HOE IS HET EIGENLIJK MET. antie? De Kilima Hawaiians: op zijn minst een begrip wsie van Breda liet ang komen EUGENIE HERLAAR Nieuwslezeres houdt het journaal nog steeds in de gaten Wie vermoordt Moniek Toebosch in het Stedelijk Museum? ichting ïedé ZATERDAG 28 JUN11986 Ménage d trois': live tv in drie landen AVRO moet 45 banen schrappen VROOM DREESMANN KEES DE BAKKER STELDE HISTORIE TE BOEK moeten proberen de zaak aan stellen. De verantwoordelijk- de uitvoering van straffen ligt de minister van justitie. ,eval van de Twee van Breda politieke ontwikkelingen deze elijke helderheid echter ver- onstateert het Tweede Kamer- s vrijlating van Willie Lages Tweede Kamer de afspraak ,ering dat bij een eventuele uit- !n een van de drie van Breda Camer zou worden geconsul- de discussie in '72 werd daar <tra 'veiligheid' voor de tegen- tj ingebouwd: ook de oorlogs- s en verzetsmensen moeten eraadpleegd bij een dergelijke ook voorstanders van vrijla- p tonen voor die laatste af- het uit strafrechtelijk oogpunt ide constructie. Het strafrecht, dt in dit geval ook voor de bij- echtspleging, is juist ingesteld chting te voorkomen. Om een 1 geüjk voorbeeld te noemen: rouwengroepen inspraak eisen echtiging van mannen die sek- irijven hebben begaan, vinden aistische advocaten dat dat niet ïbeuren. :h ligt de zaak anders, omdat dadigers tegen tienduizenden misdrijven hebben gepleegd, (raag of leed opgeteld kan wor- ;t te beantwoorden. Leed is een le ervaring, die wel kan worden naar niet kan worden vergele- lat het hier om een groot aantal jaat, vinden er ook groepspro- iats. De verzetsmensen en oor- offers hebben zich georgani- de gevoelens gecollectiviseerd, elijk groepsproces versterkt de 1 tegen de vrijlating, met de verstarring van de stand- an ook niet te verwachten dat smensen en oorlogsslachtoffers n zeggen dat de twee naar thuis /orden gestuurd. Niettemin vin- en Wolffensperger dat de rege- aan de afspraken moet houden, ikt vrijlating niet onmogelijk, van de regering wel een sterke iet je wat het grootste risico is?", /olffensperger. „Dat is dat de de minste weerstand wordt be- Dat de twee de dood vinden in et is nooit goed te keuren wat ze ;edaan, maar in een beschaafd je mensen niet creperen in de lis tot ze dood zijn. Dat hebben rij Menten niet gedaan". formeren ook nog eens bij het g lid van de Hoge Raad, profes- i. Enschedé, een absolute autori et gebied van strafrecht. Hij was or vrijlating en is dat nog steeds. nde oorlogsmonument is een na- ■hande", stelt Enschedé. Hij her woorden: „Aan dit oorlogsmo- aan deze nationale schande snel mogelijk een einde komen, onen van deze twee verdachten ren mij geheel niet. Het is ge in kwestie van Nederlands fat- st gaat om elementaire beginse- het recht, het gaat oom een hu- strafrecht, het gaat om het be- m gelijke behandeling", verwijst de genoemde voorbeelden van ende straftoepassing op de twee Dazen. „En levenslang is geen le- dat is in Nederland nog nooit omen". ïedé spreekt van een 'gruwelijk al'. Denkt hij dat de beginselen tijd worden toegepast? De jurist „Ik blijf hopen". naar burgemeester Feij. Als zijn liet wordt opgepakt, zegt hij, ziet er niet meer van komen dat de g zullen worden vrijgelaten. Hij :t niet op zijn weg liggen als Eer erlid zelf vragen te stellen. Feite- irt deze zaak bij de Tweede Ka lis. „Maar wellicht moet ik toch ede stap zetten, als een ander op e niet volgt". gezegd: de tweedekamerleden jrote partijen geven niet thuis. Zij in verantwoordelijkheid voor de ving van een humaan strafrecht, in '66 zelf om hebben gevraagd,, 'eg. ehien dat een andere stelling i tegenstanders kan helpen in het over het probleem van de Twee da: ange gevangenisstraf is een lang- cecutie. ag is wie anno 1986 die straf nog rdedigen, als hij meer zoekt dan rt heeft professor niet eens gezegd: he slachtoffers hebben aange- zo groot, dat wij het hier op toch niet kunnen vergelden. Diepen- het leed dat „In Hilversum ben je snel vergeten" Door Raoul van den Booren Eugenie Herlaar is slechts op één voorwaarde bereid tot een interview: als ze ge noeg tijd en ruimte krijgt om haar verhaal te vertel len. „Een stuk van tien re geltjes over mijn vroegere werk, daar begin ik niet aan. Daarvoor heb ik te veel te zeggen," laat de voormalige nieuwslezeres over de tele foon weten. Dat kan geregeld worden en vier dagen later tref ik mevrouw Van Westrhee- nen-Herlaar, zoals de voor malige nieuwslezers in het dagelijkse leven heet, in haar verbouwde stolp-boer- derij in het Noordhollandse Heerhugowaard. De omge ving kan nauwelijks Hol landser: rondom de boerde rij strekt het vlakke polder landschap zich eindeloos uit, slechts onderbroken door koeien, molens en sloten. In de tuin van de familie Van Westrheenen staat een stevige bries. „Dat is nog niks", aldus een hartelijke Eugenie Herlaar die sinds haar journaal tijd uiterlijk weinig veranderd blijkt. „In dit vlakke land waait het voortdurend. Windkracht zeven betekent hier dat het hele huis van alle kanten kraakt. Toen we hier pas woonden was ik daar bang voor, maar het went op den duur". Eugenie Herlaar werd in 1940 geboren op Curasao waar ze tot haar zesde woonde. Samen met haar familie verhuisde ze naar Neder land waar de jonge Eugenie al direct 'iets expressiefs' wilde doen. Dat hield voor lopig niet meer in dan voor drachten en toneelopvoe ringen op de HBS. Na om zwervingen bij Shell en Phi lips kwam Eugenie Herlaar in 1963 terecht bij de We reldomroep. Van daaruit maakte zij twee jaar later de sprong naar het NOS-jour- naal. Dat was een vrij op merkelijke stap omdat in die tijd bij de actualeitenrubrie- ken en het journaal nog geen enkele vrouw werkte. „Het was een echte mannenwe reld. Maar ik wilde graag een schnabbel. Ik zag dat het journaal regelmatig onder werpen had als damesbeur zen, modeshows en kappers tentoonstellingen. Al die Eugenie Herlaar toen: „In Engeland hadden ze het al een keer met een presentatrice geprobeerd maar de kijkers pikten dat niet. Daar dachten ze nog dat een vrouw niet onbewogen een bericht kan voorlezen maar altijd een traan moet wegpinken bij iets ergs. Geluk kig hebben de Nederlandse kijkers over mij niet ge klaagd en mocht ik bliiven". - foto archief de stem dingen werden door mannen gepresenteerd en ik dacht: dat doe ik beter". Eugenie werd aangeno men en kwam terecht op de journaalredactie. Daar kreeg ze echter niet uitslui tend te maken met de hier boven genoemde zaken maar werd ze net als ieder een gezet op alles was zich voordeed. Vooral voor de ca meramensen waar ze mee werkte was dat wennen. Eugenie: „Ineens ging een vrouw met hun mee. Dat was wat zeg. Ik moest me voortdurend bewijzen. Om die reden ben ik een keer voor een reportage op de steigers van de Martinitoren geklommen. Ja, wat wilde ik Maar ik heb nooit erva ren als een voortrekkersrol. Pas toen iemand anders te gen me zei, je bent de eerste vrouw bij het journaal, dacht ik verdomd, dat is waar". Na een tijdje uitsluitend redactioneel werk te hebben gedaan ging Eugenie ook de journaaluitzendingen pre senteren. Een doorbraak, want een vrouwelijke journaalpre sentator was iets volkomen nieuws in Nederland. „In Engeland hadden ze het al een keer met een presenta trice geprobeerd maar de kijkers pikten dat niet. Daar dachten ze nog dat een vrouw niet onbewogen een bericht kan voorlezen maar altijd een traan moet weg pinken bij iets ergs. Geluk kig hebben de Nederlandse kijkers over mij niet ge klaagd en mocht ik blijven". Lange tijd bleef Eugenie Herlaar de enige nieuwsle zeres op tv. Mede daardoor hoorde zij als snel tot het rijtje bekende Nederlanders. „Rustig in een restaurantje zitten was er niet bij. Altijd was er wel iemand die me herkende. Niet dat ik het daar moeilijk mee had. Je moet je realiseren dat het bij het vak hoort, anders moet je er niet aan beginnen. En geloof me, ze vinden het al lemaal best leuk bij de tele visie om herkend te worden. Wat me wel verbaasd is dat veel mensen me na al die ja ren nog steeds herkennen. Bepaalde gezichten blijven blijkbaar in de herinne ring". Luiers In 1968 verdween Eugenie Herlaar van het scherm als gevolg van de geboorte van een dochter en een zoon. „Dat viel best tegen. Ik was een druk leven gewend, maar nu werd ik plotseling teruggeworpen tussen vier muren met alleen maar luiers om meheen. Ik wilde dolgraag weer aan het werk, maar in het Gooise wereldje ben je snel vergeten. Ze staan echt niet op je te wachten, daarvoor is het aanbod te groot. Daarom ben ik logopedie gaan stude ren". Die studie voltooide Euge nie met succes en inmiddels heeft zij achter in de tuin een bescheiden praktijk ruimte. Daarnaast doet ze veel audio-visueel werk: het inspreken van documentai res, bedrijfsfilms en Postbus 51 spots. In haar eigen woonplaats houdt Eugenie Herlaar zich intensief bezig met wat ze noemt 'het cultu rele leven'. Bovendien pre senteert ze veel modeshows overal in het land. Alleen re clamespots, daar voelt Euge nie niets voor. „Dat is niks voor mij. Ik kan niet staan juichen over een wasmiddel of margarine die ik zelf niet gebruik". Eugenie Herlaar nu: „Ik heb het met de huidige nieuwslezeres Noraly Beyer over haar accent gehad, omdat ik vind dat zij het niet goed doet. Zij gaf zelf toe dat ze eerder gekozen was vanwege haar Surinaamse uiterlijk en achtergronden dan vanwege haar uit spraak. Maar ik vind dat geen criterium". - foto nn Terug Tot haar eigen verrassing werd Eugenie Herlaar in 1974 gevraagd om terug te keren bij het NOS-journaal. „Ze wilden elke avond een ander gezicht op het scherm en hadden daar mensen voor nodig. Dat kwam mij wel goed uit want ik merkte dat mijn bekendheid in het land terugliep. In dit vak is het nou eenmaal zo dat bedrij ven je sneller vragen voor hun audio-visuele klussen als je landelijk bekend bent. Toen ik weer even mijn ge zicht op de buis kon laten zien kreeg ik plotseling weer veel aanbiedingen". Eugenie Herlaar was in de periode 1974-1976 gemeente raadslid in Teteringen voor de partij Dorpsgemeenschap Teteringen. Een verhuizing maakte aan dat raadslid maatschap een einde. Nog altijd houdt Eugenie alles wat op radio en televi sie gebeurt nauwlettend in de gaten. Wat haar het meest bezighoudt is het taal gebruik onder de radio- en tv-presentatoren. Daar mankeert volgens haar nogal het een en ander aan. „Ik erger me gruwelijk als ik zie hoe met het Neder lands wordt omgesprongen. Er wordt wel eens van het Nederlands gezegd dat het geen mooie taal is, maar dat maken ze er op de radio en televisie van. Het taalge bruik daar is slordig en slecht. Hoe vaak hoor je niet zeggen menister, febriek, edres. Het is nog altijd mi nister, fabriek en adres. Dat geldt ook voor het journaal, ja, terwijl je daar juist hoge eisen moet stellen. Een zachte G, dat kan volgens mij gewoon niet. Een nieuwslezer spreekt voor heel Nederland, niet voor Limburg en Brabant alleen. Hetzelfde geldt voor een Su rinaams accent. Ik heb het daar. een keer met de hui dige nieuwslezeres Noraly Beyer over gehad omdat ik vind dat zij het niet goed doet. Zij gaf zelf toe dat ze eerder gekozen was van wege haar Surinaamse uiterlijk en achtergronden dan vanwege haar uit spraak. Maar ik vind dat geen criterium". Wat de inhoudelijke kant betreft schaart Eugenie zich onder de Nederlanders die bij de kijkers die het jour naal wat gekleurd vinden. Storend vindt ze dat echter nauwelijks. „Het journaal heeft inder daad de neiging wat linkse- rig te zijn. Maar ach, ze doen erg hun best om dat eruit te krijgen. Bovendien kun je als kijker toch je eigen me ning daar tegenover zetten. Het idee om iedere omroep zijn eigen journaal te laten maken zie ik helemaal niet zitten. Daar is de NOS voor ingehuurd. Het zou trou wens veel te duur worden. Aan welke-eigenschappen moet de ideale nieuwslezer volgens Eugenie voldoen? „Allereerst moet je geloof waardig overkomen. Daar naast moet je uitspraak goed zijn. Je mag niet overdreven de aandacht trekken, dat leidt alleen maar af. Ik besef dat het allemaal wat zoute loos klinkt, maar een nieuwslezer mag best een persoonlijkheid hebben hoor. En dat hebben ze ook wel in het algemeen. Nee, ik heb geen persoonlijke favo riet". Hoe kijkt Eugenie na al die jaren tegen het Hilver- sumse wereldje aan? Schou derophalend zegt ze: „Ach, de glitter en glamour is er al af zo gauw je voor de televi sie werkt. Maar ik geef toe, dat hele wereldje, dat heeft natuurlijk wel iets. Je geeft een stuk van jezelf weg. Het heeft veel overeenkomsten met het vak van acteur of cabaretier. Zo heb ik het tenminste altijd gevoeld". Van onze rtv-redactie HILVERSUM - Morgen zal de VPRO voor een bizarre televisie avond zorgen. Het is een zogeheten live-thriller. De kijker is ge tuige van twee moorden. De tv-thriller, die 'Ménage a trois' heet, wordt gelijktijdig uitgezonden in Amerika en Italië. 'Ménage a trois' wordt gepresenteerd in het kader van de ope ning van de Biennale in Venetië. De co-produktie is tot stand gekomen dankzij medewerking van het Guggenheim Museum te New York, de Biennale te Venetië en het Stedelijk Museum in Amsterdam. Geestelijk vader van de tv-thriller is de Amerikaanse beel dende kunstenaar Douglas Davis die ook verantwoordelijk is voor de centrale regie en presentatie. In Nederland zal de kunstenares Moniek Toebosch om het le ven gebracht worden. Zij gaat er aan in het Stedelijk. Merk waardig is het feit dat de verdachten duizenden kilometers ver derop verblijven en wel in Venetië en New York. Maar de mo derne communicatie-techniek is voor geen kleintje vervaard, zelfs niet voor een moord, en een tweede moord. Een grote rol is weggelegd voor de getuigen a décharge. Dat zijn de schrijver Umbertop Eco (De naam van de Roos), de film ster Diane Keaton en onze eigen Adriaan van Dis. Amsterdam is bij het project van Davis betrokken door Edy de Wilde, destijds directeur van het Stedelijk. Verder werken mee Wim Beeren (Stedelijk), Thomas Messer (Guggenheim) en Paolo Portoghese (Biennale). Douglas Davis heeft meer media-stunts uitgehaald. Zo huurde hij een satelliet en stuurde een privé boodschap aan zeven naties, een grap die hem vijfhonderd dollar kostte. Ook heeft Davis voor de West- duitse tv eens een live programma gemaakt, dat zich in twee steden en twee talen (Parijs en New York) afspeelde. 'Ménage a trois' is het logische vervolg. De rol van de VPRO zelf is bescheiden. Zij werkt samen met de NOS, de Italiaanse Rai en de Amerikaanse omroepen PBS, WNYC en KTCA. HILVERSUM (ANP) - De AVRO zal in de komende vijf jaar 45 arbeidsplaatsen moeten schrappen om aan de normen van de regeringscommissaris voor de omroep te kunnen voldoen. Tegelijkertijd wil de omroep de programmatische kant versterken, met name het Nederlands amusement, en zal daarvoor enkele miljoenen guldens uit de eigen verenigings middelen beschikbaar stellen. „We zullen meer moeten gaan doen met minder mensen", zo vatte AVRO-directeur Wibo van der Linde het gisteren samen. De reorganisatie is volgens Van der Linde noodzakelijk door de bezuinigingen die door het ministerie van WVC aan de omroep zijn opgelegd alsmede de negatieve financiële ef fecten van de statuswijzigingen van de Evangelische Om roep en Veronica. Het schrappen van banen zal zich niet concentreren op een bepaalde sector binnen het bedrijf. Van de boekhouding tot de televisie-afdeling zal gezocht worden naar arbeids plaatsen die kunnen verdwijnen, aldus Van der Linde. Ge dwongen ontslagen zullen volgens hem niet hoeven plaats te vinden. 'llllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllIHHIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIHIIIIIIflIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIINIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIMIIIIIMH (ADVERTENTIE) Neem de ideale reisverzekering mee Vroom Dreesmann regelt 't vlot en voordelig voor u. Een reisverzekering van de Europeesche. De polis kunt u direkt meenemen. Ook op zaterdag en de koopavond. Gaat u met de auto? Haal dan aan de verzekeringsbalie de gratis "groene douane-schijf". Door Henk Egbers Het was een wat merkwaar dige, druk bezochte samen komst in de burgerzaal van het Rotterdamse stadhuis, toen uitgeefster Magda Heeffer uit Bergen op Zoom daar het, door Kees Bakker geschreven, boek over 50 jaar Kilima Hawaiians ten doop hield. Een fleurig pla tenboek over het wel en wee van dit internationaal be faamd geworden snarenor- kest. Mary en Bill Buysman zongen weer geroerd over het paardenhoofdstel en Sa rina het kind uit de dessa. In een hoekje stond Her man Emmink met een bos bloemen in zijn hand. Wet houder Pim Vermeulen van stadsvernieuwing stond te speechen met een knalgeel hemd, waarover een bloe menkrans de ambtsketen als anachronisme bedekte. Twee generaties bewonde raars. Op het podium weeë klanken, waarbij de titel van het boek 'Onder wui vende palmen' hoort. En je vraagt je af De Kilima Hawaiians produceerden klanken die in beroerde tijden de mensen troosten in hun leed, die ze lieten wegdromen van zorg en pijn. Het .boek vertelt over de oorlogsjaren waarin ze bleven spelen tot vlak voor de bevrijding. En daarna was het leed ook nog niet geleden totdat de rock betere tijden inluidde en de Hawaiians weliswaar naar het tweede plan schoven, maar nooit weggekregen heeft. Ook 'de jongens' in In donesië vergaten liever wat ze neergeknald hadden door met deze muziek senang te blijven. Ereburgers In de voorbije vijftig ja ren werden van hun muziek 136 78-toerenplaten, 47 singles, 17 ep's en 50 lp's in meer dan twintig landen verkocht. En op Hawaii zelf werden ze gehuldigd met het ere burgerschap van Honolulu, omdat hun muziek niet al leen bijna authentiek is, maar ook omdat zij klanken bewaarden die zelfs daar aan het uitsterven waren. Op de dag dat 52 jaar ge leden de Kilima Hawaiians voor het eerst live op de KRO-radio te horen waren, werd in de geboortestad van dit orkest de gedrukte docu mentatie gebracht. Kees de Bakker vertelde dat hij al in 1974 bij het 40-jarig jubi leum geprobeerd had een boek over Bill en de zijnen op de markt te brengen. Maar geen uitgever zag er brood in. Bij het 50-jarige feest in 1984 nog niet. Nu, twee jaar later, heeft Magda Heeffer wel de moed om het boek uit te geven en... 'iedereen' reageert. Althans: blijkt dat de Hawaiians nog steeds een tot tranen toe ge roerd publiek heeft, dat wiegt op de zoet gevooisde melodieën. Een spreker van de stichting 'Ons Rotter dam', die de receptie in het stadhuis opende, vertelde hoe trots zij zijn op hun mary en oud-marineman Bill uit Katendrecht. Rotter- damser kan het niet. Dokken blijken palmbomen nodig te hebben voor het overleven van het gevoel. Bill heeft aan Kees Bak ker zijn levensverhaal ver teld voor het boek en deze redacteur van Boekblad (nieuwsblad voor het boe kenvak) heeft het keurig op geschreven, nadat hij in 1973 voor Aloha zijn eerste por tret geschreven had. Banjo Zijn jeugd werd bepaald door padvinders en kamp vuur, alsmede door een ban jo-rage. Buysman is dat jeugdsentiment nooit meer kwijt geraakt. Ook aan de marinetijd, toen hij in Vlis- singen op de 'Noord-Bra bant' (hoe verzinnen ze het) lag, denkt hij met genoegen terug. Van thuis-uit kreeg hij overigens de muziek niet mee. Het begon met een or kestje op de 'Noord-Bra bant', waarin hij mando line-banjo speelde. Bill ver telt: „In het begin van de dertiger jaren ging ik in een amateurband spelen. De band bestond uit beroeps musici: de gebroeders Leo, Léon en Sjakkie Gokkes." Het eerste Rotterdamse Jazz- en Symphonie-orkest! Met Willem Ruivenkamp en Smook van der Eist, twee jongens van de marine, be gon Bill het Hawaii-trio. Hij leerde Mary Mastenbroek, inmiddels zijn vrouw, uke- lele spelen. Tussen 1936 en 1940 werden ze populair. In 1941 werd de eerste gram mofoonplaat gemaakt en in 1942 kwam Wim van Hape ren als bassist bij het en semble Na de oorlog wa ren de Canadese clubs goede klanten en werd twee maal een tournee naar 'onze jon gens' in Indonesië gemaakt. Pferdehalfter Dat er toen een vliegtuig met Nederlandse artiesten (o.a. Jossie en Jossina, Hans Snel, John Charly Tonio De Kilima Hawaiians met Hawaii-gitarist Frans Doolaard (links) boven. Manti) op Nieuw Guinea verongelukte, wordt in dit boek nog weer eens uit de vergetelheid gehaald. Via Jaap de Kruyff uit Doetinchem werd in 1949 al de hobbel naar Duitsland genomen. De successen wa ren uitbundig. Hun paar denhoofdstel werd als 'Es hangt ein Pferdehalfter an der Wand' een gouden plaat. Maar ook in Nederland steeg hun ster. Zo werd er samen met The Ramblers een con cert gegeven in het Amster dams Concertgebouw. De hoela-meisjes - door mis sionarissen jammerlijk aan gekleed, aldus de auteur van het boek - deden een succes vol entree in het orkest, waardoor het accent op de show kwam te liggen. „Jam mer genoeg heeft de Neder landse tv dit nooit ingezien", aldus Bill. In de jaren zestig ging het moeilijker. Ook hun gitarist Frans Doorlaard zag het meer bij de beat zitten en ging naar The Riats. De Til- burger Frans van Oirschot nam zijn plaats in totdat Coy Pereira kwam, die er nog steeds deel van uit maakt. CBS bleef vanaf 1963 ieder jaar een plaat maken, maar de radio liet hen bijna links liggen. Toen was er ruimte om hun droomreis naar Hawaii te realiseren. In 1970. Negen keer zijn Bill en Mary er geweest. In het boek vertellen ze tenslotte over hun vakanties daar en enkele muzikale successen. Maar écht vlotten wilde het hiet niet meer. Ze waren nog goed voor 'Het Gat van Nederland' en tijdens de ju bilea in '74 en '84 flakkerde de belangstelling weer wat op, zoals nu bij de verschij ning van dit boek. Maar hoe dan ook: ze bestaan nog steeds; 52 jaar! De Kilima Hawaiians zijn nu op zijn minst nog steeds een begrip. In de afgelopen 50 jaar moe ten er alleen in Rotterdam al 1800 Hawaiian-bandjes ge weest zijn! Kees de Bakker: Onder wui vende palmen (uitg. Heef fer).

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 29