NCRV presenteert eigen
talentenjacht op de tv
Bouwen met ongebakken aarde
Toneelgroep Amsterdam nieuw gezelschap onder Gerardjan Rijnders
Omroepraad wil
intrekking
plan Mediawet
'Babel' van
Daan Manneke
tegelijk op
tv en radio
A6?I
aanzien. Tot u veer
l al bij de tweede een
schroevedraaier met
irzien van 1.750,-
jrbeeld voor de 1.3 Base
jgenomen, vindt u niet?
ld ten koste gaat van de
:in-dealer heeft nog ee»
js. En dat mag u gerust
te gaan praten, dacht®1
on gunstige inruilvoof
224031.
)n, Noordmonster-
IEUZEN, Garage Fid>
r Put BV, Houtse
64.
BRABANTSE JENNIFER KING IN FINALE
Kees Jansen
Spontaniteit
EXPOSITIES
Vluchtigheid
Truus
DONDERDAG 12 JUN11986
(825 BI) BREDA, lel.: 076-87525#
Van onze kunstredactie
AMSTERDAM - Op 1 augus
tus 1987 zal de nieuwe Toneel
groep Amsterdam haar op
wachting maken. Het gezel
schap wordt gevormd door een
fusie van Publiekstheater en
toneelgroep Centrum. De ar
tistieke leiding zal bestaan uit
Gerardjan Rijnders, de vroe
gere artistiek leider van Globe
en Jan Ritsema, free-lance-
regisseur en eigenaar van de
International Theatre Book
shop, gevestigd in een zijvleu
gel van de Stadsschouwburg
aan het Amsterdamse Leidse-
plein.
Zakelijk leider wordt Gerrit
Korthals Altes, nu nog zake
lijk directeur van het Pu
bliekstheater. Hij stond ook op
de nominatie als directeur van
de Stadsschouwburg, waar nu
waarschijnlijk de actrice Cox
Habbema als directeur be
noemd gaat worden.
Rijnders en Ritsema willen
inspraak krijgen in de benoe
ming van een nieuwe Stads
schouwburg-directeur, aange
zien hun gezelschap als be
langrijkste Amsterdamse to
neelensemble de schouwburg
aan het' Leidseplein gaat be
spelen. Daar zijn inmiddels
Ned. Operastichting en Natio
nale Ballet uit verdwenen, nu
beide ensembles onderdak
hebben gevonden in het splin
ternieuwe Muziektheater aan
de Amstel (de Stopera).
Eind deze maand zal de
Amsterdamse gemeenteraad
beslissen over de benoeming
van een opvolger van direc
teur Berend Boudewijn van de
Stadsschouwburg. Overleg
met de toekomstige artistieke
leiding van het nieuwe reper
toiregezelschap is echter niet
gepleegd. Voor het goed func
tioneren van Toneelgroep
Amsterdam achten Rijnders
en Ritsema het noodzakelijk,
dat zij betrokken worden bij
de benoeming van de nieuwe
schouwburgdirecteur.
De toneelgroep zal uit onge
veer veertig acteurs en actri
ces bestaan van wie het me
rendeel afkomstig is van Pu
bliekstheater en toneelgroep
Centrum. Zij zullen grote en
kleine zaalprodukties uitbren
gen, verdeeld over de Stads
schouwburg en Centrum Bel-
levue. Waarschijnlijk zal er
minder worden gereisd. Wat
de gevolgen voor de schouw
burgen in de provincie zijn, is
echter nog niet beslist.
Gerardjan Rijnders.
- foto pan sok
voorgaande akties. Aktieperiode tot en met 30 lu'^
Daan Manneke.
- foto ton witsiers
Van de kunstredactie
BREDA - Zondagavond 15
juni wordt in het Concertge
bouw te Amsterdam een uit
voering gegeven van 'Babel',
een opvallende compositie van
de Bredanaar Daan Manneke.
Bijna 200 musici onder leiding
van 6 dirigenten voeren dit
werk uit. Dat gebeurt binnen
het kader van het Holland
Festival. De VPRO-tv (Neder
land 2) en radio (4) zenden dit
rechtstreeks uit vanaf 20.30
uur in een twee en half uur
durend programma.
In het zogeheten 'Gala van
de nieuwe Nederlandse mu
ziek' worden talrijke heden
daagse composities uitge
voerd. Het is een co-produktie
van het Holland Festival, Do-
nemus, Gaudeamus en de
VPRO. Als eerste werk staat
geprogrammeerd 'Babel' van
Daan Manneke door zes orkes
ten. Vorig jaar is het voor het
eerst in Naarden uitgevoerd;
met groot succes. Het duurt
ongeveer 20 minuten.
Vervolgens speelt het Radio
Kamer Orkest onder leiding
van Ernest Bour 'Bewegingen'
van Klaas de Vries. Robert
Nasvelds 'Imaginations II'
door Lieu we Visser met de
componist aan de vleugel en
Guus Janssen, basclarinet,
met 'Sprezzatura' van Harry
Sparnaay krijgen daarna een
uitvoering. Het Willem Breu-
ker Collectief improviseert;
het Amsterdams Gitaartrio
speelt van Chiel Meyering
'Miss Garcia doesn't ring amo-
re' en het Schönberg Kwartet
brengt de première van een
Etude van Reinbert de Leeuw.
Het sluitstuk bestaat uit het
optreden van het Kaalslag En
semble (samenvoeging van
Hoketus en De Volharding)
met het veelgeprezen 'De deu
ren gesloten' van Cornells de
Bondt. Wie deze muziek wil
horen is op radiotv aangewe
zen, want het Concertgebouw
is al uitverkocht.
Op vrijdag 13 juni, 20 uur,
wordt in schouwburg De Bus
sel van Oosterhout door het
Loeki Stardust (blokfluit)
Kwartet ook een compositie
van Daan Manneke uitge
voerd: Archipel I (voorheen
Delta).
Van een onzer verslaggevers
Ook de NCRV gaat op zoek
naar jong Nederlands talent.
Nu de Playback-show van
de KRO even stilligt, komt
de NCRV met 'Star(t) 86',
waarvan de finale morgen
avond plaats vindt in het
Circustheater in Schevenin-
gen. De vijf finalisten ma
ken tijdens deze gala-avond
gebruik van orkestbanden,
vervaardigd door het Metro-
pole Orkest o.l.v. Harry van
Hooff. De finale wordt dins
dag 17 juni om 20.30 uur via
Nederland 2 uitgezonden.
Een van jonge artiesten
die de audities, die vanaf vo
rig jaar oktober zijn gehou
den, overleefd hebben, is Jo
sé Quaytal uit Klundert. Zij
treedt onder de naam Jenni
fer King op in discotheken
in Zuid-Holland. Daar
brengt zij voornamelijk
werk van Tina Turner en
Pat Benatar. Ze zal op de
gala-avond één nummer uit
het eigen repertoire moeten
De finalisten (v.l.n.r.) Gordon Heukeroth, Caroline
Schouten, Lizzy Haslinghuis, Jennifer King en Ankie
van der Pas. - fotoncrv
zingen en een nummer dat
speciaal voor deze gelegen
heid werd geschreven door
een gerenommeerde compo
nist van eigen keuze.
In de tv-registratie van de
finale worden de deelnemers
net als bij het Eurovisie
Songfestival via een filmpje
aan de kijkers voorgesteld.
Alle vijf deelnemers doen
mee aan een musicalachtige
proloog en een finale, waar
voor Sietze Dolstra en Bert
Stoots tekst en en muziek
schreven.
Jennifer King zal het op
moeten nemen tegen Ankie
van der Pas uit Delft, Gor
don Heukeroth uit Amster
dam, Caroline Schouten uit
Maarssenbroek en Lizzy
Haslinghuis uit Zevenhui
zen. De winnaar van de fi
nale van 'Star(t)' krijgt een
gouden microfoon, een geld
prijs van duizend gulden en
een 'starmakings-pakket',
met artiestenkleding, make
up artikelen, artiestenfoto's
en zang- of dans-lessen. Ed
die Becker verzorgt de pre
sentatie van de gala-avond
,JDe punten worden toege-
Kend door een jury onder
leiding van John de Mol sr..
Juryleden zijn Harry de
Groot, Simone Kleinsma,
Jan van Dalen, Albert West,
Simone de Waard en Pieter
Bak. De NCRV organiseert
'Star(t)' is samenwerking
met de Stichting Conamus,
Holland Artist Promotion en
Promm-Productions.
WÊM
RIJSWIJK (ANP) - De Om
roepraad heeft in een advies
aan de informateur gepleit
voor intrekking van het wets
voorstel voor een Mediawet.
Volgens de raad kunnen de
noodzakelijke en wenselijke
wijzigingen van het mediabe
leid binnen de huidige om-
roepwetgeving plaatsvinden.
In zijn advies meent de raad
dat ten aanzien van het me
diabeleid een beter onder
scheid moet worden gemaakt
tussen omroep als informatie
vorm die gelijktijdig aan kij
kers en luisteraars op een be
paald tijdstip via de ether of
de kabel wordt aangeboden en
als consultatie, waarbij de
ontvanger zelf tijdstip en on
derwerp kiest (Teletekst, Vidi
tel en kiestelevisie).
Ten aanzien van de eerste
vorm vindt de raad dat de be
trokkenheid van de overheid
groot moet zijn, omdat zij ver
antwoordelijkheid draagt voor
de instandhouding .-van een
voor iedereen toegankelijke
basisinformatievoorziening.
Commerciële doelstellingen
mogen daar dan ook niet de
overhand in krijgen. Verho
ging van de financiële armslag
van de omroepen via een
structurele verhoging van de
omroepbijdrage plus uitbrei
ding van de STER-zendtijd,
zijn in dit verband van groot
belang om enerzijds de omroe
pen in staat te stellen pro
gramma's van voldoende
kwaliteit te laten brengen en
anderzijds het oprukken van
sluikreclame tegen te gaan.
In het andere geval dient de
rol van de overheid zich te be
perken tot voorwaardeschep-
pend beleid, waarbij Commer
ciële activiteiten aan geen an
dere beperkingen behoeven te
worden gebonden dan in het
gewone economische verkeer
gebruikelijk is.
Van het streven naar een
samenhangend mediabeleid
heeft de raad nog niets ge
merkt. Er is eerder sprake ge
weest van een defensief om
roepbeleid. „Zelfs de nieuwe
diensten die van de grond zijn
gekomen, zoals abonneetelevi
sie en kabelkrant zijn in de
vorm waarin zij zich nu moe
ten presenteren eerder te be
schouwen als diensten van
omroepachtige aard", aldus de
raad.
De radd meent dat het
noodzakelijk is alvast een
aantal wijzigingen door te
voeren, zoals een duidelijke
definiëring van het bergip
omroep, het gebruik van de
kabel voor consultatieve dien
sten niet aan onnodige beper
kingen te binden, verzakelij
king van het facilitair bedrijf
van de NOS en mogelijkheden
voor lokale etheromroep, zon
der dat daarvoor de omroep
middelen behoeven te worden
aangesproken.
Aard.ige Architectuur.
Oude Gemeentebibliotheek,
Nieuwe Markt, Rotterdam.
Open: di-zo 11.00 (zo 12.00)-
17.00 uur. Tot 10 augustus.
Inderdaad een hele aar
dige tentoonstelling, die een
beeld geeft van het huizen
bouwen met ongebakken
aarde in 35 landen. Ze werd
gemaakt door Jean Dethier
van het Centre Pompidou in
Parijs. Het werd de succes
rijkste expositie van deze
instelling. Sedert 1981 trok
'Des architectures de terre'
door Europa, Afrika en
Zuid-Amerika. Ruim twee
ënhalf miljoen bezoekers
kwamen ernaar kijken.
Jean Dethier, die persoon
lijk de expositie opbouwde,
wees op de ideële achter
grond van deze onderne
ming, die ook veel estheti
sche aspecten heeft. In het
kort komt het hier op neer.
In de komende jaren moeten
er bijvoorbeeld in de derde
Wereld zo'n 600 miljoen hui
zen gebouwd worden. De
meeste landen hebben tij
dens de koloniale overheer
sing de bouwmethodes en
architectuur van het Westen
overgenomen, ten koste van
hun eigen kunde en mate
rialen.
In deze dekolonialise-
ringstijd betekent dat veel te
dure import. Het Westen be
schikt over de know-how,
ondergebracht in allerlei in
stituten, die de bevolking
weer kan terugkoppelen
naar hun eigen - betaalbare
- rijkdommen, i.e. de keli-
architectuur. Zo is aan deze
expositie een paneel toege
voegd over de bouw van een
hospitaal in Mali, waaraan
de Bredase ontwerper ir.
Wolf Schijns met zijn stu
denten van de TH Eindho
ven onder meer werkt.
Maar ook in Europa en
Amerika heeft men - na de
oliecrisis - gezocht naar mo
gelijkheden om met onge
bakken aarde te bouwen. Op
de expositie zijn daarvan
voorbeelden te zien; zelfs in
Nederland (waar deze tech
niek nog spaarzaam te zien
is in eeuwenoude vakwerk
woningen). In de buurt van
het Franse Lyon heeft deze
tentoonstelling zelfs de
bouw van een experimentele
woonwijk in ongebakken
aarde op gang gebracht.
Naast het tentoonstellings
gebouw in Rotterdam wordt
op dit moment ook geëxperi
menteerd met de bouw van
een ongebakken huisje.
Dethier wees erop dat het
hier niet gaat om nostalgie,
maar om het aanpakken van
actuele problemen. De bour
geoisie van de derde wereld
(de neo-kolonialen) wil ech
ter blijven leven met de
westerse verworvenheden.
De ongebakken klei uit
eigen bodem is er de enige
niet-kapitalistische materie
en is derhalve moeilijk te
promoten zoals cement/be
ton. Deze materie heeft ech
ter geen transport en geen
energie nodig en isoleert uit
stekend. Het is een econo-
misch-realistische techniek,
aldus Dethier. De tentoon
stelling laat diverse bouw
methodes zien. De aange
stampte aarde kan het, ver
diepingen hoog, eeuwenlang
uithouden.
In Rotterdam staan zes
tien grote modellen van
leembouw opgesteld, die een
beeld geven van typerende
bouwstijlen uit verschil
lende (vooral Afrikaanse)
landen. Daarbij komt het es
thetische aspect, uitgedrukt
in karakteristieke architec
tonische lijnen en fantasie
rijke sierkunst tot uitdruk
king. De binnenkanten van
deze modellen bevatten
ruimschoots fotodocumen
tatie over de technische en
sociale kanten van deze
bouwwijzen.
De Verenigde Naties or
ganiseerde naar aanleiding
van deze expositie in 1984 in
Brussel een internationaal
symposium, waarbij be
faamde bouwdeskundigen
spraken over 'een techniek
van de toekomst'Op
ruim dertig tekentafels
wordt een beeld gegeven
van 'de architectuur van
bouwen in leem heden ten
dage. Ook daarbij een Bre
dase naam (Chris Posma) bij
het ontwerp voor een bouw
werk in Dakar. Verder zijn
er maquettes, dia's en films
(onder meer over de be
roemde lemen steden van je-
men en recente ontwikke
lingen in Frankrijk) te zien.
Op 24 juni wordt in de
nieuwe gemeentebibliotheek
in Rotterdam (dichtbij deze
expositie) een internationale
seminair gehouden over dit
thema, waarbij onder meer
Jean Dethier en 'de beste ex
pert ter wereld op dit ge
bied', de Vlaming Hugo
Houben, aanwezig zijn (In
formatie 010- 4360395). Ook
voor niet-deskundigen is
deze tentoonstelling de
moeite waard.
H.E.
4 A V'
Kasteel, op traditionele manier, met ongebakken klei gebouwd in Marokko (Aard.ige
Architectuur te Rotterdam).
Jansen, beelden, galerie Mi
cro, Heuvel 19, Oosterhout.
Open di. t/m vrij. 10-12 en
14-17 u„ vrij. 19-21 u„ zo. 14-
17 u. (t/m 21 juni)
cite is de samenstelling van
deze tentoonstelling uit nood
geboren. Van Kees Jansen
staan er in verschillende
Brabantse steden monu
mentale werken, die hij in
opdracht maakte en daar
van zijn practisch geen
voorontwerpen aanwezig:
alles was te groot, vond Jan
sen.
Wat er wel te zien is, is
ongewild een soort retros
pectief geworden. Hanteer
bare stenen en bronzen beel
den, die helder en duidelijk
eenne ontwikkeling te zien
geven. Uit de bijgaande lijst
blijkt niets van dit alles,
maar wanneer u volgzaam
de nummering van 1 tot 18
angs loopt ziet u welke evo-
utie Jansen van zijn vroeg-
s e - vers van de academie -
periode, hij studeerde af aan
Joost in Breda tot zeer
recent doormaakte. Die ont
wikkeling loopt van figura-
,tot abstract. Toch ligt
ook in de figuratieve werken
niet de afspiegeling van een
persoonlijk karakter ver
borgen zoals bij het
vrouwtje met kind dat zit
tend op een stoel op overtui
gende wijze 'de zorgzaam
heid' uitdrukt. Het portret
van Karin Scheffers daar
entegen is een vrouwelijk
ideaalbeeld, dat is gehakt
volgens de in de vroege oud
heid gebruikelijke metho
diek: volkomen symetrisch,
ontdaan van alle emoties en
daardoor in schoonheid ver
stard.
Hierna" komt er een pe
riode die sterk figuratief is
en waarvan het glanzend
gepolijste arduinen konijn
een fraai voorbeeld is van
vormgeven vanuit het mate
riaal. Het beestje zit nog
steeds in het blok gevangen.
De experimentele tijd breekt
nu aan met vormen waarbij
het contact met de ruimte op
de eerste plaats staat. Wat
warrige, onregelmatige vor
men zijn het, met veel uit
steeksels naar alle kanten.
Zo klein niet erg overtui
gend. Het meest recente
werk toont een samensmel
ting van beide. Het is op
nieuw figuratief, maar zo
afwijkend van het veristi-
sche, dat het abstraherend
werkt. De eivormige hard
stenen mensfiguren zijn
compact en ruimtelijk tege
lijk. Een ontwikkeling die
balans in het werk brengt.
LIA ROOSE
Piet Vloemans; Galerie
Esprit, Gravenstraat 99
Clinge. Open: alle dagen,
ook za. en zo. van 13.30 tot
18.00 uur. Dinsdag gesloten.
Tot en met 29 juni.
De jonge expositie in Ga
lerie Esprit te Clinge is ge
wijd aan het werk van de in
1946 geboren Bredasche
schilder Piet Vloemans, die
zijn opleiding ontving aan
de Akademie St. Joost en
voor hij zich geheel aan de
schilderkunst wijdde in de
t
publiciteit werkzaam was.
Vergelijkt men een hier
aanwezig schilderij uit een
vroegere periode met het re
cente werk, dan blijkt dat de
schilder zich van een aan de
voegere Lataster herinne
rend lyrisch abstract ex
pressionisme vooral in zijn
wijze van schildéren in de
richting der nieuwe wilden
beweegt. Dat geldt dan
voornamelijk voor zijn olie
verfschilderijen op meestal
vrij aanzienlijke formaten
waarop hij in een soort ac-
tionpainting toont voor ge
sloten vierkanten die door
verfstreken als door een
vuurwerk omspeeld worden.
De wildheid waarmee Vloe
mans naar zijn verftubes of
de kleuren op zijn palet
grijpt, verklaart misschien
menige dissonant in het ge
kozen kleurengamma, dat
soms, bij alle gedurfdheid,
ook weer verrassend raak
kan zijn.
Vloemans toont hier ook
een aantal composities op
papier met acryl of O.I. inkt,
die een veel rustiger en be
zadigder karakter dragen en
die een naklank aan
Schoonhoven oproepen. Hij
werkt hier vaak met zich
herhalende vlekken en te
kens, die zijn bladen zowel
een meditatief als monu
mentaal karakter verlenen.
Bij alle bewogenheid en
spontane duktus zijn deze
composities beheerster en
evenwichtiger dan de schil
derijen. Wat deze laatste be
treft verkeert Vloemans in
dit stadium van zijn nieuwe
schilderwijze waarschijnlijk
nog in de phase dat hij zijn
eigen spontaniteit nog beter
in de hand moet leren krij
gen en 'sturen'. In elk geval
een boeiende en geslaagde
tentoonstelling met enkele
treffende uitschieters zowel
onder de geschilderde bla
den als onder de olieverf
doeken. Te bezichtigen tot
en met 29 juni a.s.
W.E.
Toni Lansdaal aquarellen,
Adri van Rooijen bronzen.
Galerie Kersten, Markt 10,
Geertruidenberg. (t/m 20 ju
ni).
Toni van Lansdaal die
monumentale schilderkunst
aan St. Joost in Breda stu
deerde woont in Dorst, schil
dert vanuit de beweging van
de dans. Ze suggereert de
vluchtigheid daarvan,
vooral door gebruik van het
medium waterverf. Toni
Lansdaal werkt figuratief:
haar dansenden roepen her
inneringen op aan de grote
Isidora Duncan, een van de
eerste danseressen van deze
eeuw die een serieuze door
braak forceerden naar de
moderne dans. Duncan
danste op blote voeten en in
'flodderjurken'.
Deze souplesse en luchtig
heid zijn ook de kenmerken,
de eigenschappen van de
aquarellen, die bovendien
een sfeer oproepen, verwant
aan euritmie en antroposo
fie. Er zijn vele variaties op
het thema: een of meer dan
senden zijn traag geplaatst,
tegen een neutrale achter
grond en in aanverwante
tinten. Het interessantst zij n
Truus Trompert, een leven
als model. Stedelijk Museum
St.-Niklaas. Open: dagelijks,
behalve op dinsdag, van
10.00-12.00 en 14.00-17.00 uur.
Tot en met 29 juni.
In het voor deze regio
gunstig gelegen museum
van het Vlaamse St.-Niklaas
is deze, eerder uitvoerig ge
memoreerde, tentoonstelling
van de Bredase stichting
Modern Maecenaat te zien.
Zoals bekend heeft Frits
Huysmans honderden
kunstwerken (tekeningen,
olieverven, sculpturen) ver
zameld, die gedurende veer-
t tig jaar het model Truus als
onderwerp hadden. Genera
ties kunstenaars, waaronder
nu heel befaamden, hebben
haar artistiek vastgelegd.
Een selectie uit deze collectie
is in dit museum op voor
beeldige wijze geëxposeerd.
Na St.-Niklaas gaat deze
tentoonstelling naar het
Duitse Krefeld om daarna
weer in Nederland getoond
te worden (onder meer Am
sterdam/ Rij ksacademie).
de suggesties die de bewe
ging onderstrepen. Snelle
diagonale 'regenbogen' die
het weinig spannende beeld
van de in een kring dansen
den doorbreken. Zo krijgt
door het gebruik van een
veeg zwart de theatrale kant
van de dans toch nog een ex
tra dimensie.
Met groot gevoel voor es
thetiek en vooral die uit de
Renaissance heeft Adrie van
Rooijen een aantal plaquet
tes, kleine beeldjes en wat
forsere bustes in brons ge
maakt. Toch is die periode
niet zijn enige invalshoek.
Er is ook een portret dat op
de correcte impressionisti
sche manier - de duimdruk-
ken in de klei zijn nog zicht
baar - tot stand is gekomen
en dat mijns inziens door het
afgieten in brons een be
langrijk deel van zijn plas
tisch karakter is verloren.
Van Rooijen komt uit Am
sterdam en heeft een oplei
ding voor architect en
daarna voor beeldend kun
stenaar gevolgd. Hij restau
reert veel en dat is wellicht
de verklaring voor het feit
dat zijn inspiratiebronnen
zo duidelijk klassiek zijn.
Een aantal van zijn motie
ven zijn direct aan de Ita
liaanse Renaissance en Ma
niërisme ontleent. Al zijn fi
guren zijn krachtig en over-
stij gen het gewone menselij -
ke. Sommige zijn helemaal
mythologisch. Gaaf en ver
fijnd werk van een veelzij
dige perfectionist.
LIA ROOSE
