Hoogleraar strafrecht bepleit afschaffing van strafwetgeving Smartegeld in ontwikkeling Vliegende bosbrandwacht Fan eysden MAANDAG 14 JUL11986 •ACHTERGROND1 tOKS vort leven "PCu& ca. c£a*ty6 - Strenger Opvallend Ingrepen Contact Aanpak C70\ HUIDARTS VEROORDEELD TOT TWEE TON Bèdragen DE UITSPRAAK van de Haarlemse recht bankpresident in kort geding baarde on langs tot in de internationale pers opzien. Een huidarts werd via zijn verzekerings maatschappij veroordeeld tot betaling van 200.000 gulden smartegeld aan een patiënte. En dat nog wel bij wijze van voorschot. Tot voor kort in ons land een ongekend hoog bedrag. Dr. mr. J. Sneep uit Bergen op Zoom trad op als advocaat van de benadeelde: een 56-jarige Haar lemse, wier aangezicht door ondeskun dig optreden van de huidarts, dermate werd geschonden dat ze in zeven jaar nauwelijks meer buiten durfde te komen. Een gesprek over het intense leed achter het smartegeld. Arrogant T47 |de meisjeslijven tot je ikking. De papieren omhulsels hin.1 _i van vlekkerig plakwerk t J Ite rijgsteken aan elkaar. D,i jS niet zo erg geweest als he| i intern feestje was geblevet l L de speelplaats of op het ga.l Ji vóór de school. Maar »J Igen naar de grote speel ïide in het stadspark. Datr le.l Vde ng een levendige wool Viwisseling op met mijn ijio.1 Jr, Want ik woui m'n mooisiJ fk aan odner het toneelkoJ ■um om tenminste als knj;.| leisje over te bhvjen, mocht dtl ■gen de boterbloem van mjj,| Pjf spoelen. Maar een prakiJ Vhe moeder kiest dan natuuj Ijk een oud jurkje, omdat sjl loorziet dat nat crêpe-papijT en kleurig spoor achterlaat. J Het werd inderdaad e Iverjarig en veel te kort k'J lingstuk met de garantie dl Siijn moeder achter het heljl lou staan met een wit bloesjf In de nieuwe zomerrok in hat ■as. Voor niks, zoals ze zei. TeJ leerste zou het niet gaan regel %ten. En ten tweede zou iedel len bij een fikse bui hard wel fennen, dat viel er niets te dat ten. Mijn wijze moeder kree ]gelijk - in alle opzichten. Hl Schoolfeest op de speelweil verliep onder een strakblauw Jhemel met stralende zon. Get ■regen dus. Maar ook geen dat Voor het stijf en stuntelig b ■wegen wat wij deden, het Izelfs het allernieuwste wooi| Idenboek nog steeds geen ter I in petto. Wat in de klas een aiój I veldboeketje had geleken, vil I buiten op het gras mét toef I schouwers uit elkaar tot n I groep zich schamende meisjl I met flarden kleur om zich heti Eén klaproos was al meteen {i I veld, omdat de draagster et 1 plas was wezen doen in de prill bosjes en daar haar rooi bloemblaadjes moest achterll ten. Maar zij kon tenminste v:| ronddartelen in haar blautl stippeltjesjurk, zodat familsl den aan de kant konden vts' roeden hoe onze act was t doeld. Wij bloemen kraakl en scheurden aan alle kan:| bij elke draai of armzwaai s uit angst voor totale ontluisltj ring viel de een na de aadtt stil. Juf brak het dansje af e loodste ons naar het rozet prieel waar de verschnkkirl van ons af werd geknipt en p scheurd. „Jammer, meisjes, li spijt me." Ik hark het afgemaaide ïl bij elkaar. Verlepte madeliell kijken mij met witte vervl tende gezichtjes aan. „Ja"" meisjes, het spijt me." Biiiiiimmiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuii Dit staat op vele plaatsen opgetekend maar niet zusterskens antwoord: Een vroom gebed gaat nooit teloor en ik bid er zelf ook dagelijks voor. Voltaire had geen zin meer om stervend nog te dichten. Het laatste wat hij zag in dit zijn aardse leven was het plotseling opvlammen van de olielamp naast zijn sterfbed toen iemand het raam open zette. Hij kreeg een bang voorgevoel en sprak als laatste woorden: "O, Jee, nou al vlammen!" Een nieuwe regering een oud geluid: De doffe plof van de roje duit 't ete& ievettó Het geheim des levens kort weergegeven: Je moet er eenvoudig j mee leren leven. Door Jan van de Ven DE WET schept de mis dadiger. Om van de misdadiger af te komen moeten we de wet af schaffen. Een even ont hullende als eenvoudige stellingname van Louk Hulsman in zijn boek 'Afscheid van het straf recht'. De titel is voor tweeerlei uitleg vatbaar. In de eerste betekenis houdt 'Afscheid van het strafrecht' opheffing van dat recht in. En in de tweede: Hulsman heeft er iets mee en neemt er af scheid van. Beide kloppen. Hulsman heeft als hoogle raar 22 jaar strafrecht gedo ceerd aan de Erasmus-uni- versiteit. Al die tijd was hij er een voorstander van de strafwetboeken af te schaf fen. En bij zijn afscheid laat hij een wetenschappelijke visie bij wijze van testament in boekvorm achter. Zijn vi sie is niet nieuw. Aan het be gin van deze eeuw werd al gepleit een einde te maken aan de misdaad door de strafbepalingen te schrap pen. argumenten aan om zijn pleidooi kracht bij te zetten. Met opleggen van straffen verdwijnt de misdaad niet. In tegendeel, cijfers tonen volgens Hulsman aan, dat zware misdaad constant blijft en bovendien een ge ring deel van het totaal uit maakt. Uitzitten van straf werkt niet heropvoedend. Gevangenissen worden niet ten onrechte leerscholen voor criminelen genoemd. Kortom, de gemeenschap is niet gebaat bij veroordelin gen. Een ogenschijnlijk ge waagde visie, want de ge meenschap is een tolerante houding ten opzichte van criminelen beu. Gedurende tientallen jaren hebben we tenschap en rechters zich coulant opgesteld, de misda diger 'begripvol' menselijk benaderd. Nu redeneert men: het haalt niets uit. Bij gevolg verhardt men, mede onder druk van internatio nale agressie, de houding. Misdaad dient straf te wor den aangepakt. Opvallend aan het boek van Hulsman is het moment van verschijnen. 'Afscheid van het strafrecht' vraagt de aandacht in het jaar, dat de herdenking 100 jaar natio nale strafwetgeving plaats vindt. Iedereen die ermee te maken heeft, uitgezonderd misschien degenen die straf hebben opgelegd gekregen, maken zich op plechtig aan de herdenking mee te wer ken. Iedereen behalve Huls man. Hij getuigt van zijn af schuw, neergelegd in de poc- ketuitgave van Unieboek bv en in een eerbiedwaardig, door 32 juristen geschreven monument. Hulsman voert een reeks Helemaal fout, aldus Hulsman. Strengere straffen halen niets uit. Net zo min als een coulante benadering van de delinquent, tot uiting komend in onder andere lichte of alternatieve straf fen. Het hele systeem moet om. Zolang structuren bepa len wie in dé selectie uitein delijk tot gedetineerde wordt bestempeld, zolang mensen in een onmenselijk proces verstrikt raken, zal er niets veranderen aan het gezwel, dat de samenleving zo graag wil wegsnijden. Binnen die structuren werken weliswaar ambtena ren, maar die treden op na mens 'iets', zijn niet persoon lijk verantwoordelijk. Zelfs als zij een delinquent vrien delijk benaderen. Hij die wordt onderworpen aan de structuren .(politie, rechter- naliteit? Voor deze categorie kan eveneens een civielrech telijke 'wraak' worden be dacht. Als bedrijven buiten het boekje gaan, kan de overheid in zo'n geval privi leges onthouden. De dreiging van onthouding of intrek king van vergunningen zal voldoende zijn om misstap pen te voorkomen. Professor Louk Hulsman lijke macht, gevangeniswe zen) ondervindt de gevolgen van een onpersoonlijk sys teem, een zielloos mecha niek. Hij ervaart dat alles als nodeloos pijnlijk, onterend en tevens niet persoonlijk aansprekend. Een straf kan pas als zo danig worden aangevoeld, zo redeneert Hulsman, als er contact bestaat tussen be trokkenen. Echte straf is een overeenkomst tussen partij en. Benadeelde en dader die nen een misgreep uit te pra ten, elkaar na een gesprek de hand te kunnen drukken. In het huidige systeem spelen benadeelde en dader geen enkele rol. Zodra het ambte lijk apparaat rolt, hebben beiden het nakijken. Uitzonderlijk vindt Huls man zijn opstelling niet. Er zijn toch culturen, waarin wel misdaad maar geen strafrecht bestaat. Nu en in het verleden hebben mensen uit die strafrechtloze samen levingen in een geweldloze persoonlijke confrontatie genoegdoening gegeven en gekregen. Waarom dan niet ook in de onze. We hoeven toch niet te blijven hangen aan de erfenis van de mid deleeuwse scholastiek? Er zijn verschillende mo gelijkheden om op een mis greep in te gaan. Hulsman in zijn boekje: Vijf studenten leven samen. Een van hen stort zich op de televisie en vernielt deze. Ook gooit hij wat borden stuk. Reactie van de anderen: 1/ het huis uit met die vent; ik wil hem niet meer zien, 2/ hij zal de schade moeten vergoeden, 3/ hij moet naar een psychia ter, en 4/ onze gemeenschap - foto levien willemse is fout, laten we onszelf on der de loep nemen. Het van kracht zijnde sys teem gooit iemand uit de sa menleving. Hulsman staat een vergoeding van de schade voor. Vele vormen van civielrechtelijke ge noegdoening zijn denkbaar, maar hoe vergoedt iemand schade na een moord? In zijn reeks voorbeelden verhaalt Hulsman over een cultuur, waarin een moordenaar al werkend de plaats inneemt van zijn slachtoffer. Om de nabestaanden geen mate riële schade door het verlies te laten oplopen. En de witteboorden crimi- Bij verandering van onze structuren hoeven de ingre pen niet pijnlijk te zijn. Poli tie werkt aan regulering van conflicten, het openbaar mi nisterie gaat op in de rech terlijke macht, de rechter lijke macht begeeft zich vol ledig in de civielrechtelijke conflictoplossing. Wat we niet meer nodig hebben zijn gevangenissen. Het perso neel daarvan krijgt gemak kelijk een taak in het maat schappelijk werk (tevens verbetering van aanzien). Geld dat niet meer in ge vangenissen verdwijnt, kan dan worden gebruikt voor voorzienigen ter opvang van jeugd, werklozen. Groepe ringen, die nu - aldus Huls man - door verveling op de nominatie staan in het justi tiële circuit te worden opge nomen. Hij schat, dat voor de komende jaren 1200 miljoen gulden in gevangenissen worden geinvesteerd. Het kan ook (henen om conflict- vermijdende maatregelen te nemen. Opheffen van het wetboek van strafrecht is dus het op heffen van de misdaad. Want niets is strafbaar zon der voorafgaande wettelijke bepaling. En niets is zo ver anderlijk als de mens. Zijn er in het verleden al niet tal loze strafbepalingen uit het wetboek verdwenen? (er zijn er overigens ook bijgeko men) Waarom dan niet alles van tafel geveegd? Hulsman heeft in zijn re denatie geen oplossing voor het maatschappelijk gevoe len. Ambtenaren binnen verkokerde structuren zijn afhankelijk van het collec tieve bewustzijn, dat door politieke partijen wordt uit gedragen. De politiek - als wetgever - gaat pas tot ver andering over als er een waarneembare behoefte be staat. Omturnen van het col lectieve bewustzijn, zo men wil: mentaliteitsverande ring, lijkt geen eenvoudige opgave. Temeer niet, omdat 'men' op dit moment voor stander is van een straffer beleid. Bovendien, wat heeft het voor zin alleen voor Neder land de straftoedeling in de civielrechtelijke sfeer te trekken als de misdaad toe nemend internationaal wordt. Een probleem, dat wel door Hulsman wordt on derkend. Tijdens zijn hoog leraarschap heeft hij onder andere binnen Europa in tal van fora zijn ideeën uitge dragen. En hij stond daarin niet alleen. Zelfs de Raad van Europa heeft zich enkele jaren geleden gebogen over een rapport, waarin het op heffen van de strafwetge ving wordt bepleit. Verwerkelijking van Hulsmans ideaal zou in gro ter verband zin hebben, maar waar voor eigen land een omwenteling al utopisch lijkt, zal een Europese om wenteling nog verder in het verschiet liggen. Dan in de marge wat sleu telen? Hulsman: „Wanneer we echt iets willen verande ren, is het niet genoeg om de omstandigheden te verbete ren waarin de gedetineerde zich bevindt. De gevangenis veranderen, alleen de ge vangenis, betekent werken vanuit een onveranderde po sitiebepaling, werken in een doodlopend perspectief." 'Afscheid van het strafrecht' (pleidooi voor zelfregule ring), Louk Hulsman, Unie boek bv. Door Henk Boot SMARTEGELD. De me dische stand in de Ver enigde Staten huivert bij het horen van de term, als we de krante- berichten tenminste mogen geloven. Het lijkt soms of de rechtbanken in het land van Oom Ronald zonder slag of staat miljoenen uitke ren aan mensen die zich door artsen of media be nadeeld voelen. Die schijn bedriegt. Want ook aan de overkant van de oceaan moeten slachtoffers vaak kei hard en langdurig pro cederen eer hun 'beulen' voor (im)materiële schade in de beurs moe ten tasten. „Bovendien wordt er in de berichten vaak ten onrechte de term smartegeld ge bruikt. Vonnissen van mil joenen dollars die aan kla gers betaald worden, hebben slechts ten dele betrekking op smartegeld voor immate riële schade. Er is dan ook gekeken naar inkomstender ving, naar de proceskosten en naar de honoraria van de advocaten, die daar op dertig tot vijftig procent van het uitgekeerde bedrag kunnen liggen". Desondanks springen de Verenigde Staten eruit met hun smartegeld-claims. Op Amerikaanse toestanden zit men in ons land zeker niet te wachten, beweert dr.Sneep. „Het komt daar voor dat specialisten bepaalde risico volle operaties niet eens meer durven uitvoeren. De smartegeld-claims zijn er te hoog. Dat is het gevaar dat er aan vastzit", stelt Sneep. In ons land valt het verge leken met daar met de hoogte van die smartegeld- uitkering nog best mee. Hoe- wel...als we de 'smartegeld- tabellen' erop na slaan ko- rnen we een soort tariefstel ling tegen. Anders kun je het moeilijk nemen. Normbe dragen die worden uitge keerd als het causale ver band tussen de schuld en de schade tenminste kan wor den aangetoond. Dr. mr. J. Sneep uit Bergen op Zoom: „Sommige assuradeuren rekken smartegeld- kwesties lang om benadeelden van verder procederen af te laten zien". - fotodestem/dickdeboer' vrouw te blijven. In 1968 liet zij zich behandelen voor een puistje aan haar neus door een Haarlemse huidarts. Die deed dat zo grondig verkeerd (hij verzweeg de verontrus tende diagnose, schreef de verkeerde zalf voor en begon later op eigen houtje ten on rechte een röntgentherapie) dat haar halve gezicht weg teerde. Een beroep bij het Centraal Medisch Tuchtcol lege tegen een berisping door het medisch tuchtcollege verloor de huidarts in 1982. In 1984 startte dr. Sneep een procedure bij de Haarlemse rechtbank voor een schade loosstelling door de arts, die verzekerd was bij de AMEV. In het tussenvonnis in fe bruari van dit jaar oordeelde rechtbank dat de huidarts inderdaad onzorgvuldig had gehandeld en stelde voor nog enige deskundigen te raad plegen. Tegen dat vonnis ging de AMEV in beroep. „Daarmee probeert men we derom de zaak te traineren. Zo'n zaak valt eindeloos te rekken door de verzeke ringsmaatschappij. De cliënt is daarvan de dupe, terwijl er al zoveel pijn is geleden", aldus Sneep. Omdat de lichamelijke toestand van de vrouw, der mate is verslechterd dat en kel een behandeling in een Parijse kliniek nog hoop biedt, spande dr. Sneep dan ook een kort geding aan waarin hij een voorschot van 2 ton op de totale schadeloos stelling vroeg om de behan delingen te kunnen betalen. Voor een kneuzing, her senschudding of schaafwon den kan van 250 tot zo'n 2500 gulden worden uitgekeerd. De bedragen lopen op naar mate bij een ongeval of inci dent het letsel zwaarder is. Wiens persoonlijk leven blij vend veranderd of invalide raakt bijvoorbeeld vanwege bet functieverlies van een arm of been of door ernstige brandwonden, kan in een bogere categorie van 70 mille ">t 1,5 ton schadeloosstelling vallen. Zo kan voor een zo genoemde 'dwarslaesie' met blijvende verlamming aan ,5: onderlichaam kan circa iau.000 gulden worden uitge keerd aan smartegeld. „Smartegeld is een zaak die sterk in ontwikkeling is. Mensen worden steeds mon diger, de rechtshulp speelt er ook meer op in. In feite zijn de bedragen die we in Ne derland toekennen aan slachtoffers van bijvoor beeld mishandeling of me disch falen slechts een hele kleine bijdrage in het imma teriële leed van iemand", al dus 'dr. mr. Sneep. Hij slaagde er met medewerking van de Haarlemse recht bankpresident mr. H. van den Haak in om de boven grens van het smartegeld voorlopig op te krikken tot 200.000 gulden, waar de ver zekeraar met 25.000 gulden het leed voor eens en voor altijd probeerde af te kopen. Specialisten zijn verze kerd voor onzorgvuldig op treden. Voor een patient evenwel naar de civiele rechter- de arrondissments- rechtbank- kan stappen om de behandelend geneesheer te dagvaarden vanwege een onrechtmatige daad, komt meestal het medisch tucht college er aan te pas. Een aangevallen medicus kan overigens altijd nog bij het Centraal Medische Tucht college te Utrecht in beroep gaan tegen een hem onwel gevallige uitspraak van het tuchtcollege. „Die disciplinaire weg langs deze tuchtcolleges moet eigenlijk altijd worden afgelegd voor het verkrijgen van bewijs. Anders verwijst de rechter er wel naar". In een aantal gevallen waarin nalatigheid is vastgesteld wacht een arts een beris ping, in het ergste geval schorsing plus publicatie daarvan in de medische bla den. Daarmee hoeft de bena deelde patient echter geen genoegen te nemen. Komen klager en arts namelijk niet tot een vergelijk, dan staat de weg naar de civiele rech ter open. Als de benadeelde tenminste nog moed, energie en geld heeft om er een rechtszaak van te maken. „Wordt een arts gedagvaard, dan neemt de juridische af deling van de verzekeraar het van de arts over. Dan krijg je de ongelijkheid van de benadeelde die het moet opnemen tegen de verzeke ringsadvocaten die full time voor zo'n maatschappij wer ken en er ook in gespeciali seerd zijn", schetst dr. Sneep de volgende hindernis in de langdurige race naar ge rechtigheid. Hoe lang zo'n procedure kan duren weet hij uit eigen ervaring. Om bij het voor beeld van de Haarlemse me- De AMEV blijft ondanks andersluidende uitspraken van het medisch tucht col lege het Centraal Medisch Tuchtcollege, het tussenvon nis van de rechtbank en het kort geding-vonnis bestrij den dat de huidarts een ver wijt te maken valt. De Haar lemse rechtbankpresident oordeelde echter da.t een voorschot van 37 procent op de totale schadeclaim van 539.573 gulden in dit geval billijk was. „Voor de vast stelling van die schadeclaim is een ter zake deskundig ex pertise-bureau geraad pleegd. In dergelijke geval len noodzakelijk, want je kimt je als advocaat in zo'n geval geen uitglijders per mitteren", aldus de Bergse raadsman die van de opstel ling van de AMEV 'onstel- lend arrogant en dom vindt'. „Ik krijg soms de indruk dat sommige assuradeuren zoals de AMEV erop uit zijn om de zaak zolang te rekken dat cliënten van procedures af zien. Door de uitspraak van de Haarlemse rechter hoop ik echter dat de verze keringsmaatschappijen er achter zijn gekomen dat tijdsverloop in dit soort kwesties niet meer hun vriend is, maar zich ook te gen hen kan keren" aldus dr. Sneep, die hoopt dat de ver zekeraars voortaan sneller proberen'tot een minnelijke schikking te komen omdat ze anders in kort geding tot een voorschot-betaling kunnen worden veroordeeld. HET patrouilleren met vliegtuigen om bos branden op te sporen heeft in de afgelopen tien jaar een grote vlucht genomen. Bleef deze surveillance aan vankelijk beperkt tot de Veluwe, later kwamen daar Drenthe, de regio Eindhoven en de Utrechtse Heuvelrug bij. Dit 'jaar neemt Overijssel er een proef mee. De patrouille van uit de lucht heeft zich daarmee uitgestrekt tot bijna de helft van Ne derland. Met de luchtsurveillance is in 1977 op de Veluwe als experiment begonnen. Re den was een grote bosbrand, een jaar eerder In de omge ving van Arnhem. De brand weer wilde weten of dit soort calamiteiten kon worden voorkomen door kwetsbare natuurgebieden vanuit de lucht in de gaten te houden. Een jaar later werd besloten tot een defintieve opzet. „Je kunt zeggen dat het surveilleren in de lucht in derdaad preventief is geble ken... De mensen zijn voor zichtiger met vuur als ze merken dat er voortdurend op hen wordt gelet. Dan gooien ze die sigaret niet zo gemakkelijk meer weg in het bos of op de hei", zegt D. Lekkerkerk, één van de waarnemers van de brand weer voor de Veluwe. Zijn stem komt nauwelijks boven het motorgeluid van de Cessna 172 PH PVG uit Het getrainde oog van de brand weerman tast vanaf 300 me ter hoogte de horizon af. De vele tientallen vierkante ki lometers bos en landbouw gebieden glijden onder ons door. Het zicht is door de nade rende weersomslag af en toe niet meer dan hooguit twee kilometer. „Normaal is het acht tot tien kilomter. Nu hangen er wolken. Er zou best eens onweer kunnen ko men", laat piloot J. van Snippenburg weten. Dit vooruitzicht baart hem al lerminst zorgen, want vro lijk fluitend maakt hij een scherpe bocht boven een voederplaats van wild. Zwij nen en hun jongen doen zich juist tegoed aan de lunch. Het motorgeronk van de Cessna laat de dieren koud. Van Snippenburg is in dienst van Special Air Servi ces, het luchtvaartbedrijf in Teuge dat alle patrouille- vluchten voor de bosbrand- weer in Nederland uitvoert. De bemanningen hebben voortdurend radiocontact met de diverse regionale brandweercentrales. Die kunnen 'bluseenheden naar de vanuit het vliegtuig door gegeven plek sturen. Geldt er voor het hele land gevaar voor bos-, heide- of veen branden, dan zijn er tegelij kertijd zeven vliegtuigen in de lucht. Het vliegbedrijf uit Teuge huurt dan extra vliegtuigen van vliegscholen om aan de vraag van de brandweer te voldoen. Staatsbosbeheer en de bosbrandweer bepalen wan neer er wordt overgegaan tot luchtsurveillance. De brand weer op de Veluwe roept hiervoor sinds kort de hulp van hoogwaardige appara tuur in. Hier wordt informa tie in gestopt over de tempe ratuur, luchtvochtigheid, de weersverwachting en het aantal recreanten. Na ver werking van die gegevens geeft de computer aan hoe groot het bosbrandgevaar op dat moment is. Het risico van brand is niet in alle regio's op een be paald tijdstip even groot. Dit is niet alleen een gevolg van de verschillendende weers omstandigheden, maar het kan ook te maken hebben met het karakter van natuur en landschap. Zo wordt er in het vroege voorjaar vooral gevlogen boven de veenge bieden in Drenthe. De vorst heeft de grond vaak kurk droog gemaakt, wat de kans op veenbrand groot maakt. „In de zomer zijn we naar verhouding het meest actief boven bosrijke streken", al dus piloot Van Snippenburg op 300 meter boven de Velu we. Controle in dit gebied is vooral daarom zo belangrijk omdat er grote aaneengeslo ten bossen zijn. Het zijn complexen van vele vier kante kilometers. Als er brand uitbreekt bestaat het gevaar dat er veel natuur wordt verwoest. Het zicht is inmiddels ver beterd, want de dreigende wolken zijn goeddeels uit elkaar gewaaid. In zuide lijke richting is het rond de autosnelweg Al nog wat hei ig, maar nagenoeg het hele noordelijk deel van de Velu we, tussen Apeldoorn, Nun- speet, Oldebroek, Harder wijk, Putten en Epe is te overzien. Binnen tien minuten kan het vliegtuigje op een plaats zijn waar de bemanning iets verdachts heeft gesigna leerd. „Kijk", zegt brand weerman Lekkerkerk, „daar, het lijkt een enorme brand, maar het is opstui vend zand. Dit verschijnsel wordt veroorzaakt door ge vechtsvoertuigen." Nauwe lijks enkele minuten later is de luchtpatrouille boven de bewuste plek. Lekkerkerk heeft gelijk: tanks ploegen in het rulle zand voort, omge ven door een immense stof wolk. „Het stof kan wel een hoogte van 100 meter berei ken," meldt Van Snippen- burg. Hij laat de Cessna zak ken en wappert met het vliegtuig om de militairen te groeten. Even later lijkt er weer een begin van brand te zijn ontdekt. Terwijl we er met een, snelheid van rond de 130 kilometer per uur naar toe vliegen weet Lekkerkerk al nagenoeg zeker dat het an dermaal loos alarm is. Nu gaat het om een berege- ningsinstallatie in een wei land. De schokbewegingen van het vliegtuigje worden in tussen heviger. Het lijkt erop of we over een zandweg met hier en daar flinke keien gaan. Van Snippenburg legt uit dat die turbulentie een gevolg is van het felle zon licht. De ervaren piloot wordt er warm noch koud van. Hij schenkt een beker koffie in. De vlucht gaat over cam pings, bungalowparken en villa's die bijna verscholen in het groen staan. „De men sen kunnen zeer onvoorzich tig zijn. Denken vaak niet na bij wat ze doen welk risico ze lopen. Pas nog was er iemand rommel aan het ver branden in de tuin. Midden in een gortdroog bos kan dat natuurlijk niet. Dan melden we dat aan de centrale. Die zorgt ervoor dat de mensen de vlammen doven", vertelt Lekkerkerk. Hoelang de vliegtuigen voor het opsporen van van bosbranden in de lucht zijn en welke route ze afleggen wil de brandweer niet kwijt. Lekkerkerk: „We proberen het verrassingseffect zo groot mogelijk te doen zijn. Met die aanpak hopen we vooral pyromanen af te schrikken. Het is nu eenmaal een gegeven dat nogal wat bosbranden worden aange stoken." Het surveilleren vanuit de lucht is verre van goedkoop, erkent directeur G. Klaver van Special Air Services. Maar per saldo vallen de kosten volgens hem mee, on der andere omdat het toe zicht van brandtorens komt te vervallen. Het gaat om tientallen posten waarvan de bemanning ook het no dige kost. Daar komt nog bij dat dank zij de luchtpa trouille onnodig of met te veel materieel uitrukken door de brandweer wordt voorkomen. Vroeger kwam het nogal eens voor dat er na een brandmelding de brand weer op pad ging naar wat één of andere stofwolk bleek. Nu kan de bemanning van een vliegtuig snel naar een verdacht verschijnsel gaan om te zien of er inderdaad van brand sprake is. Ook het bepalen van de juiste plek is een voordeel van de luchtsurveillance. De brandweer kan zo snel ter plaatse zijn en een brand in de kiem smoren. Tijdens het blussen van een brand in de natuur is de aanwezigheid van een vliegtuig eveneens zinvol. Regelmatig geeft de waarnemer vanuit die hoge positie door welke kant het vuur uitgaat. De bluseenhe den spelen daar op in. „Er ontstaat zo een goed samen spel dat veel ellende kan voorkomen", aldus Klaver. Veel uitbreiding van deze luchtsurveillance verwacht hij niet meer. Nieuwe moge lijkheden liggen er eventueel nog in Brabant en Limburg. (ANP)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 5