7ÏN
Avondhoorspelen kun
Je afschrijven, daar
luistert niemand naar
Prince geeft extase klank
EVA JANSSEN EN PAUL VLAANDEREN TERUG OP DE RADIO
Adriaan Mole als
serie op televisie
Kamphuis breekt met EO
4
f15.15]
DINSDAG 19 AUGUSTUS 1986
cl
PAGINA GIDS 1
Piet van de Ende
naar Omroep West
Vogt
niNSPAG 19 AUGUST!
NEDERLAND 1
NEDERLAND 2
Süske en Wiske:
„Kamperen doe ik dus niet meermiar
ik vind wel dat iedereen het eere
gedaan moet hebben"
Ruud ter Weijden, tv-presenttor
Mart van der Sanden
„Jongeren zullen lachen
om Paul Vlaanderen,
heel zeker". Eva Jans-
sens oordeel is duidelijk:
Paul Vlaanderen heeft
zichzelf overleefd. Zij
speelde 20 jaar lang Ina
Vlaanderen in een
schier eindeloze, maar
mateloos populaire serie
Paul-Vlaanderenmyste-
ries die de AVRO vlak
na de oorlog de ether in
stuurde. Ina Vlaanderen
was Pauls echtgenote,
een luxe vrouwtje dat
de helft van haar tijd
doorbracht in bonnete-
ries of Martini's drin
kend, maar door haar
'man op elke speurtocht
werd meegesleept en
door haar intuïtie vaak
een beslissende door
braak in de oplossing
van het raadsel forceer
de.
Van 1945 tot 1966, toen Jan
van Ees (Paul Vlaanderen) na
zijn tweede maagbloeding
overleed, leefden de luiste
raars hartstochtelijk mee.
„Voor de mensen waren Jan
van Ees en ik ook in werke
lijkheid een echtpaar. Zij von
den ons een enig stel, dat soms
zelfs ten voorbeeld werd ge
steld aan andere echtparen".
Motteballen
zuinigingsdrift en dan ook nog
op een tijdstip - elf uur 's
avonds - dat de oudere mensen
voor wie het eigenlijk is be
doeld, al lang op één oor lig
gen.
Onlogisch
Eva Janssen: Jongeren zullen lachen om Paul Vlaanderen.
- foto archief de stem
DEN HAAG (ANP) - Piet van
de Ende (53), oud Vara-radio-
directeur en eindredacteur
van 'Achter het nieuws', is
door de permanente advies
raad van Omroep Holland
West als enige kandidaat
voorgedragen voor de functie
van hoofdredacteur/directeur
van deze regionale omroep.
Omroep West heeft dit jaar
het groene licht gekregen van
het ministerie van WVC per 1
januari met uitzenden te be
ginnen. Zuid-Holland krijgt
daarmee voorlopig als enige
provincie de beschikking over
twee regionale omroepen. Ra
dio Rijnmond begon een kleine
drie jaar geleden met uitzen
den.
Van de Ende begon zijn
journalistieke loopbaan in '54
bij Het Vrije Volk. Zijn eerste
radio-ervaring deed hij op bij
de VARA in '63 als verslagge
ver en commentator. In '66
keerde hij terug naar het
krantevak in de functie van
algemeen verslaggever bij het
Parool. Daarna, in '68, was hij
voor tien jaar verbonden als
docent aan de School voor
Journalistiek in Utrecht. In '78
keerde hij als radio-directeur
en lid van het directieteam te
rug naar de VARA. In '84 nam
hij voor twee jaar de functie
van eindredacteur bij VARA's
actualiteitenrubriek Achter
het nieuws waar. Momenteel
treedt Van de Ende alleen nog
op als adviseur van de VARA.
Eva Janssen, 74 nu, bekijkt
in haar flat aan de zuidrand
van Hilversum met enigszins
gemengde gevoelens het plan
van de AVRO om het Mil-
bourne Mysterie, behalve het Toneel
Margot Mysterie het enige
Vlaanderen-hoorspel dat op
band is overgebleven, uit de
motteballen te halen. Morgen
begint op Radio 4 een herha
ling in zes delen.
Wat maakte nu de kracht
uit van Paul Vlaanderen?
„Wij weten het niet precies",
zegt Eva Janssen achteraf.
„Paul Vlaanderen zat heel
simpel in elkaar, werd steeds
volgens dezelfde regels ge
maakt. Artistiek stond het ook
niet op een hoog plan. Som
mige dingen erin waren heel
onlogisch. Paul Vlaanderen
zeulde Ina overal mee heen.
Dat sloeg natuurlijk nergens
op. Ik heb daar ook veel brie
ven over gehad. Een man
schreef me eens dat hij het al
lemaal maar onzin vond. 'Dat
doet u verkeerd', schreef hij, 'u
schrikt nog steeds van alles,
terwijl u al zoveel heeft mee
gemaakt'. Daarop zou ik, met
Elias, kunnen zeggen: 'het
staat in mijn tekst, dus schrik
ik'. Maar Durbridge deed het
heel handig. Hij wist steeds de
spanning naar het slot van een
episode op te drijven. De
charme zat hem, denk ik, in de
gewone scènetjes en de ty
petjes zoals Charlie die voort
durend 'okiedokie' zei. Aan het
begin lagen Paul en Ina stee
vast in bed te bespreken waar
ze nu weer eens heen zouden
gaan, en kwam er een tele
foontje dat er ergens iemand
was vermoord. Ik probeerde
dat altijd zo leuk en gezellig
mogelijk te spelen".
Zeker, ze heeft prettig ge
werkt aan Paul Vlaanderen,
eerst onder de legendarische
Kommer Kleyn, later onder
Dick van Putten, en Francis
Durbridge componeerde de
mysteries met een knappe pen.
Maar als hoorspelactrice heeft
ze zoveel mooiere dingen ge
daan, en de AVRO brengt
Paul Vlaanderen puur uit be-
Door Wim van Leest
Supersterren hebben het
voordeel dat ze tijdens een
concert maar een zin hoeven
te zingen en de rest van het
lied wordt door het publiek
gedaan. Dat is soms leuk,
maar soms gaat er daardoor
veel van het gebodene verlo
ren in algemeen feestge
druis.
Bij het concert dat Prince
zondagavond in de Rotter
damse Ahoy gaf, was het
van begin tot einde een uit
zinnig meezingen, -deinen
en -swingen. Dat wat Prince
en zijn begeleidingsband
The Revolution voorschotel
den was onweerstaanbaar
en al was het door de zinde
rende opwinding zo nu en
dan niet helemaal te ver
staan, het was niettemin van
uitzonderlijke kwaliteit.
Prince maakte in Rotter
dam zijn status van show
beest meer dan waar. Prince
mag dan fysiek amper de
anderhalve meter overstij
gen, qua uitstraling is hij de
grootste popster die er op dit
moment voor handen is. Als
Prince op het podium staat
gebeurt er iets dat amper
met een pen te beschrijven
is. Er springen niet eens von
ken over, nee, de vlam-slaat
meteen in de pan. Prince live
is een totaal-gebeuren dat je
losrukt uit de dagelijkse
aardse beslommeringen.
Zijn show is zo overdonde
rend dat je, of je het nu wilt
of niet, meegesleurd wordt
in de wereld van Prince c.s.
Sex is het sleutelwoord in
die wereld en Prince is de
geilste van het hele stelletje.
Ook op het podium in Ahoy
SPI
AAK
EINDREDACTIE WIM VAN LEEST
is zoiets overduidelijk. In
subtiele gebaren, maar ook
in onverbloemde plastische
handelingen wordt doorlo
pend ingespeeld op de span
ning in de onderbuik. Prince
windt er geen doekjes om
dat bij jonge mensen een
groot deel van het leven zich
afspeelt rondom 'de daad'.
En hij prikkelt wat dat be
treft. Door zijn expliciete
sexuele uitstraling oefent
Prince zowel aantrekkings
kracht uit op vrouwen als op
mannen. Uitzinnige fans
hadden de blikken zowat ge
fixeerd op Prince' in strakke
broek gehulde kontje. 'The
cutest ass you ever did see'
uit 'Girls boys' is op Prince
van toepassing en op nie
mand anders.
Prince weet als geen an
der klank te geven aan op
winding. De muziek van
Prince is die voor een pa
ringsritueel. Of het nou de
opzwepende funk en soul is
in nummers als '1999', 'Kiss',
'When doves cry' 'I get deli
rious' en 'Pop life' of een
door hart en ziel snijdende
ballad als 'Purple rain',
steeds weer staat liefde met
alles er op en er aan cen
traal.
Zoals gezegd liet de verst
aanbaarheid in Ahoy hier en
daar te wensen over, maar
hoorbaar was wel dat Prince
ook in muzikaal opzicht een
genie is. De songs waren
strak gearrangeerd en ze
werden met een vaart ge
bracht, die aan de aloude
traditie van de soulrevues
herinnerde. Instrumentaal
werden funk, soul, rock,
disco en wave verweven tot
een krachtig en bij vlagen
prachtig geheel, waarin
vooral de vrouwelijke band
leden Lisa en Wendy schit
terden. Met een voorman
van het niveau van Prince is
het voor muzikanten haast
onbegonnen werk om dat
zelfde peil te halen. The Re
volution kon zo nu en dan
Prince dan ook niet bijbe
nen, maar de gaten die er
vielen werden door Prince in
zijn eentje ruimschoots ge
vuld.
Zodoende overrompelden
Prince The Revolution het
publiek en sleurden het mee
in een extase, die in de laat
ste toegift 'Purple rain' een
soort muzikaal orgasme
kreeg. Prince speelde 'Pur
ple rain' op de van de gelijk
namige film bekende witte
gitaar. Een grootser slot was
niet denkbaar. Na zoiets
moet je gewoon even een
tijdje niks meer horen, net
zoals je na de liefdesdaad
Prince mag dan fysiek amper de anderhalve meter
overstijgen, qua uitstraling is hij de grootste popster die
er op dit moment voor handen is. - fotoanp
even tot niks anders in staat
bent dan misschien een siga
ret roken en herinneren hoe
mooi het even te voren was
in die hemelse extase.
Prince heeft het vermogen
om het ongrijpbare in mu
ziek vast te leggen. En als die
muziek er is, moet je er tot in
elke vezel van genieten. Zon
dagavond en gisteren deden
in Rotterdam pakweg 16.000
mensen dat en vanavond zal
het daar niet anders zijn.
Prince zien is een onvergete
lijke ervaring, te vergelijken
met de eerste keer dat je 'het'
deed of doet. Het staat voor
goed in je geheugen gegrift
en in de loop der jaren wordt
de herinnering er aan alleen
maar mooier.
vankelijk mijn neus wel voor
op, maar ten onrechte, want
dat werk was een goede leer
school".
Het reizen en trekken langs
patronaatsgebouwen en 'de
gekste gribussen' bood echter
onvoldoende financiële zeker
heid, dus solliciteerden Eva
Janssen en haar in 1983 over
leden echtgenoot Emile Kelle-
naers ('een veel creatiever
mens dan ik') bij de omroepen.
Zij kwamen terecht bij de
vaste hoorspelkern van de
VARA onder Huib Orizand.
Eva Janssen werd voor veel
mensen Ina Vlaanderen. In het
begin stoorde zij zich eraan
dat zij zo op die rol werd-vast
geprikt, temeer daar haar hart
eigenlijk aan het literaire
hoorspel was verpand. Eva
Janssen kwam van het grote
toneel, zij werkte voor de oor
log bij het Groot Nederlandsch
Toneel onder beroemdheden
als Paul Huf en Johan de
Meester en later in de provin
cie, onder meer bij de ver
plaatsbare schouwburg van
Piet Vink die zijn domicilie in
Venlo had. „Ik trok daar aan-
Na de oorlog werden de
hoorspelacteurs bij de Neder
landse Radio Unie onderge
bracht in een pool, waaruit
alle omroepen konden putten.
Willem Vogt, de grote baas
van de AVRO, lanceerde het
idee een serie rond Paul Tem
ple van Francis Durbridge op
de radio te brengen. Voor de
oorlog waren er al een of twee
verhalen uitgezonden met
Theo Frenkel en Lili Bouw
meester in de hoofdrollen. Het
eerste mysterie speelde toe
vallig in Amsterdam, waarop
werd besloten Paul en Steve
Temple om te dopen in Paul en
Ina Vlaanderen. Daardoor is
Nederland het enige land,
waar de hoofdpersonen een
'vertaalde' naam hebben ge
kregen. Na de oorlog werd Eva
Janssen aangezocht voor de
rol van Ina Vlaanderen ('puur
toeval') en zij zat daar twintig
jaar aan vast.
Faust
„Ik werd wel eens een beetje
kwaad als ik voortdurend aan
die rol werd vastgekleefd, ter
wijl ik in die week veel mooi
ere rollen had gedaan, maar
die waren dan altijd maar één
keer te horen en dus snel weer
vergeten. Ik heb zo veel mooi
ere dingen mogen doen dan
Ina Vlaanderen. Desiree bij
voorbeeld, een hoorspel in
dagboekvorm, waarin de ont
wikkeling van een 14-jarig
meisje tot een 50-jarige vrouw
werd geschetst. Dat was een
opgave. En een hoorspel van
Jan Apon, speciaal voor vrou
wen geschreven. De verjaar
dag van Eugenie heette het,
geloof ik. En we hebben een
keer op tweede Paasdag de
Faust opgevoerd, live onder
regie van Kommer Kleyn. We
dachten dat daar geen hond
naar zou luisteren, maar we
kregen er prachtige en dank
bare reacties op, juist van
Goethekenners".
'Lawaai'
Maar het literaire hoorspel
is, aldus Eva Janssen, het on
dergeschoven kindje van de
radio. De mogelijkheden van
het medium worden absoluut
onvoldoende benut. „De
AVRO maakt nu veel lawaai
rond de herhaling van Paul
Vlaanderen. Het staat in alle
kranten en zij zijn hier ge
weest met een bandopname
apparaat voor een gesprek dat
ze van te voren willen uitzen
den. Maar Paul Vlaanderen
komt pas om 23.00 uur op de
radio. Ze zeggen dat de men
sen dan eerst tv kunnen kij
ken, en daarna naar de radio
kunnen luisteren. Maar de
oudere mensen gaan allemaal
vroeg naar bed en voor hun is
het toch eigenlijk bedoeld.
Waarom zenden ze het nu niet
's middags uit. Avondhoorspe
len kun je afschrijven. Daar
luistert niemand naar, be
halve zieken en blinden na
tuurlijk".
Haar liefde voor het vak
wordt daardoor geweld aan
gedaan. Net als door het stan
daardgrapje van Fons Jansen,
die de onnatuurlijke spraak
van hoorspelacteurs eens over
de hekel haalde. „Een oud
mopje", zo doet Eva Janssen
dat af, „dat helemaal niet met
de werkelijkheid overeen
komt. Een karakteristiek
stemmetje of toontje is juist
funest. Dan zeggen de mensen
'Daar heb je dat mens weer'.
De kunst is juist om voor de
microfoon zo natuurlijk moge
lijk te praten".
Mosterd is tegenwoordig
vooral een smaakmaker.
Maar de Griekse grondleg
ger van de medische we
tenschap Hippocrates
schreef rond 400 v. Chr.
mosterdzaden ook voor als
geneesmiddel. Daarmee
volgde hij het voorbeeld
van Pythagoras - inder
daad, die van de stelling -
die anderhalve eeuw eer
der meende dat mosterd
een tegengif is bij schor-
pioenesteken.
Mosterd wordt tegen
woordig niet meer door
doktoren voorgeschreven.
Wel gebruikt men het nog
als conserveringsmiddel.
Mede daarom wordt mos
terd verwerkt in bijvoor
beeld mayonaise en sla
saus. Verder kent men ook
het venijnige mosterdgas
dat in de Eerste Wereld
oorlog werd geïntrodu
ceerd. Teveel of te sterke
mosterd werkt als traan
gas. In een juiste dosering
stimuleert mosterd de
speekselklieren en wekt de
eetlust op. Het is dus een
goed idee om de mosterd
pot reeds bij het voorge
recht op tafel te zetten.
Het is spreekwoordelijk
stom om mosterd na de
maaltijd te serveren. Inte
gendeel, mosterd moet
eigenlijk al vóór de maal
tijd present zijn, in de keu
ken. Helaas worden vlees
en vis tegenwoordig zelden
nog voor het braden met
mosterd ingesmeerd. Dat is
jammer, want met mosterd
kan het vlees korter gebra
den worden, waardoor het
malser blijft en bovendien
een heerlijke jus geeft.
Behalve voor mosterd-
Mosterdplantje.
pasta is in de keukenjok
plaats voor droge mosird.
De poedervormige Iur-
hammosterd, in 1970 uige-
vonden door de Englse
mevrouw Clements te
Durham, en onbewexte
mosterdzaadjes laten ich
eveneens goed in de ku-
ken toepassen. Men ka: ze
bijvoorbeeld met groetes
zoals koolsoorten meeo-
ken.
De mosterdzaadjes kn-
nen op zeer vele manken
tot een pasta verwekt
worden. Wie wil zien oe
mosterd op ambachtelke
wijze bereid wordt, roet
eens het Nederlandse ms-
terdmuseum bezoefen
(Boekholtstraat 8 te Dos-
burg). In deze mosterd-;n
azijnfabriek wordt reds
sinds 1457 de 'Oprete
Doesborghsche Mostar'
vervaardigd. Een van le
adresjes van Abrahai
waarschijnlijk.
Van onze rtv-redactie
Het meest succesvolle jeugd
boek van de laatste tijd, 'Het
geheime dagboek van Adriaan
Mole -13 Vt jaar', is omgezet in
een tv-serie van 7 delen. De
IKON zendt vanavond om
19.12 uur op Nederland 2 de
eerste aflevering uit.
Sue Townsend tekende het
dagelijks leven van een jongen
in een gezin vol eigentijdse
problemen zo herkenbaar dat
haar boek over de hele wereld
werd verslonden. Ze maakte
een vervolg, 'De groeipijnen
van Adriaan Mole' en ook dat
verhaal is in de tv-serie ver
werkt.
Adriaan Mole is een jongen
die voortdurend piekert. Hij
houdt een dagboek bij, waarin
hij schrijft over zichzelf, zijn
ouders, maar ook over de grote
wereldproblemen. Zijn moe
der gaat plotseling buitens
huis werken. Ze heeft een boek
van Germaine Greer gelezen
en is gegrepen door het femi
nisme. Adriaan en zijn vader
moeten hun handen flink uit
de mouwen steken om de huis
houding draaiende te houden.
Vader gedraagt zich krib
big, hij rookt en drinkt blikjes
bier. Hij wordt ontslagen en
trekt zich terug met zijn Jim
Reeves-platen. De moeder van
Adriaan heeft er genoeg van,
ze trekt in bij Lucas, de vroe
gere buurman. Adriaan vindt
hem een 'griezel', maar het
wordt voor hem nog erger i
vader een vriendin in hl
neemt, Doreen.
Adriaan zit op een kos
school en moet een keurig iw
form dragen. Door de probl
men thuis wordt hij dwars i
trekt hij rode sokken aan. Ve
kinderen vinden dat pracht
en doen hetzelfde. Ze woflk
allemaal van school gestuur
maar Adriaan is hierdoor
een held geworden in de og£
van Pandora, waarop hij
een tijd verliefd is. Na
tijdje zegt Pandora dat ze
ten niet met hem wil trouw®
omdat ze werken veel belani
rijker vindt.
KAMPEN (ANP) - De Vrijge-
maakt-Gereformeerde hoog
leraar theologie dr. J. Kamp
huis te Kampen acht zich zo
gediscrimineerd door de op
vattingen van EO-directeur
drs. L.P. Dorenbos over de
verhouding kerk-Israël dat
hij geen medewerking aan
EO-activiteiten wil verlenen.
Dorenbos verkondigde in
maart op een bijeenkomst van
'Zicht op Israël' de stelling:
„De kerk als geestelijk Israël
zien, met verwerping van de
beloften voor Israël, is een
ernstige vorm van anti-semi-
tisme". Later zei Dorenbos dfl
hij duidelijk had willen fflj
ken dat „door de gedachte 1
de kerk in de plaats van Mi
is gekomen en er geen en»
belofte voor Israël meer is, of
bedoeld een klimaat is
staan, waarin het anti
tisme welig kon tieren". Oi
dat de stelling door de gene'
liserende formulering mis'
standen had opgeroepen,
Dorenbos de stelling terug.
Het EO-bestuur liet ver
gens aan prof. Kamphuis
ten dat Dorenbos op persi
lijke titel had gesproken,
deze bleef bij zijn besluit.
Mariene Dietrich (Nederlan
Bringing
Up Baby
Een doldwaze komedie met
Katharine Hepburn en Gary
Crant. David Huxley, een
wat stijve wetenschapper,
beheert een prehistorisch
museum. De problemen be
ginnen, als hij bij toeval een
speels, rijk, jong meisjes
ontmoet: Susan. Altijd als
zij in zijn buurt is, loopt al
les in het honderd. Door
haar spontaniteit sleept zij
hem mee in tal van dold
waze verwikkelingen. Zo
vraagt Susan hem op Baby,
een luipaard-jong van haar
rijke tante, te passen. En
dan gaat er van alles mis:
Baby ontsnapt en de hond
van de rijke tante gaat er
vandoor met een zeldzaam
Brontosaurusbot uit de mu
seumcollectie van David.
21.15
Hier en
Nu
In het kader van 'Vluchte-
lingenweek 1986' besteedt de
actualiteitenrubriek 'Hier
en Nu' van de NCRV-televi-
sie vandaag uitgebreid aan
dacht aan het drama van
Afghanistan. Bijna 2,5 mil
joen Afghanen zochten door
de bedreiging van de Sow-
jet-troepen in hun land toe
vlucht in het naburige Pa
kistan; tenminste volgens de
tellingen van het VN-Hoge
Commissariaat voor vluch
telingen, dat hen opvangt.
Ongeregisteerd zouden er in
Pakistan nog eens één mil
joen vluchtelingen meer
zijn. Een 'Hier en Nu'-team
keek in de vluchtelingen
kampen in Pakistan hoe
deze mensen ervoor staan en
wat hun noden zijn.
[20.00
Wereld in het
jaar 2000
In de derde aflevering van
deze serie gaat het over het
energievraagstuk. In het
westen lijkt dit probleem nl
Zich voornamelijk te richten nl
op zaken als kernfusie, olie
en gas. Toch zijn dit korte
termijn gedachten want zo
als men olie- en gasvoorra- ei
den ziet afnemen, zo gebeurt ei
dat ook met uraan als ten- s<
minste de ontwikkelingen h
rond kernfusie worden
