even.
UITBLAZEN
EG-top zal geen krachtige besluiten opleveren
VS gaan Europa voor
Sancties als
laatste wapen
tegen apartheid
'Voorkomen van meerlingen vaak
gevolg van slechte begeleiding'
Oud-in
nieuwe
MAAR
Autobahn
Service
DE STEM CC
Wel woorden,!
.m
WOENSDAG 25 JUN11986
ACHTERGROND
T5 PAGINA? WOENSDAG 25 jur
HAAGS 'ONDERONSJE' STAAT IN TEKEN VAN EXTERNE FACTOREN
ONDANKS GROTE AMERIKAANSE BELANGEN
OOK NEDERLAND KAN ECONOMISCHE DRUK OP ZUID-AFRIKA OPVOEREN
LEIDSE CHIRURG NA GEDEETELIJKE ABORTUS OP VIJFLING:
STRENGER
VERVOLGEN
Fiscus gaat
sneller
geld innen
Brabantse opvl
de
DE Duitse Autobahn
kent vrijwel ieder
een. Het autosnel
wegennet is de trots van
het na-oorlogse Duitsland,
schrijft dr. Werner Dollin-
ger, Bundesminister ftir
Verkehr, in de feestbro-
chure ter gelegenheid van
het 35-jarig bestaan van
GfN.
GfN staat voor Gesel/schaft
für Nebenbetriebe der Bundesau-
tobahnen mbH. Het is een parti
culiere onderneming die ver
antwoordelijk is voor de servi
cepunten langs het autosnelwe
gennet. Tankstations, wegres
taurants en motels, winkels,
kinderspeelplaatsen, ruimten
voor babyverzorging, informa
tiecentra voor toeristen en zelfs
kapellen, waar de 'liebe Auto-
fahrerinnen en liebe Autofahrer'
(minister Dollinger in de bro
chure) even tot bezinning kun
nen komen.
Vrijwel iedereen kent de
Autobahn, zei ik al. Je kunt er
het gaspedaal eens flink van
katoen geven en je hoeft er dan
niet schielijk in te houden als je
in de verte een poütieauto ziet.
Vorige week scheurden we, in
kolonne van minimale lengte -
twee auto's dus, met een gan
getje van 170 km/u noord
waarts, naar de Deense grens.
Snel rijden vermoeit ook snel
ler, maar uitrusten kun je in de
Raststatte. Ook de auto's krij
gen dorst van het zwoegen.
Duitse pompbedienden hebben
hart voor auto's. Ongevraagd
betten ze met zorgzame hand
het windscherm. Dat is eigen
lijk het enige dat me opvalt aan
de vlekkeloze service langs de
autosnelweg. Poetst er in Ne
derland nog wel eens iemand
ongevraagd uw voorruit? Duitse
pompbedienden achten dat niet
beneden hun waardigheid. Ze
doen het trouwens terwille van
de Verkehrssicherheit, lees ik.
Niet voor jou dus.
Als ik uit de Raststatte bij
Osnabrück niet een paar bro
chures had meegenomen, zou
ik geloof ik, nooit beseft heb
ben hoe perfect de Duitsers
hun snelwegzaakjes hebben ge
regeld; hoezeer het autowegen-
net een samenhangend systeem
is, niet spontaan gegroeid maar
zorgvuldig bedacht, ontworpen
en uitgevoerd. Met de gratis
brochure Autobahn Service blijk
ik meteen een prima wegenat
las van heel West-Duitsland in
handen te hebben. Naast de
wegenkaarten staan tabellen
waarop je precies kunt zien
waar je loodvrije benzine kunt
krijgen of waar je de baby een
schone luier kunt omdoen.
Daarnaast liggen er nog spe
ciale brochures voor gehandi
capten en voor automobilisten
met kleine kinderen voor het
grijpen.
WIMKOCK
huis zijn gegaan en met de auto
naar Denemarken, Noorwegen
of Zweden reizen. Volgens
Ellbjorg (door de o moet eigen
lijk een streepje) van Caspel
van het Noors Verkeersbureau,
die onze colonne aanvoert en
later ook op de Noorse bergwe
gen steeds een stevig tempo zal
aanhouden, vormen de Neder
landers, na de Duitsers, het
grootste contingent vakantie
gangers in Noorwegen.
Auf die Autobahn sind Sie
nie allein luidt de slagzin van de
GfN en daarmee doelt ze niet
op de drukte die kan heersen
op het stuk tussen Bremen en
Hamburg. Ook niet over de
NAVO die ons nergens zicht
baarder beschermt dan op de
Noordduitse laagvlakte. Ge
vechtsvliegtuigen scheren laag
over de velden en bij een van
de Raststatten staat een lange
colonne tanks op diepladers
van de BAOR, the British Army
on the Rhine. Met de eeuwige
metgezel van de (per jaar) 100
miljoen autosnelweggebruikers
bedoelt de GfN zichzelf en
haar Rund um die Uhr Service.
Dag en nacht en op zon- en
feestdagen. Er kan eerste hulp
geboden worden en sommige
stations beschikken zelfs over
een voorraad bloedplasme lees
ik, helemaal gerustgesteld ter
wijl Ellbjorg er weer stevig aan
trekt alsof ze Hanstholm de
zelfde dag nog wil halen. Hansr
tholm is een van de veerhavens
aan de noordkust van Jutland,
vanwaar men oversteekt naar
Noorwegen, Zweden of Fin
land. Voor een dagreis is het
wat ver.
Het is spitsuur wanneer we
bij Hamburg de Elbe-tunnel in
duiken. Boven Hamburg wordt
het een stuk stiller op de weg.
We stoppen nog een keer om
koffie te drinken en wat in de
zon te zitten. Het voorbijschie
tende landschap is weinig op
windend en maar af en toe zien
we een flits van een bewoonde,
stedelijke wereld. Bij Rends-
burg bijvoorbeeld, als we over
de hoge brug het Noord-Oost
zeekanaal en de Eider overste
ken. Duitslands laatste stad
Flensburg blijft ook buiten
beeld. De grensovergang is er
een van de zoveelste categorie;
een geüniformeerde Duitser en
een dito Deen samen in een
hokje, nergens in geïnteres
seerd, zelfs niet in paspoorten.
We overnachten in Aaben-
raa. Dat mag met dubbele A's
geschreven worden omdat er
steeds minder apparatuur is
met toetsenborden waarop die
Scandinavische A met het o'tje
erop voorkomt. We eten tong
schar en bekvechten over de
vraag of Aabenraa aan een
fjord of gewoon aan een baai
ligt. Iemand haalt er een kaart
bij. Het is een fjord. De Aaben
raa fjord.
We eten varkenskoteletten
in de Raststatte bij Wildeshau-
sen. Een typisch Duitse schotel.
Groot stuk vlees gebed in
groenten en aardappelen. Har
tige smaak die om een groot
glas koud bier vraagt. Zeven
tien D-marken. De ober, die
het gezag uitstraalt van een
baas, spreekt een paar woorden
Nederlands. Wildeshausen ligt
zo'n beetje op 'lunchhoogte'
voor Nederlanders die 's mor
gens om een uur of negen van
muinuin
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans - hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236236.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 4023, 4900 CA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17 00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584-Rabo rek 101053738.
Door onze correspondent
HET Nederlandse voorzitter
schap van de EG van het afge
lopen half jaar geeft weinig
aanleiding te verwachten dat
de Top van 12 regeringslei
ders, die donderdag en vrijdag
in Den Haag gehouden wordt,
krachtdadige besluitvorming
met zich meebrengt. De voor
bereiding daartoe is te gering
van inhoud geweest.
Hoewel verrassingen op een
Europese Raad, zoals een Top offi
cieel heet, nooit uitgesloten zijn -de
positieve en negatieve voorbeelden
daarvan zijn legio-, ziet het ernaar
uit dat het Haagse onderonsje voor
namelijk in het teken zal staan van
de externe factoren. De hoofdmoot
van de Haagse Top wordt gevormd
door de vraag: wil de EG zware
strafmaatregelen tegen Zuid-
Afrika en zo ja, wanneer? Maar al
leen een wonder zal in deze kwestie
tot een gelijkluidend standpunt lei
den.
Natuurlijk staat er ook een ver
dere Europese integratie op de
agenda, de huidige, zorgwekkende
financiële situatie als gevolg van
dollar- en olieprijs en landbouw
overschotten, het intensiveren van
de strijd tegen drugs ook, maar
voornamelijk lijkt het te gaan over
onderwerpen,die van buitenaf op
Europa aanstormen.
Zo zullen de regeringsleiders met
spijt constateren dat de reactie op
de kernramp in Tsjernobyl er een
was van paniek die een adequaat
beleid in de weg stond. Zonder twij
fel zullen de regeringsleiders de
aanzet willen geven tot een soort
'rampenplan', waarvan pas later zal
blijken dat de nationale belangen de
boventoon voeren boven die van de
EG.
Grote aandacht zal ook uitgaan
naar de verstoorde verhoudingen
tussen de V.S. en de EG, die blijken
uit niet immer parallel lopende me-
ningenover de brandhaarden in de
wereld, het Midden-Oosten, Cen-
traal-Amerika en Zuid-Afrika. Het
is maar de vraag of de Britse pre
mier, mevrouw Thatcher, in het
Europese koor mee wil zingen of dat
zij haar sopraan in dienst stelt van
een duet met president Reagan. In
het laatste geval is er van een Euro
pees geluid geen sprake. De voort
durende onmin waarin de V.S. en de
EG leven over landbouwprodukten
en staal zal de eis opleveren te ko
men tot „een intensivering van de
dialoog met de V.S." en de opdracht
aan de volgende voorzitter, Groot-1
Brittannië, dat tot stand te brengen.
Door Frank van Ooijen
DE KANS is gering dat
deze week besloten
wordt om in EG-ver-
band vérgaande sancties
tegen Zuid-Afrika af te
kondigen. Economisch
eigenbelang maakt de
Gemeenschap al ge
ruime tijd vleugellam.
De tijd lijkt rijp voor
Nederland om in navol
ging van bijvoorbeeld
Ierland en Denemarken
zelfstandig stappen te
overwegen.
Kan Nederland wel vol
doende gewicht in de schaal
leggen om de regering-Botha
ook daadwerkelijk te raken.
Hoe ver gaan onze banden
met Zuid-Afrika op econo
misch terrein eigenlijk?
Minister van den Broek
heeft zich in de afgelopen
vier jaren altijd uitgesproken
tegen het nemen van eenzij
dige maatregelen tegen
Zuid-Afrika en zich verscho
len achter 'het gemeenschap
pelijk beleid van de EG'. Om
dat Nederland een veel te on
belangrijke handelspartner
zou zijn om Zuid-Afrika in
problemen te brengen met
een eenzijdige boycot. Omdat
economische sancties de
zwarte bevolking en de
zwarte buurstaten zwaar
zouden treffen (ook al wordt
er door henzelf uitdrukkelijk
om een boycot gevraagd) en
omdat het financieel en van
uit werkgelegenheidsoog-
punt bezien niet verstandig
zou zijn om de relatie met
Zuid-Afrika te verbreken.
Na de presentatie van het
rapport van 'wijze mannen'
van het Gemenebest draai
den minister Van den Broek
en het CDA bij. De regering-
Botha bleek op geen enkele
wijze bereid om met de lei
ders van zwarte organisaties
rond de tafel te gaan zitten
en werkelijke hervormingen
in te voeren. Het CDA wil nu
verdergaande stappen on
dernemen dan de coalitie
partner WD. Wat kan Ne
derland doen?
Het economisch verkeer
van Nederland met Zuid-
Afrika loopt langs verschil
lende lijnen:
•Handel (met name de
steenkool-import en olie-ex-
port).
•Investeringen van Neder
landse multinationals in
Zuid-Afrika.
•Kredietverlening door
Nederlandse banken.
•Technologie-overdracht
(patenten en licenties).
Volgens het ministerie van
economische zaken bedroeg
de invoer vanuit Zuid-Afrika
vorig jaar zo'n 522 miljoen, 45
miljoen gulden meer dan in
1984 (de goedkope rand sti
muleerde de uitvoer door een
prijsdrukkend effect; vorig
jaar nam de totale Zuidafri-
kaanse uitvoer maar liefst
met 44 procent toe t.o.v. 1984).
De import bestaat uit chemi
sche- en landbouwproducten
en minerale grondstoffen,
waarbij vooral de invoer van
steenkool 144 miljoen in
'85) een stijgende tendens
vertoont.
Het voorstel van Neder
land om een invoerverbod
voor Zuidafrikaanse wijn,
groenten en fruit in te stellen
heeft met een totaalwaarde
DONDERDAG komen de
EG-ministers van bui
tenlandse zaken voor de
laatste keer in de half
jaarlijkse periode van
het Nederlands voorzit
terschap bijeen om te
praten over ondermeer
economische strafmaat
regelen tegen Zuid-Afri
ka. De kansen op Euro
pese sancties van beteke
nis zijn uitermate klein.
Bij de voorgaande top in
Luxemburg, op de dag dat
zwarte Zuid-Afrika de doden
van Soweto herdacht, kon
men het zelfs niet eens wor
den over een gemeenschappe
lijke verklaring in reactie op
het uitroepen van de nood
toestand in dat land.
Het voorstel van minister
Van den Broek (buitenlandse
zaken) om een invoerstop van
Zuidafrikaanse wijn, groente
en fruit af te kondigen, een
relatief 'zachte' maatregel die
noch voor West-Europa noch
voor Zuid-Afrika diep in het
vlees snijdt, is als voorbarig
afgedaan en naar de prulle-
bak verwezen. Met name
Groot-Brittannië en West-
Duitsland zijn uit angst voor
financiële verliezen, felle te
genstanders van sancties om
dat ze uitgebreide economi
sche relaties onderhouden
met Zuid-Afrika.
De Verenigde Staten lijken
nu het voortouw te nemen in
het onder druk zetten van de
blanke minderheidsregering
aan de Kaap. Vorige week
nog maakte Bank America,
de op één na grootste bank in
de VS, bekend dat er geen le
ningen aan Zuid-Afrika
meer verstrekt worden voor
dat het apartheidsysteem is
afgeschaft. De grootste Ame
rikaanse bank Citybank
overweegt om dezelfde stap te
ondernemen en andere ban
ken blijven niet achter.
Een maatregel die alleen
ingegeven is door mededogen
met de onderdrukte zwarte
meerderheid? Nee, de banken
hebben op basis van koele be
rekening en analyse gecon
cludeerd dat met de Zuidafri
kaanse schuld van 55 miljard
gulden, de terugbetalingspro
blemen en de toenemende so
ciale onrust, de financiële ri
sico's te groot geworden zijn.
Sinds het begin van 1985 heb
ben al zo'n 48 grote Ameri
kaanse ondernemingen en fi
nanciële instellingen Zuid-
Afrika de rug toe gekeerd.
Wall Street Journal schreef
onlangs dat de regering van
Pieter Botha minder onder de
indruk is van de 'diploma
tieke oorvijgen' van president
Reagan of minister Shultz
dan van enkele advertenties
die Amerikaanse multinatio
nals in alle Zuidafrikaanse
kranten plaatsten. Daarin
riepen Coca Cola, Union Car
bide en Citibank en tiental
len andere ondernemingen de
regering op om de apartheid
af te schaffen en alle politieke
organisaties van zwarten te
legaliseren. Een belangrijke
stap van deze bedrijven, waar
Botha zeker niet omheen kan.
Totaal onverwacht heeft
een meerderheid van het
Amerikaanse Huis van Afge
vaardigden zich ook nog uit
gesproken voor een sluitend
handelsembargo en een in
vesteringsstop. Gezien de
grote Amerikaanse belangen
in Zuid-Afrika en de macht
van de 'andersdenkende' Se
naat en het veto-recht van
president Reagan, is het zeer
de vraag of het ook zover zal
komen. Maar het Amerikaans
bedrijfsleven en het Huis
hebben in ieder geval meer
dreigende taal in de richting
van Pretoria gestuurd dan in
West-Europa tot nu toe het
geval is geweest. En let wel,
de VS zijn de belangrijkste
handelspartner van Zuid-
Afrika en na het Verenigd
Koninkrijk de belangrijkste
investeerder.
MET DE noodtoestand en de veiligheidswetten in Zuid-Afrika
heeft de blanke minderheidsregering de zwarte meerderheid
weer in een houdgreep. Alleen het Westen schijnt op dit moment
nog daadwerkelijk in staat om invloed uit te oefenen op Pretoria.
De handen van Botha zijn op dit moment alleen nog gebonden
door de lus die het westers bedrijfsleven in het verleden gestrikt
heeft. Met het vertrek van iedere onderneming uit Zuid-Afrika
wordt de strop aangetrokken. De brandende kwestie van de
economische sancties tegen Zuid-Afrika is nog nooit to
belangrijk geweest als op dit moment. Wat kan Nederland doen?
Van den Broek:
bijgedraaid na rapport van 'wijze mannen'.
- FOTO ANP
van 52 miljoen gulden noch
voor Nederland, noch voor
Zuid-Afrika ernstige gevol
gen. Voor Groot-Brittannië
ligt dat wel anders: de Britse
invoer van deze drie product
groepen bedraagt bijna een
miljard gulden.
De uitvoer van Nederland
naar Zuid-Afrika omvat
slechts 1,5 procent van de
Zuidafrikaanse importbe
hoefte met een totaalwaarde
van bijna 900 miljoen gulden
in 1984.
Belangrijkste pro
ductgroepen: electronica,
chemische en agrarische pro
ducten en machines. Volgens
een recente publicatie van
het komitee Zuidelijk Afrika,
'De bloedband Den Haag-
Pretoria', ligt het belang van
de Nederlandse uitvoer niet
direct in de omvang maar in
de aard van het uitvoerpak-
ket. Dat pakket zou een groot
aantal hoogwaardig techno
logische goederen omvatten
die Zuid-Afrika zelf niet kan
produceren. Nederland
neemt als handelspartner
van Zuid-Afrika de zevende
plaats in.
Volgens het Amsterdamse
Shipping Research Bureau
(SRB) dat de olieleveranties
aan Zuid-Afrika probeert te
registreren, is de tijd voorbij
dat vanuit Rotterdam maan
delijks zo'n 100.000 ton ruwe
olie naar Zuid-Afrika ver
dwijnt, zoals in de periode
'79-'82. De herkomst van de
geïmporteerde olie in Zuid-
Afrika wordt steeds meer in
het Midden-Oosten vermoed.
Rotterdam is weliswaar niet
meer 'de poort naar Zuid-
Afrika', maar volgens een
studie van de Rotterdamse
Erasmus-universiteit uit 1985
zou een sluitende olieboycot
voor de Rotterdamse haven
toch betekenen dat er zo'n 22
banen in de overslagsector
verloren zouden gaan. Er
slipt dus toch nog regelmatig
een lading olie door het net,
die zelfs het SRB niet kan
achterhalen. Maar Neder
land neemt in ieder geval
niet meer die prominente
plaats in als olieleverancier
van Zuid-Afrika als enkele
jaren geleden.
Van nog groter economisch
gewicht dan de handel zijn
de Nederlandse investerin
gen in Zuid-Afrika. Zuid-
Afrika biedt het bedrijfsle
ven uitstekende winstmoge
lijkheden. De lonen zijn laag,
de grondstoffenreserve is
zeer groot en de infra-struc-
tuur kent zijn weerga niet op
het continent. De preciese
omvang van de Nederlandse
investeringen in Zuid-Afrika
is niet bekend, maar men
schat dat ons land op de lijst
van investeerders ergens
tussen de vijfde en tiende
plaats zit, vergelijkbaar met
landen als Canada en Japan.
De 29 Nederlandse bedrijven
(of bedrijven die grotendeels
in Nederlandse handen zijn)
met vestigingen in Zuid-
Afrika worden aangevoerd
in investeringsomvang door
Unilever, Shell, Philips en de
Steenkolen Handelsvereni
ging-
Voor de Zuidafrikaanse
overheid is de aanwezigheid
van deze ondernemingen van
groot belang. Shell levert de
benodigde olieproducten, ook
de brandstof voor het leger,
Philips levert buiten het
pakket civiele goederen ook
artikelen die voor militair
gebruik aangewend kunnen
worden zoals bepaalde elec
tronica, telecommunicatie en
nachtkijkers, etc. En verder
verdwijnt natuurlijk een deel
van iedere gulden die aan de
Zuidafrikaanse fiscus be
taald moet worden in de be-
groting voor defensie.
De derde poot van de Ne- I
derlandse economische be
trekkingen met Zuid-Afrika
wordt gevormd door de kre
dietverlening. De Amro-
bank en de ABN hebben in
het verleden honderden mil
joenen guldens geleend aan
de Zuidafrikaanse overheid,
Na enkele acties tegen deze I
banken in Nederland hebben
de directies beloofd geen di
recte kredieten meer te leve
ren aan de Zuidafrikaanse
overheid of staatsbedrijven
maar nog wel aan bedrijven
als Philips die dat geld even
tueel kunnen aanwenden
voor investeringen in Zuid-1
Afrika.
Verder wordt er nog steeds I
op bijna onnavolgbare wijze
geld doorgesluisd via bank-
consortia waaraan Neder-1,
landse banken deelnemen.
Maar niet alleen de Neder-1
landse banken hebben de
geldkraan naar Zuid-Afrika
in het recente verleden open
gehouden. Ook de overheid
heeft daar zijn deel aan
had. Zo stemde minister Ru- II
ding in november 1982 nog in I
met een IMF-krediet van 1,1
miljard dollar voor beta-
lingsbalanssteun. Nederland
koos als één van de tien be
langrijkste IMF-leden niet
de kant van de landen die
deze situatie willen aangrij
pen om de politieke druk op
Pretoria te vergroten.
Tot slot verkoopt Neder
land aan Zuid-Afrika hoog
waardige technische kennis
zoals vorige week een FNV-
studie weer aantoonde in het I
geval van Shell. De in het J
Amsterdamse Shell-lab ont-[
wikkelde verfijnde methoden
om uit steenkool benzine en I
gasolie te fabriceren, zijn vo-
rig jaar naar Zuid-Afrika
verdwenen. Voor dit land dat
met een internationale olie-1
boycot worstelt, is deze ken-1
nis uiteraard van essentieel!
belang om zo'n boycot tot een 1
waardeloos middel te maken. I
Uit het onderzoek bleek ook I
dat bijna tweederde van del
know how opgedaan in Am-
sterdam, gepatenteerd is in
Zuid-Afrika.
De anti-apartheidstrijder
Allan Boesak zei dat Neder
land bloed aan zijn handen I
had. De uitgebreide economi
sche relaties met Zuid-
Afrika maken duidelijk I
waaróm hij dat zei. De Ne
derlandse 'bloedbanden' met]
Zuid-Afrika zijn van een on-
miskenbaar economisch be-1
lang voor Zuid-Afrika. Del
Nederlandse regering moetl
zich beraden over te nemen I
maatregelen tegen het|
blanke bewind dat echte her
vormingen, het overleg metl
de zwarten en machtsdeling|
pertinent afwijst.
Helen Suzman van del
Zuidafrikaanse (blanke) op-1
positiepartij PFP gelooft niet|
dat sancties de blanke rege
ring 'op de knieën kunnen!
dwingen en de chaos alleen I
maar zullen vergroten doorl
meer werkloosheid en ar-r
moede'. Maar er is in het ver
leden geen pressiemiddel on
gebruikt gelaten om afschaf-l
fing van apartheid te be l
werkstelligen. De strop vanl
de economische sancties (oil
de dreiging daarmee) is hetl
enige wapen dat op Botha
nog indruk maakt.
Van onze Haagse redactie
„HET EXTREME aantal
meerlingen zal fors om
laag gaan. Dat kan ge
makkelijk met de stand
van de techniek. Vier,
vijf of zeslingen hoeven
niet per se voor te ko
men. Meestal is er dan
niet goed opgepast en
begeleid".
Dat zegt de Leidse chirurg
dr. H. Kanhai naar aanlei
ding van het rumoer dat is
losgebarsten na de abortus
van drie van de vijf vruchten
van een vrouw in het Leidse
academische ziekenhuis. De
abortus kwam deze week in
de publiciteit, hoewel die al
driekwart jaar geleden werd
uitgevoerd.
De ingreep heeft voor wat
opschudding gezorgd omdat
de tweede medische hande
ling (de abortus) nodig was
door een eerdere handeling
van buitenaf (de door hor
moonbehandeling opgewekte
eisprong). Dat lijkt een beetje
op het paard achter de waeen
spannen. De Amsterdamse
gezondsheidsrechtdeskundi-
ge, prof. Leenen, heeft zich
openlijk al afgevraagd of
hier de medische ethiek niet
in de knel is gekomen.
De Leidse chirurg Kanhai
is het daarmee eens. „Het
kan niet de bedoeling zijn
van medisch ingrijpen. We
hebben de abortustechniek in
huis, maar je moet tegelijk
hopen dat je die niet te vaak
hoeft toe te passen", aldus
Kanhai.
Hij verwacht overigens dat
in de toekomst de kans op een
herhaling van het Leidse
abortusgeval niet al te groot
is. „Dit geval dateert al van
bijna een jaar geleden. We
doen per week wel tientallen
inducties van hormonen,
maar ik heb niet meer verno
men dat er sinds dien nog
abortussen op meerlingen
zijn uitgevoerd. De techniek
gaat dus nogal snel vooruit".
Kanhai zegt dat het voor
komen van het Leidse abor
tusgeval vooral een kwestie
van begeleidende zorg is. De
hormoonbehandeling op
zichzelf is niet zo vreselijk
ingewikkeld en is voor de
medische wereld een lo-
pende-band-verrichting. De
methode wordt alleen ge
bruikt bij kinderloosheid.
Die kan worden vastgesteld
aan de hand van de aanwe
zigheid van vrouwelijke hor
monen in urine of baarmoe-
derhalsslijm. Voor reageer
buisbevruchtingen is een in
jectie met hormonen nodig
om eitjes te winnen, die na
derhand bevrucht weer terug
in de baarmoeder worden ge
plaatst. De hormoonbehan
deling hoeft niet altijd de
aanzet voor deze omslachtige
weg te zijn; in de meeste ge
vallen dient de methode al
leen om de eisprong te be
werkstelligen, waarna langs
normale weg de bevruchting
kan plaatsvinden.
De manier van werken
kan alleen tot resultaat lei
den nadat er eitjes zijn ge
produceerd. Een tweede be
handeling zorgt voor de fei
telijke eisprong.
De moderne medische
stand houdt nauwlettend in
de gaten (via onder meer
echografie) hoeveel eitjes er
zijn. Produceert het lichaam
te veel in eens, dan zou men
bijvoorbeeld kunnen afzien
van sexueel verkeer. Kanhai
erkent dat meerlingen (drie
of meer vruchten) bij de hui
dige stand van de weten
schap in wezen fouten in de'
begeleiding zijn. „Er is dan
een kink in de kabel geko
men bijvoorbeeld omdat er
onvoldoende is gemonotori-
seerd", aldus Kanhai.
In het geval van de 34-ja-
rige vrouw die in Leiden van
drie van de vijf vruchten
werd afgeholpen is dus
sprake van onvoldoende aan
dacht geweest. De abortus
wordt mede daarom ook ac
ceptabel gevonden; naast het
gegeven dat een vij fling tot
een sociale catastrofe zou
hebben geleid.
Een vraag die tot nu toe|
nog onduidelijk is beant
woord is hoe de keuze op
drie vruchten is gevallen I
Een woordvoerder van hetl
ziekenhuis in Leiden sprakl
van „toeval dat er uiteinde
lijk twee meisjes zijn gebo-l
ren". Toch blijkt dat niet z°l
heel veel met toeval te makenl
te hebben. Kanhai: „In de re
gel geldt dat naarmate
vrucht hoger in de baarmoe l
der is genesteld de overlc-l
vingskans het grootst zijnl
De vruchten die dus het laag
ste zaten zijn uiteindelijk gel
kozen voor de abortus". Hel
helemaal achterwege latei
van een (gedeeltelijke) aborl
tus had hoogstwaarschijnlijk
tot de dood van alle vijf
foetussen geleid.
Toch wil Kanhai niet
veel weten van het redmió l
del. Dat collega's van hetl
roepen dat deze methode iij
de toekomst wel vaker
worden toegepast wijst
van de hand. „Het is natuur!
lijk niet de bedoeling dat »'l
deze aanpak vaak nodig helj
ben".
DEN HAAG (ANP) - Dl
E. Andriessen, voorzii
van de Raad van Besti
van Koninklijke Emballa
industrie Van Leer BV
Amstelveen volgt half
S. J. van Eijkelenburg op
voorzitter van het Ned
lands Christelijk Werk
versverbond (NCW).
Het NCW-bestuur he
gisteren besloten Andri
sen tijdens de algemene v
gadering voor deze funi
voor te dragen. Andries:
was tussen 1963 en 1965 i
nister van Economische I
ken in het kabinet-Mai
*4»
Ca
DEN HAAG Minister
ding (Financiën wil midd]
een aantal wetswijziging
een snellere en doelmatig,
invordering van rijksbelastl
gen.
Dat zou aan extra inkol
sten een half miljard guld'
meer opleveren. Tevens zal
inning van onroerend goe
belasting worden overgeh
veld van het rijk naar de
meenten.
Hij wil de belastingontva'
ger de wettelijke bevoegdhe
geven het faillissement aan!
vragen van iemand die zil
belastingschuld niet voldoet!
Ook wil hij de betalingsteT
mijn voor naheffingsaansl
gen verkorten van een maa|
tot tien dagen. Naheffingsaa
slagen worden opgelegd
een maand na het eind van 1
tijdvak waarop de belastil
betrekking heeft, de belastil
nog niet op aanslag is betaalf
Ruding wil ook streng
gaan vervolgen. Daarnal
gaat hij de procedures rondl
voorlopige aanslagen van il
komstenbelasting en vennoa
schapsbelasting en de naha
fingen voor de loonbelastij
jtroomlijnen.
DEN HAAG (ANP) - Mev
Schaijk is gisteren beëdigd
Tweede Kamer.
Mevrouw Roosen, 52 jaar]
van Zeil op die is benoemd tol
Mevrouw Roosen-Van Pel
maatschappelijke organisatie
van de Katholieke Vrouwen]
Bosch en Breda, is voorzitter
vrouwen Nederland, bestuur!
voorzitter van de Centrale val
DE COMMISSIE kleine crimfl
overuren gemaakt. De verkil
Roethof en de zijnen duidel
nieuw kabinet het elkaar nietl
enige invloed te kunnen uitol
koord werd haast gezet achfl
rapportage. Daardoor heeft dl
male tijd van drie jaar niet tei|
pure lijkt overigens niet al te
de kwaliteit van het produkt
stemming begroet.
Eén van de voornaamste
de maatschappij te gootsch]
aandacht is voor het individu!
benadering kan de kleine crl
mening van de commissie, cf
weer vervangen worden doon
jn een tijd waarin de roep om
luider wordt, dat een commis
9en dat de toenemende kleine—
maar veel meer als maatschii
benaderd. De commissie stad
™nQs nog verklaarde de Brecl
kalthoff dat de kleine criminl
een in de fundering getouchel
vtng. Opvoeders, opleiders erf
pe bestrijding het voortouw i
betoog in deze krant.
Normbesef en sociale conti
S|eve maatregelen! Dat is def
meegeeft. Op zich is het een I
Kend mens zich in kan vindel
Plannen moeten niettemin gr[
L)e meeste van de maatregels
aen voorstaan kosten geld, ve
pat geld (meer conducteurs,!
vandaan moet komen. De poll
yenoten verder moeten, zijn
®en beleefd applaus als waarq
pommissie. Voor het overige]
van extra bezuinigingen. I
T|jdens de verkiezingen had
°ver de bestrijding van de crirj
ue verbale getuigenissen om L
Jn dat -net als destijds met hl
ertegenwoordigers van depl
erken. Een probleem dat zo|
waar bovendien ook nog eer
enoren gaan, verdient zo sne
