even
UITBLAZEN
En de Andere Kant slaapt
Bij star
hbo-ki
De Oostduitse rechtvaardiging
Kritiek in Joegoslavië
krijgt nationale omvang
IN MOL
Walvis,
roofvis
DE MUUR SLINGERT ZICH ALS EEN SERPENT DOOR BERLIJN door nieuwe
Sprinkhanen
bedreigen
oogst in
heel Afrika
Meer glans
WIM KOCK
WOENSDAG 13 AUGUSTUS 1986
ACHTERGROND
VERSCHEURDE STAD
25jaarBerlijnse Muur
IN DE wereld van de
walvisjagers is een
zelfde soort argument
te horen als in die van de
landjagers. Walvisjagers
houden in zee een even
wicht in stand. Zonder ja
gers te veel konijnen; zon
der walvisjagers te weinig
kabeljauw. Zo ongeveer. Een
walvis eet per jaar net zo veel
vis als een continu vissende
trawler uit de zee weet op te ha
len. En wij maar denken dat ze
alleen maar krill en plankton
aten.
De strijd om de walvis volg
ik al jaren. Eén keer per jaar,
als de Internationale Walvis
vaart Commissie bijeen is, lees
ik in de krant over de met uit
sterven bedreigde walvissen,
over de dwarsliggers op de con
ferentie die maar van geen op
houden willen weten: Japan,
Noorwegen, IJsland, Rusland.
Wij Nederlanders hebben geen
twijfels: de walvisvangst moet
verboden worden, maar wij
hebben er, sinds we de Willem
Barendsz II, ruim twintig jaar
geleden van de hand deden,
ook geen enkel economisch be
lang meer bij. Wij spreken
sindsdien ook niet meer van
walvisvangst, maar van walvis-
moord.
ness en op latere leeftijd ver
liefd werd op de Hebriden, had
het gesticht in een vruchteloze
poging om de verarmde Buiten-
Hebriden op te stoten in de
vaart der volken. De ruïnes
ontroerden me. Niet vanwege
de walvissen die er misschien
ooit werden uitgebeend hoewel
het bedrijf van meet af aan een
mislukking bleek, maar van
wege de ijdele droom van een
daadkrachtige man en de tragi
sche onwil van een eilandvolk
zijn achterlijke levenswijze te
veranderen, zodat het zijn zo
nen en dochters uiteindelijk,
met scheepsladingen vol, nog
veel verder van huis, naar Ame
rika en Canada, moest sturen.
Nog maar kort geleden liet
de BBC-radio het geluid van
walvissen horen. Een hoog, zin
gend geluid. Even fascinerend
als ontroerend. Een beetje tra
gisch ook dacht ik dat het
klonk, maar dat kan wel mijn
verbeelding geweest zijn, opge
stookt door de wetenschap dat
het bedreigde dieren waren die
hier 'spraken'.
Schijnbaar toevallig heb ik
binnen enkele weken al wel een
stuk of vier verhalen gelezen
over verloederende, kwijnende
/nmu'r-gemeenschappen (Eski
mo-stammen) op Groenland.
Ze zijn beroofd van een belang
rijke bron van inkomsten sinds
de zeehondenjacht verboden is.
Kleine vissersgemeenschappen
op IJsland en in noordelijk
Noorwegen vrezen een soortge
lijk lot, nu het algemeen verbod
op de walvisvangst is ingegaan.
De vissers zijn bang dat het
aantal walvissen snel zal toene
men en dat ze de zee leeg zullen
eten. Volgens de Universiteit
van Tromsö eten walvissen in
de Noorse kustwateren, waar ze
bijna uitgestorven heten te zijn,
nu al twee miljoen ton kabel
jauw per jaar op. De IJslandse
premier zei pas nog dat een
walvis net zoveel vis vangt als
een trawler en de potvis die
zich zo behaaglijk schurkte te
gen de romp van ons schip
lustte in zijn beste jaren elke
dag wel een ton vis.
De walvis lijkt voorlopig ge
red. Hoera. Misschien ten koste
van wat vissersdorpen in het
hoge noorden van de Atlanti
sche Oceaan, ver van ons bed.
Jammer. Als ik nooit zelf in
zulke dorpen zou zijn geweest
zou het lot van die vissers me
koud laten denk ik, maar ik heb
me gewarmd in hun huizen en
zelfgestookte hartversterkers
van ze aangenomen. Ik kan me
gezichten voor de geest halen
die horen bij het zorgelijke
nieuws uit het noorden en dus
heb ik met die vissers net zo
zeer te doen als destijds met de
walvissen. Met de Innuït, die ik
nooit bezocht heb, trouwens
ook. Want ook zij zijn mensen
die de prijs betalen van onze
gewetensrust.
Wat is er zo bijzonder aan
de walvis, behalve zijn reusach
tige omvang? Er zijn vele soor
ten die dreigen uit te sterven.
Neem alleen al Afrika. Maar
het waren vooral de walvis en
de zeehondenbaby waarnaar
onze bekommernis vele jaren
uitging. Van de zeehondenbaby
is dat gemakkelijk te begrijpen.
Alleen al het begrip baby. En
dan ook nog die lieve, onschul
dige ogen. Een walvis kun je
zelfs in je fantasie nauwelijks
aaien.
Dat een diersoort dreigt uit
te sterven voel je (terecht) als
een onheilstijding. Toch heb
ben we met die walvis iets
méér. Ik althans. Komt dat
door het even griezelige als op
windende avontuur van Jonas,
waarop we al op prille leeftijd
werden getrakteerd? Of door
Moby Dick?
Eén keer in m'n leven heb ik
'echte' walvissen gezien. Met
een stem, trillend van opwin
ding, waarschuwde de officier
van de wacht door de scheeps-
omroep dat we vlug over bak
boord moesten kijken want dat
daar walvissen aan de opper
vlakte waren. Ze waren tame
lijk ver weg, maar duidelijk te
zien. Een opwindend gezicht.
Witte fonteinen en zwart glin
sterende, buitelende ruggen.
Een paar keer stak er een z'n
brede staart boven water.
Potvissen (ook een walvis-
soort) kwamen we wel vaker te
gen. Soms zwommen ze wel een
kwartier lang met het schip
mee, dicht er tegenaan en vlak
onder het wateroppervlak, zo
dat we ze goed konden bekij
ken. Het waren niet bepaald
aanvallige, aaibare beesten.
Een jaar of wat geleden
stond ik tussen de roestende en
afbrokkelende resten van het
walvisbedrijf van Leverburgh,
op het eiland Harris. Lord Le
ver, die zijn fortuin had ge
maakt in de margarine-busi-
lllilllllllllllllllllllllllllllllllllllHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIll
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar.
Bij automatische betaü-- -jeldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwarta. 1 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezend,d geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje® 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Ronlfrolatioc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINA;! WOENSDAG 13 I
EVEN na één uur in de nacht van za
terdag 12 op zondag 13 augutus 1961
komen er verontrustende berichten
vanuit de Russische sector van Berlijn.
Terwijl de door Oost-Berlijn beheerde
S-bahn wordt afgesloten ('Dit is de
laatste trein') arriveren steeds meer
vrachtauto's aan de oostelijke kanl
van de sectorgrens.
Gestrande Westberlijners moeten te
voet verder. En allemaal hebben ze tal
loze vrachtwagens met 'kanonnen' ge
zien. En tanks. 'Russische' tanks.
De 'kanonnen' blijken achteraf beton
nen palen te zijn, waarmee de Muur
provisorisch moet worden opgericht.
Maar weten de argeloze Westberlij
ners veel.
Het operatieplan om Berlijn in tweeën
te splitsen verloopt geheel volgens
schema, zonder de geringste storing.
En zonder dat er van de Andere Kant
iets tegen wordt ondernemen. De An
dere Kant slaapt.
Door Pieter-Jan Dekkers
ALS Europa die zondag
ochtend ontwaakt heb
ben zich langs de 45 kilo
meter lange sectorgrens
tussen Oost- en West-
Berlijn al de nodige inci
denten voorgedaan. Ter
wijl Oostuitse volks- en
grenspolitie, bijgestaan
door arbeidersmilitie,
prikkeldraadversper
ringen oprichten en
doorgangsposten met
betonnen blokken blok
keren, schelden West
berlijners hun 'broeders'
aan de andere kant de
huid vol. Groepen jonge
heethoofden gooien ste
nen naar Vopo's, Vopo's
smijten traangasgrana
ten terug.
Walter Ulbricht heeft er
dan al een slapeloze nacht
opzitten. Als hij tegen tien
uur het hoofdkwartier van
de communistische partij
verlaat is het belangrijkste
karwei geklaard. Geen en
kele reactie vanuit het Wes
ten. Geen tank, geen pantser
wagen, geen soldaat is naar
de sectorgrens gestuurd om
de barricaden op te ruimen.
De geallieerden steken geen
vinger uit naar deze schen
ding van het Viermogenhe-
denverdrag.
Dat is ook niet verwonder
lijk als men weet dat de drie
westelijke commandanten in
West-Berlijn pas na tienen
bij elkaar komen. Het groot
ste deel van de vergadering
wordt besteed aan wat er
niet kan worden gedaan.
Na een uur wordt West-
berlijns burgemeester Willy
Brandt binnengelaten. Hij is
die morgen vroeg uit de ver-
kiezingstrein van de socialis
tische SPD, ergens tussen
München en Kiel, gehaald en
per vliegtuig naar de stad
overgevlogen.
Hij stelt de commandanten
voor in ieder geval enig mili
tair machtsvertoon aan de
sectorgrens te ontplooien, al
is het alleen maar om de he
vig verontruste Westberlij-
nens een hart onder de riem
te steken. De commandanten
weigeren: ze wachten op or
ders uit Parijs, Londen en
Washington en omdat het in
de Amerikaanse hoofdstad
nog geen zeven uur is kan dat
nog wel even op zich laten
wachten.
Bovendien, Kennedy is op
zijn buiten in Hyannisport,
Defensieminister McNamara
is ook de stad uit en het hoofd
van de Nationale Veilig
heidsraad McGeorge Bundy
viert het weekeinde in Mas
sachusetts. Daar komt bij dat
de dienstdoende staf op het
Witte Huis er niets voor voelt
de president uit zijn bed te
bellen, op hetzelfde moment
dat Brandt in West-Berlijn
met de geallieerde comman
danten zit te bekvechten over
tegenmaatregelen.
Een van de vele door Westberlijners aan hun kant van
de muur geplaatste kruizen: plaatsen waar Oostduitsers
hun vlucht naar het Westen met de dood moesten bekopen.
- FOTO ARCHIEF DE STEM
Pas een uur later - in
West-Berlijn doet een Vopo
zijn beroemd geworden
vluchtpoging - komt buiten
landminister Dean Rusk op
zijn ministerie aan.
Vier maanden eerder was
Washington door het fiasco
van de Varkensbaai (de inval
op Cuba) niet alleen verrast,
het Witte Huis bleek volko
men onvoorbereid te zijn en
onvoldoende georganiseerd
om de crisis de baas te kun
nen. Dat wordt die zondag
morgen nog eens nadrukke
lijk bevestigd. Als vanuit het
Witte Huis eindelijk een te
lex naar Hyannisport gaat
om de president van de crisis
op de hoogte te stellen, komt
het bericht daar niet aan.
Met als gevolg dat Kennedy
eerst naar de kerk gaat en
vervolgens met de familie zee
kiest.
Niet dat het allemaal veel
uitmaakt. Als Kennedy later
toch aan land wordt gehaald
en met Dean Rusk spreekt is
de Amerikaanse president
bepaald niet onder de indruk
van de crisis. Er zijn bij het
afsluiten van West-Berlijn
geen Russen betrokken - Ul
bricht knapt het vuile werk
zelf op - en niets wijst, zo
meldt Rusk, op agressieve
bedoelingen van de Russen
ten opzichte van de toegangs
wegen tot de stad via de
DDR.
Het beste is alles te vermij -
den wat op een provocatie
lijkt en wat de Sovjets zou
kunnen prikkelen tot het on
dernemen van riskante ac
ties. Bovendien, aldus Rusk,
zou een krijgshaftige verkla
ring van de drie westerse
geallieerden de lont in het
kruitvat kunnen gooien en
een tweede opstand in Oost-
Berlijn is het laatste wat
Washington kan gebruiken.
Rusk stelt Kennedy dan
ook voor een korte verkla
ring uit te geven waarin de
Oostduitse maatregelen wor
den veroordeeld als zijnde in
strijd met de Viermogendhe-
den-overeenkomst, maar
waarin tevens staat dat het
Oostduitse optreden niet is
gericht tegen de geallieerden
Ook i
i inkom
i moeten
doo
DEN HAAG (ANP)
nen die van een 5'
bijstandsniveau i
bomen kunnen er -
nieuwe studiefinanciei
stelsel duizenden guide
achteruit gaan. Minister
man van Onderwijs z<
antwoord op schriftelijki
„en van de Kamerlede
meijer en Vermeend
dat dit geen aanleiding
penserende maatrege
treffen voor die groep.
De inkomensachterui
ze
1
0
is
De voormalige Oostduitse Vopo Conrad Schumann met
achter hem de beroemd geworden foto van zijn ontsnap
ping uit Oost-Berlijn op 13 augustus 1961. - fotoap
in West-Berlijn of hun toe
gangswegen. Kennedy gaat
akkoord. Hij zegt dat de zaak
nu onder controle is. Nee, hij
blijft het weekend gewoon in
Hyannisport en keert maan
dag weer in Washington te
rug.
De situatie in Londen en
Parijs is niet veel anders.
Premier Macmillan is op va
kantie in Noord-Engeland,
buitenlandminister Lord
Home verblijft in Schotland.
President De Gaulle zit in
Colombey-les-deux-Eglises
en premier Miche Debré en
buitenlandminister Couve de
Murville zijn ook op vakan
tie.
In West-Berlijn zelf geeft
burgemeester Willy Brandt
de ene boze verklaring na de
andere uit. 's Avonds houdt
hij een toespraak in het met
spoed bijeengeroepen stads-
parlement. 'De kille betonpa-
len die nu onze stad in twee
ën splijten, zijn dwars door
het hart van de Duitse een
heid geslagen en midden in
het levende vlees van onze
stad', roept Brandt vertwij-
feld uit Vertwijfeld. Want
alle retoriek kan het gebrek
aan daden niet wegwissen.
Aan de sectorgrens neemt
de onrust later op de avond
dermate grote vormen aan
dat de Westberlijnse politie
moet optreden. Groepen
Westberlijners slagen er ove
rigens in op sommige plaat
sen de prikkeldraadversper
ring te verwijderen. Op an
dere plaatsen worden Oost-
berlijners geholpen naar het
Westen te ontkomen.
Als het donker wordt en
zondag 13 augustus 1961 ten
einde loopt valt het eerste
slachtoffer van de 'Muur'
Oostduitse grenswachten
schieten een vluchtende man
neer. Het zal niet de laatste
keer zijn.
MORGEN:
Geen Derde Wereldoorlog
om die 'arme donders'
ALS Ulbricht op 13 augustus
1961 de sectorgrens met West-
Berlijn sluit hebben de vorige
dag nog ruim 4.100 Oostduit
sers hun toevlucht in het
westelijke stadsdeel gezocht.
Vanaf de stichting van de
Duitse Demokratische Repu
bliek zijn in totaal ruim 2,6
miljoen mensen naar het
Westen gevlucht: een op de
negen Oostduitsers.
Ulbricht had dat voor een groot
deel aan zichzelf te wijten. Hij was
roomser dan de paus: als doorge
winterde stalinist wilde hij Stalins
heilstaat in de kortste keren door
de strot van de Oostduitsers ram
men. Zijn poging in 1952 om de
Oostduitse boeren en handwerklie-
den tot collectiviseren te dwingen
ging gepaard met fel verzet, tien
duizenden arrestaties en honderd
duizenden vluchtelingen.
Maar Stalin was bij diens collec
tivisering van landbouw en indu
strie in de Sovjet-Unie ook op veel
verzet gestuit en Ulbricht wilde be
wijzen dat hij uit hetzelfde hout
gesneden was. Hij riskeerde daar
voor zelfs een opstand (1953).
Na Stalins dood en tussenpaus
Mikojan begon Nikita Chroesjstjov
energiek aan de ontluistering van
'Vadertje' Stalin. Een bittere pil
voor Ulbricht, die overigens wel zo
wijs was tijdig de bakens te verzet
ten.
Opvallend was overigens dat de
aanhoudende vluchtelingenstroom
niet zozeer uit Oostberlijners be
stond, maar veeleer uit Oostduit
sers van buiten de stad. Berlijn
stond immers onder de bescher
ming van het Viermogendheden-
verdrag, dat het vrije verkeer tus
sen alle sectoren waarborgde.
Tienduizenden Oostberlijners
werkten in de westelijke zone en
andersom trokken veel Westberlij
ners naar het oosterlij ke stadsdeel.
De gevolgen van de vluchtelin
genstroom voor de Oostduitse eco
nomie waren dramatisch. De col
lectivisering van de landbouw
werd een grote flop, door perso
neelsgebrek rotten de gewassen op
het veld. De gezondheidsdienst was
door het vertrek van artsen en spe
cialisten onthoofd en steeds meer
staatsbedrijven konden niet meer
voldoen aan de zo ambitieus in het
Vijfjarenplan opgenomen economi
sche doelstellingen.
Chroesjstjov gaf Ulbricht de
schuld van het dreigende faillisse
ment van de socialistische DDR. De
Sovjet-leider besefte als geen an
der dat de Oostduitse burger voor
Ulbrichts stalinistische knoet de
benen nam. Toch kon Ulbricht het
Kremlin ervan overtuigen dat die
vluchtelingenstroom moest worden
gestopt, niet door economische en
politieke hervormingen, maar door
de vluchtroute naar West-Berlijn
te sluiten. De Muur dus.
Ulbricht wenste ook voor vol te
worden aangezien. Volkenrechte
lijke erkenning was tot dan toe al
leen maar van het Oostblok ver
kregen. Als het Westen hem die er
kenning bleef onthouden zou hij,
Ulbricht, er wel voor zorgen dat ze
gedwongen werden zijn staats
grenzen te respecteren.
Het IJzeren Gordijn en - later -
de Berlijnse Muur waren de instru
menten die hij hanteerde. En met
succes. Want 25 jaar na die zondag
in augustus is de DDR naar Oost-
blok-begrippen een moderne, rede
lijk welvarende staat, waarvan de
meerderheid van de bevolking zich
schikt naar het regime.
Door Michelle Faul
DE REGENS die een
eind hebben gemaakt
aan de ernstige droogte
in de Afrikaanse landen
ten zuiden van de Saha
ra, leveren een vrucht
bare voedingsbodem op
voor een enorme sprink
hanenplaag.
De plaag, die aanzienlijke
schade dreigt toe te brengen
aan de voedseloogsten, strekt
zich uit over oostelijke,
westelijke en zuidelijke delen
van het continent. Duizenden
hectaren rijpe landbouwpro-
dukten zijn inmiddels ver
slonden.
Voor het eerst sinds vijftig
jaar zijn tegelijkertijd vier
soorten sprinkhanen en kre
kels in Afrika gesignaleerd.
De plaag zou vier tot vijf jaar
kunnen duren, zo verklaarde
de voedsel- en landbouwor
ganisatie FAO van de Ver
enigde Naties onlangs in
Nairobi. De directeur-gene
raal van de organisatie heeft
de zwermen beschreven als
een 'nieuwe, vreselijke gesel'
die rampzaliger zou kunnen
blijken dan de plaag die zich
in 1974 heeft voorgedaan. In
dat jaar deden sprinkhanen
zich te goed aan miljoenen
tonnen voedsel in de Sahel-
landen.
De FAO pleitte voor het
beschikbaar stellen van 55
miljoen gulden om in de ko
mende drie jaar de sprinkha
nen te bestrijden. Inmiddels
heeft ook Nederland finan
ciële bijstand toegezegd. Vol
gens het onlangs gepubli
ceerde rapport zijn de landen
die het meest bedreigd wor
den: Botswana, Tsjaad, Mali,
noord-Ethiopië en midden-
Soedan. In Mali, dat de
meeste last van de plaag zou
ondervinden, hebben land
bouwers drie tot vier keer
opnieuw gierst moeten
zaaien op een terrein van 400
vierkante kilometer, terwijl
op de grond verdelgingsmid
delen waren gestrooid. Deze
maatregelen waren niet vol
doende om kiemplanten en
nieuw zaad te redden.
Zwermen van 40 miljard
sprinkhanen kunnen een ge
bied van duizend vierkante
kilometer bestrijken en 80.000
ton voedsel per dag verslin
den. Van die hoeveelheid
kunnen 50.000 mensen een
jaar leven. De sprinkhanen,
die zich mee laten voeren
door de wind, verplaatsen
zich in enkele dagen over
honderden kilometers.
Bruine sprinkhanen, die
oorspronkelijk afkomstig
zijn uit Zuid-Afrika, hebben
dit jaar al twee generaties
afstammelingen voortge
bracht in Botswana. Als het
daar in oktober en september
gaat regenen, zal opnieuw
een grote hoeveelheid jonge
sprinkhanen ter wereld ko
men. Enorme zwermen zijn
ook te verwachten in Zim
babwe, Zambia, Namibië en
mogelijk ook in Angola.
Sprinkhanen die grote ak
kers hebben vernield in één
regio van Mozambique, ver
oorzaakten een tekort van
29.000 ton graan voor de
voedselvoorziening van
330.000 mensen. Dat heeft
Amos Mahangtane, de direc
teur van het nationale ram
pencomité in dat land, op 30
juli meegedeeld.
Verschillende Westeuro-
pese landen en VN-posten
geven geld aan het noodpro-
gramma van de FAO voor
insecticiden, noodzakelijke
materialen en vliegtuigen
voor het spuiten van verdel
gingsmiddelen.
UNICEF, het VN-fonds
voor hulp aan kinderen,
heeft eind juli meegedeeld
dat sprinkhanen in concen
traties van 500.000 per hec
tare zijn aangetroffen in een
gebied 80 kilometer ten zui
den van Ndjamena, de hoofd
stad van Tsjaad: „Het is van
het grootste belang dat in de
komende week actie wordt
ondernomen om een vol
gende plaag te voorkomen,
die wordt verwacht gedu
rende de septemberregens."
Paul Bomani, de Tanza-
niaanse minister van Land
bouw en Voedselvoorziening,
beschreef de sprinkhanen als
vliegende doodseskaders,
maar merkte daarnaast op
dat Afrika tonnen aan
broodnodig proteïne-rijk
voedsel verliest door de che
mische bestrijdingsmiddelen.
Op een vergadering van de
Oostafrikaanse organisatie
voor bestrijding van sprink
hanen heeft Bomani, die
voorzitter van de organisatie
is, gezegd dat de sprinkhanen
die gedood worden met in
secticide verloren gaan als
waardevol voedsel. Ge
droogde of gebakken sprink
hanen worden in sommige
Afrikaanse landen be
schouwd als lekkernij
Van eei
DORDRECHT/MC
I cyanide vervuild g
land ligt opgeslag
verdwijnen. Dit v:
ven waar het gips
De grote vraag wie
en, blijft voorlopig oi
nog wel even zal blijv
Gisteren diende voo:
president van de rechtba
Dordrecht een kort ge
aangespannen door de
het Zeehavenbedrijf
drecht en Koek BV uit
kendam. De laatste twe<
drijven zitten beide me'
enorme partij vervuild g:
kijken, en die willen ze zc
mogelijk weg hebben
Moerdijk ligt 17.000 ton
vuild gips op het terreir
het Zeehavenbedrijf, nie
van de plek waar nu het
vuilde grondwater van
vroegere Uniser wordt
neerd.
Aan deze affaire ging
wat vooraf. Het Westduit!
vensmiddelenbedrijf Bei
ser zat met een enorme
gips in z'n maag. Dat gips
overblijfsel van de bere:
van citroenzuur, lag op
eigen terrein en moest
verdwijnen. Het grootste
was te zeer vervuild om e:
een andere bestemming
halve storten voor te vil
Benckiser probeerde het
elkaar te krijgen door het
in het buitenland te laten
ten.
Directeur H.B. van
Bouw BV uit Rolde zag
een toepassingsmogelij 1
voor het gips. Hij dacht h
kunnen verwerken in de
ton- en wegenbouwindu:
Benckiser had daar wel
naar en toen B. meldde d;
voldoende afzetmogelijkh
had voor het spul, werd
contract afgesloten. Bos E
BV nam het gips over en k
daar ook nog eens ruim 3
joen gulden voor.
Nadat er twee proeflé
gen naar Nederland w
vervoerd, trok de milie
spectie in Overijssel al aa
bel: de concentratie cya
was zo hoog, dat het gip
normen van de Wet Ch
sche Afvalstoffen (V
DE interne twisten in Joegoslavië,
waar economie en politiek een sterk
regionaal karakter vertonen, hebben
nationale vormen aangenomen. Voor
de eerste maal heeft een initiatief van
critici in Belgrado de grenzen van de
verschillende deelrepublieken over
schreden, en hebben intellectuelen,
arbeiders, oud-politici en oud-diplo
maten uit alle windstreken zich ver
enigd.
Het onlangs door journalisten gecreëerde
'solidariteitsfonds' heeft bijvoorbeeld in de
republieken Servië, Slovenië en Kroatië
steun gevonden bij honderden schrijvers,
studenten, academici en arbeiders. Het fonds
geeft steun aan personen die zijn ontslagen
omdat zij in de ogen van de autoriteiten mis
bruik hebben gemaakt van het recht op me
ningsuiting. Nog niet eerder werden pietities -
het belangrijkste protestmiddel - gezamen
lijk ondertekend door journalisten én arties
ten, of vonden de ideeën van Servische intel
lectuelen steun bij collega's uit Kroatië.
Twee jaar geleden nog lag de samenwer
king moeilijker. Een in 1984 in Belgrado op
gericht comité ter verdediging van de vrij
heid van meningsuiting bleef een Servische
aangelegenheid. Het comité was opgericht in
verband met het proces in Belgrado tegen zes
intellectuelen, maar besprak ook de situatie
van de islamitische bevolking in Bosnië- Her-
cegovina of die van de Albanezen in Kosovo.
Handtekeningenacties in de Sloveense hoofd
stad Ljubljana of de Kroatische hoofdstad
Zagreb bleven zonder resultaat.
Het nu opgerichte solidariteitsfonds lijkt
meer gewicht te krijgen, vooral wegens de
steun van van oud-politici en ex-diplomaten.
Aanleiding voor de oprichting was het ont
slag van Dusan Bogavac, een kritische jour
nalist van het Joegoslavische partijblad Ko-
moenist.
Van belang is met name de steun van de
78-jarige Koca Popovic, een oud-politicus die
in het verleden chef van de generale staf, mi
nister van Buitenlandse Zaken en vice-presi
dent is geweest. In 1972, toen het land te ma
ken had met een 'nationalistische' crisis in
Kroatië en een 'liberalistische' opleving in
Servië legde Popovic al zijn functies neer uit
protest tegen de politiek van Tito.
Popovic was van oordeel dat Tito's bewind
te repressief was, maar ook de verschillende
republieken en autonome provincies binnen
het land teveel ruimte gaf voor het bepalen
van het eigen beleid. De op eigenbelang
richte politiek heeft ertoe geleid dat het be
stuur van Joegoslavië als federatieve staat
zeer problematisch is geworden.
De steunbetuiging van Popovic is met ver
bazing ontvangen. Enkele van zijn aanhan
gers beschouwen het als een teken dat hij be
langstelling heeft voor een terugkeer in de
politiek. Anderen beschouwen zijn stap als
een voortzetting van zijn verzet tegen het be
leid van Tito, dat in hun ogen door de huidige
leiding van Joegoslavië is overgenomen. Po
povic heeft nu ook voor het eerst sinds 1972
een interview toegestaan en wel aan de ont
slagen journalist Bogavac.
DE VERHOUDINGEN tuss<
glans van goede nabuursc
vertoond. Zelfs in tijden va
(bijvoorbeeld in 1936 en
strubbelingen, nu eens v
kneuterig gehalte.
De verhoudingen zijn h<
rac in Parijs op het regerir
nen de Spaanse socialistei
gering in Frankrijk.
De meest in het oog sp
voorlopig op de zogenaan
lez, de Spaanse premier c
°P zijn prioriteitenlijstje he
'oen aan de macht zijde F
van politieke onwil gestote
aan beide zijden van de Py
De rechtse Chirac die zij
eren als een krachtige law
"Iks aan de macht, of de
voeten van ETA-terrorister
vreugde van de meeste Sp
van terreur verdachte Bas!
enkele Baskische voormar
fa' verre oorden getrans
en niet uit, maar Chirac
grondgebied is niet langer
santen.
De spectaculaire succes
A ziin nie' neer dan
verre doel van Gonzalez: e
\a 'eu3els-
Wel rekent men erop, da
js en Madrid een welkom;
'®'nan- Ernstige verschillen
ir£ estaan er over de fruit
ri.H voeren Spanjaarden en
riigronden.
Eelipe Gonzalez hoopt c
latiü^0 tot bevredigende af;
jatie tussen Parijs en Madr
paanse monden snel 'grat
