«*1.55 179 IEVOLKING ZET VRAAGTEKENS BIJ DEMOCRATISERING Harvard levert al 350 jaar grote Amerikaanse leiders I*] i®® 2.99 14.98 11.98 6.98 nONDERDAG 4 SEPTEMBER 1986 T47 EXTRA J. int u als u wilt al onze pak- I voor'n thee- >lle vanille- .liter fllevla, 1 yjQ .liter LH& TAIPEI - Taiwan is een eiland vol schijn. Een land van valse landkaarten, niet bestaande tantoorgebouwen, ambassades die geen am- aassades zijn en een parlement dat een ander yolk vertegenwoordigt. En nu er tekenen zijn dat er mogelijk gepraat kan gaan worden over iemocratisering vraagt iedereen zich af of dat vel echt is. Misschien kent alleen de ziekelijke Ü6-jarige president Chiang Ching-kuo, de erf genaam van de autoritaire dynastie, het juiste antwoord. I Zevenendertig jaar nadat de Chinese Nationalisten met een grote aanhang het vasteland ontvluchtten en de macht overnamen op Taiwan, het voormalige For mosa, lopen mythe en werkelijkheid nog krachtig door elkaar op het bijna 400 km grote eiland. iom Bijval Concessie Nerveus AMERIKAANSE UNIVERSITEIT HEEFT ONAANTASTBARE REPUTATIE Puriteinen Kweekplaats Etiket Minderheden un lee, liken, doos a 1 QO 150 ml®® 3.49 Icheschuim, liurlijk of zacht en rlijke zijde-proteïne, ppen op schaal, ram 2345, fepen, Happen, AIWAN: EILAND VOL SCHIJN Door Charles Hartley, Associated Press Twee generaties verwijderd van Peking benoemen de Na tionalisten nog geregeld een nieuwe 'Commissie voor Mon goolse en Tibetaanse aangele genheden'. Bij bijzondere gele genheden worden de aanspra ken op het vasteland onder streept door het ontsteken van een verlichte landkaart van heel China op de voorgevel van het presidentieel paleis in het centrum van Taipei. Op school leren de kinderen aardrijkskunde alsof de tijd 400 jaar geleden stil is blijven staan. In het parlement verte genwoordigen stokoude grijs aards districten als Kanton en Shanghai en stemmen er over de toekomst van Taiwan. Het is ironisch dat zelfs het inheemse verzet tegen de Na tionalistische overheersing het spelletje moet meespelen. Po litieke bijeenkomsten zijn in de praktische politiestaat Tai wan, met slechts een officiële artij, niet toegestaan. De op- ositie viert dus veelvuldig [verjaardagen. Het was in die schijnwereld dat president Chiang in mei 'Iran dit jaar een zware bom tot [ontploffing bracht door op te nerken dat de Nationalisti- che partij, de Kwomintang AT), met tegenstanders noet gaan praten over poli tieke hervormingen. Tot nu toe is van een derge lijke dialoog niet veel terecht gekomen. Woordvoerders van de oppositie zijn pessimistisch over de mogelijkheid dat er nog een doorbraak zal komen voor de parlementsverkiezin gen van 6 december aanstaan de. Maar wel sprak iedereen openlijk over de noodzaak van verandering op het eiland. „Alleen door het democra tisch proces kunnen wij ver wachten dat wij een meer sta biele maatschappij krijgen", zei Lee Ta-hai, de 67-jarige minister van economische za ken van de KMT. De politieke geschillen zijn terug te voeren tot de strijd tussen de minderheid die van het platteland kwam en de in heemse Taiwanese bevolking. Nog voor Mao Zedong de Nationalisten van het vaste land verdreef, was de provin cie Taiwan, in 1947, al in op stand gekomen tegen de plaat selijke Nationalistische auto riteiten. Toen Chiang Kai- shek in 1949 met een gevolg van 2 miljoen soldaten, politi ci, zakenlieden en andere aan hangers op Taiwan arriveer de, legde hij de plaatselijke bevolking een keihard en zeer rechts regime op. Dat kon de sluimerende haat van de be volking slechts doen toene men. Chiangs zoon en opvolger heeft geprobeerd de spannin gen te doen verminderen door wat meer Taiwanezen op te nemen in de partij en in de re gering. Maar nog steeds kun nen de Taiwanezen, een meer derheid van 85 procent van de 19 miljoen inwoners, slechts hun stem uitbrengen voor 10 procent van de zetels in de drie kamers van de volksvertegen woordiging. Negentig procent Chiang Kai-shek week in 1949 met een gevolg van 2 miljoen soldaten, politici, zakenlieden en andere aanhangers uit naar Taiwan. Hij legde de plaatselijke bevolking een keihard en zeer rechts regime op. - fotoupi van de 'volksmacht' ligt bij het 'vasteland'. Als bewaarders van de my the van souvereiniteit over heel China, blijft het parle ment het domein van hen die bij de laatste verkiezingen op het vasteland werden gekozen. Dat was in 1947. Vroeger we zen die parlementariërs hun eigen opvolgers aan, maar de afgelopen jaren zijn door overlijden vrijgekomen zetels niet meer opgevuld. Terwijl de Nationalisten met hun politiek vijanden maakten onder de bevolking, ondervond hun economische beleid veel bijval. Terwijl het eiland 40 jaar geleden nog een goeddeels agrarische gemeen schap was, is het nu een van de grootste industriestaten van Azië. Kleine bedrijfjes maken enorme hoeveelheden elektro nica, schoeisel en andere ex- portprodukten van eigen of gestolen merken. De oude bin nenstad van Taipei wordt steeds meer verdrongen door oprukkende wolkenkrabbers. Het inkomen per hoofd van de bevolking is gestegen tot meer dan 3.000 dollar per jaar en vergeleken met veel andere landen is de welvaart niet eens zo slecht verdeeld. De belangrijkste handels partner van Taiwan is Ameri ka. Washington wordt in Tai pei vertegenwoordigd door het 'Amerika-Instituut in Tai wan', alweer een schijnorga- nisatie die in 1979 werd opge richt toen Washington de di plomatieke betrekkingen met ■Taiwan verbrak ten gunste van vriendschap met China. Het Instituut blijft echter een ambassade, met een diploma tieke staf die is 'geleend' van het State Department. Net als elders in Azië heeft de welvaart en het verbeterde onderwijs ertoe geleid dat er een middenklasse ontstond die nu een groter deel opeist van de politieke macht. Onafhan kelijke Taiwanese kandidaten, die onder moeilijke omstan digheden aantreden tegen de machtige Nationalistische partij machine, hebben bij de verkiezingen van de afgelopen jaren steevast 20 tot 30 procent van de stemmen gekregen. In 1984 kwamen bijna 50 niet-Nationalistische volks vertegenwoordigers, de zoge heten 'Tangwai', bij elkaar om een organisatie op te richten: de Vereniging voor Onderzoek van Openbaar Beleid. De do lende ridders van de Tangwai zijn echter vrijwel machteloos. Omdat zij geen bekende lei dersfiguur hebben zijn zij zel den in staat meer dan enkele duizenden mensen op te trom melen voor hun onregelmatig gehouden demonstraties. Maar president Chiang lijkt iets te hebben opgestoken van de recente gebeurtenissen op de Filippijnen en schijnt iets te voelen van de politieke aard- schokjes die de grond soms doen trillen. In mei spraken de Nationalisten tweemaal met de Tangwai en deden een con cessie. De Vereniging mocht, verspreid over het land, negen kantoren openen. Nieuwe po litieke partijen blijven echter verboden. Maar alleen als partij kun nen de Tangwai echt vergade ren en geld ophalen en het hele land bestrijken zoals de Natio nalisten dat kunnen. Pas dan ook zullen zij een gelijkwaar dige strijd tegen de overheer sers van het vasteland kunnen aangaan. Maar Ying-jeou Ma, onder secretaris van de Kwo Min- tang, zei dat de Tangwai nu al te felle kritiek op de Nationa listen uiten. „Daardoor is bij de regering de angst toegeno men dat wanneer de oppositie toestemming krijgt een partij te vormen, zij iets zullen voor staan dat niet in het nationaal belang is," zei zij. Dat 'iets' zou bijvoorbeeld kunnen zijn dat de partij de claim op het vasteland laat vallen en besluit Taiwan onaf hankelijk te verklaren. Daar mee zouden de Nationalisten hun legitimiteit volledig kwijt zijn en zou de weg zijn vrijge maakt voor een meerderheids- De huidige president Chiang Ching-kuo lijkt iets te hebben opgestoken van de recente gebeurtenissen op de Filippijnen en schijnt iets te voelen van de politieke aardschokjes die de grond soms doen trillen. - ap vertegenwoordiging van de bevolking in het parlement. Peking, dat Taiwan als een opstandige provincie be schouwt, heeft het eiland een vreedzame hereniging voorge steld, maar voor zover bekend wil de meerderheid van de Taiwanese bevolking noch met de Nationalisten, noch met de communisten iets te maken hebben. De gedachte aan onafhan kelijkheid maakt iedereen op Taiwan nerveus, en vooral de Nationalisten. „We moeten de zaak van Taiwanese onafhankelijkheid niet benadrukken. Dat ligt heel moeilijk",' aldus You Ching, woordvoerder van de Tangwai. „De vastelanders denken dat ze dan verstoten zullen worden." De Tangwai die tevens stre ven naar verzachting van de staat van beleg en vrijlating van naar schatting 200 poli tieke gevangenen, schortten de besprekingen met de Nationa listen in juni op. Maar zij blij ven de regering vragen op korte termijn een gebaar van verzoening te maken om nog op tijd campagne te kunnen voeren voor de verkiezingen in december. Gespannen blijven zij ook de bejaarde Chiang volgen om te zien of hij nog een onverwachte uitspraak doet. De president heeft suiker en een hartkwaal en zegt dat het presidentschap na zijn overlij den in lijn met de grondwet zal overgaan naar zijn Taiwa nese vice-president Lee Teng- hui. Maar velen vrezen dat de macht uiteindelijk toch in handen zal komen van een fa milielid, een vertrouweling of een militair. Tot veler verrassing be noemde de president in juni zijn jongere broer, de 69-jarige Chiang Wei-kuo, een vrij on bekend generaal, tot hoofd van de machtige Nationale Veiligheidsraad. Waarnemers vermoeden dat de president zijn broer in een positie heeft willen brengen waar hij nauw kan samen werken met Lee, een militaire staatsgreep kan voorkomen en tevens de familiebelangen van de Chiangs kan beschermen. Von onze correspondent Jo Wijnen WASHINGTON - Wie in de Verenigde Staten aan een van de vele honderden uni versiteiten afstudeert, mag zich op een degelijke acade mische opleiding beroepen. Wie op zulke eerbiedwaar dige wetenschappelijke in stellingen als Yale, Berke ley, Stanford of Princeton een graad heeft gehaald, heeft het hoogst denkbare opleidingsniveau mogen er varen. Toch is er in de VS maar één universiteit waar van de wetenschappelijke reputatie kennelijk onaan tastbaar is: Harvard Uni versity. Harvard is een begrip, een etiket en een legende. Har vard is een wetenschappe lijk en politiek machtsblok. En Harvard is een aanhou dend producent van grote leiders, eminente geleerden en Nobelprijswinnaars. Harvard heeft bovendien in ternationale invloed en en groot gezag. In september bestaat deze wetenschappelijke burcht, die van enorme betekenis is voor het onderwijs, het be stuur, de politiek, de econo mie, de wetenschappen en de kunsten in de VS —en ver daarbuiten-, 350 jaar en dat j^l natuurlijk met enige luister, het verschijnen van een paar historische boek werken over de universiteit en een parade van Ameri ka s meest prominente man nen en vrouwen gepaard gaan. ®escheidenheid zal bij dat jubileum hoegenaamd niet in acht worden genomen. De duizenden Harvardians die de jubileumbijeenkomst be zoeken, zullen zichzelf fors op de schouder slaan. En de Harvard-bestuurders zullen van de gelegenheid gebruik maken de universiteit an dermaal te afficheren als een der besten ter wereld. Harvard is oorspronkelijk de vrucht van het Engelse puritanisme uit de zeven tiende eeuw. Tijdens de re gering van Karei I verlieten tal van aanhangers van het puriteins gedachtengoed -een uiterst strikte Engelse variant van het protestan tisme- Engeland en vestig den zich in de Nieuwe We reld. Onder hen bevond zich de predikant John Harvard die in de buurt van Boston een universiteit stichtte en het nieuw onderwijsinsti tuut 400 boeken naliet. Het maakte Harvard tot een triomf van het puritanisme, zelfs nog voordat Oliver Cromwell het hoofd van Ka- rel I op het hakblok legde om Engeland vervolgens een aan regiem van uiterste ge strengheid en rechtlijnig heid te onderwerpen. Har vard overleefde Cromwell en het duurde tot de eerste helft van de vorige eeuw voordat de universiteit zich definitief van het geestelijk erfgoed der Engelse puritei nen kon ontdoen. Onder leiding van zeer vooruitziende 'deans' en 'presidents' ontwikkelde de oudste universiteit van Amerika zich tot een weten schappelijke instelling van een ongekend hoog niveau. En vanaf die periode toog de bloem van de Amerikaanse jeugd naar Boston -Har vard ligt in het tegen het centrum van Boston aange- vleide Cambridge- om de wetenschappen te dienen. Algemeen wordt aange nomen dat het wetenschap- De diplomaat Henry Cabot-Lodge, president John F. Kennedy en de schrijver Norman Mailer hebben minstens een ding gemeen: ze studeerden alledrie aan de prestigieuze Harvard University. pelijke niveau van ettelijke tientallen andere Ameri kaanse universiteiten op dit ogenblik minstens even hoog is als dat van Harvard. Maar Harvard is niettemin altijd iets bijzonders gebleven. Het is nu al meer dan ander halve eeuw de kweekplaats van de echt groten. De presidenten John en Quincy Adams, Teddy en Franklin Roosevelt en John Kennedy hebben er gestu deerd, maar ook staatslieden als McBundy, Kissinger en Henry Cabot Lodge. Lite raire genieën als Emerson, Gertrude Stein, Robert Frost, T.S. Eliot, Eugene O'Niell, John Dos Passos, William Burroughs, Nor man Mailer en John Updike mogen als typische Har- vard-voortbrengselen wor den gekwalificeerd. De rela tief kleine Harvard Univer sity bracht 29 Nobelprijs winnaars voort. Als president John Ken nedy de top van zijn rege ring in het Witte Huis ont bood, dan was er eigenlijk sprake van een Harvard-re- ünie. Harvard-politici heb ben altijd een prominente rol gespeeld in de Ameri kaanse regeringen. En al mag de regering van presi dent Ronald Reagan be paald geen gezelschap van uitgesproken intellectuelen worden genoemd, dat neemt niet weg dat de minister van defensie Weinberger, de chef van de Witte-Huisstaf Donald T. Regan, de minis ter van onderwijs William J. Bennett, de minister van binnenlandse zaken Donald Hodel, de minister van transport Elisabeth Dole, de voorzitter van de FED Paul Volcker en de onderminister van buitenlandse zaken Eliott Abrams op Harvard hebben gestudeerd. Wie Harvard heeft be zocht, draagt zijn leven lang een etiket, een zeer fel be geerd etiket zelfs. En omdat alle groten en getalenteer den op hun beurt hun kinde ren weer naar Harvard stu ren, maakt de gemiddelde student er uitermate be langrijke relaties die hem de rest van zijn leven zeer van pas komen. Daarin schuilt ook de kracht van Harvard. Dat maakt de politieke uit straling van de Alma Mater van Massachusetts zo onont koombaar. Harvard is een gesloten cirkel, een circuit dat zich zelf voedt en op de been houdt en dat daarom ook wordt gehaat. Het is zonder twijfel waar dat Harvards invloed, ook al vanwege de prestaties en kwaliteiten van andere uni versiteiten is de VS, niet meer zo groot is dan 50 jaar geleden. Maar omdat Har vard de rijkste van alle Amerikaanse universiteiten is - het bezit aan schenkin gen en giften ongeveer 3,6 miljard dollar - kan het een mogelijk opgelopen achter stand altijd snel inhalen. In het geval van Harvard is geld niet alleen macht, maar ook kennis. Harvard bezit met zijn 11 miljoen boeken en 350.000 microfilms de grootste universitaire bi bliotheek van de VS. Geen enkel technisch of weten schappelijk apparaat is te duur. En de laboratoria zijn voortdurend doende met zeer grensverleggend onder zoek. Dat maakt dat Har vard niet zo gemakkelijk van zijn prominente plaats te verdringen is. Harvard zal er ook na het jubileum alles aan doen om de broedplaats van het Amerikaanse elite te blij ven. Harvard zal daarom een trekpleister blijven voor het jonge wetenschappelijke talent in Amerika en in de - foto's archief de stem wereld. Het moet de univer siteit overigens worden na gegeven dat ze, wat haar aannamebeleid betreft, een ontwikkeling in de breedte doormaakt. In 1960 behoorde slechts 5 procent van de stu denten tot een minderheids groep. Nu komen 20 procent van ongeveer 6500 studenten uit de Amerikaanse minder heden. In dat opzicht is Harvard een weerspiegeling van de smeltkroes die Amerika nog steeds is. Harvard is niet alleen de meest beroemde, maar ook de meest Amerikaanse uni versiteit van Amerika. Dat doet aan haar internationale oriëntatie niets af. Harvard is trots op zich zelf. Daar heeft het ook alle reden toe.

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 19