IN CHINA LUKT ALLES NOG OM HET ETEN TE DRAAIEN 5 Gro REAGAN Beyers OPMERKEL ANTI-APAR AMSTERDAM VRIJDAG 27 JUN11986 EXTRA VRIJDAG 27 JUN1198 F extielf ondsen D2 T49 'De tijger heeft zijn poten verstuikt Door Leo van Vlijmen BAO QING en haar man zijn sinds drie maan den werkelijk gelukkig. Ze wonen niet meer bij haar ouders in, want ze hebben nu een eigen eenkamer-appartement. Bao Qing is chef-kelnerin - ze mag afrekenen - in het Chinese restaurant (er is ook een Westerse eetge legenheid, maar daar komen overwegend Chinezen) van het luxe Yan Xiang-hotel, waar een tweeper soonskamer 180 yuan kost. Dat is ruim een maand loon, inclusief een forse bonus voor uitstekende pres taties. Bao Qing heeft me herkend van vijftien maanden geleden, toen het hotel pas geopend was. Het buitenzwembad, in een Chinese theetuin gesi tueerd, was toen in aanbouw. Het is nog steeds niet in ge bruik, want er is geen geld en geen vergunning om de nodige filterinstallatie uit het buiten land te importeren. Bao Qing en het Yan Xiang- hotel waar zij werkt vullen elkaar aan als beeld van China in het 'jaar van de tij ger'. De meesten van de ruim een miljard Chinezen gaat het beter dan ooit tevoren, maar het land bevindt zich in een ernstige economische crisis. Zeven jaar nadat de Chinese Volksrepubliek haar vensters naar het Westen heeft ge opend begint een bescheiden stukje welvaart naar alle la gen van de bevolking door te dringen. Doch tegelijkertijd wordt op een pijnlijke manier duidelijk, dat de sprong naar voren te snel is verlopen. De koop kracht is groter geworden en er is een niet aflatende vraag naar buitenlandse produkten, maar er is een nijpend gebrek aan deviezen. De voortvarende premier Zhao Ziyang heeft dan ook een voorlopige im port-stop afgekondigd. Hèt di recte gevolg is echter dat bij voorbeeld een tractorenfa- briek in Beijing vorige maand geen enkele tractor heeft afge leverd omdat enkele vitale on derdelen die uit het buitenland moeten komen ontbreken. De Chinese economie moet even de pas inhouden en hier en daar zelfs een flinke stap terug doen. Toch heeft Zhao Ziyang de ingeslagen koers niet gewijzigd. Hij houdt het, als zijn ideologische peetvader Deng Xiaoping, op een Chi nese melange van markteco nomie en traditionele planeco nomie en hij noemt dit 'socia listische modernisering.' De boeren - verreweg het grootste deel van de Chinezen woont en werkt nog op het platteland - en het met de dag groeiende aantal kleine privé- ondernemers profiteren het meest van deze koers, die nog maar een bleke afschaduwing van de leer van Marx, Lenin en Mao is. Stalin Niet alleen dit trio staat of ficieel nog in hoog aanzien, doch ook Stalin werd dit jaar ter gelegenheid van de 1ste mei in superformaat op het Plein van de Hemelse Vrede neergezet, schuin tegenover Mao die, ook al wordt zijn Rode Boekje al lang niet meer geciteerd, nog steeds de Poort van de Hemelse Vrede siert welke toegang geeft tot de verboden stad die vorig jaar door elf miljoen nieuwsgieri gen werd bezocht. Het Plein van de Hemelse Vrede was dit jaar op 1 mei niet zozeer het schouwtoneel van een militaire parade en politieke toespraken als wel de grootste plaza ter wereld waar enkele miljoenen hoofdstede lingen hun vrije dag kwamen doorbrengen met een wande ling, een ijsje en de verplichte foto met - ja, dan toch- Mao op de achtergrond. Het socia lisme lijkt in het vergeetboek geraakt en in de praktijk heb ben de theorieën van Mao moeten wijken voor prestatie, winst en kooplust. Wie op een van de zeven vrije dagen per jaar of op een zondag in het centrum van Pe king rondwandelt krijgt de in druk dat hier alles om het eten draait. Alle eetgelegenheden zijn constant overvol en wie niet zit te eten staat te drinken of likt wandelend aan een ijs je. In de horeca-sector schie ten de particuliere onderne minkjes als paddestoelen uit de grond. Bij het centraal station zijn sinds kort twee afhaal-keu- kens gevestigd. Er is keuze uit zes gerechten en de afhalers, die zelf hun eetstokjes mee brengen, verorberen hun eten doorgaans hurkend op de stoep. De prijs <per maaltijd ligt rond de twintig cent. Wie wat meer geld heeft, gaat naar een ander particulier restau rantje achter het station: de drie tafels en negen stoelen die Liu Wencheng in zijn slaapka mer heeft neergezet zijn van eigenaar, een jaar geleden nog fabrieksarbeider, zet nu een familietraditie voort. Liu Wenchengs grootvader was kok aan het keizerlijk hof en had zich op bevel van de boed dhistische keizerin gespeciali seerd in vegetarische schotels. In Liu Wenchengs mini-res taurant, dat dagelijks rond honderd vaste klanten plus een flinke losse aanloop heeft, wordt nog volgens de recepten van opa gekookt. 'Groenten- Liu', zoals hij zichzelf en zijn eetgelegenheid noemt, heeft vier leerlingen die hij in het vak inwijdt. Wanneer ze hon derdvijftig van zijn driehon derd gerechten feilloos kun nen toebereiden mogen ze el ders een eigen restaurantje onder zijn naam beginnen. 'Groenten-Liu' heeft er geen Verslaggever Leo van Vlijmen bezocht dit voorjaar de Volksrepubliek China. Hij vervatte zijn indrukken en ervaringen in vijf paginagrote verhalen. Vandaag aflevering 1 Poseren voor het portret van Stalin die op de lste mei weer van stal gehaald is. Ideologische faade of symbool van een overwonnen verleden? tien uur 's ochtends tot mid dernacht constant bezet. De spijt van dat hij de fabriek verlaten heeft, ook al hebben zijn collega's hem bezworen zijn vaste baan niet op te ge ven. McDonald's Hij houdt nu honderd yuan per dag over, dat is evenveel als hij op de fabriek in twee weken verdiende. En zijn grote droom is een hele keten van 'Groenten-Liu's', een soort Chinese McDonald's, maar be duidend smakelijker, gezon der en goedkoper, want voor twee yuan 1,60) heb je een copieuze maaltijd. Met de coffeeshop van de Reclame voor kapitalistische produkten: een doorn in het oog van de studenten. Holiday Inn, in een buitenwijk van de hoofdstad, kan Liu Wencheng natuurlijk nog niet concurreren. De nieuwe rijken onder de hoofdstedelingen -degenen die het groter heb ben aangepakt- komen hier graag 'Westers' eten, gerookte Canadese zalm, die tweemaal per week vers per vliegtuig wordt aangevoerd, of Sauer kraut met Eisbein -hoe ver zinnen ze het. In de coffeeshop wordt je verondersteld met vork en mes te eten, doch me nige beter gesitueerde Chinees brengt zijn eigen eetstokjes mee. Ook een Wiener Schnit zel en een Apfelstrudel probe ren ze met hun chop-sticks te verorberen en het lukt. De nieuwe rijken vormen een probleem. Op de eerste plaats zijn het vrijwel altijd mensen die hun geld verdie nen als vrije ondernemer. Dat gebeurt over het algemeen of ficieel, binnen de (kleinschali ge) grenzen die de overheid gesteld heeft, ook al is de zwarte handel in opmars. De nieuwe rijken wekken uiter aard de afgunst van met name' het grote leger ambtenaren dat een vast en niet al te ruim salaris geniet. Terwijl onder Mao alle Chinezen -behalve Mao's echtgenote en enkele van haar vrienden - even arm waren, begint er nu weer een verschil tussen arm en rijk te groeien. Corruptie Met name de studenten, die in China als overal elders tot de armen behoren, komen in verzet tegen de welvaart waarvan slechts een betrekke lijk kleine groep kan genieten. Zij hebben al geëist, dat de reusachtige reclame-platen van dure buitenlandse -vooral Japanse- produkten worden vervangen door bor den waarop de doelstellingen van het lopende vijfjarenplan worden uiteengezet. In het centrum van Beijing voeren Canon, Nissan en Siemens echter nog de boventoon. Het meest kwalijke gevolg van de liberalisatie is echter de terug keer van een zeer oude Chi nese kwaal: de corruptie. Want terwijl het geven van een fooi nog steeds een beledi ging betekent en een kelnerin of een verkoopster haar klant honderden meters achterna zal blijven lopen om een fen Het verplichte kiekje op het Plein van de Hemelse Vrede met Mao als coulisse. Het Yan Xiang-hotel in Beijing: luxe volgens de nieuwe koers. (0,8 cent) vergeten wisselgeld terug te geven, hebben omko perij en illegale handel dusda nige afmetingen aangenomen, dat partij en regering met een grootscheepse campagne tegen deze 'staats-ondermijnende activiteiten' begonnen zijn. Het pijnlijke is, dat de jacht op groot geld met name in be paalde partij- en regerings kringen tot de goede toon gaat behoren. In de hoofdstad wer den kortgeleden 21 hoge amb tenaren veroordeeld omdat zij de lieve som van 256.000 yuan aan steekpenningen hadden aangenomen. In de zuidelijke provincie Junan werd een 'bende regeringsfunctionaris sen' opgerold die illegaal bui tenlandse auto's importeerde en met woekerwinsten aan China's nieuwe rijken had doorverkocht. En de voorma lige vliegtuig-mecanicien, die samen met veertien collega's een fictieve onderneming op richtte onder de naam 'Chi nese maatschappij voor tech nische ontwikkeling' en op die manier bijna honderd bona fide ondernemingen voor het gigantische bedrag van twin tig miljoen yuan oplichtte, staat nummer een op de hitpa rade van de Chinese financiële criminaliteit. De tegenstanders van de li berale koers van Deng Xiao ping en premier Zhao bewe ren, dat de corruptie veroor zaakt wordt door de negatieve invloeden van het kapitalisti sche Westen. Nog nooit, zo zeggen zij, hebben zoveel Chi nezen zo openlijk naar geld en naar luxe gestreefd. Dat leidt vanzelf tot corruptie. De Chi- neze socioloog Fei Xiaoting ziet de corruptiegolf echter als een heropleving van een drie duizend jaar oude Chinese ambtelijke traditie. In elk geval is het duidelijk, dat corruptie en zwarte handel de afgelopen jaren beduidend zijn toegenomen sinds na het platteland ook de steden geli beraliseerd zijn en nu niet al- Een afhaal-keuken in het centrum van Beijing, tot middernacht geopend. leen meer de boeren, maar de stedelingen 'rijker' mogen worden. Hu Chi-Li, vice-voor- zitter van de zogenaamde con- soliderings-commissie van de partij zegt echter: „Het is on juist om over de corruptie-golf in paniek te raken. We mogen niet vergeten waar het bij onze hervormingen eigenlijk om gaat." 0,002 Procent En de keurig in het pak zit tende Kantonese export-ma nager die in de lobby van het Yan Xiang-hotel een glas vruchtensap zit te drinken denkt er zo over: „Ons land heeft meer dan een miljard in woners. Er zijn nu een aantal corruptie-gevallen ontdekt en daarbij zijn nog geen tiendui zend mensen betrokken. Laten we aannemen dat het werke lijke aantal dubbel zo groot is Dan gaat het om 0,002 procent van de bevolking. Dan kun je toch niet over een volkskwaal of over een nationale ramp spreken. Natuurlijk moet de corruptie bestreden worden maar hetzelfde geldt voor de inflatie die we momenteel be leven en voor de stagnatie die sinds vorig jaar onze economie bedreigt. We leven nu drie maanden in het jaar van de tijger. We hebben te grote sprongen gemaakt en daarbij heeft de tijger zijn poten ver stuikt. We moeten hem nu de nodige rust geven om te kum nen genezen. We komen wel weer op koers, ook al zullen we nog veel tijd nodig heb ben." Dat is ook de mening van partijvoorzitter Hu Yaobang die vorige week zei, dat China nog vijftig tot zestig jaar nodig zal hebben om de levensstan daard van de rijke landen te bereiken. De doorsnee Chinees lijkt zich er echter nauwelijks van bewust, dat China eer ontwikkelingsland is en mo menteel een crisis doormaakt De koopwoede en eetlust zij» zo te zien nog niet getemperd En wat Bao Qing ei 'Groenten-Liu' betref' lijkt de tijger al weer op zijn poten te staan. Van onze correspond WASHINGTON - H kaanse Huis van Afge heeft ingestemd met h den plan van president Nicaraguaanse rebelle tra's' - 100 miljoen dol geven. Ongeveer 70 mi van dat bedrag is be directe militaire hulp. Het is de eerste keer openlijke militaire steun tra's geeft. De beslissing in het Huis wer 221 stemmen voor en 209 tegen ming waren urenlange, op zee voerde debatten voorafgegaan. JOHANNESBURG (ANP) - Tot verbazing van de deelne mers aan de jaarvergadering van de Zuidafrikaanse Raad van Kerken heeft secretaris generaal ds. C.F. Beyers Nau- dé lovende woorden gesproken over de hervormingsinitiatie ven van president Botha. „Vanuit het gezichtspunt der blanken heeft Botha op merkelijke moed getoond door voorstellen te doen die tot fun damentele veranderingen zou den kunnen leiden. Aan de ene kant kon Botha bittere opposi tie van de blanken verwachten en aan de andere kant het wantrouwen van de zwarten. Deze hervormingen moeten niet alleen als schijn worden beschouwd," aldus Beyers Naudé. „Wij moeten erkennen dat Botha zijn bereidheid tot her vormingen heeft getoond, hoe wel sommige pas door zware druk werden afgedwongen. Het tragische is echter dat de meerderheid van de bevolking (vooral de zwarten) ze als te beperkt en te laat beschouwt, terwijl ze voor de meeste blan ken te radikaal zijn". Beyers Naudé vroeg begrip voor het standpunt van blanke Zuidafrikanen die werkelijk denken dat een communisti sche machtsovername voor de deur staat, dat alle vrijheids strijders communisten zijn en dat zwarten niet in staat zul len zijn het land te besturen. In zijn toespraak sloeg Beyers Naudé de passage over waarin de namen worden ver meld van de vele medewer kers van de Zuidafrikaanse Raad van Kerken die sinds de afkondiging van de noodtoe stand zijn opgepakt. De jaar vergadering van de Raad te Johannesburg wordt bijge- BEURSOVERZICHT AMSTERDAM (ANP) - Koninklijke Olie heeft donderdagmorgen op de Amsterdamase effectenbeurs de woensdag vergaarde winst vastgehou den en Pakhoed voegde opnieuw een aardig bedrag aan de koers toe. Dat waren de meest in het oog springende zaken op de beursvloer, die een kalme aanblik bood. Bij de grote aandelen was de stemming verdeeld en bleven de activiteiten veelal beperkt tot dub- heltjeswerk. Op de obligatiemarkt was het eveneens kalm. De stijging in Wall Street en de weer boven de rijksdaalder gekropen dollar leidden niet tot grote wijzigin gen bij de internationale aandelen. Akzo was nagenoeg onveranderd. Hoogovens, KLM, Unilever en Philips gingen licht tot zeer licht achteruit Al leen Koninklijke Olie, die woensdag met een winst van ƒ4 de grens van ƒ200 passeerde, voegde ƒ1,10 aan de koers toe en kwam op 202,10. Pakhoed was rond het middaguur 1,20 beter geworden op 53,20 na woensdag 1,40 te zijn gestegen. De banken gaven een verdeeld heeld te zien en de verzekeraars gingen licht achteruit. Fokker won het verlies van woensdag terug met een stijging van ƒ1 op 94. Nedlloyd steeg 1 tot ƒ77 en Bührmann-Tetterode ƒ1,50 tot 186,50. Op de parallelmarkt haalde Dentex het verlies van de vorige dag ruimschoots in door 1,50 te stijgen tot ƒ41,50. Omstreeks het middaguur ontstond Plotseling belangstelling voor ABN. Nadat de koers woensdag al 4,50 om hoog was gegaan tot ƒ586, steeg dit aandeel door tot 590 rond 12.00 uur en tet 595 rond 12.30 uur. 1* 8*4 antonius 7* antonius *4 congr.o.Lv. 8** daniel gasthuis gasthuis y* gasthuis gasthuis 7*4 hooghuys 4 8^ prot.z.hs JProt.z.hs 7*4 prot.z.hs aeneas (oostb.) (oostb.) lourdes de brouwer t (tilburg) (tilburg) (tilburg) (tilburg) (het) klokkenberg liduina ('s-h'bosch) ('s-h'bosch) (s-h'bosch)

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 4