I
D,
Zwarte handel in schildpadden in Engeland
Gehain
recht o
Popsterre
4 KrijgsgevangenTurkse
schildpad is 100 jaar
ZATERDAG 7 JUN11986
Kippevel
Lachbui
Ali Pasja
Beveiliging
Overleven
DOCUMENTAI1
ZATERDAG 7 JUN11!
Bij de oefeningen in Deldenerbroek wordt niets nagelaten om
lijken. Bij de hulpverlening worden zelfs helicopters ingezet.
De permanente ramp van Deldenerbroek
Door Rinze Brandsma
HET LANDELIJK oefencentrum
voor rampenbestrijding in het
Twentse Deldenerbroek noemt zich
terecht uniek.
Verscholen in een beeldschoon land
schap tussen bossen en glooiende akkers
is een merkwaardig stadje gebouwd: een
flat van drie verdiepingen (tenminste:
het deels voltooide en 'ingestorte' karkas
ervan), straten met allerlei types wonin
gen 'in diverse staten van vernieling', een
Fabriekje met werkplaats, ketelinstallatie
en gaspaktrainingsruimte, een stuk.
spoorlijn met een tankwagon, een stuk
autosnelweg met vangrail en. een diepe
duikvijver. De straten zijn gestoffeerd
met autowrakken. Deldenerbroek is een
soort filmstadje, dat er uit ziet alsof er
zich juist een vreselijke ramp voltrokken
heeft en dat op afroep bevolkt wordt
door bedriegelijk echt geschminkte en
om hulp kermende slachtoffers en red
dingsploegen.
September vorig jaar werd het lande
lijk oefencentrum rampenbestrijding ge
opend. Sindsdien loopt het er storm met
alle mogelijke hulpverleningskorpsen,
bedrijven, politie- en defensiemensen uit
het hele land. Het rampenstadje in Del
denerbroek, gebouwd voor maar liefst 3
miljoen, is al snel een kostendekkend
succesnummer gebleken, met een prettig
volgeboekte agenda.
N HET vreemdste dorp van
Nederland hangen bijna
dagelijks afgrijselijk
toegetakelde slachtoffers uit
vermorzelde autowrakken, uit
een verwoest flatgebouw, uit
door ontploffingen en branden
gehavende
nieuwbouwwoningen.
Brandweerwagens en
ambulances beheersen het beeld
in de straten. Hulpverleners
krioelen door elkaar om de
tientallen kermende gewonden
te verzamelen en behandelen.
Allemaal gruwelijk echt. Maar
op de rook, de huizen, de
wrakken en de hulpverleners na
is alles spel. Lacherige
spuitgasten houden borden met
geschilderde vlammetjes nat,
want echt branden mag het niet
in het dorp.
Zomaar een warme avond. Een hele
trein van brandweerwagens en ambulan
ces is de straten van het oefendorp in ge
reden. Een laatste ('Lotus'-)slachtoffer
kuiert fluitend met een bloederige, ge
zwollen en slordig verbonden arm met
een paar gapende wonden waar een kin
dervuist in past naar een autowrak en
neemt zijn plaats in, om dan los te bar
sten in een loeiend hulpgeroep waar je
kippevel van krijgt. Overal klinken kre
ten om hulp en gekerm, van de tientallen
slachtoffers die op het oog beklemd lig
gen onder balken en puin, zich gek van
angst bijna van een rokende flat storten,
uit een verwoest dak hangen of gezellig
op apegapen bewusteloos liggen te zijn,
een straaltje gestold kunstbloed uit de
slapen.
Op een overweg zit een Fiatje haast
onherkenbaar als auto verpulverd tussen
een oude bus en een spoorwagon. Gil
lende gewonden hangen tussen de roes
tende resten en verwensen, rolvast, de
brandweerheden die weinig haast maken
en staan te rommelen met slangen. Ook
in de bus bonzen wanhopige mensen op
de ruiten en krijten om hulp. De spoor-
tankwagon is lek geraakt (kwestie van
een kurk), de handboeken worden ge
raadpleegd om de betekenis van de cij
fercombinatie op het bord. „O, zoutzuur,
hoe is de wind, effe een preventief
straaltje erop kan geen kwaad'. Lacherig
sproeit een brandweerman richting wa
gon, terwijl collega's zich eindelijk ont
fermen over de hees geschreeuwde men
selijke wrakken rondom.
De slachtoffers spelen gave num
mertjes amateurtoneel en bootsen vaar
dig de symptomen van hun verwonding
na. Al kijken ze tussen de oogharen door
wél even of een hulpverlener nadert of
zomaar een kijker. In het eerste geval
zwelt hun gekerm aan, in het tweede ha
len ze knipogend naar de bezorgde ge
zichten even adem. Onhandig troostend
('stil maar, het valt wel mee') trekken de
Op een overweg zit een Fiatje haast onherkenbaar als auto verpulverd tussen een oude bus en een spoorwagon. Gillende gewonden hangen
tussen de roestende resten en verwensen, rolvast, de brandweerlieden die weinig haast maken en staan te rommelen met slangen.
brandweerploegen hen uit de wrakken en
onder het puin vandaan. Als een spuit
gast, in zijn ijverige haast een brancard te
halen, zelf over het puin struikelt, valt
het slachtoffer uit zijn gepijnigde rol en
lacht zich op zijn beurt een ongeluk.
In een oefenruimte, bewaakt door een
televisiecircuit, spuit rook tussen een
doolhof van hekken door, waar geblin
deerde troepen - gasmasker voor- hun
weg moeten zien te vinden. Een cassette
met de meest gruwelijke geluiden van
ontploffingen en natuurrampen houdt de
stemming erin, de verwarming kan de
hitte van een brand nabootsen. Buiten
loopt een stelsel van rioolbuizen om ook
andere beproevingen na te bootsen. Naar
wens kunnen daar gemetselde muurtjes
of houten barricades in neergelaten wor
den, waar de dapperen hun weg door
heen moeten kunnen banen. Nét echt al
lemaal, maar zonder gevaar voor eigen
leven en gecontroleerd door instructeurs.
Met een mengsel van ernst en lol worden
de oefeningen in het rampendorp gretig
afgewerkt.
Een uurtje later zuigen bezwete brand
weermannen aan flesjes pils en handelen
chirurgen, artsen en verplegers een zaal
vol verzamelde gewonden af. Met tegen
zin doen die afstand van hun rol, spoelen
het bloed en de schmink af, stropen ver
banden af en verwisselen hun gehavende
spelplunje voor civiele bloemetjesjurken
en pakken. Op de paar honderd meter
autoweg staan de wrakken in kettingbot
sing-opstelling klaar voor de volgende
oefening.
Het rampen-oefencentrum in hartje
Twente is nog het enige in z'n soort in
ons land. In Rotterdam is een in aan
bouw, maar dat kfijgt een meer mari
tieme aanpak met soorten havens en ka
de. Branden maken zal daar wel kunnen.
In Deldenerbroek mag dat niet, vanwege
het omringend bos en burenhinder. Voor
een oefenfik kan worden uitgeweken
naar Enschede. Ook in de regio Tilburg
zouden plannen bestaan voor een soort
gelijk oefendorp, zoals de politie een
meer bescheiden oefen-'dorp' heeft in
Ossendrecht.
Het rampendorp kwam er, nadat oude
BB-plannen ervoor uit de ijskast kwamen
bij de opheffing van de BB en er een
nieuwe opzet moest komen voor rampen
bestrijding. Bij de bestaande onder
grondse commandopost, een stralings-
vrije bunker, verrees dankzij Twentse
BB-potjes met reservemiddelen een geha
vend mini-stadje. De architecten waren
zelf BB'ers geweest.
Het oefencentrum kan per dagdeel ge
huurd worden, inclusief instructeur. Hel
minimumtarief is per groep zo'n f350,
maar waar heb je voor zo weinig geld een
heel dorp in zo'n mooie omgeving
Brandweer-, Rode Kruis- en politie
korpsen (zoals de ME en de speciale ter
reureenheid), bedrijfs-zelfbeschermings-
organisaties van alle mogelijke bedrijven
uit het hele land (van ABP Heerlen tol
Reddingshondenbrigade in Zeeland) ko
men met busladingen tegelijk naar hel
rampdorp.
„Die maken er dan meteen een mooie
dag van", zegt M.Everink, secretaris van
het Beraad van Acht, het samenwer
kingsverband van Twentse gemeentes die
samen eigenaar zijn van net oefencen
trum.
Oefenen kan heel effectief, want uitge
breide draaiboeken liggen klaar en de
oefeningen kunnen voorbereid en door
gepraat worden.
Tevreden pakken de troepen hun
spuitwagens en koffertjes kunstbloed en
verbandgaas in. De nabespreking in de
kantine wacht, de dorst moet dringend
gelest. De muggen nemen bezit van het
gehavende rampdorp. Gekerm van nep-
gewonden maakt weer plaats voor le
vensecht geloei van roodbonte koeien.
Alles staat klaar voor de volgende vrese
lijke ramp.
Door Jan Koesen
HILVERSUM - Er heer,
onrust aan het radio-fronl
We hebben amper de zwa
operatie van afgelopen del
cember achter de rui
(waarin Radio 1,2,3,4 en
werden gecreëerd en Radio
inwoning kreeg van de
gionale omroepen), of
wordt in Hilversum gekra
keeld over nieuwe formules!
Zenderkleuring. Hori2onl
tale programmering. Oml
roepzenders. Deze drie bel
grippen staan ter discussi^
Even een verklarend woor
denlij stje voor de niet-inge
wijde.
Zenderkleuring: dat het
ben we als een poos. U wee
wel, Hilversum 3 (nu Radii
3) voor de pop, 4 voor dl
klassieke muziek, 1 voor dl
informatie, 2 voor de familil
en 5 om de winkeldochters il
te verstoppen.
Horizontale programmei
ring: ook al een poos, maai
nooit uit de verf gekomerl
Als maandagmorgen elf uui
de NCRV op Radio 1 ieti
leerzaams brengt, moet Vej
ronica ook iets dergelijk
brengen op dinsdag elf uu..
de TROS op woensdag, da
VARA op donderdag, dl
KRO op vrijdag, de VPRC
op zaterdag en de EO op zon|
dag. En idem voor twaall
uur, een uur enz. Zet alll
weekdagen naast elkaar,
trekt horizontale strepen bii
de uren et voila! Horizontal!
programmering.
Omroepzenders: de NCRI
een eigen zender waarop z
de hele dag zichzelf kan zijr
de KRO een eigen zenden
met dito mogelijkheden enz.T
In den beginne was er d(
radio en er was niets aan dl
hand. Iedere zuil deed wal
hij wilde. Dat was een chac
besloot men in Hilversui..
vooral toen er steeds meel
omroepen kwamen en bt
schikbare kanalen. En di™
kwam de zenderkleuring!
Wie voortaan op Hilversu:
3 afstemde, wist wat hem
wachten stond. Wie hunl
kerde naar Bach of Scarlatti|
moest de knop dirigeren
naar Hilversum 4. Op papier
leek het geweldig. In dêL
praktijk bleek het niksl
Neem 2 uitersten: VerontaA
en de EO. Voor een volgeling
van de EO is Davids Hoog-f
lied de komende eeuwen
Door Roger Simons
ZONDER geschreven vergunning
van het departement van het milieu
mag je in Groot-Brittannië geen
schildpadden verhandelen. Een
schildpad voor verkoop adverteren,
is ook verboden.
Op dergelijke vergrijpen staat een
boete van 2.000 pond en/of twee jaar
hechtenis, maar de meeste Britse dieren
vrienden weten niet eens dat ze door ge
sjacher met gewone landschildpadden
(die ze 'tortoises' noemen, in tegenstel
ling met 'turtles' voor zeeschildpadden)
in de petoet zouden kunnen belanden.
Deze strenge nieuwe wet heeft in
Groot-Brittannië de landschildpad be
trekkelijk zeldzaam gemaakt en zeer ge
zocht. Want de Britten houden van
schildpadjes. Als huisdier veroorzaken zij
weinig problemen; zij maken geen lawaai
en het is best gezellig hen op hun gemak
verse blaadjes sla te zien knabbelen.
Wat krijg je als officieel geen land
schildpadden meer geïmporteerd mogen
worden en de vraag er naar erg dringend
blijft Een bloeiende zwarte handel na
tuurlijk. De illegale verkoop van deze
'E Britten voeren
tegenwoordig driftig
clandestiene handel in
landschildpadden. Zij verkopen
dergeüjke reptielen, zonder
vergunning, tegen prijzen die
vaak boven de 100 pond gaan.
Het is een illegale handel omdat
landschildpadden door de
Britse staat worden beschermd.
Hun invoer is verboden bij de
wet van 1985 inzake
bescherming van door
uitsterving bedreigde dieren.
Diezelfde wet controleert ook
hun verkoop in Groot-
Brittannië.
hoogte, dat dit in feite neerkomt op
zwarte handel.
Sommige dierenvrienden beschermen
hun teergeliefde schildpadjes met gea
vanceerde techniek tegen diefstal. Een
dame in Midden-Engeland, eigenares
van zeven schildpadden, gebruikt voor
hun beveiliging tegen schaamteloze die
ven een electronische straal, die een si
rene doet loeien als je hem ongevraagd
doorbreekt in de buurt van haar trage
lievelingen.
Maar in dit land van warme dieren
vrienden bestaat ook een draagbare sire
ne, die je kunt bevestigen aan het boven-
schild van je troetelbeest. Wordt de
schildpad 's nachts door een gemene in
dringer opgepakt, dan begint die sirene
te piepen en weet je meteen wat eraan de
hand is.
Onlangs werd in Groot-Brittannië een
natuurminnende vereniging opgericht
om landschildpadden extra te bescher
men. Zij draagt de passende benaming
British Chelonia Group en beschuldigt
het ministerie van Milieu van slordig
heid. Minister Nicholas Ridley, die nog
maar pas op milieu zit, schijnt met te we
ten dat op zijn smalle politieke schouders
nu ook de dure plicht rust alle reptielen
van de Chelonia-klasse te beschermen.
De British Chelonia Group signaleert,
dat in het bekende Britse weekblad 'Ex
change and Mart' tientallen schildpad
den illegaal te koop worden aangeboden.
De gevraagde prijzen schommelen tussen
70 en 135 pond. Praktisch geen enkele
t. van de aspirant-verkopers is ervan op de
Een landschildpad, die zeker niet te
koop is, leeft al 70 jaar in Engeland. Ze
heet Ali Pasja en werd op 6 mei 1915
door Henry Friston, een 21-jarige zee
man, aan boord gebracht van het oor
logsschip HMS Implacable. Tevoren had
Friston tien dagen doorgebracht in de
Hel, een kuststrook van 8 meter breedte
op 200 meter lengte in de Dardanelles
Op de landkaarten van de Britse ma
rine werd die strook gewoon X Beach (X
Strand) genoemd. In mei 1915 sneuvel
den daar honderden Britten onder de
moordende kogels van de Turken. Henry
Friston bracht tien dagen lang gewonden
van het slagveld per boot naar de oor
logsbodems van de Britten. Hij had drie
dagen niet gegeten en twee nachten geen
oog dicht gedaan. Er werd onafgebroken
geschoten met kanonnen en mitrailleurs.
In die hel vond Friston op het strand,
waar eigenlijk nergens meer plaats voor
iets of iemand was, een kleine schildpad.
Toen hij het strand voorgoed verliet, stak
Henry dit viervoetige Turkse reptiel in
zijn rugzak. Het was toen naar schatting
30 jaar oud. Friston noemde zijn schild
pad Ah Pasja en hield haar een jaar lang
verborgen in de op de Implacable.
Dat Fristons oversten de Turkse 'ver
stekeling' niet ontdekten, is nog steeds,
■een raadsel, vooral omdat schildpadden
geregeld een en ander achterlaten op hun
langzame weg en de officieren van een
slagschip hun matrozen toch veel doen
poetsen. Na de oorlog nam Henry Fris
ton zijn troeteldier mee naar zijn woon
plaats Lowestoft, in Suffolk, op de En
gelse oostkust. Ah Pasja werd de afgod
van zijn familie.
Toen Henry Friston in 1920 trouwde,
bleef de schildpad bij zijn moeder, die
stierf in 1951. Daarna ging Ali Pasja te
rug naar Henry. Toen deze in 1977 op
zijn beurt de geest gaf, erfde zijn enige
zoon Don het reptiel. Don is nu 47 en
verwacht dat Ah Pasja, waarvan wordt
verondersteld dat hij de 100 heeft be
reikt, hem zal overleven. Ook staat vast
dat deze dubbel en dik beschermde
schildpad altijd een hd van de Friston-
familie in Lowestoft zal blijven.
Ah Pasja wordt de enige nog in leven
zijnde Turkse krijgsgevangene van de
Britten genoemd. Hij heeft drie
vrouwtjes, die hij niet goed kan uitstaan,
en is wereldberoemd. Daar hebben de
BBC, de Britse persbureau's en kranten
voor gezorgd. De eerbiedwaardige Times
van Londen vulde onlangs een hele pa
gina met het verhaal van de honderdja
rige schildpad, die tijdens de 'grote Oor
log' levend uit de Hel kwam en daarna in
gelukzalige ballingschap ging in dieren-
minnend Engeland, waar de wet Ah
Pasja nu beschermt.
Door Jan Koesen
Een jonge filmer in een roll
stoel ondervraagt vier jong!
mensen, eveneens in een roll
stoel, over hun ervaringen eq
ideeën over vriendschap, lief!
de, seksualiteit en handicap
Dat zou een heel troosteloz
«lm kunnen worden, maar dai
is het niet, hoewel er natuur]
hjk bar weinig bij te schatereif
valt. i
'Dekmantel' wordt dinsdag
vertoond door dl
IKON. Dan Blokker (21) ui!
Heemstede, heeft met zij ril
Dekmantel' de Eervolle Ver-S
melding gewonnen op het Fes-f
°n 85 in de categorie doku-
mentaires. De film was te1
«dein (hij duurt 3 kwartier!
^n hoofdprijs, maal
werd wel als een verrassing
van dit festival beschouwd 1
Kracht van de film is de
openheid. De jonge maker die
kon ,v,?a lijk ^tmuntend
Kon inleven in de situatie van
Vler gehandicapten, heeffl
In het bekende Britse weekblad 'Exchange and Mart' worden tientallen schildpadden il
legaal te koop aangeboden. De gevraagde prijzen schommelen tussen 70 en 135 pond.
- FOTO Aif
SAN FRANCISCO (RTR) -
Jackson Browne, Sting, Pe
aan Francisco een toernee
gonnen om geld in te zamel
De toernee, die 'Same -
noemd, brengt de musici v
Atlanta en Chicago. In Ne
13 0on"thet ilotc°hcert gege
13.000 toeschouwers uitvlr
nadatr/tendekaarten va
"adat het was aangekondig
freMh" de toernee is
f;dablJeen te brengen v
loonden gevestigde bewegi
y viert dit jaar zijn 25-j
