Een wandeling door Overslag
een klein dorpje, maar gaaf
ntegeld
rig De
rneuzen
GINA ZEELAND 3
AF
nisnM
VAN ZEELAND
Nieuw-V ossemeer
erft van
Canadese militair
Aardenburg
Cadzand-Bad
Oostburg
Sluis
Terneuzen
Zaamslag
Kerkhof
FOTO'S: C0RJ. DE BOER
Toiletten
ZATERDAG 9 AUGUSTUS 1986
et evenement werd gister,
nd klokslag 20 uur door
ouder A. Doorduyn ge.
nd. Hij prees het initiatie!
de ondernemers in de
uwstraat, die, zoals hij het
"rukte, geen verlengstukje
de Noordstraat is, wat met
organisatie van de nacht-
rkt wordt bewezen,
oorduyn voorzag voor de
komst met de op stapel
ande plannen in de omge-
g van de Arsenaalstraat
dere uitbreiding van de
ogelijkheden. De binnenstad
n Terneuzen kent dit week-
d volop activiteiten, want
ndaag vindt het Dijkstraat-
st plaats.
ggevers
uzen willen de Stichting De
n raadsvoorstel tot afwijzing
ollege onder meer op de 'tal
ken' voor maatschappelijke
an mening is dat die be-
taande instellingen over meer
eskundigheid en ervaring be-
chikken. B en W denken eer-
er aan een uitbreiding van
bestaande subsidierelaties'
m redenen van doelmatig-
eid en om versnippering te
en te gaan.
T6 PAGINA ZEELAND 4
Van een onzer verslaggevers
NIEUW-VOSSEMEER - De
gemeente Nieuw-Vossemeer
heeft duizend Canadese dol
lars geërfd van de Canadese
majoor George Henry Burke.
Dat meldde burgemeester
Bram Rijstenbil. Hij heeft gis
teren dit bericht uit Canada
ontvangen.
Majoor Burke heeft in 1944
Nieuw-Vossemeer bevrijd.
Sindsdsien is er altijd contact
geweest tussen het gemente-
bestuur en de majoor. „Met
jaarwisselingen, feestdagen en
dergelijke stuurden we altijd
kaarten", weet burgemeester
Rijstenbil, die daar aan toe
voegt dat de Canadees jaar
lijks bij de wedstrijden met
koninginnedag de 'majoor
Burke-prijs' schonk.
Plaatselijk nieuws
Commissie - De Aardenburgse
raadscommissie voor ruimte
lijke ordening, financiën en
onderwijs komt dinsdag bij
een in het gemeentehuis.
Naast het dorpsplan St. Kruis
wordt ook de planningslijsten
nieuwbouw, verbouw en ver
betering 1987 tot en met 1991
behandeld.
Dia - De WV Cadzand houdt
zondag een dia-uurtje in de
sporthal aan de Noordelijk te
Cadzand-Bad, aanvang 19.30
uur. Er worden platen van de
omgeving getoond.
ts
ge
r-
en
il-
e-
iet
nd
en
n,
ro-
lO-
rk
ar
»e-
>at
or-
3.
oor
ts-
n-
ïw,
'an
ing
Bridge - De Oostburgse Brid-
gesociëteit speelde haar elfde
wedstrijd voor het clubkam
pioenschap. De heren Simpe-
laer en Hagenaars wonnen,
zilver was er voor het duo Vis-
ser-Ramondt en de derde
plaats was voor De Vuijst-
Theunis.
Heldenfonds - De dames
Janny Moens-Flipse en Ja-
nigje Luteijn-Schalk, beiden»
uit Sluis, krijgen dinsdag 12
augustus van burgemeester J
Asselbergs, namens de stich
ting Carnegie Heldenfonds,
getuigschriften. De twee vrou
wen hebben 19 juni vorig jaar
het leven gered van mevrouw
A. Bron, eveneens uit Sluis
Bron was die dag in het ka
naal Sluis-Brugge gevallen.
De uitreiking vindt om ll-W
uur plaats in de burgemees
terskamer.
Wandelen - Wandelsportvere
niging Zeldenrust te Terneu
zen houdt vandaag een recrea-
tiewandeltocht. De start is
vanaf camping De Braakman
tussen Hoek en Biervliet, tus
sen 13 en 14 uur. Men kan in
schrijven voor de afstanden
vijf en tien kilometer.
Kaarting - In café d'Ouive
Smisse in de Zandstraat is et
vandaag een kaarting, bieder
zonder roem. Deelnemer»
kunnen zich om 14.00 uur W',
schrijven en de kaarting be
gint om 14.30 uur.
Deze boerderij staat in het hart van Belgisch Overslag.
Het voormalig gemeentehuis van Nederlands Overslag.
Door George Sponselee
OVERSLAG - Overslag, een van
Zeeuwsch-Vlaanderens kleinste dorpen,
maar misschien wel het mooiste, het gaaf
ste. We willen in deze nadagen van de va
kantie samen met u een wandeling - kuie
ren, niet hollen dan missen we tal van de
tails - door het internationale dorpje ma
ken. De weg erheen, vanaf Zuiddorpe, feite
lijk de enige over Nederlands grondgebied
om er te geraken, is al een belevenis op zich,
vooral om het omringende landschap.
We beginnen bij het bord
'Welkom in Overslag' -we
denken dat het eigenlijk 'op
Overslag' moet zijn - op de
hoek Dorpsstraat-Kadedijk.
We staan nog net op, ,,'t Ol-
lans". Direct aan het begin
van de Kadedijk zien we
twee grenspalen: een mo
derne (nummer 297) ge
plaatst in 1843 en iets dieper
de kant in een zogenaamde
Oostenrijkse grenspaal. De
naam spreekt voor zich: aan
de ene zijde zien we de Oos
tenrijkse adelaar met als on
derschrift Oostenrijk. De
andere zijde draagt de
Staatse leeuw met als onder
schrift 'Hare Hoog Mogende'.
Deze grenspalen - elders
zien we er nog drie staan en
één liggen - zijn geplaatst in
mei of juni van het jaar 1770
(med. P. Stuy te Terneuzen).
De zuidelijke Nederlanden
behoorden toen tot het kei
zerrijk Oostenrijk. Voordien
behoorden zowel de noorde
lijke als de zuidelijke Neder
landen toe aan Spanje. Door
de Tachtigjarige oorlog
raakten de noordelijke Ne
derlanden daarvan los en
zelfstandig.
Voorbij de grenspalen zijn
we in België. Het weggetje
ligt in een kleinschalig en
knotwilgenrijk gebiedje.
Aan het eind van de Kade-
dijk gaan we rechtsaf de
straat op die Overslag heet,
hetgeen evenwel nergens te
lezen is. Bij de kerk gaan we
door de ingang aan het par-
Het wapen van Overslag.
keerterrein het kerkhof op.
Links en rechts van de
hoofdingang zien we enkele
priestergraven. We gaan he
lemaal links naar de muur
aan de Overslag, in de nissen
van de hekpalen zijn de Ze
ven Weeën of Droevige Ge
heimen van Maria vereeu
wigd. Een grijsstenen plaat
aan de eerste paal laat zich
niet verder ontcijferen dan
tot Overslag 1927 en nog en
kele losse woorden.
De kerk dateert uit 1711-
1712. Overslag als parochie is
evenwel veel ouder, ook het
kerkhof. De kerk valt geheel
onder het bisdom Gent,
maar dient tevens als paro
chiekerk van het Neder
landse bevolkingsdeel (ca.
130 van de totale bevolking
van 780 personen).
De pastoor, een uit Ouden
bosch afkomstige Cister-
cieiiser 'pater van de
Vlaamse abdij Bornhem,
heeft wel jurisdictie voor het
Nederlandse deel. Hij mag
alle priesterarbeid verrich
ten in het stukje Overslag
dat deel uitmaakt van het
bisdom Breda, maar dat als
parochie als zondanig niet
bestaat. Het is helaas niet
meer mogelijk om de kerken
de gehele dag open te laten.
Wie geïnteresseerd is in het
interieur mogen we aanra
den een van de diensten bij
te wonen. Er zijn elk week
einde drie missen. Ook in dat
opzicht wijkt Overslag af
van veel andere parochies in
Zeeuwsch-Vlaanderen. De
diensten zijn: zaterdag 19.00
uur; zondag 8.00 en 10.00 uur.
Achter de kerk zien we een
kruisweg - onderaan, achter
die tralies, stelt dat de hel
voor? - en helemaal in de
hoek staat een Lourdesgrot
uit 1915. Een steen van de
echte Lourdesgrot in Frank-
Een natuurlijke, volstrekt vorstvrije 'provisiekast' in
(of moet het zijn 'op') Belgisch Overslag
Een souvenir uit Gour
des.
rijk zien we ingemetseld aan
de rechtervoorkant en aan
het hek hangen enkele mar
meren plaatjes met een
dankwoord voor verkregen
gunsten.
We lopen onder de mooie
rode beuken door tot hele
maal aan de straat en zien
Zo staan er meer in de streek van Overslag.
daar iets wat ten onzent bij
nagenoeg geen enkele kerk
meer aanwezig is: twee toi
letten. In het verleden had
men bij veel, zo niet bij alle
kerken een sanitaire gele
genheid. In Vlaanderen is
daar nog wel het een en an
der van bewaard, maar in
Nederland nauwelijks nog
iets. Een zinvol gemak na
tuurlijk voor de kerkbezoe
kers die komend vanuit de
omringende polders soms al
meer dan een uur te voet on
derweg waren. De Over-
slagse gemakken zijn ge
plaatst in september 1901 en
betaald door het gemeente
bestuur van Waehtebeke.
We wandelen terug naar
het paadje tussen de conife
ren en komen op de School
straat uit, recht tegenover de
pastorie (1860). We gaan
links en zien op nummer 7 de
oude gemeentelijke jongens
school, blijkens een in de ge
vel aangebrachte steen op
gericht in MDCCCLXII
(1862). We gaan het paadje
voor nummer 7 in en we
houden twee keer rechts
aan. We wandelen om de
tuin van de pastorie en aan-
horige gebouwen, door een
stukje landelijk Vlaanderen.
Hier zien we, en ook ver
derop komen we dat tegen,
regelmatig heggen be
staande uit hulst. In het
grensgebied is dat een nor
maal verschijnsel, daarbui
ten is het zeer zeldzaam. We
komen terug op de kinder
kopjes van de Schoolstraat
recht tegenover een boerde
rij in Vlaamse bouwstijl: de
overstekende dakranden in
de lengterichting van de
schuur. De zijmuren van het
woonhuis zijn 'gerotst'.
We houden links aan, pas
seren het wel erg grote par
keerterrein, tot aan de voor
rangkruising. Linksaf. Let
hier op de bovenlichten en
andere versiering aan de
woningen, waaronder heili
genbeeldjes, en op de hard
stenen stoepranden. Dat
moeten oude zijn. De naam
van de staminee op de hoek
is wat eigentijdser. Even
verderop gaan we rechtsaf
richting Zelzate. Bij grens
paal 300 rechts aanhouden.
We zien helemaal rechts een
betonnen schutting. Aan het
eind daarvan staat de
tweede Oostenrijkse grens
paal. We houden evenwel
links aan en bevinden ons
inmiddels weer op Neder
lands grondgebied. Het weg
getje, De Gebuurte geheten,
wandelen we helemaal af.
We zien er nieuwbouw,
maar ook veel typische oude
huisjes.
Na zo'n vijfhonderd meter
zien we bij weer een beton-
schutting de derde Oosten
rijkse grenspaal. Wij en de
paal staan op Nederlands
grondgebied, de schutting op
de grens en de twee wonin
gen erachter in Vlaanderen.
We gaan het paadje voor het
oude schuurtje in - rechtsaf
Het kerkhof achter de kerk.
dus - naar het bordje De Ge
buurte. Hulstheg! Achter het
bordje zien we enkele forse
notenbomen en links een
fraai hek. Het doorzicht op
het kleinschalige polderland
is ook hier grandioos. We
volgen het pad naar rechts,
gaan bij de pannengedekte
aardappel-en bietenkelder
links af en komen bij het
bordje Molenpad. Dat pad
gaan we op. We passeren het
restant van de in 1859 ge
bouwde stenen balimolen.
De molen is al in 1925 ont
manteld. Links ervan - dat
zien we straks beter als we
'Oostenrijkse' grenspaal in Nederlands Overslag.
weer op De Gebuurte staan -
zien we de resten van een
vroegere rosmolen. De gro
tere stellingen met metalen
korven staan op het stinge-
veld. Bovappp komen de 'vo
gels' waarop met de hand
boog wordt geschoten.
Aan de verharde weg zien
we links de Oostenrijkse
grenspaal die we al eerder
passeerden. We gaan links
af. De muurankers van het
kleine gebouwtje, het grote
woonhuis en de forse inrij
poort aan het eind van De
Gebuurte vragen onze aan
dacht. We komen uit de op
grens bij de palen 298 en 299.
De vierde Oostenrijkse paal
ligt als drempel voor de zo
juist genoemde poort. Recht
vooruit, het moderne ge
bouwtje, is het voormalige
douanekantoor. We gaan
linksaf de dorpstraat in, de
rechterkant is Belgisch,
links is Nederlands gebied.
We passeren Het Wapen van
Zeeland, Handel in Tabak en
Sigaren. Het is zeker de
moeite waard de Buurtweg
even in te wandelen om de
mooie doorkijkjes -en bij
voorbeeld het muuranker
1908 - maar we moeten wel
langs dezelfde weg terug,
want de straat loopt dood.
Iets voorbij de rode dam van
de boerderij aan de Belgi
sche kant zien we de vijfde
en laatste Oostenrijkse
grenspaal. Iets verderop
links 't Hoekske in. Voor de
bocht de oude school, dan het
gemeentehuis uit 1905, daar
naast de nieuwe school, in
middels ook al weer opgehe
ven. Het is nu een buurthuis.
Valt uw oog ook op nummer
12, op de muurankers met
het jaartal 1751? Aan het
eind van het straatje gaan
we rechtsaf naar ons uit
gangspunt.
Nog even iets over de
naam Overslag. Die wordt
reeds genoemd in 780. Het is
lang een schakel geweest
tussen Terneuzen en Gent
voordat de Sassevaart ge
graven werd. Grotere sche
pen konden via Blijde,
Nieuwvaart en Axelse Vaart
Overslag bereiken. Daar -
we begonnen aan de Kade-
dijk - werden de goederen
overgeslagen in kleinere
schepen die langs Calve de
Moervaart bereikten en via
de Durme naar Gent voeren.
De vroegere functie van
Overslag komt nog duidelij
ker tot uiting in het gemeen
tewapen. De lengte van deze
route is ongeveer drie kilo
meter. Paspoort op de per
soon in België.
