even..i
UITBLAZEN
Tsjernobyl-effect ebt maand na verkiezingen alweer weg
Draait beroepsmilitair op voor bezuingingen?
\VNG TEL
jein<
Brandwee
loopt uit
[Euthana
[steeds k
Eureka: Fraaie volzinnen en luchtbalonnen
Ander beeld
Mevrouw de
Majesteit
JU
'INHERENT VEILIGE REACTOR' KOMT COALITIE GOED VAN PAS
VERLOOP BIJ PERSONEEL DEFENSIE MOMENTEEL AL ERG GROOT
EUROPESE BEDRIJVEN ZIJN VOORALSNOG OP ZICHZELF AANGEWEZEN
DESTEMCOJ
WIM KOCK
ZATERDAG 5 JUL11986
ACHTERGROND
|- ZATERDAG 5 JUL1198
TWEE ERNSTIG GEW
INUPELS ZINSPEELT
PRINS Bernhard heeft
vorige week de leef
tijd der sterken be
reikt. Je kunt het hem aan
zien, al heeft hij zijn
slanke gestalte weten te
bewaren. Hij oogt te oud
om nog iemand te kunnen
misleiden door het aan
trekken van een admiraals- of
generaalsuniform. Alleen al
daarom zal hij het ook niet
doen. Hij wil hoogstens nog in
een uniform begraven worden,
zo vertrouwde hij tv-intervie
wer Jaap van Meekren toe. Het
leek mij een grapje.
Hoe teer dat punt van Bern-
hards uniformen nog ligt bleek
uit de reacties van de politici
Joop den Uyl en Henk Vrede-
ling. Trouwens ook bij de prins
zelf. Tegen Van Meekren had
prins Bernhard gezegd dat nie
mand hem kon verbieden een
uniform te dragen. Fout! riep
Den Uyl. Het is hem door ons
kabinet verboden en die maat
regel mag niet ongedaan wor
den gemaakt. Ik ben het hem
zelf op paleis Soestdijk, in zijn
eigen werkkamer, wezen vertel
len, voegde Vredeling, destijds
minister van Defensie onder
premier Den Uyl, eraan toe.
Alle kranten meldden dat.
Prins Bernhard en de Rijks-
Voorlichtingsdienst lieten het
er niet bij zitten. Het heet nu
dat de prins, als eervol ontsla
gen opperofficier, het wettelijk
recht heeft bij gelegenheid het
uniform aan te trekken, zoals
hij dat deed, na overleg met
premier Van Agt overigens, bij
de begrafenis van lord Mount-
batten. Om hem dat recht te
ontnemen zou niet minder dan
een Koninklijk Besluit nodig
zijn. nodig.
Vredeling pruttelde nog wel
dat het eervol ontslag de prins
slechts op 'rechtspositionele
gronden' werd verleend, maar
eervol is eervol volgens de rege
ling. Punt dus.
Het ziet er nu naar uit dat
Vredelings tocht naar de prin
selijke werkkamer een loos ge
baar is geweest. Of er is een
halve maatregel genomen. In
tussen blijkt het 'uniformver-
bod' ook na tien jaar nog uit
stekend te kunnen functioneren
als stemmingmakertje. De vra
gen van Van Meekren, de ant
woorden van de prins, de on
middellijke reacties van Den
Uyl en Vredeling tonen het
aan. Evenals trouwens het de
monstratief dragen van met an
jers en medailles versierde
blauwe blazers door hoge oud
gedienden die in elk geval ge
rechtigd zouden zijn geweest
het uniform te dragen op het
varjaardagsfeest van de oud-In-
specteur Generaal van de
Krijgsmacht.
Het is mij ontgaan bij welke
gelegenheid koningin Beatrix
zou hebben gezegd dat zij met
Majesteit wenst te worden aan
gesproken. Ik neem aan dat ze
het inderdaad op z'n minst
heeft laten doorschemeren
want ik heb in verschillende
kranten ingezonden brieven
zien staan van mensen die zich
er verschrikkelijk over opwon
den. Voorspelbare reacties als
'niet meer van deze tijd' en zo.
Een van die mensen, de Haagse
advocaat mr. B. Schwanebeck,
richtte zijn brief niet aan een
krant, althans niet in eerste in
stantie, maar aan het adres
waar zo'n reactie wezen moet:
bij Hare Majesteit zelf. Niette
min kwam zijn brief ook te
recht in het Algemeen Dagblad,
wat voor mij reden was om
even in het telefoonboek na te
zien of de naam Schwanebeck
wel echt bestaat. Hij bestaat.
De naam en ook de advocaat.
Mr. B.J.J. Schwanebeck.
De advocaat schreef de ko
ningin: „wie de klok terug wil
zetten wekt slechts hilariteit."
Hij herinnert in zijn brief aan
een bezoek dat hij en enkele
mede-studenten in 1950 aan
koningin Juliana brachten.
„Ons werd toen op het hart ge
drukt", schrijft hij, „dat uw
moeder er de voorkeur aan gaf
met mevrouw te worden aange
sproken." Hij vraagt de koning,
die in 1950 nog een kind van 12
was, of ze het niet paradoxaal
vindt dat zij 'de pretentie heeft
om met majesteit te worden
aangesproken'. Volgens Schwa
nebeck bestaan majesteiten
eigenlijk alleen nog in kinder
sprookjes. Volg toch het voor
beeld van uw moeder, zo spoort
hij de koningin aan.
Het is een wat eigenaardige
redenering. Nadoen wat Ju
liana 36 jaar geleden al deed; is
dat niét de klok terugzetten?
Was Beatrix echt progressief
dan zou ze tegen iedereen zeg
gen: „Hallo. Zeg maar Bea."-
Alleen al te spreken van 'de
klok terugzetten'. De klok die
Schwanebeck bedoelt heeft dui
zend wijzers die evenveel tijden
aanwijzen. Alleen van .de slin
ger valt nog iets wijs te worden.
Die zwaait heen en weer en
komt telkens terug op hetzelfde
punt. Wat hebben we alleen al
in de laatste 36 jaar niet van de
rommelzolder en uit de oude
doos gehaald om het weer op te
poetsen en hoogst modem te
noemen?
Bea is het meisje uit de
straat en mevrouw is de buur
vrouw. Beatrix is koningin.
Ook koninginnen zijn buiten de
sprookjesboeken zeer schaars
en daarom mag ze zich van mij
gemst majesteit laten noemen.
Onze carnavalsprins spreek ik
ook aan met 'hoogheid', zodra
het protokol dat verlangt. Daar
heb ik absoluut geen moeite
mee al weet ik dat hij eigenlijk
Kees heet en bij de belastingen
werkt.
Bovendien: wie weet is ko
ningin Beatrix wel een trend
setter en is het voor we het we
ten weer bon ton om te spreken
van excellenties en edelacht-
baren, weledelgestrengen en
hoogedelgeborenen. Ik zei het
al: we hebben al zoveel uit de
oude doos gehaald.
llllllllllllllillllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllMlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllillifT
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes,
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 4023,4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand.
f 1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties® 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINA
Door Frans Boogaard
DE wereld hield de
adem even in toen eind
april de eerste berichten
over een kernramp 'er
gens in de Sovjet-Unie'
doorkwamen. Geruch
ten over meer dan twee
duizend doden deden de
ronde, en toen na een
paar dagen de wind
draaide pakte ook ons
landje zijn deel mee.
In Leidschendam kwam
een drukbezet coördinatie
centrum, politie-agenten
moesten plotseling het on
derscheid gaan leren tussen
melk- en ander rundvee, spi
nazie werd doorgedraaid en
sla en andere bladgroenten
moesten worden extra ge
wassen.
Ook politiek bleven de ge
volgen niet uit. Verklaarden
Lubbers en Van Aardenne
(Economische Zaken) tot da
gen na de ramp dat 'Tsjerno-
byl' geen consequenties
mocht hebben voor het Ne
derlandse bouwprogramma -
Van Aardenne toonde zich
daarin buitengewoon hard
nekkig - vlak voor de Kamer
zich ermee ging bemoeien
kwam in ieder geval Lub
bers, en onder druk van Win-
semius (Milieubeheer) ook de
rest van het kabinet, daar
toch op terug.
Dezelfde avond nog, daags
voor Hemelvaartsdag, dien-
Lubbers
..snel vergeten..
- carpress
den Lansink (CDA) en
Braams (WD) een motie in,
die aandrong op 'een gron
dige analyse en evaluatie van
de kernramp' en 'herbezin
ning op de wenselijkheid en
mogelijkheid van de toepas
sing van kernenergie in Ne
derland'.
Politiek een gouden greep.
De oppositie werd hierdoor
alle wind uit zeilen genomen,
en zag niet langer kans munt
te slaan uit de kernramp.
De coalitie was ermee uit
de politieke problemen, zon
der er beleidsmatige voor te
rug te krijgen: de evaluatie
en herbezinning kunnen
makkelijk worden afgerond
vóór maart '87, het tijdstip
dat als 'deadline' geldt voor
een beslissing over nieuwe
kerncentrales.
Intussen werkt 'Tsjerno-
byl' door. Niet alleen in de
Oekraïne, maar ook in Ne
derland. De Bestuurlijke
Coördinatie Groep (BCG), via
wie alle maatregelen werden
genomen, blijft nog actief tot
medio november.
Volgens het 'werkplan af
wikkeling Tsjernobyl' dat
Winsemius kort geleden naar
de Kamer stuurde - en dat,
maar dat zal toeval zijn, het
zelfde Kamernummer heeft
als de stukken over de vesti
gingsplaatsen voor de
nieuwe kerncentrales - ne
men bestaande instanties de
dan nog resterende taken
over. Nu al beperkt de infor
matievoorziening zich nage
noeg tot reistips voor Oost-
blokgangers. Maar dat is dan
ook het minste van wat er
nog aan werk ligt.
Zo is de Kamer een bijna
voortdurende bemonstering
toegezegd van het oppervlak
tewater en grondwater in
drinkwatergebieden, vinden
er intensieve controles plaats
in de conservenindustrie en
moeten, gezien de langdurige
werking van sommige radio
actieve stoffen, tal van goe
deren die uit risico-gebieden
worden geïmporteerd nog
gedurende een lange reeks
van jaren extra worden ge
controleerd.
Nieuwe impulsen zijn ge
geven aan het internationale
overleg over waarschu-
wings- en rampenregelingen,
alsmede over de normstel
ling; de centrales in Dode-
waard en Borssele - waarvan
jarenlang bij God en vader
land is gezworen dat ze vol
komen veilig zijn - worden
opnieuw getemperatuurd. En
intussen vestigen, alsof er
niets is gebeurd, de twee par
tijen die straks het kabinet
Lubbers-II zijn parlemen
taire basis moeten geven, al
ongegeneerd hun hoop op de
'inherent veilige reactor'.
Naar deze computerge
stuurde variant van de be
staande kerncentrales,
waarin als gevolg van men
selijk falen ernstige ongeval
len nooit helemaal uit te slui
ten zijn, moet nu het onder
zoek worden voortgezet.
Het concept-regeerak
koord, op dit punt vrucht van
overleg tussen de energiespe
cialisten Braams en Lansink,
is daar duidelijk genoeg over.
Alternatieve bronnen krijgen
aandacht - dat is al jaren zo -
maar onvoldoende om tot een
factor van betekenis te kun
nen uitgroeien.
Wat vele Binnenhof-wat
chers al ruim van tevoren za
gen aankomen wordt dus nu,
ruim een maand na de ver
kiezingen, bewaarheid: de
diepe zorg van CDA en WD
na de kernramp in Tsjerno
byl was in de allereerste
plaats politiek bepaald, en
blijkt nu dan ook een veel
kortere halveringswaarde te
hebben dan de meeste van de
radio-actieve stoffen die er
zijn vrijgekomen.
Nederland - de weigering
van Economische Zaken op
alternatieve bronnen in te
zetten is een veeg teken -
gaat samen met de rest van
de westerse wereld gewoon
verder met kernenergie. On
danks dringende oproepen
van de Vereniging van We
tenschappelijke Werkers
vooral de lange termijn-ge-
volgen nu eerst nog eens door
echt onafhankelijke deskun
digen te laten door-exerce
ren.
Maar volledig in het spoor
van een afgelopen week in
The New York Times gepu
bliceerde brief van Sovjet
partijsecretaris Gorbatsjov
aan Hans Blix, directeur van
het Internationaal Atoom
Energie Agentschap.
In die brief wijdt Gorbats
jov schone woorden aan de
gevaren van kernenergie en
de universele plicht te komen
tot een betrouwbare en vol
strekt veilige kernenergie
voorziening. Alleen waar het
gaat over internationale ver
ificatie is de Sovjet-leider
weer iets minder bevlogen.
Dat soort grenzen blijkt nog
steeds moeilijk te nemen.
Precies zoals CDA en VVD
in Nederland er zich niet toe
kunnen zetten kernenergie te
zien als een internationaal
uitstekende vorm van ener
gievoorziening, waarvoor óns
land te klein is. En precies
zoals de PvdA steeds de nei
ging heeft de de buitenge-
woon schadelijke nevenef-
fecten van grootschaliger in
zet van fossiele brandstoffen
(de vorming van koolzuur-
gas) te kleineren, enkel en al-
leen omdat zij door CDA en
WD worden aangevoerd als
argument pro kernenergie.
Hans Blix, ook in The New
York Times: 'Ik ben om mi- I
lieuredenen tot mijn keus
voor kernenergie gekomen.
Het enige alternatief de ko
mende generaties is steen
kool, en dat zou onvermijde
lijk leiden tot nog gevaarlij
ker vormen van vervuiling'.
Het zou goed zijn als
'Tsjernobyl' de westerse we
reld ertoe had gebracht een I
uiterste krachtsinspanning-
te leveren om af te rekenen
met een nu alweer bijna
veertig jaar lang kernverle
den zonder dat de techniek i
'af' is. Zeker zij die de vor
ming van koolzuurgas als
een enorme bedreiging zien
voor de stabiliteit van het
klimaat op aarde, mensen
dus als Blix, zouden met
minder geen genoegen mogen
nemen.
Maar als de Gorbatsjovs I
verificatie en dus informatie
blijven weigeren en de spe
cialisten van CDA en WD
hun energie eerder investe
ren in pogingen alsnog hun
zin te krijgen dan in de ont
wikkeling van werkelijk vei-
liger technieken, blijven de
nucleaire risiko's bestaan. .-
Niet alleen in de Sovjet Unie,
maar op elke plaats waar
kerncentrales staan.
UTRECHT (ANP) - Na de
specialisten hebben ook de
tandartsen besloten de stan
daardovereenkomst met de
ziekenfondsen op te zeggen.
De tandartsen zijn geïrri
teerd over een circulaire
waarin de verenigde zieken
fondsen adviseren de tand
artsen strakke regels op te
leggen voor meervoudige
praktijkbezetting.
Voorzitter Groen van de
sectie huistandartsen van de
Nederlandse Maatschappij
tot Bevordering der Tand
heelkunde is daar volgens
het blad van de NMT zeer
boos over: „de wijze waarop
Door Jan Greyn
TERWIJL CDA en WD
een tevreden blik wer
pen op de (voorlopige)
overeenkomst dat de be
groting van Defensie de
komende vier jaar niet
met drie maar met twee
procent mag groeien,
nemen de personele pro
blemen op dit departe
ment gestaag toe.
Het bedrijfsleven blijft
zeer aanlokkelijk voor de be
roepsmilitair vanwege gun
stige (financiële) perspectie
ven en menigeen verruilt het
sobere uniform weer voor het
elegante burgerkloffie.
In het ontwerp-regeerak-
koord van CDA en WD staat
wel dat 'extra gelden worden
toegevoegd aan de begroting
voor het oplossen van knel
punten in de personeelsvoor
ziening', maar er moet om de
NAVO te plezieren ook nog
eens een smak geld komen
voor uitbreiding van een van
de bestaande kerntaken, de
nucleaire artillerie èn voor
vernieuwing van de F-16's.
Dat kost in de komende kabi
netsperiode toch al gauw an
derhalf miljard gulden.
De aflopende interesse
voor de krijgsmacht van
schoolverlaters en het tus
sentijdse vertrek van be
roepsmilitairen naar het be
drijfsleven baart Defensie al
geruime tijd grote zorgen. Op
lange termijn betekent dat
een groeiend tekort aan ge
kwalificeerde krachten in de
legerleiding.
Het geringere animo van
'de arbeidsmarkt' voor het
leger is overigens niet iets
van gisteren. De werving van
beroepsmilitairen stagneert
al vanaf 1965, terwijl het tus
sentijdse, gestage verloop
van het - voornamelijk -
midden-kader-personeel ook
al enkele jaren aan de gang
is.
Waarom neemt Defensie
dan geen maatregelen?.
Directeur 'personeel' De
Leeuw van het ministerie
van Defensie haast zich te
wijzen op 'historische' oorza
ken. Na de oorlog en bij de
toetreding tot de NAVO zag
het ernaar uit dat Nederland
een grotere legermacht zou
>*665
MB
Beroepsmilitairen: het bedrijfsleven lokt.
krijgen dan achteraf het ge
val bleek. Dat betekende dat
de krijgsmacht lange tijd in
de hogere rangen relatief
oude personeelsleden kende,
die de doorstroming tegen
hielden.
'Na 20 jaar kom je dan
plotseling tot de ontdekking
dat je te weinig hoger kader
hebt. Dat is een sluipende ge
beurtenis die je niet kunt
voorspellen. Voeg daarbij de
geringe interesse de laatste
twintig jaar voor de krijgs
macht en het probleem wordt
- foto de stem/ben steffen
duidelijk', aldus De Leeuw
die slechts aarzelend spreekt
over de slechtere arbeids
voorwaarden bij Defensie.
Toch is dat een aantoon
baar mankement in de perso-
neelsvoorziening.Uit over
zichtjes blijkt duidelijk dat
in de rangen luitenant (ter
zee) tot kapitein ter zee of ko
lonel in alle drie de krijgs
machtdelen tekorten zijn. Die
tekorten lopen percentueel
op tot 36 procent bij de lucht
macht. Bij dat krijgsmacht
deel zijn de tekorten aan
vliegeniers manifest.
Om aan de uitstroom naar
het bedrijfsleven - vooral
van militairen tussen 30 en 40
jaar - een halt toe te roepen
werden aparte premies vast
gesteld. De Leeuw meent dat
Defensie 'moet leren leven'
met zekere personeelstekor
ten, 'maar het wordt echt nij
pend als er fregatten niet
meer kunnen uitvaren of als
vliegtuigen niet meer kunnen
opstijgen'.
Zo erg is het nog niet. De
Leeuw denkt dat dergelijke
gebeurtenissen pas echt aan
geven hoe triest het gesteld is
met de aantrekkingskracht
van de krijgsmacht en de
daaruit voortvloeiende per
sonele problemen. 'De poli
tiek' trekt zich de problemen
vooralsnog niet echt aan.
Omdat het geld kost.
Een pakketvergelijking
toonde onlangs aan dat met
name het midden en hogere
kader bij Defensie in loon
achterligt op het bedrijfsle
ven. Dat werd voor kennisge
ving aangenomen, hoewel
het toch om in totaal 130.000
werknemers gaat - 56.000 'be
roeps', 46.000 dienstplichtigen
en 20.000 'burgers'.
Defensie neemt wel orga
nisatorische maatregelen.
Het is de bedoeling dat het
gesloten systeem van de
krijgsmacht wordt doorbro
ken. Totnogtoe kun je bij
wijze van spreken alleen ko
lonel worden als je als sol
daat begint. Het moet in de
toekomst - en mondjesmaat
gebeurt dat al in de techni
sche beroepen - mogelijk zijn
om als kapitein te beginnen
De wervingscampagnes zul
len geïntensiveerd worden;
Nu al wordt jaarlijks een be
drag van 14 miljoen gulden
uitgetrokken voor wervings
activiteiten.
'De politiek' zal een ant
woord moeten geven op deze
roep uit Defensie. Maar de
politiek hoort al genoeg
hulpkreten. Als de NAVO
niet om een 'redelijke' finan
ciële inspanning vraagt van
de Nederlandse krijgsmacht,
is het minister Onno Ruding
wel die vindt dat het defén-
sie-budget omlaag moet. En
het personeel dreigt tussen
de wal en het (bijna onbe
mande) schip te vallen.
Bij een kleine brandweeroefen
in Venlo zijn twee brandweerli
Twee mannen, van 25 en 31 j
dencentrum van een Gronings
brandwondencentrum in Bevet
Het ongeluk gebeurde toen c
der van een slooppand een sta
zij tevoren met benzine hadde
was dat de brand door leden
uit Hout-Blerick zou worden g<
Doordat het sein om de bran
verwacht, kon te veel benzine
beide beroeps-brandweerliede
doordat zij persluchtapparatui
fen door een steekvlam. De bra
Door Pieter-Jan Dekkers
AAN 'wervende' namen
geen gebrek. 'Hercule',
'Eurolaser', 'Moses',
'Prometheus', 'Eau Clai
re', 'Transpolis' en 'Pa-
radi'. Enkele van de 72
projekten die deze week
tijdens de derde Eureka-
ministersconferentie
zijn goedgekeurd.
Pretentieuze namen, dat
ook. Want hoewel het
Eureka-projekt na enige
aanloopmoeilijkheden nu
echt uit de startblokken lijkt
te zijn geschoten, moet nog
maar worden afgewacht of
de ambitieuze plannen van
het Europese bedrijfsleven
ooit werkelijkheid zullen
worden. In dat verband
wordt, als men het over die
projekten heeft, al gauw
smalend gesproken over de
bekende luchtbalonnen.
Ruim een jaar geleden be
sloten achttien Europese lan
den op initiatief van Frank
rijk op technologische gebied
te gaan samenwerken: hét
antwoord op het Ameri
kaanse 'Star Wars'-plan. Pa
rijs wilde voorkomen dat het
continent straks zou worden
overspoeld met nieuwe, tech
nologisch hoog gekwalifi
ceerde Amerikaanse en Ja
panse produkten.
Amerika's president Ro
nald Reagan had eerder
West-Europa uitgenodigd
deel te nemen aan 'Star
Wars' (SDI), een plan om de
wereld vanuit de ruimte te
verdedigen. De meeste Euro
pese landen voelden daar, om
politieke redenen, weinig
voor, ondanks de Ameri
kaanse poging het Europese
bedrijfsleven vette orders
voor te houden. Slechts
West-Duitsland en Groot-
Brittannië hebben met de VS
De Westduitse buitenlandminister Genscher is een
van de 'voorvechters' van Eureka. - fotoarchief de stem
een SDI-overeenkomst geslo
ten.
De politieke afwijzing van
de meeste andere landen zou
grote economische en techno
logische consequenties kun
nen krijgen. Immers, 'Star
Wars' vereist een geheel
nieuwe technologie, die be
halve voor de ruimtedefensie
ook goed gebruikt zou kun
nen worden voor technolo
gisch hoogwaardige, niet-mi-
litaire produkten.
Vandaar het alternatief
dat de Franse president
Francois Mitterrand de rest
van Europa bood: een sa
menwerking tussen Europese
regeringen èn bedrijven om
te proberen de technologi
sche achterstand op de VS
(en Japan) door 'Star-Wars'
nog niet groter te laten wor
den.
Het eerste jaar van Eureka
is gekenmerkt door veel one
nigheid over de meest onbe
langrijke zaken, zoals de
hoofdzetel van Eureka en de
omvang van het apparaat,
terwijl de deelnemers - de
bedrijven - in het onzekere
werden gelaten over de fi
nanciering van Eureka.
De hoofdzetel komt nu in
Brussel en het moet klein en
slagvaardig zijn. Er is geen
enkele behoefte aan een
nieuwe, logge en bureaucra
tische loot aan de EG-stam.
Na lang touwtrekken is ge
kozen voor een secretariaat
waarin zes landen (waaron
der Nederland) en de Euro
pese Gemeenschap zijn ver
tegenwoordigd.
Op de in Londen gehouden
ministersconferentie is men
het ook eens geworden over
een lijst met 72 projekten
(waaronder 14 waarbij Ne
derlandse bedrijven zijn be
trokken) die in het kader van
Eureka zullen worden uitge
voerd. Veel van die projekten
'lopen' trouwens al en zijn
voor de gelegenheid voorzien
van het Eureka-label.
Veel echt nieuwe projekten
zijn niet aangemeld. Boven
dien zitten er een paar bij
waarvan nog maar moet
worden afgewacht of ze ooit
kunnen worden gerealiseerd.
Overigens is dat pas later
van belang, nu gaat het er in
eerste instantie om Europese
bedrijven bij elkaar te bren
gen die samen de mogelijk
heden voor nieuwe, hoog
waardige produkten onder
zoeken.
Één projekt springt er uit:
het Prometheus-projekt,
waarbij overigens geen Ne
derlands bedrijf is betrok
ken. Het beoogt een compute
risering van het Europese
autoverkeer.
Als het ooit gerealiseerd
wordt rijdt in de toekomst
elke Europese auto met een
computer rond, die de be
stuurder niet allen helpt bij
het besturen van zijn vehikel,
maar ook in verbinding staat
met computers in de auto's
van medeweggebruikers.
Voordeel: de ene auto kan re
kening houden met het 'ge
drag' van de andere auto en
zo kunnen botsingen worden
voorkomen.
Voorwaar een revolutio
naire gedachte, die, mocht zij
ooit werkelijkheid worden,
de verkeersveiligheid zal be
vorderden en het autorijden
zeer efficiënt zal maken.
Overigens werkt Philips
ook al geruime tijd aan een
beeldplaat, die de automobi
list straks bijvoorbeeld kan
informeren over de beste
route die hij moet volgen.
Vooral voor het vrachtver
voer van belang. Het al lan
ger lopende projekt wordt nu
onder de naam Carminat
door Philips en Renault on
der Eureka-vlag verder uit
gewerkt. Dit en veel andere
projekten zouden echter ook
zonder Eureka zijn uitge
voerd.
Een voorbeeld van een
projekt dat zonder Europese
Thatcher
hoogdravend
- carpress
samenwerking weinig kans
van slagen zou hebben gehad
is Eurotrans. Dat is een pro
jekt om het Europese weg
vervoer te vereenvoudigen
en te stroomlijnen. Bij één
onderdeel, Transpotel, zijn
Wilma, Philips en de PTT
betrokken. Dit projekt beoogt
een informatiesysteem voor
het wegvervoer om te voor
komen dat veel vrachtwa
gens leeg terugrijden, zoals
nu vaak het geval is.
Andere projekten op het
terrein van het milieu, bio
technologie, geneeskunde, in
formatica, communicatie en
het gebruik van nieuwe ma
terialen waren net zo als
Carminat reeds eerder door
bedrijven in gang gezet.
Eureka is hooguit een stimu
lans om er mee door te gaan.
Als het bedrijfsleven ver
wacht had dat Eureka be
halve het bundelen van pro
jekten ook voor de financie
ring zou hebben gezorg, is het
bedrogen uitgekomen. Er is
enige overheidssteun (Neder
land stelt bijvoorbeeld 30
miljoen gulden voor Eureka
beschikbaar) maar dat staat
in geen enkele verhouding
tot de bedragen die men in de
VS en Japan in de technolo
gische vernieuwing stopt.
Dat is overigens ook nooit
de bedoeling geweest. De
aangesloten landen stellen
zich terughoudend op, de be
drijven moeten het immers
doen. En die deden dat, ge
tuige het groot aantal reeds
geruime tijd in uitvoering
genomen projekten, al ruim'
schoots.
Eureka is in dat verband
hooguit een stimulans, vooral
gericht op samenwerking
tussen kleinere en middel
grote bedrijven. Wat Neder
land betreft zijn er ruim 300
projekten aangemeld, waar
van de meeste dus niet het
Eureka-stempel hebben ge
kregen. Opvallend is dat on
der de bedrijven die aan de
veertien wél goedgekeurde
projekten deelnemen,
enkel klein of middelgroot
bedrijf zit, terwijl dat toch
juist de opzet was.
Veel vragen dus, ondanks
de fraaie volzinnen waarmee
de Britse premier Thatcher
afgelopen week in Londen
Eureka officieel ten doop
hield. Veel goede voornemens
ook om Europese bedrijven
bij elkaar te brengen.
Maar een echt alternatief
voor het Amerikaans-Ja
panse technologische offen
sief?. Vooralsnog niet. Zolang
de aangesloten landen tal
men met het op elkaar af
stemmen van standaarden en
normen inzake de industriële
produktie, blijft Eureka
slechts een platform waar
Europese bedrijven elkaar
kunnen ontmoeten. Noodza
kelijk, dat wel, maar vol
strekt onvoldoende om mee
te kunnen in de race met de
VS en Japan.
Van onze Hcu
DEN HAAG - De onderhan
De Vries en Nijpels, zijn
zijdse voorstellen op het pi
geving niet nader tot elkaai
Volgens Nijpels is niet uit
gesloten dat informateur De
Koning, auteur van euthana-
siepassage in het eerste ont-
werp-regeerakkoord, ook de
komende dagen de onderhan
delaars weer een eigen tekst
voorlegt. De Vries zei gister
avond niet te denken 'aan een
compleet nieuwe tekst'.
Zowel hij als Nijpels onder
streepten dat de inzet er is om
eruit te komen, en dat de we
derzijdse bereidheid daartoe
ilijkt uit het feit dat tijdens
iet vier uur durende beraad
gisteren van beide zijden
voorstellen werden gedaan.
Daarnaast benadrukte Nijpels
log eens dat het 'jammer,
iiaar een politiek feit' is dat
lij het CDA over de euthana-
iieparagraaf in het eerste ont-
werp-akkoord problemen ge-
'ezen zijn. Eerder al noemde
lij het akkoord op dit punt
broos' en 'een bouwwerk
vaar je niet zomaar stenen uit
runt halen'.
Verrassenderwijs zal infor-
AMERIKA is en blijft voor velen 1,.
3elijkheden. Vooral President Re
irn aan te geven hoe geweldig
prachtige land'.
In de VS wordt momenteel uitt
estaureerde Vrijheidsbeeld in de,
terd jaar geleden door Frankrijl
schonken, fungeerde het als een]
Vnerika een nieuwe toekomst
daarin geslaagd en mede dank
jeworden tot wat het nu is: de m;
Toch valt het niet te ontkenner»
Vrijheidsbeeld schuilgaat (moedJ
ie laatste jaren in Amerika aan
'loed van de Reagan-doctrine M
leM slecht is, springt men in An
iet begrip ballingen. Wanneer I
jen uit Cuba of Nicaragua zich l
an spreken de lopers uitgelegd]
en met een totalitair regime ve
M-en worden toegelaten, wore
«tuurd naar hun vaderland.
Uok schermt Reagan erg
*ansen voor iedereen'. Daarbij
["^Schappelijk geslaa]
l. m'nder hebben ge
=,?^VSw et stat'stisch bewezen c«
fJL-6 Vereni9de Staten ver ondl
usaties als die van moeder Thera
r®nkaanse steden hun bestaa]
e armsten. Een grote stad als
ende zakenhart van de VS, hert
,®®,rilen wachi^nden voor ga:
erika een alledaags beeld gev
üppih ^a't ,e vrezen dat de kon-,
»it Zu worc)en rechtgetroH
■efrio 12lch eerder vertalen in
Tpp rw ln 1 daadwerkelijk oq
*~ureerd 'S 6911 ander beeld wat 1
