tot 129 en 7 Uitgever Elsevier zag de goede h jaarcijfers beloond met een winst 8 op 234. VNU ging 3 en Kluwe naar boven. Verder waren winsten P™ en "abiJ f 1 weggelegd voor Hei Só ^cT,anen' Ahold. Bührm NNP, Fokker en Internatio. S koers van ƒ30,70 dubbeltjes hogerop terwijl Nijve ten Cate 1,50 aantrok tot 150 van Schuppen, die de laatste da tn de verdrukking kwam door groot verlira in het afgelopen boekj keerde donderdag op haar schrede hüfkt" °P l100 werd een herstel taS? Van, f 11'50' °ok Uhbink ve terde ondanks uitspraken over moeizaam 1986. Het aandeel werd hoger geprijsd op 163. Bij de uitgevers reageerde Wol ^ht^L°P gunstige halfjaa richt met een winst van ƒ4 op nS%Was eveneens ƒ4 hoger 115,50. Samas zette de de opmars 7% 8% antonius 7% antonius 5 Vi congr.o.l.v. 8^ daniel 8% gasthuis 8 ft gasthuis 4% gasthuis gasthuis 7% hooghuys 4 IVi 8* prot.z.hs 8 prot.z.hs 7% prot.z.hs aeneas (oostb.) (oostb.) lourdes de brouwer (tilburg) (tilburg) (tilburg) (tilburg) (het) klokkenber liduina ('s-h'bosch) ('s-h'bosch) ('s-h'bosch)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 4