Hoeveel veerkracht
heeft een mens in
angst en isolement?
Centrum Rotterdan
staat in het teken
van de Kunstmarkt
~\J
_J]
DOCUMENTAIRE GIJZELING TEHERAN
Plan voor
opera in
Rotterdam
pONPERDAG 21 AUGU
NEDERLAND 1
NEDERLAND 2
Instituut
Uitgebouwd
Hambone
DONDERDAG 21 AUGUS
US 1986
3x foto
Romijn
Kerstfeest
Mislukking
en Wiske:
ROTTERDAM: Op zater
dag 23 augustus om 12.00 uur
wordt 'Kunstzaken', een
kunstbeurs voor het be
drijfsleven, geopend. Tot en
met 30 augustus in De Beurs,
dagelijks van 09.00-17.00 uur
(zondags dicht). Toegang
vrij.
Beeldende kunstenaars
uit het Rijnmondgebied pre
senteren zich aan bedrijfsle
ven èn publiek. Zaterdag a.s.
is bovendien de Coolsingel
afgesloten voor de kunst
markt.
LAREN: In het Singer#
seum wordt vanmiddag
expositie geopend: 'Hede«'
daagse portretkunst in Nt
derland'. Daarop zijn j*
kunstenaars met telkens
werk vertegenwoordigd. 8
komen allen voor in het
lij knamige boek, dat daa
door uitgeverij Gottmer V
doop wordt gehouden,
initiatief van Ria Meyer (g'_
lerie Hüsstege) met teto'
van Hans Redeker. Op®
di.-zo. 11.00 (zo. 12.00)-!'®
uur. Tot en met 28 septe
ber.
EXPOSITIE
een puur fotografische op
tiek. Er zijn mentale en ma
teriële verschillen; niet en
kel individueel, maar ook
door het land waarin ze op
geleid zijn.
Oirschot als een door mist
en religie gevangen dorp;
Troisdorf als een plaats van
bot en sensationeel materia
lisme en Arles als de licht
voetigheid zelf vormen een
wat voor de hand liggende
trits. Maar andere werken
de vergelijking uit in sym
bolen of wijzen op de nivel
lering door bijvoorbeeld de
technocratie. Iemand
maakte montages zodat er
drieëenheden ontstaand. Er
worden parallellen getrok
ken tussen mensen, land
schappen, steden; connecties
en contrasten. Nostalgische
en futuristisch. Het moet een
boeiende workshop geweest
zijn. Met bevredigende re
sultaten.
HE.
PALADINO EN PENCK.
Kunsthandel Tegenbosch.
Keizersgracht 1, Eindhoven.
Open: di.-za. 11.00-17.00 uur.
Tot en met 3 september.
Paladino en Penck zijn tot
instituut geworden; verte
genwoordigers van 'bewe
gingen', die in de zeventiger
jaren opgeld deden. De wer
ken, die beiden hier laten
zien, lijken afgeleiden van
die periode; grensverleg
gend ten aanzien van zich
zelf èn het publiek. Hoe ver
kunnen we gaan? Als de
vaart der volken je eenmaal
opgestoten heeft tot een
handelswaarde, die voor een
eenvoudige aquarel 20.000,-
vraagt, kun je tamelijk
straffeloos spelletjes spelen.
Het simpele voorbeeld is Pi
casso, van wie eerst na zijn
dood langzamerhand nogal
wat werkstukken gerelati
veerd worden. Maar han
delswaarde is sterker dan
kunst. Galeriehouders en
uitgevers hebben zich af-
Van de kunstredactie
hankelijk gemaakt. Het pu
bliek volgt.
De hiërogliefen van
Penck, uitgedrukt in litho,
houtsnede en ets, haken in
op voorhistorische grotteke
ningen en een Klee-achtige
tekentaal. Geen esthetiek,
maar levensangst bepalen
het klimaat. Heel legitiem
en bij een ruimte in jezelf
om het te ondergaan vaak
aangrijpend. Hoewel... soms
vraag je toch af: is het geen
maniertje geworden? De
'acrobatiek' van het leven,
uitgedrukt in een serie als
'Westerlebnisse' (over de
stadscultuur) of enkele
droge naalden over mense
lijke onmacht, kunnen in
druk maken.
Paladino's tekentaal toont
verwantschap met die van
Penck, maar in de uitwer
king is hij mèèr een latijnse
schilder. Dat heeft hij eerder
al beter gedemonstreerd dan
met het werk dat hier te zien
is. Een in zichzelf gekeerde
murmelaar en een man voor
het grote gebaar lijken te
genstrijdig. Toch openbaart
hij zich hier in beide ge
daanten. Het boeiendst in
zijn werk is zijn omgang
met het fenomeen 'mens'.
Gemengde technieken,
aquatint, monotypes, aqua
rel... de hier aanwezige tech
nieken, die het klimaat
scheppen waarbinnen men
sen en charlatans aan hun
trekken kunnen komen.
HE.
•Initiations, De Griffioen,
Heiken 23, St. Leenaarts
(Brecht) België. Open vrij
dag van 17.00 tot 19.00 uur,
zaterdag en zondag van 14.00
tot 20.00 uur, tot en met 31
augustus.
De galerie is weer een
stukje uitgebouwd. De her
opening wordt gevierd met
een kennismaking met het
werk van vijftien kunste
naars, die niets met elkaar
gemeen hebben. Er zijn te
keningen en schilderijen, er
is grafiek en textiel, er staan
kleine sculpturen en er is
een serie sieraden, een
kleine 70 werken in totaal.
Erg veel, maar dank zij alle
muren, die als scheidings
wanden in de nieuwe 'door
loopruimte' fungeren, is het
net om te doen.
Het meeste werk is inte
ressant, de veelheid van stij
lopvattingen in de verschil
lende technieken van de
hand van meer en minder
bekende kunstenaars uit
binnen- en buitenland, is in
dit korte bestek niet te be
spreken. Maar om u nieuws
gierig te maken: er is één
prachtige kleurets met een
sterk geabstraheerd land
schappelijk karakter van
Zao Wou Ki, een beroemd
kunstenaar uit Hongkong,
die het uitstapje over de
grens al de moeite waard
maakt. De ets heeft het aan
zicht van een aquarel, maar
nergens worden de tere tin
ten bleek. De krachten van
de kosmos, de ether om ons
heen zijn er op bijna natuur
lijke wijze in aanwezig.
Het snelle werk van Jan
Bosschaert, van huis uit
striptekenaar, is grappig en
bizar. In ieder van zijn wer
ken, overheersend potlood
met acryl, vechten lijn en
vlak met elkaar om de aan
dacht. De lijnen vormen de
contouren van zijn fraaie
vrouwen en suggereren de
acties, de vlakken zorgen
voor een hyperrealistische
opvulling van de composi
ties. Zowel de ene als de an
dere benadering zou, apart
gebruikt, een compleet beeld
opleveren.
René Bekaert zorgde voor
een serie kleine abstracte
olieverven, waarin de vorm
ondergeschikt aan de kleur
wordt gemaakt. Deze colo
rist is nauwgezet op zoek
naar 'het grote effect'; het
weergeven van licht en don-
GEZICHTSPUNT ver
dwijnpunt. Fotografie.
NBKS, Markt 1, Oirschot.
Open: di.-zo. 13.00-17.00 uur.
Tot en met 7 september.
Achttien fotografen, jon
gen dan 30 jaar en pas afge
studeerd, laten hier de re
sultaten zien van een drie-
landenfotoworkshop. Initia
tiefnemer, de altijd actieve
culturele attaché aan de Ne
derlandse ambassade in
Bonn, Joep Kempen, had
daartoe uitgenodigd Breda's
St.-Joost (i.e. directeur Jac
ques Peeters) en de Nieuwe
Brabantse Kunst Stichting.
Verder waren soortgelijke
instanties in Duitsland en
Frankrijk gevraagd.
De workshop werd ach
tereenvolgens door de uit
verkoren jonge fotografen
(uit elk land zes) gehouden
in Oirschot (27 oktober-2 no
vember 1985), Troisdorf bij
Bonn (4-9 november 1985) en
Arles (17-23 maart 1986). Op
de expositie laat iedere foto
graaf telkens één foto van de
drie lokaties zien. Uitgangs
punt bij de workshop was
het aan de lens gebakken
begrippenpaar 'gezichts
punt/verdwijnpunt', histo
risch en letterlijk te ver
staan. Zo laat althans het
resultaat zien. Een merk
waardige sfeer. Het ligt voor
de hand dat je gaat vergelij
ken. Tussen de fotografen:
je hebt er die kijken met een
schildersoog, met een gra
fisch oog of met een journa
listieke blik; soms vanuit
ker binnen een harmonieus
kleurenscala. Individualis
tisch werk met een literair
karakter.
De kleine geometrische
textielminiaturen van Ma
gie Dheere zijn voornamlijk
uit haakwerk opgebouwd.
Strak en helder van compo
sitie, de moeite waard door
het verschillende gedrag
van de diverse materialen
binnen één vlak.
Lia Roose
•GUST ROMIJN, recente
tekeningen en beelden. Ga
lerie 47, Dubbelstraat 4, Ber
gen op Zoom. Open: do-vrij
13-17 en za 12-17 uur. Tot en
met 23 augustus.
Het is een goed idee van
deze galerie om, in relatie
met (de reeds besproken)
beeldenpark-expositie Hebe
aldaar, werk van één van de
beste exposanten te tonen.
Een gecombineerd bezoek
kan aangeraden worden. De
tekeningen in galerie 47 la
ten je mogelijk bij een eerste
aanblik wat onwennig rea
geren. Zo simpel lijkt het al-
lemaal.Hoe kan een kunste
naar met en grote staat van
dienst zo beperkend bezig
zijn? De opmerking van 'dat
kan mijn zusje ook' -sedert
de Cobra een cliché - werd
dan ook al opgevangen.
Romijn duidt met hele
simpele tekens de elementen
(water, lucht, aarde); speelt
en varieert ermee door mid
del van kleurlijnen. Via se-
kwentie-achtige ontwike-
lingen komt hij tot zijn plas
tieken in steen, hout en me
taal. De tekeningen in gale-
rie(47 kun je zien als voor
studies. Er zijn overigens
ook een drietal objecten
aanwezig. Romijn heeft een
verinnelijkte monumentali
teit in zijn plastieken ont
wikkeld. In deze galerie is
iets te zien van de wijze
waarop.
HE.
„Zolang zoveel mannen op het werk
bang zijn voor vrouwen, zullen ze
dubbelzinnige opmerkingen maken"
Prof. C. Cooper, schrijfster
T2 PAGINA GIDS
Scene uit 'Een lange leerzai
uur).
Een lange,
leerzame dag
Het is natuurfilmers tot nu
toe niet gelukt de geboorte
van een olifantje te filmen.
Des en Jen Bartlett, de ma
gers van het filmpje 'Een
lange, leerzame dag', slaag
den er echter wel in een
kudde olifanten te volgen,
waarin een baby-olifantje
van vier dagen was opgeno
men. De Bartletts filmden
de harde leerschool van het
jonge dier. Een baby-olifant
maakt lange dagen, waarin
het regelmatig gevoed en
gewassen wordt en tegelij
kertijd de kudde moet zien
bij te benen.
Joden en onze
beschaving
De vijfde aflevering van de
serie 'De joden en onze be
schaving' behandelt van
avond de jaren tussen de
verdrijving van de joden uit
Spanje in 1492 en de Franse
revolutie in 1789. In deze
roerige periode, waarin de
eenheid van het westerse
christendom afbrokkelde en
de reformatie groeide, wer
den de joden met hun an
dere zienswijze als ketters
en non-conformisten be
schouwd. Presentator Abba
Eban neemt de kijker mee
naar diverse ghetto's in Oost
en West-Europa. Ondanks
het isolement kwam de
joodse cultuur echter tot
grote bloei.
Grote Muppet-
avontuur
c;
Van onze rtv-redactie
Op 4 november 1979 be
stormden gewapende
Iraanse studenten de
Amerikaanse ambas
sade in Teheran. Na een
tumultueuze periode
was Khomeiny aan de
macht gekomen. De sjah
had de benen genomen
naar de VS, waar hij
zonder problemen bin
nen kon komen. Dat
wekte de woede van de
studenten die het perso
neel van de Ameri
kaanse ambassade in
gijzeling namen.
„We waren er zeker van dat
het na hoogstens één dag voor
bij zou zijn", zeiden de Ameri
kanen, maar ze vergisten zich.
Van de 65 gegijzelden bleven
52 maar liefst 444 dagen in gij
zeling, een jaar en 2(4 maand.
Vanavond zendt de KRO om
20.45 op Nederland 2 een docu
mentaire uit over deze drama
tische gebeurtenissen onder de
titel '444 lange dagen'. Samen
steller is de Canadees Les
Harris, die al eerder een docu
mentaire maakte over de vrij
lating van de Amerikaanse
gijzelaars. Er zijn onder meer
opnamen te zien die Iraniërs
in de ambassade maakten.
Het programma begint met
het in brand steken van de
Amerikaanse vlag en het bin
nenvallen van de woedende
studenten. Ex-gegijzelden
vertellen over hun bange er
varingen. Er werden af en toe
voorbereidingen getroffen
voor executies. „Ik hoor nog
hoe ze de vergrendeling van
hun geweren lieten klinken",
herinnert een gijzelaar zich.
„Ik wachtte alleen nog maar
op een grote klap die alles weg
zou vagen. En dat zou dan het
einde van het leven zijn".
De bemiddeling kwam op
gang, mensen van de pers
mochten een kijkje nemen in
de zwaar bewaakte ambassa
de, maar er werd geen enkele
vooruitgang geboekt. Presi
dent Carter zei: „Wij geven
niet toe aan terreur en chan
tage en we sturen de sjah niet
terug". Bruce Laingen, zaak
gelastigde van de VS, zat
machteloos in het ambassad-
gebouw. Later zei hij: „Toen
president Carter besloot de
sjah toch tot de VS toe te laten,
waren we er ons allemaal van
bewust dat er vanaf dat mo
ment reële risico's waren. Mijn
eerste reactie was echter niet
dat we de tent moesten sluiten,
inpakken en wegwezen. Hoe
wel dat bij nader inzien na
tuurlijk het beste zou zijn ge
weest".
De gegijzelden vierden hun
eerste kerstfeest in gevangen
schap. Ze zongen kerstliede
ren, omringd door Iraniërs
met geweren. Het betekende
veel voor de Amerikanen. Eén
zei later: „We hadden een echt
goed kerstfeest, het beste dat
ik ooit heb meegemaakt".
„Uiteindelijk ben je op je in-
nerlijek kracht aangewezen",
zei Bruce Laingen. „En dan
blijkt vaak dat die veel groter
is dan je denkt. Ikzelf vond
steun bij mijn optimisme en
mijn diepe geloofsovertuiging,
en de wetenschap dat mijn ge
zin achter me stond". Hij zat in
een cel en doodde de tijd door
De gegijzelden vieren hun tweede kerstfeest in gevangenschap in Teheran. - foto ap
rondjes te lopen. „Dat wordt
saai en eentonig, maar het
geeft een zekere discipline aan
de dag. Het volgen van een be
paalde routine is belangrijk,
tot in de meest simpele hande
lingen".
Natuurlijk kregen de gegij
zelden geestelijk een behoor
lijke tik. De eerste maanden
mochten ze niet met elkaar
praten. Er werden vluchtpo
gingen ondernomen. Twee
mensen probeerden zelfmoord
te plegen, anderen liepen met
plannen rond om er een eind
aan te maken.
President Carter zette in
april 1980 in het diepste ge
heim de bevrijdingsoperatie
Eagle Claw op. Het werd een
treurige mislukking. Een van
de helicopters stortte neer in
een zandstorm, er waren acht
doden te betreuren. De gegij
zelden worden verspreid over
heel Iran. De studenten wer
den nerveus, ze wisten niet
meer hoe ze de zaak moesten
afronden. De Iraanse regering
had geen enkele greep op de
studenten.
Weken en maanden gingen
voorbij zonder dat er iets ge
beurde. In Amerika waren de
woede en de frustratie groot.
„Families van gegijzelden
worden ook gegijzeld", aldus
Bruce Laingen. „Hun omstan
digheden zijn vaak nog moei
lijker. Een slachtoffer van een
gijzeling weet op een gegeven
moment waar hij ongeveer
aan toe is. Maar families zijn
onderworpen aan onzeker
heid, frustraties, twijfels, woe
de. Ze staan plotseling in de
publiciteit, wat ze niet gewend
zijn".
Carter leed een nederlaag
tegen Reagan in de verkiezin
gen van 4 november 1980. Kort
daarna kwam er beweging in
de zaak. De studenten droegen
de gijzelaars over aan de
Iraanse regering. Op 20 ja
nuari kregen de gijzelaars on
verwacht te horen dat ze hun
spullen bij elkaar moesten
zoeken. Even later waren ze op
weg naar het vliegveld. Ze
vlogen naar Frankfurt, waar
ze uitvoerig werden onder
zocht. Jimmy Carter vloog ze
tegemoet, hij was zijn troost
prijs. De echte ontvangst, in
Washington, geschiedde door
Reagan, de kersverse presi
dent.
Over de effecten op de gijze
laars zegt Bruce Laingen:
„Voor zover ik weet zijn de
meesten van ons de episode in
Teheran inmiddels zo goed als
te boven. Een stuk of twee,
drie hebben nog wat psychi
sche problemen, waardoor ze
af en toe psychiatrische hulp
nodig hebben. Niet echt ern
stig, want het was een sterke
groep met opmerkelijke veer
kracht".
Zaakgelastigde en ex-gijzelaar Bruce Laingen bij de ontvangst op het Wiite Huis door pre
sident Reagan (27 januari 1981). - foto anp
ROTTERDAM (ANP) - De di
rectie van de nieuwe, in aan
bouw zijnde Rotterdamse
Schouwburg heeft het ge
meentebestuur en minister
Brinkman van WVC een voor
stel ingediend voor een eigen
opera. Het plan is gisteren aan
wethouder Linthorst van
kunstzaken persoonlijk over
handigd, nadat het vorige
week het gemeentebestuur, de
minister, schouwburgdirecties
en andere betrokkenen in ons
land is toegestuurd. De kosten
zijn geraamd op ongeveer acht
miljoen gulden per jaar.
Het plan komt van een in-
tiatiefgroep die in het reper
toire van de nieuwe schouw
burg in Rotterdam een rede
lijke plaats wil zien ingeruimd
voor opera en muziektheater.
De nieuwe opera moet met
grote flexibiliteit en kunstzin
nigheid op de planken brengen
wat heden, verleden en vooral
toekomst van het muziekthea
ter te bieden heeft. Een klein
produktieteam brengt per sei
zoen drie produkties met vijf
tig voorstellingen uit, is on
derdeel van de landelijke
voorziening op het terrein van
opera- en muziektheater en
draagt bij aan de spreiding in
Nederland, aldus het plan.
Concreet kiest de groep voor
werken uit de beginjaren van
de opera tot ongeveer 1650, uit
het onbekende romantische
reperpertoire, uit het begin
van de twintigste eeuw met
accent op de jaren twintig en
uit het eigentijd repertoire,
waarbij nieuwe opdrachten.
Dirigent en regisseur opere
ren als team. Solisten worden
niet alleen op hun zang ook op
hun spelkwaliteiten gekozen.
Een groot deel van de mede
werkenden wordt per produk-
tie aangetrokken. De Opera in
Rotterdam telt in het plan
twintig vaste krachten en ge
middeld 54 produktiemede-
werkers.
ROTTERDAM - Op zaterdag 23 augustus is er Kunstmarkt 1|
in de Rotterdamse binnenstad. De gehele Coolsingel en het i
bied daar omheen zal zijn omgetoverd tot een groot opgezet t
tureel feestterrein. De ruim over de honderd deelnemende gtt
pen en solo-artiesten geven een voorproefje van wat zij helt
mend seizoen aan cultureel Rotterdam te bieden hebben,
staan verspreid over 19 verschillende lokaties in en voor geb«
wen op de Coolsingel en Leuvehaven.
In het Beursgebouw w#
deze dag de tentoonstelt
Kunst Zaken geopend, die
gaan over de relatie t®
kunst en bedrijfsleven, v
het Beursgebouw is een fe
aan muziek- en dansgroe;
te zien. In de tuin van!
Schielandhuis is een theati
tent met verschillende ge
schappen zoals Klef, Alibi
en 3 Heren. Acht verschills
popgroepen, waaronder Sp
modique (Rijnmond Zore
Rock) spelen op Plein 1940,
Rond 17.00 uur arriveert
grandioze parade van het k
tilliaans Zomercarnaval,
vanaf 14.00 uur door de H
terdamse binnenstad getr
ken is, op de Coolsingel.
midden van een tiental pri
wagens zal de koningin
het Zomercarnaval die op
augustus gekozen is te
zijn. De stoet heeft een len
van drie kilometer en er d
ruim twintig groepen aanm
Alle aktiviteiten op t
kunstmarkt zijn gratis t
gankelijk, het program
duurt van 10.45 tot ongev
19.00 uur.
Jenny Arean.
De poppen van de Ameri
kaan Jim Henson zetten
vanavond de Londense on
derwereld op z'n kop in een
anderhalf uur durende bio
scoopfilm. Evenals in de te
levisieshows treden naast de
poppen enkele bekende ac
teurs op. Voor deze gelegen
heid zijn dat Engelse ac
teurs. Diana Rigg (Mrs. Peel
uit 'De Wrekers') speelt een
hoofdrol in het avontuur,
terwijl voor John Cleese en
Peter Ustinov kleinere rol
len zijn weggelegd. Kermit
en Fozzie blijven echter de
hoofdpersonen. Als razende
reporters van de Daily
Chronicle volgen ze met fo
tograaf Gonzo in hun kiel
zog het spoor van een bende
juwelendieven.
Voor het stadhuis is een
buitenpodium waar naast be
kende namen als Jenny Arean,
Brigitte Kaandorp, Jules
Deelder en Carry Tefsen, ook
opkomend talent als Marijke
Nekeman en Klaar Plattèl
acte de présence geeft. In de
Burgerzaal van het stadhuis is
een danspodium waar tien
zeer verschillende dansgroe
pen te zien zijn. In de hal van
het stadhuis presenteert Radio
Rijnmond een talkshow waar
diverse deelnemers aan de
Kunstmarkt worden geïnter
viewd. Een andere zaal in het
stadhuis is ingericht voor het
Rotterdams Centrum voor
Amateurtoneel en de stad-
huistuin vormt het dékor voor
lichte en klassieke muziek,
waaronder Tango Quatro.
In de hal van het postkan
toor laten acht Rotterdamse
koren hun stemmen schallen.
Voor het postkantoor is een
buitenpodium waar o.a.
Heddy Lester, Frank Affolter,
Martin van Waardenberg,
Wilfried de Jong en Mon Che-
rie en de Herenflikken frag
menten uit hun programma's
tonen.
BIJ FOTO: „Hier kan
iedere toeschouwer de held
worden", zegt Jeffrey Shaw
(1944, Melbourne) bij zijn
'interactieve installatie' in
de Vleeshal van Middelburg.
'Going to the Heart of the
Centre of the Garden De
light' is de titel van dit ge
beuren. Een confrontatie
tussen een oude gothische
hal met de moderne tech
niek in dienst van kunst,
maar ook een manier om op
een andere manier interac
tie tussen toeschouwer en
kunstwerk te laten plaats
vinden. De installatie be
staat uit een grootbeeld
projectie van computergra
fiek en een akoustische sen
sor, die de afstand meet tus
sen een bezoeker en het
scherm. De bezoeker loopt
door zeven zones met even
veel beeld- en geluidsveran
deringen. De opgeroepen
beelden verwijzen onder
meer naar Yves Klein, Na-
gisa Oshima en Jeroen
Bosch.
„Geen kunstwerk is meta-
physisch zonder dat het
eerst fysiek is
het lichaam, dat
is van alle dingen, is seksu
eel. Het ondrwerp van di
werk is de erotiek,
woord wordt vlees", zo staal
genoteerd in de aardige
talogus die bij dit gebeu
werd uitgegeven. Shaw,
sedert 1966 in Nederland at
tief is, beschouwt zich al
een moderne alchemist di1
de hedendaagse techniek ge
bruikt om de archetypen ii
de mens bewust te maka
via actuele symbolen. Hi
beweegt zich op de grensll
tussen kunst en wetenschap
De computer is de modern!
alchemistische kookpot
waarin een overdaad van
dingen op zoek zijn naai
oude en nieuwe waarheden
Mytisch, mystisch, rek
gieus... het zijn allemaal!»
grippen die naar boven ko
men borrelen bij zijn manie'
van werken. Men kan 4;
zelf ondergaan in De Vle®
hal van Middelburg tot
met 31 augustus di.-zo. 11®
(zo. 13.00)-17.00 uur.
