'Liever de hongerdood dan de kogel
lerer
DE BIESBOS
MORGEN
SURINAMERS HONGER EN TEGEN UITWIJZING:
sSSssiT
Tsjernobyl: in een
klap de helft
van alle atoomproeve
Amnesty
voor gevt
moslims
WOENSDAG 25 JUN11986
EXTRA OP WOENSDAG=
PAPIER
VOOR UW PEN
Mevr. Franken
Boerderijtje
kijken
Korea
PAPIER
VOOR UW PEN
HENGEÏ
RUBRIEK
ECN-DESK UNDIGE: KERNRAMP TE
WIJTEN AAN MENSELIJKE FOUT
WOENSDAG 25JUNL
AMSTERDM
Beurs over vol
T11 PAGINA 4
Door Frans Boogaard
DEN HAAG - „Wij
hebben daar geen en
kele kans. We zijn er
aan de haaien overge
leverd. En niemand in
Nederland zal erover
horen. Een zonne
steek, een auto-onge
luk of een korjaal die
plotseling omslaat -
dat is toch geen ge
welddadige dood?".
Sinds vorige week dins
dag alweer bevolken 25
Surinamers het Binnen
hof.
Ir) twee tenten en een cam
per, omringd door dranghek
ken met spandoeken als 'Lie
ver de hongerdood dan de ko
gel'. En een kruis voor alle
slachtoffers van de december
moorden van '82, toen de Suri
naamse dictator Bouterse zich
alleen met het geweer kon
handhaven.
Al hongerend proberen ze
nu te voorkomen dat de Ne
derlandse autoriteiten hen een
enkele reis richting Parama
ribo cadeau doen.
„We zijn er fysiek slecht aan
toe," geeft John Mohamad
moesman toe, enkele uren
voordat de eerste zes van zijn
lotgenoten naar het ziekenhuis
zullen worden gebracht.
„Maar we gaan door tot de
dood. We hebben geen keus,
want in Suriname overleven
we het evenmin."
Mishandeld
De 25 Surinamers die vorige
week dinsdag hun hongersta
king begonnen - de groep is
inmiddels uitgebreid tot ruim
veertig personen, variërend in
leeftijd van 20 tot 53 - is alle
maal een vluchtelingenstatus
onthouden. Toch lopen ze vol
gens Romeo Hoost, woord
voerder van de Raad voor de
Bevrijding van Suriname en
op het Binnenhof hun begelei
der, stuk voor stuk levensge
vaar als ze worden terugge
stuurd.
„In de groep zit een voorma
lig tuinman van Bouterse, die
ervan wordt verdacht een bom
in het huis van de bevelhebber
te hebben gelegd. Je kunt
De hongerstakers in de tent op het Binnenhof. Links in wit shirt John Mohamadmoesman.
overal op zijn lichaam nog de
sporen van mishandeling zien.
Zo iemand kan beter niet te
ruggaan.
Verder een stuk of vijftien
ex-militairen die het met Bou
terse aan de stok hebben ge
kregen; een paar vrouwen die
in Paramaribo al door leden
van de Militaire Politie zijn
verkracht en mensen die voor
ons in Suriname sabotageda
den hebben gepleegd, en die
later via Frans en Brits
Guyana naar Nederland zijn
gekomen. Deze mensen terug
sturen is misdadig".
De meeste risico's loopt on
getwijfeld Mohamadmoes
man, ex-parlementariër van
de Pendawa Lima, die na de
vlucht uit Suriname van de
Javaanse verzetsleider Somo-
hardjo de leiding van de partij
èn van het ondergrondse ver
zet op zich nam. Hij werd
gearresteerd en na zware mis
handeling ingesloten in Fort
Zeelandia.
„Via Cayenne ben ik naar
Nederland gevlucht. Maar
Justitie zegt nu dat ik het land
vrijwillig verlaten heb", zegt
Mohamadmoesman, die zich in
Nederland ook weer onmid
dellijk bij het Surinaamse
verzet aansloot en sinds maart
van dit jaar zelfs lid is van de
Bevrijdingsraad.
Volgens Hoost en Moha
madmoesman zijn er in de
procedure die tot de uitwijzing
hebben geleid nogal wat
vreemde zaken gepasseerd. Zo
zou niet gevraagd zijn de pro
cessen-verbaal te onderteke
nen, zodat de verbalisant niet
weet of zijn verklaringen cor
rect zijn weergegeven. Daar
naast beklaagt het tweetal
zich erover dat de herziening
die hun advocaat in voorberei
ding heeft, geen schorsende
werking meer heeft: de appel
lant moet in het buitenland de
uitslag van zijn beroep af
wachten.
„We hebben sterk de indruk
dat dit alles te maken heeft
- FOTO PERRY HOKKE
met het ontmoedigingsbeleid
dat Nederland tegenwoordig
voert. Het staat ook in de
overwegingen: dat Nederland
een dichtbevolkt land is, en
dat daarom ten aanzien van
vreemdelingen die niet voor
asielverlening in aanmerking
komen, een restrictief toela
tingsbeleid wordt gevoerd",
aldus Hoost.
Hij heeft zijn hoop nu ge
vestigd op bemiddeling van
Justitie-specialisten in de Ka
mer. Zij bezochten de honger
stakers en onderkenden hun
probleem.
Hoost: „Ik heb ook gebeld
met de griffier van de Kamer
commissie voor Buitenlandse
Zaken, maar hij zei letterlijk:
We hebben deze week geen
tijd meer, belt u na de vakan
tie nog maar eens terug".
De betrokken griffier, jonk
heer mr. W. H. de Beaufort,
erkent dat hij zich heeft uitge
laten zoals Hoost heeft weer
gegeven. „Maar het is momen
teel mijn standaard-ant
woord. Als ik geweten had dat
het hongerstakers betrof, had
ik mij natuurlijk wat minder
zakelijk opgesteld".
Bij Justitie is de eerste reac
tie waarom de betrokken Su
rinamers geen kort geding
hebben aangespannen, om via
de civiele rechter te bewerk
stelligen dat ze in Néderland
de uitslag van hun herziening
kunnen afwachten.
Somohardjo, voorzitter van
de stichting voor opvang van
Surinaamse vluchtelingen
Makmur, wil daarvan even
wel niet horen: „Onze actie is
er juist ook tegen gericht dat
het vragen van herziening niet
meer leidt tot schorsing. Daar
tegen protesteren we niet met
een kort geding, maar met
deze hongeractie". Dat toch
ook het kort geding er nog
komt, wil de Javanenleider
overigens niet uitsluiten,
„maar daarvoor hebben we
nog tijd genoeg".
Staatssecretaris Korte-van
Hemel, momenteel veelvuldig
op bezoek in de Kamer, zegt
van de hongerstaking nog
geen kennis te hebben geno
men. Ze kent ook de dossiers
van de hongerstakers niet.
„Maar hun beroepsmogelijk
heden zijn blijkbaar nog niet
uitgeput. Tot zolang ligt er
voor mij geen bijzondere
taak".
Ten overvloede bevestigt de
bewindsvrouwe nog eens, dat
Nederland in het algemeen
geen vreemdelingen uitwijst
naar regimes die hen met le
vensgevaar bedreigen. „In het
algemeen niet en dus ook in dit
geval niet".
Op het Binnenhof gaat de
actie door, sinds maandag
zelfs verscherpt. Hoost: „Een
aantal mensen drinkt nu ook
geen water meer".
Donderdag, de laatste dag
voor het zomerreces van de
Kamer, wordt op het Binnen
hof de jaarlijkse barbecue
voor Kamerleden gehouden.
Maar tegen die tijd zullen de
hongerstakers, desnoods met
geweld, al verwijderd zijn.
Hoost: „Dat heeft de politie al
aangekondigd. In verband met
de Eurotop, zeiden ze".
V$u|0,P"
In Vrij Nederland van 31
mei j.l. heeft een officier van
justitie mensen die een uit
kering ontvangen aan de
schandpaal genageld door te
beweren dat misschien wel
zestig procent van hen frau
deert. Mevrouw Franken, de
officier die zich in het
rechtsgebied Breda bezig
houdt met de bestrijding
van misbruik van sociale
uitkeringen, heeft hiermee
een flater geslagen, waarop
terecht van vele zijden ver
ontwaardigd is gereageerd:
haar beweringen zijn crimi
naliserend, stigmatiserend,
en gewoon beledigend vdor
alle mensen die van een so
ciale uitkering afhankelijk
zijn, en dat is een groot deel
van de samenleving.
Zij maakte het nog bonter
door in De Stem van 9 juni
j.l. te verklaren dat ze het
nog gemeend heeft ook, en
dat staat dan onder de kop:
'Ik kom juist op voor de so
ciaal zwakkeren'. Onder dat
citaat zouden we eerder ex
cuses verwachten.
Mevrouw Franken legt uit
dat haar definitie van
fraude een 'enge' is, en daar
kunnen we het mee eens zijn
als met 'eng' bedoeld wordt:
griezelig. Wat ze er verder
zelf over zegt is niet juist. Ze
spreekt over 'fraude in de
strikt juridische zin van het
woord'. Maar het begrip
fraude heeft helemaal geen
juridische betekenis; het is
nergens in een wet te vin
den. Valsheid in geschrifte,
dat bestaat 'juridisch' wel,
oplichting ook, maar fraude
kun je niet uitleggen in de
juridische zin van het
woord. Fraude is een maat
schappelijke waardering,
met een zware emotionele
lading van afkeuring, van
het gedrag van iemand die
de zaak bedondert, iemand
die welbewust bedrog pleegt
om zichzelf te bevoordelen.
Die mensen zijn er wel.
Maar onze ervaring is dat er
veel en veel méér mensen
zijn die hun best doen de
steeds ingewikkelder en on
mogelijker wordende regels,
die de overheid hen oplegt,
na te leven.
Wij zien dat de overgrote
meerderheid van goede wil
is, maar wel eens verdwaalt
in het oerwoud van regelge
ving. Een oerwoud, dat ook
sociale diensten niet altijd
bevalt; mevr. Franken ziet
gelukkig ook dat de rijks
overheid deels schulp heeft
aan wat zij fraude noemt.
Toen de voordeursregeling
werd ingevoerd klaagde een
groot aantal gemeenten dat
ze de regeling onduidelijk
vonden en dat ze niet in
staat waren de maatregel
rechtvaardig uit te voeren.
Maar als mevr. Franken dat
in de gaten heeft, dan is het
toch absurd om uitkerings
gerechtigden, die het ook
onduidelijk vinden, als frau
deurs weg te zetten.
Overigens komt het, naar
wij ervaren, maar al te vaak
voor dat mensen wél keurig
volgens de regels handelen,
maar dat sociale diensten si
tuaties verkeerd beoordelen.
Bedragen worden dan te
ruggevorderd omdat de
schijn bestaat dat ten on
rechte uitkering werd ver
leend, maar aan het eind
van de procedure blijkt dan
dat die schijn, helemaal of
gedeeltelijk, ook alleen maar
schijn was.
En dan zijn er nog ontzet
tend veel gevallen, waarin
mensen het niet helemaal
goed doen, maar waarvan je
je kunt afvragen of ze het.
stempel 'fraude' verdienen.
We noemen twee voorbeel
den.
In een uitzending van Ra
dio BEO, onze prille plaatse
lijke omroep, was j.l. dins
dag een vrouw aan het
woord over haar ervaringen
met de sociale dienst in Bre
da. Door een misverstand
tussen de sociale dienst en
de raad voor de kinderbe
scherming, die de alimenta
tie voor haar kind incas
seert, kreeg zij iedere maand
teveel uitkering. Het bedrag
dat zij teveel kreeg betaalde
zij netjes iedere maand te
rug aan de sociale dienst,
iedere keer met het drin
gend. verzoek het nu eens
goed te regelen en haar uit
kering dus te verlagen. Dat
gebeurde maar niet, en na
verloop van tijd zei ze op de
sociale dienst: nou houd ik
dat geld, en ik betaal het te
rug wanneer jullie mijn uit
kering hebben verlaagd. Dat
is dus 'fraude'.
Een ander voorbeeld. Een
vrouw heeft een zoontje, dat
in verband met een handi
cap naar een speciale school
moet. Ver weg, ter ver om te
fietsen, dus ze vraagt de so
ciale dienst of die een strip
penkaart voor de bus willen
betalen. Nou is ook haar bril
kapot gevallen: ze heeft een
nieuwe nodig, en het zieken
fonds vergoedt dat niet, dus
daar vraagt ze ook bijstand
voor.
De beslissing luidde dat
bijstand werd verleend voor
taxikosten voor het vervoer
van het zoontje naar school
en terug. Daar had ze niet
om gevraagd, maar dat
werd toegekend. De bril
kreeg ze niet. Ze werd
geacht van haar bijstands
uitkering maandelijks ƒ94,-
opzij te leggen voor het ge
val cjat haar bril stuk ging,
de wasmachine het opgaf en
dergelijke calamiteiten. Is
het dan schokkend of crimi
neel, dat die mevrouw, als ze
bekomen is van haar ver
bijstering, een paar ochten
den zwart gaat werken om
die bril bij elkaar te verdie
nen Maar 'fraude' is het
wel; mevr. Franken zou er
misschien wel werk van ma
ken.
Gevaarlijk misleidend is
hetgeen mevr. Franken ver
telt over de vrouw die gaat
samenwonen, zonder dat op
te geven aan de sociale
dienst, en dan nog een ken
nismakingsperiode krijgt.
De praktijk is heel anders:
de vrouw krijgt zeker geen
kennismakingsperiode, als
blijkt dat ze 'stiekem' is
gaan samenwonen; haar
uitkering wordt stopgezet,
en ze krijgt een vordering
tot terugbetaling van een
stuk van de bijstand die ze
ontving toen ze samenwoon
de.
Wonderlijk is ook de ver
zuchting van mevr. Franken
dat het openbaar ministerie
in l.at vervolgingsbeleid af
hankelijk is van de zaken
die de verschillende ge
meentes doorgeven. Een
aantal sociale rechercheurs
is, op aandringen van het
openbaar ministerie, als on
bezoldigde ambtenaren in
rijksdienst, bij de sociale
diensten ondergebracht.
Deze opsporingsambtenaren
hebben tot taak van de op
gespoorde strafbare feiten
spoedig proces-verbaal op te
maken en dat door te zenden
aan 'hun baas', de officier
van justitie, en dat is me
vrouw Franken. De gemeen
ten hebben daarin niet de
zeeffunktie die zij sugge
reert. Wel is er na overleg,
en in samenwerking met de
officier van justitie en met
de gemeente vooraf'bepaald
welke zaken de eerste aan
dacht krijgen, en aldus is het
de gemeente die de recher
cheur op het spoor zet van
vermeend misbruik.
Inmiddels is uit onderzoek
gebleken dat veel mensen
beneden het bestaansmini
mum leven. Enerzijds blijkt
de hoogte van de uitkerin
gen ontoereikend om er nor
maal van te wonen en ge
zond van te eten, ook als er
geen cent wordt besteed aan
overbodige uitgaven. An
derzijds zijn er veel mensen
die wel aanspraak hebben
op een (aanvullende) bij
standsuitkering, maar daar,
uit trots of uit schaamte,
geen gebruik van maken.
We mogen dan ook aan het
bestaan van de Algemene
Bijstandswet niet dé illusie
ontlenen dat de samenleving
een bestaansminimum ga
randeert voor alle leden. Het
is verontrustend dat velen
onder ons leven onder het
bestaansminimum, en we
wachten op de magistraat
die zich daar publiekelijk
zorgen over maakt.
Mevr. Franken heeft doen
blijken slechts vanuit een
beperkte invalshoek, sterk
politiek gekleurd, zicht te
hebben op het gebruik van
sociale uitkeringen. Juist
omdat zij in haar functie
geacht mag worden zoiets
als het in de maatschappij
levend rechtsbewustzijn te
verwoorden had het haar
gesierd meer terughoudend
heid te betrachten. Eerst zei
ze een vuurtje te willen op
stoken, nu zegt zij de brand
te willen blussen. Ze had ge
woon niet met vuur moeten
spelen.
Pieter Oudkerk
Advocatenkollektief Breda
'Leuk met het hele gezin
naar een boerderij. Kunnen
de mensen zien, waar de
melk vandaan komt. Ook zit
er een leuke quiz bijHoe
veel kilo frites krijg je uit
tien kilo aardappels? Maar
waarom laat de NOB niet
zien hoe het in de bio-indu-
strie toe gaat? Dan is een
heel leuke quiz-vraag: Hoe
groot is een kooi in een leg
batterij. Antwoord:; ±50x45
cm en daar zitten dan 5 kip
pen in.
Mogen de mensen niet
zien hoe fokzeugen leven?
Op een rooster en aan een
ketting van 50 cm moeten zij
aan de lopende band big
getjes produceren. Ook mis
ik in het artikel een bezoekje
aan een bedrijf waar ze kist
kalveren en mestvarkens
fokken. Is een kijkje in een
legbatterij niet leerzaam?
Durft de NCB dit soms niet
aan? Nee, natuurlijk niet.
Want op deze manier zien de
mensen en vooral de kinde
ren, waar hun stukje vlees
en hun eitje vandaan ko
men.
Dit hele gedoe van boer
derijtje kijken, is de mensen
belazeren. De kinderen moet
niet ziek thuis komen van
het friet eten, maar van alle
ellende die ze gezien hebben.
De NCB zal er echt wel voor
zorgen dat de deuren van de
bio-bedrijven voor de con
sument gesloten blijven.
Deze dieren staan in het
donker en mogen niet 'ge
stoord' worden.
Oosterhout,
Ans Zeeven
Gaarne mijnerzijds een re
actie aangaande een 'onwe^
tende' opmerking/schrijven
in Dagblad De Stem van
donderdag 12 juni jl. De kop
luidde: IOC biedt Noord-
Korea twee sporttakken
aan. Daaronder stond o.a.
'Na de Tweede Wereldoorlog
in 1945 werd het Koreaanse
schiereiland in twee delen
gesplitst. Het communisti
sche noorden en het kapita
listische zuiden. Dat zgn.
splitsen in een Noord- en
een Zuid-Korea was toen
een 'denkbeeldige' lijn, nabij
de 38e breedtegraad, op de
kaart. Die lijn was er om na
de Japanse capitulatie ten
noorden de Japanse over
gave aan de Sovjets te be
werkstelligen, en ten zuiden
ervan aan de Amerikanen.
Het waren de Sovjets die
eind 1945 er een echt in
tweeën gedeeld Korea van
maakten. Zij hebben toen
alle wegen geblokkeerd, te
lefoonverbindingen, spoor
wegverbindingen enz. afge
kapt/verbroken. En als laat
ste in 1948 alle stroomvoor
zieningen, afkomstig van de
in het noorden aanwezige
talrijke waterkrachtcentra
les. Vanaf die tijd 1945 heb
ben zij, de Sovjets, het noor
delijke deel onder commu
nistisch regime gebracht.
Op 9 september 1948 werd
de Democratische Volksre
publiek Korea (DPRK) uit
geroepen met als premier
(tot op heden), Kim II Sung
(15-4-1912). Kim II Sung had
met nog een twaalftal
Noord-Koreanen zijn oplei
ding bij Stalin in Rusland
genoten. Heeft daar tijdens
W.O.II als kapitein o.a. in
Stalingrad meegevochten
tegen de Duitsers. Er was
dus direct na W.O.II geen
sprake van het 'communisti
sche' noorden en het 'kapita
listische' zuiden. Geheel Ko
rea was toen in 1945 zo arm
als een kerkrat. Dit tot na de
Koreaanse oorlog van 25
juni 1950-27 juli 1953. Het
was naar westerse maatsta
ven een arm en ongezond
(o.a. veel besmettelijke ziek
ten) land. De hygiënische
verhoudingen waren reeds
voor 1945 slecht. Tevens heb
ben de Japanse overheersers
er van 1910-1945 op grote
schaal, en dit vooral tijdens
W.O.II, roofbouw gepleegd.
(Tevens waren er ca. 80%
analfabeten, daar gedu
rende die 35 jaar geen Kore-
aans onderwezen mocht
worden. Alleen Japans.
Naar verhouding met het
zuiden met zijn toen voor
80% landbouw, was het in
dustriële noorden, o.a. met
zijn talrijke waterkracht
centrales en vele delfstoffen,
rijker dan het zuiden. 'Wie
sprak er over het commu
nistische noorden en het ka
pitalistische zuiden na
W.O.II?'
Breda,
R. v.d. Pol.
„=«sps*g0,6N
Door Rien van Nunen
DE Biesbos is al jaren een
van mijn favoriete visplaat-
sen. Bij tijd en wijle is het er
goed toeven. Toch mag de
Biesbos zich niet meer over
een grote belangstelling van
sportvissers verheugen. Inte
gendeel schijnen hengelaars
■de Biesbos steeds meer de
mijden als heerste er een
plaag. En die is er ook, want
de Biesbos is druk, té druk
voor sportvissers om er een
dag te vissen. Dat gaat hoog
uit een paar (ochtend-)uren
goed, voordat de eerste uitge
slapen jachteigenaar zo dicht
mogelijk langs je uisbootje
probeert te varenEn ook
sportvissers hebben meestal
enkele tientjes boothuur
moeten neerleggen.
Het is in de Biesbos als met
de natuur ter plekke, het
wordt allemaal minder. Of
men moet woekerende
brandnetels en omgevallen
wilgebomen 'natuur' vinden.
Ondanks dat valt er nog heel
wat te genieten, van uitbun
dig vogelleven tot prachtige
stille kreken toe. Behalve vis,
want daar schijnt de Biesbos
volgens de sportvisser niet
genoeg van te hebben. En het
is waar, de voornvangsten
blijven bijvoorbeeld verach
ter, de brasem is lang niet
meer zo groot als ze voor een
tiental jaren geleden waren
en van rietvoorn en snoek
durven sportvissers al niet
meer te spreken. Het geknoei
met de Biesbos heeft dus ein
delijk resultaat... En dan
toch vis vangen?
Jawel, want bij tijd en
wijle trekken scholen bra
sems door de Biesbos en voor
wie de weg kent zijn er nog
altijd stekken genoeg. Onder
de takken bijvoorbeeld in de
kreken en langs de voor
naamste vaarwegen. De Bies
bos is altijd al een 'moeilijk'
viswater geweest, vanwege
het voor onbekenden on
doordringbare karakter en
niet in de laatste plaats door
de reactie van de vis dit 'an
ders' is. Nóg steeds kan men
tegen de kant of onder de
struiken de beste resultaten
boeken als het water 'op
komt'.
Het water in de Biesbos
'trekt' nog altijd, onder in-
vloed van de omringende ri
vieren, de wind, regenval en
het spuiregiem van de Stel.
lendamse spuisluizen. Zuid.
westenwind heb ik altijd als
erg gunstig ervaren in het
Gat van de Plomp, de Kerk-
sloot en de Vissen. Elders m
de Biesbosch, b.v. de Turfzat
hoeft dat niet altijd, maar
het water moet wel stromen
aldaar, liefst flink. Probeer
dan eens een handje maden
tussen de takken of een
snuifje voer om de paar mj.
nuten, maar pas op de vis
kan hier zo groot zijn als el
ders op meer open stukken
en dan met die takken.
Biesbosvissers doen ergoej
aan een serie pennetjes aan
te schaffen die welke bij het
vissen tussen het riet en
takken niet vlug beschadi
gen. Stroompennetjes zijn
erg goed als het ondiep is
er flink trek staat. Kies
het even kan voor de overig
Biesbos lange slanke pennen
met het grootste gedeelte ran
het drijflichaam aan de bo
venkant vanwege de altijd
aanwezige stroom.
Als alternatief voor
voomvissen of brasemvisset
geldt het vissen op snoek
baars. Oefen dat uit in
vroege ochtenduren en roei
in de mondingen van de
gangen naar de Biesbos. Dal
kan zowel onder de kant
gen de stenen dammen, mei
de pan, alswel slepend, „i
gevoel", middenin de mon
ding. Let er wel op dat voor
anker gaan hier in verbant
met de scheepvaart gevaar
lijk is. Het is echter
probleem wat verder rm
binnen op snoekbaars te ris
sen in de diepe geulen dieii
toegang zijn tot de eigenlijk
Biesbos.
Van een onzer verslaggevers
LEIDEN - De ramp in de kerncentrale van Tsjernobj
heeft alleen al in de maand mei voor een radio-actiet
neerslag gezorgd, die gelijk is aan de helft van de fall
out van alle bovengrondse kernbomproeven uit
vijftiger en zestiger jaren.
De ontploffing van een van
de vier reactoren van de
Oekraïense centrale is hoogst
waarschijnlijk veroorzaakt
door een menselijke fout.
Dat zijn de voornaamste
conclusies van een onderzoek
van het Energie Onderzoeks
centrum Nederland (ECN) te
Petten naar de gevolgen van
'Tsjernobyl' voor Nederland
op een afstand van 2000 kilo
meter en de toedracht van de
ramp. Ir. K.J. Brinkman,
ECN-deskundige in reactor-
bouw en kernsplijting en drs.
J. Davids, hoofd van de ge
zondheidsafdeling van het
ECN, lichtten deze week hun
onderzoeken toe voor een ge
hoor van Leidse studenten in
een van de collegezalen van
het de Gorlaeus-laboratoria te
Leiden.
Ir. K. Brinkman, zeer goed
op de hoogte van het systeem
van de RMBK 1000-reactor het
type Tsjernobyl, noemde het
laconieke gedrag van de Rus
sen na de explosie een sterke
aanwijzing dat er een mense
lijke fout in het geding is ge
weest. „Als er echt sprake is
geweest van een fout in het
systeem, zouden de Russen
nooit de drie andere reactoren
van Tsjernobyl weer opgestart
hebben. Daarom houd ik het
vooralsnog op een menselijke
fout. Iemand heeft zich niet
aan procedures gehouden of er
waren geen procedure-voor-
schriften." aldus Brinkman.
500 ton
Bij experimenten zijn en
kele van de 1700 koelkanalen
drooggekookt in het grote gra-
fietblok, waarin het reactor
water door de splijtstof wordt
opgewarmd. De reactor was
min of meer stilgelegd, had
nauwelijks vermogen ei? er
was nauwelijks watercircula
tie. Door dat droogkoken is de
stoomdruk hoog opgelopen;
enkele buizen zijn gebarsten.
Er ontstond een begin van
brand en door een reactie met
het zircoon-materiaal van de
koelhuizen werd waterstofgas
gevormd, dat vervolgens ex
plodeerde. Waarschijnlijk zijn
er toen splijtstof-elementen
de reactorhal geblazen,
ieder geval is de boventa
van de afsluiting van de re;
torkern vernield en de bra
kan zich hebben voortgepla
door plastic muurverf op
wanden van de reactor:
Tenslotte is de 500 ton zwi
en 35 meter hoge macht
waarmee de splijtstofsta'
verwisseld konden won
zonder de reactor af te schal
len, van bovenin de hal op
kern gevallen. En daarir
kwam de radio-activil
rechtstreeks in de atmosfe
De temperatuur in de
moet toen ongeveer 5000
den Celsius bedragen hebt'
Aldus een schets van de itf
waarschijnlijke toedracht
het ongeluk volgens ir. Brit
man van het ECN.
250 keer
Drs J. Davids liet aan
hand van talloze meetresu
ten zien, dat de totale st
lingsdosis ten gevolge
Tsjernobyl in mei rond
plaats Petten voor kinde
0,07 milliSievert (7 millire
en voor volwassenen 0,071
liSievert (4 millirem) is
weest. Dat is respectieve!
3,5 en 2 procent van de tot
jaardosis aan natuurlijke at
tergrondstraling in Nes
land. De toename van strait
veroorzaakt door een neers
die gelijk is aan de helft
de fall-out van alle bo«
gronds atoombomproeven
de vijftiger en zestiger j»
werd gemeten in de lucht
de bodem en in de koeirrf
Maartensbrug en Lutjewh
bij Petten.
Daar kwamen op 2000 k
meter van de onheilsplek
verschillende radio-ad
stoffen voor. Davids scha
dat in het rampgebied
straling ongeveer 250 kee'
hevig moet zijn geweest
zei te verwachten, dat d»-:
langzaam vervallen stof
cesium-134 en 137 de kon"
tientallen jaren nog 0,45 rt
Sievert (45 millirem) aanb
straling in Nederland g
zal worden.
Van onze correspo
LONDEN - „Maak or
wat barmhartiger. S
de ene Ierse poster. C
staat te lezen: „Troirv
voor het lever. Stem
De Ieren vaa de rep
morgen de keuze. In eer
tholieke premier dr. Gai
van de Fine Gael-parti
uitgeschreven referendi
stemmen voor of tegen
toelaatbare echtscheidin
De grondwet van Eire is in
Europese die echtscheidinger
ding van tafel en bed is in Ie
DEN HAAG/LONDE?
(ANP/AÏP/DPA) - Amnest;
International heeft een beroe]
gedaan «p de Indonesische re
gering om de rechten van isla
mitische gevangenen te res
pecteren en hun een eerlijl
proces te garanderen.
De mensenrechtenorganisa
tie pleit voor het vrijlaten vai
gevangenen die zijn gearres
teerd alleen omdat zij hun me
ning hebben gegeven zonde
geweld te gebruiken.
Volgens een rapport vai
Amnesty, dat vandaag word
uitgebracht, zijn de afgelopei
twee jaar honderden moslim;
gearresteerd. Ruim 100 vat
hen zijn intussen veroordeeld
in de meeste gevallen to
zware gevangenisstraffen
Veel gevangenen zijn geslager
of op andere manier mishan
deld terwijl zij 'incommunica
do' werden gehouden, dat wi
zeggen dat familie, advocater
of artsen niet tot hen worder
toegelaten.
Onder de arrestanten zijt
geestelijken, studenten en pro
minente politici. De meester
voerden oppositie tegen he'
voornemen van de regerinj
van president Sceharto de of
ficiële ideologie 'Pancasila' oj
te leggen. Veel moslims be
schouwen deze handelswijze
als een aanzet tot afschaffinj
van de islam in Indonesië. He
merendeel van de 160 miljoer
Indonesiërs isechter moslim.
De arrestatiegolf begon n;
de rellen in 1984 in Tanjunj
Priok, de hrvenwijk van Ja
karta. Militairen openden toer
het vuur op een menigte var
1.500 demoistranten waarbi;
minstens 3» doden zijn geval
len. Deze jebeurtenissen zijr
volgens Annesty door het be-
wind-Soeharto aangegreper
om critici te vervolgen.
Enkele door Amnesty ah
gewetentgevangenen bestem
pelde arrestanten behoren to
de gematigde oppositie die
grotendeels bestaat uit gepen-
BEUF.SOVERZICHT
AMSrERDAM (ANP) - De Amster
damse effectenbeurs gaf dinsdagmor
gen ever de volle breedte een lichte da
ling van de koersen te zien. De lager
doller drukte de internationale aande
len en de koersdaling in Wall Stree
betekende evenmin een stimulans
KLM bleef wel overeind en had ron<
het middaguur vier dubbeltjes aan d<
koers toegevoegd op 49,20. Dit wen
toegeschreven aan het beursklimaat ii
de Verenigde Staten, waar de lucht
vaartwaarden momenteel worden ge
viaagd.
Op de aandelenmarkt gebeurd
weinig en op de obligatiemarkt wa
het bijna helemaal stil. Nadat maan
dag bij lichte stijgingen de handel ge
ring in omvang was, verkeerde dins
dagmorgen iedereen in afwachtinj
van de inschrijving op de jongst<
staatslening met een rente van 6,21
procent. De koers vai uitgifte zal naa
verwachting niet ver boven de 100 pro
cent uitkomen en de opbrengst zal vol
gons handelaren in de buurt hggen var
fl miljard.
Op de aandelenmarkt moesten Ko
ninklijke Olie en 'Jnilever, die maan
dag nog stijgingei heten zien, achter
uit. Unilever had rond het middaguu
6,30 prijsgegevei op 482 en Konink
hjke.Olie 2,60 of 196,10. Akzo, Hoog
ovens en Philips beperkten de verlie
zen tot een gulden of minder. De ban
ken moesten zender uitzondering te
rug, waarbij de FGH met zeven dub
beitjes op ƒ43,50 naar verhouding he
uieest. De verzekeraars raakten eer
gulden of meer kwijt, met uitzondering
van Stad Rotterdam die rond het mid
daguur twee twarljes was verloren oj
129.
7*
antoniis
an toni vs
congr.c.l.v.
daniel
gasthuis
y* gasthtis
y gasthuis
gasthuis
y* hooghuys
protz.hs
«Prot.zhs
prot.z.hs
aeneas
(oostb.)
(oostb.)
lourdes
de brouwer
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(het)
klokkenberg
liduina
('s-h'bosch)
('s-h'bosch)
('s-h'bosch)