Er wordt hooguit tegen het lawaai van vliegtuigen geprotesteerd
TIMOIUS
wRBffl
ustro
Wijken
ALS ER STRAKS KRUISRAKETTEN OP WOENSDRECHT STAAN, BETEKENT
DAT DAT ER OOK RUIM 4000 MAN AMERIKAANS LEGERPERSONEEL IN
WOENSDRECHT EN OMGEVING IS NEERGESTREKEN. DE STEM GING NA
WAT VOOR EFFECT EEN DERGELIJKE INVASIE OP DE PLAATSELIJKE BE
VOLKING HEEFT. WE ORIENTEERDEN ONS BIJ GROTE AMERIKAANSE BA
SES IN "BELGIË, ENGELAND EN DE BONDSREPUBLIEK DUITSLAND. VAN
DAAG KAISERSLAUTERN.
Taxfree
Criminaliteit
Angst
W2
ZATERDAG 19 JUL11986
W3
e staan aan de
wieg van een ge.
heel nieuw woor
r van het vaderschap
opgëeist door twee schr
gabbers uit Ulvenhout:
aanleg hoogst opwaarts
maar toch verre van
ename Joris en Jaap
van zeventien. Het
jawel, uw vermoeden is
et is claustro, moet over
r of zes in de volgende
van het Groot Woorden
er Nederlandse Taal ko-
staan, tussen claustraal
king hebbend op een
er) en claustrofobie (de
ke vrees om in een geslo-
ine ruimte tevertoeven).
nieuwe woordje claustro
nelijk en de meer vouds-
is claustro' s, al was
maar omdat de sinds
n dag bestaande claustra
etonnen rooster is waar
andvlakken worden ge-
eerd. De betekenis van
oor d claustro is: een
ins beangstigende kleine
e, vaak voorzien van een
zerden geheimzinnig
e.
moet nu eens zien welk
>ngekende mogelijkheden
Dordje ons biedt Een sa-
e claustro, dames en he
at is de plee. Als we zeg-
„de oude inbreker is in
tro" dan weten we waar
n eenzaamheid zucht; hi
t een paar jaartjes clau-
In de uit 3730 bladzijden
ande schat kamer van Van
staan thans rond 230. OOt
oorden (een computer in
nter zal over enkele weken
xacte aantal hebben
en dank zij"claustro kan er
volgende gelegenheid een
kolommetje worden bijge-
t. Nog vóór de sedert jaar
ag door Van Dale erkende
trofobie kan de claustro-
geplaatst worden. Dat is
iemand die zich graag in
e ruimten ophoudt. Dra
mag als de goeroe der
trofielen worden aange-
t.
et daarop volgende woord
ustrogeen en er is, naar il
eem, alreeds een socio-
strogene partij in oprich-
die streeft naar een ver
gevoerd klein schalig be-
Ons volk is claustrogeen
lve theologen zijn we ook
strologen en we bezitten
een enkele claustrosoof
ch op het terrein beweeg
het grote kleine denken
en kleine hokjes. De hok-
eest is de claustromentali-
en hoedt u voor de clau
nomaan, die zich schichti|
tbeweegt van de ene hanj
naar de andere, die op he
t bevangen wordt door
vrees en die zijn nachtrus
pgevouwen toestand genie
et gootsteenkastje,
an zelfsprekend is de clan-
maan iemand die hulp no
heeft zoals dat ook geld
r de pyromaan, de eroto
n, de nymfomaan. Me
r dan vijf miljard menser
eze aarde is de claustrocul
nabij. De voorteken»
t u bespeuren op campings
r claustro units staan,
zelden uit wegwerphoul
i opgetrokken. Het begrip
ustro zal ons leven gaan om
nnen.
Een en ander spreekt me ie
:rste aan. Ik ben namelij
ustrofoob van het nog #j
:t hulpbehoevende type.
graag een raam open en
gewoonlijk in de deur op*
jg. Claustromaan zal ik J-
:l nooit worden. De clauslW
E>ie en de claustrosofie da»
tegen zijn me op het lijf?
ireven.
Wat zou het mooi zijn
nse claustrowezen kon 1101
n bijgezet in de „Dikke v>
tie" in zijn huidige, dried'
;e costuum Om een woo»
t men zeer kort na de gebo°
al op de arm gedragen heefi
Ier terug te zien, niet verv'
justrum en clausule en
ilige afstand van de vu|
rribaal (bullebak of bul»
rts) en het lullige, door Gu'
ezelle gehanteerd e kabel*
:n, dat verwant is aan de
tets en het kapotje dat in
imaire betekenis een bov(l
het hoofd staand dam»
:sedje is. Dat had u niet g1
tcht, denk ik. Nu ik er 1,5
n natte vinger aan voel r»
bevangen van de schoonW
de rijkdom van onze IJ1
ls ik iedere dag een bla**
an Dale lees, heb ik 'm b'J"
it als het woordje claustro
iet al zijn afleidingen en a"
ouwsels in staatEr welt
tering op in mijn pulmói
austro, in de borstkas dus-
Hoeveel Amerikanen krijgen
jullie in Woensdrecht? Ongeveer
4000 Dat is veel minder dan hier.
In deze omgeving zitten er zo'n
70.000 Amerikanen". De man aan
de benzinepomp in Kaiserslautern,
een Duitse stad met 100.000
inwoners, haalt zijn schouders op
alsof hij wil zeggen: Wat stelt dat
nou voor, zo'n 4000.
Nergens ter wereld zitten, buiten
de Verenigde Staten zelf, zoveel
Amerikanen als in Kaiserslautern
en omgeving. Hier zijn alle
onderdelen van het Amerikaanse
leger aanwezig. Tevens zijn hier het
oppercommando van de
Amerikaanse luchtstrijdkrachten in
Europa plus het hoofdkwartier van
de NAVO-luchtstrijdkrachten in
Midden-Europa gevestigd. Grote
Amerikaanse bases treft men aan
rond Kaiserslautern, in Ramstein,
Sembach en Spangdahlem.
Zoveel Amerikanen op een
kluitje. Geeft dat geen enorme
problemen voor de Duitsers in deze
streek Maken de Amerikanen de
zaak daar niet erg onrustig En hoe
zit het met de financiële kant van de
zaak Wordt de streek er wat wijzer
van Uit de antwoorden op deze en
tal van andere vragen zou enigszins
af te leiden zijn wat westelijk
Brabant kan verwachten als samen
met de kruisraketten ook grote
groepen Amerikanen naar
Woensdrecht komen.
door Bas Augustijn
Problemen in Kaiserslautern met
Amerikanen We stellen een der
gelijke vraag enkele tientallen ma
len aan evenzovele willekeurige in
woners van Kaiserslautern. Als ant
woord meestal een blik vol onbegrip
en soms de wedervraag: Waarom
Uit het verdere gesprek blijkt dat de
meeste mensen in deze Duitse stad
weinig of geen problemen hebben
met de aanwezigheid van Amerika
nen. Sterker nog: voor de welvaart
van de streek zijn ze onmisbaar.
Dat ruim veertig jaar geleden de
Duitsers en de Amerikanen als vij
anden tegenover elkaar stonden, is
in Kaiserslautern niet te merken.
Integendeel.
Slechts het lawaai van vliegtuigen zit
een aantal mensen behoorlijk dwars.
Maar de Amerikanen zelf kunnen geen
kwaad doen. Ze zitten er overigens ook
al zo'n veertig jaar. De inwoners van
Kaiserslautern, die na de oorlog werden
geboren, weten niet beter of de Amerika
nen, zwart en wit, met of zonder camou
flagepak, behoren tot het normale straat
beeld. Vandaar ook de tekenen van on
begrip als er vragen over Amerikanen
worden gesteld. Men beschouwt hun
aanwezigheid allang niet meer als uitzon
derlijk.
Het zou eerder uitzonderlijk zijn als ze
er niet waren. In dat geval zou het voor
Kaiserslautern en omgeving een enorme
financiële ramp betekenen. Want op de
bases en Amerikaanse kantoren, instel
lingen en woongebieden werken zo'n
20.000 Duitsers. De Amerikanen funge
ren daardoor als de grootste werkgever
in de streek. Daarnaast kopen de Ameri-
Duitse Markaan goederen in de streek.
Kaiserslautern heeft voor veel Neder
landers een bekende klank. Je komt er op
weg naar vakantielanden als Italië en
Zwitserland via de autobaan bijna langs.
De stad ligt wat ten noordwesten van
Karlsruhe. AJ op de autobaan merk je
dat er veel Amerikanen in de bnurt zit
ten. Er rijden veel meer grote Ameri
kaanse wagens met dito nummerborden
rond dan elders op de vakantieroute.
Van de autobaan af, op weg naar Kai
serslautern, wordt de Amerikaanse aan
wezighad geleidelijk nog meer merkbaar.
Kaiserslautern zelf lijkt in grote trekken
nog wel op een Duitse stad, maar dan
wel overgoten met een dikke Ameri
kaanse saus. 'Car rental', 'US-car sales
tax free', 'For sale, low cost*, "American
fried chicken' en talloze soorgelijke tek
sten staan broederlijk tussen de Duitse
reclameborden. Het Griekse restaurant
laat in Engels en Duits weten dat de zaak
tijdelijk gesloten is wegen ziekte van de
eigenaar. Een tatouagebedrijfje heeft
duidelijk alleen maar Amerikaanse klan-
ten, in de restaurants staan de gerechten
op de kaart in twee talen vermeld.
Vandaar ook dat in deze Duitse stad
nauwlettend tn de gaten worden gehou
den hoe Reagan het tekort op de Ameri
kaanse betalingsbalans wil oplossen.
Voor het VS-leger heeft dat al geleid tot
een personeelsstop; er wordt geen nieuw
personeel meer aangenomen. „Er zijn
nog geen ontslagen gevallen. Maar ik
vrees ervoor dat dit wel gaat gebeuren",
zegt Herbert Keller, chef-redacteur van
Die Reinpfaltz, een grote regionale krant
in Kaiserslautern.
Keiler volgt al heel wat jaren het wel
en wee van de Amerikanen op de voet.
Hoe het zit met de huisvesting van al die
Amerikanen? „De Amerikanen hebben
grote eigen wijken gebouwd. De Ameri-
k-sanse wijk Vogelweh hier is daar een
Kaiserslautern vaart wel
aanwezigheid Amerikanen
De Amerikaanse woonwijk bij Kaiserslautern. De Amerikanen hebben hier bijna alles:
scholen, kerken, winkels en noem maar op.
De Airbase Ramstein tijdens een open dag. Hier hebben veel Amerikaanse militairen
hun werk.
goed voorbeeld van. Ze hebben niet al
leen eigen wijken, maar ook eigen ker
ken, eigen scholen en winkels".
„Er zijn overigens ook veel Amerika
nen, die niet in de Amerikaanse wijken
wonen, maar een huis hebben gehuurd of
gekocht elders in de stad of in de plaat
sen rond Kaiserslautern.'Vanwege de
Amerikanen zijn er in de hele omgeving
duizenden nieuwe huizen bijgebouwd".
„De aanwezigheid van de Amerikanen
heeft voor de bevolking hier dacht ik niet
het gevolg dat ze meer moesten betalen
voor kopen of huren van een woning.
Wel wordt aan de Amerikanen voor het
huren van een huis meer geld
dan aaa Duitsers. Non
huurprijs hier vijf tot zeven DM per vier-
kante meter. Maar als Amerikanen ko
men, dan wordt al snel tien DM ge-
vraagd"
„Die hogere prijs is niet zo verwonder
lijk. De Amerikanen - en bij het huren
van huizen gaat het vooral om officie
ren - worden elke drie jaar overgeplaatst.
En als dan telkens het huis opnieuw
moet worden behangen en opgeknapt
mag je er best meer huur voor re'
Wat betekent dé aanwezigheid van de
Amerikanen verder in economisch op
zicht? Keiler legt uit dat de Yankees voor
het bevoorraden van de eigen winkels
veel spullen uit Amerika laten overvlie
gen. De prijzen daarvan zijn dan lager
dan de vergelijkbare producten in Duitse
winkels. Maar toch verkopen de Duitse
winkeliers nog aardig wat aan de over
zeese klanten.
Leren artikelen, porselein en souvenirs
vinden gretig aftrek. De garagebedrijven
hebben heel wat Amerikaanse klanten.
Niet verwonderlijk overigens. De Ameri
kanen kopen daar de auto's belastingvrij.
Ze zijn vooral geïnteresseerd in de duur
dere auto's, in Mercedes en BMW.
„Maar ook de goedkopere auto's gaan
wel, evenals gebruikte. Voor de Amerika
nen zijn de auto's hier goedkoop. Ze be
talen niet de veertien procent omzetbe
lasting", legt een garagehouder uit. Ook
op de ramen van zijn bedrijf hangt met
grote letters de tekst: Tax Free.
Herr Geyer, bedrijfsleider van porse
leinhuis Mack aan de Schillerplatz, is
best tevreden over de Amerikaanse klan-
zidie. Niet alleen vanwege zijn bedrijf,
maar voor de hele streek vindt hij de
aanwezigheid van de Amerikanen een
groot pluspunt. „Ze hebben wel eigen
winkels, maar de Amerikanen zijn
nieuwsgierig. Ze zien graag Europese
produkten en willen die ook kopen.
Vooral hebben ze belangstelling voor
spullen van goede kwaüteit. Daarnaast
eten ze graag Europese gerechten. De
restaurant doen daarom ook goede za
ken", meent Geyer.
Zijn winkel staat in het fraaie, uitge
breide winkelcentrum van Kaiserslau
tern. Het centrum ziet er welvarend uit.
Had het er zonder de Amerikanen ook zo
uitgezien „Dan was de omzet van de
middenstand in dit gebied veel lager ge
weest En dan zou ook het winkelcen
trum er minder groot en mooi hebben
uitgezien. Nee, we zijn hier blij met de
Amerikanen", is de mening van Geyer.
Bezorgen 70.000 Amerikanen de poli
tie niet handenvol werk Hoe zit het met
zaken als criminaliteit, drugsgebruik,
prostitutie en dergelijke? „We hebben
met de Amerikanen weinig problemen.
Zeker niet meer dan met Duitsers", ver
telt O. Jakob, Oberregierungsrat en
plaatsvervanger van de Polizeiprasident
en als zodanig een van de hoogste poli-
tiebazen in Kaiserslautern. Hoofdcom
missaris Wilhelm Klein, tevens belast
met de contacten met de pers, is het vol
ledig met hem eens.
Jakob: „De rustige situatie kennen we
al zu'n jaar of tien. Toen kregen we hier
In Kaiserslautern wordt goed verdiend aan de Amerikanen. Auto's kunnen er door hen
tax free worden gekocht. Vandaar dat veel auto-handels meer Engelse dan Duitse opschrif
ten dragen.
te maken met beroepssoldaten. Voor die
tijd was het wel anders. Toen hadden we
hier heel wat onrust en vechtpartijen.
Niet verwonderlijk overigens. Er waren
mensen bij, die uit Vietnam terugkwa
men. Ook waren er jongeren uit Ameri
kaanse staten waar alcohol verboden is.
En hier konden ze alcohol in overvloed
krijgen. Sommigen konden daar niet te
gen en werden vervelend".
Amerikanen krijgen van de politie van
Kaiserslautern beslist geen voorkeursbe
handeling. „We maken voor hen geen
uitzonderingen. Ze hoeven niet meer te
proberen dan de Duitsers zelf. Als ze bij
voorbeeld verkeerd parkeren, krijgen ze
ook een boete".
De Amerikanen hebben behalve met
de Duitse politie ook te maken met de
eigen MP. En als ze buiten hun boekje
gaan komen ze voor een eigen, Ameri
kaanse rechtbank te staan. „En die geven
veel zwaardere straffen dan de Duitse
rechtbank", voegt de Oberregierungsrat
eraan toe.
Het drugsgebruik ligt in Kaiserslau
tern niet hoger dan elders. De Amerika
nen hebben volgens de politieautoritei
ten daar weinig invloed op. „Er worden
weieens Amerikanen in verband met
drugs aangehouden. Maar Duitsers ook.
Het aantal gevallen ligt hier op eenzelfde
niveau als in een vergelijkbare stad elders
in Duitsland".
Major James Dilda, woordvoerder van
de luchtmachtbasis Ramstein, denkt er
hetzelfde over. „We hebben hier weinig
problemen. Natuurlijk gebeurt er wei
eens wat. In elke gemeenschap is dat het
geval", zo voegt hij eraan toe.
In het blad 'Kaiserslautern American',
het blad voor de Amerikanen in deze
streek, staat overigens het bericht dat de
politie kleine stripfiguren, gedrenkt in
LSD heeft gevonden. Gewaarschuwd
wordt voor het inslikken van die dingen.
Enkele dagen later worden al mensen in
verband met deze affaire aangehouden.
Er blijken Nederlanders bij te zijn be
trokken.
Het uitgaansleven van Kaiserslautern
is op de Amerikanen ingesteld. De res
taurants houden terdege rekening met
het Amerikaanse publiek. En in de stad
tref je tal van nightclubs aan. Met een er-
oscenter wordt het behoeftenpatroon
aangevuld. Of dat Eroscenter speciaal is
ontstaan in verband met de aanwezig
heid van de Amerikanen. „Nee", zo
wordt snel ontkend. „Ook Duitsers kun
nen er terecht".
Ofschoon op dat gebied de Amerika
nen en Duitsers niet zo eenkennig zijn,
zijn de sociale contacten tussen de twee
groepen niet zo groot als je bij het zien
van de bonte mengeling op straat zou
denken. „Er zijn contacten tussen Ameri
kanen en Duitsers, maar bij de Amerika
nen komen je daarvoor voornamelijk of
ficieren tegen. De soldaten bemoeien
zich weinig met Duitsers. Dat komt on
der meer ook omdat weinig Amerikanen
Duits spreken. Ze doen over het alge
meen geen moeite om Duits te leren",
meent Keiler.
Van de andere kant spreken tal van
Duitsers goed tot redelijk Engels. Vooral
middenstanders, maar die moeten dan
ook wel in die taal hun spullen aan de
man kunnen brengen.
Major James Dilda ziet het wat anders
dan Keiler. Hij is over de contacten tus
sen Amerikanen en Duitsers best tevre
den. Amerikanen sporten samen met
Duitsers. Een Amerikaans voetbalelftal
speelt zelfst in de Duitse competitie mee.
Verder zie je ook Amerikanen in Duitse
volleybal- en basketballverenigingen.
„Hier in Kaiserslautern merk je dat
groepen van twee verschillende nationa
liteiten heel goed met elkaar kunnen op
schieten. Ze kunnen goed samenwerken
en zorgen voor een goede samenleving",
merkt James Dilda op. De samenwerking
wordt door de Amerikaanse legerautori-
teiten ter plaatse gepropageerd. En het
mag ook geld kosten.
Trots wijst major Dilda bijvoorbeeld
op een gezamenlijke organisatie van
Amerikaanse en Duitse vrouwen, die
meetings en discussiebijeenkomsten op
touw zetten en geld inzamelen voor een
of ander goed doel. Zo werd onlangs een
fiks bedrag bijeen gegaard ten bate van
gehandicapten in Landstuhl.
In Woensdrecht en omgeving is bij tal
van inwoners een gevoel van angst te be
speuren. Angst, die te maken heeft met
de komst van de kruisraketten en met de
vraag: Is bij een nieuwe oorlog de vlieg
basis Woensdrecht vanwege de kruisra
ketten niet een van de eerste doelwitten
Als Woensdrecht zo'n eerste doelwit
is, dan hoort daar het gebied rond Kai
serslautern ook bij. Dit als gevolg van de
grote Amerikaanse gevechtskracht in
deze streek. Hoe zit het met de angst
daarvoor in Kaiserslautern en omgeving.
„Ik heb daarover nog niet nagedacht.
Ik geloof niet dat ze hier de Amerikaanse
bases durven aanvallen. Als ze dat doen,
dan ontstaan een wereldoorlog waarbij
alles wordt vernietigd. En dan maakt het
niet meer uit waar je zit. Je gaat er toch
aan", zegt een ober in een uitstekend
grillrestaurantje in het centrum.
Herbert Keller denkt dat er in 'zijn'
stad wel mensen zijn die bang zijn voor
het feit dat er in het Oostblok raketten
op Kaisserslautern staan gericht. „Men
praat er niet over, maar volgens mij heb
ben toch aardig wat mensen angst daar
voor", meent hij.
Vandaar dat er toch wat mensen zijn,
die tegen de aanwezigheid van Amerika
nen ageren. Het zijn er overigens maar
weinig. „Grote demonstraties zie je hier
niet. Geen demonstraties, zoals bijvoor
beeld tegen kernenergie. Aan de demon
straties doen hoogstens honderd of twee
honderd mensen mee. En velen van hen
prosteren dan nog niet eens tegen de
Amerikanen. Wel tegen het vliegtuigla
waai".
Amerikanen in het centrum van Kaiserslautern. Ze vormen door jarenlange aanwezigheid een niet
meer Jweg te denken element in het straatbeeld en zeker voor de winkeliers zijn ze onmisbaar.
- FOTO'S WALTRAUDLEPPLA
