Stralingsnormen mogelijk soepeler
Paspoortcontrole rakelt
Berlijnse kwestie op
Japanse premier Nakasone
wint eerste slag om macht
Democratie in Israël in het geding door 'kapersaffaire'
DE VRIES
4Smit-Kr
niets aan
verkeers
KABINET WIL IN DE PAS LOPEN MET EG
SHAMIR WIL ZAAK IN DOOFPOT, PERES NEEMT HEM IN BESCHERMING
ZATERDAG 31 MEM 986
ACHTERGROND
ZATERDAG 31 ME11
DEN HAAG - Op ge:
het Centraal Planbu
top-ambtenaren van
mische zaken heeft
het OESO-rapport
van de Nederlandse
zich neergelegd.
VAN VOLLENHOVEi
Informatie vooi
reizigers
naar Oostblok
T5 PAGINA 2
Door Kees Buijs
BIJ de Raad van State
ligt een ontwerp-besluit
van het kabinet, dat de
grenzen waarboven be
smetting en straling
door kerncentrales ge
vaarlijk wordt gevon
den, aanzienlijk hoger
legt dan totnutoe.
Dit zgn. Ontwerp-besluit
Stralenbescherming Kerne
nergiewet is eind vorig jaar
-dus vóór de ramp bij Tsjer-
nobyl- voor advies aan de
Raad van State gezonden. In
antwoord op vragen uit de
Tweede Kamer liet milieu
minister Winsemius dit voor
jaar weten, dat het voorna
melijk gaat om een aanpas
sing van het Radioactieve
Stoffenbesluit, Kernenergie
wet en van het Toestellenbe-
sluit Kernenergiewet aan de
Euratom-richtlijn van juli
1980.
Deze aanpassing komt in
de praktijk neer op een ver
soepeling van de meeste bo
vengrenzen die nu nog gel
den. De Gezondheidsraad is
medio 1984 in meerderheid
met de voorgestelde versoe
peling akkoord gegaan.
Opvallend is, dat WD-mi-
nister Ginjaar vijf jaar gele
den wist te bedingen, dat Ne
derland als enige land binnen
de Europese Gemeenschap
strakkere normen mocht
voorschrijven. Zijn partijge
noot Winsemius laat dit
voorbehoud nu schieten.
Ginjaar is sinds najaar 1985
voorzitter van de Gezond
heidsraad. Hij heeft een na
der onderzoek op gang ge
bracht naar de wetenschap
pelijke gegevens, die aan de
Euratom-richtlijn en het ad
vies van de Gezondheidsraad
zijn voorafgegaan.
Die wetenschappelijke ge
gevens staan onder meer in
rapporten van de Internatio
nal Commission on Radiolo
gical Protection (ICRP). Dit
is een groep van Europese
wetenschappers, die regel
matig (vrijblijvend!) laat we
ten, wat in haar ogen aan
vaardbare stralingsgrenzen
zijn. De richtlijnen worden
vervolgens opgesteld door
politici.
In grote trekken gaat het
om twee gevarenbronnen:
besmetting (wat je inslikt en
inademt) en rechtstreekse
straling. Het eerste risico lo
pen vooral omwonenden van
kerncentrales, het tweede de
mensen die erin werken. Zo
dra zich ongelukken voor
doen, gaat het uiteraard om
veel grotere groepen.
Vergelijking van de be-
smettings- en stralingsdoses
die de ICRP in 1959 en in 1977
toelaatbaar vond, laat zien
dat in méér dan de helft van
de gevallen grotere besmet-
tingshoeveelheden toege
staan zijn dan vroeger. Het
gaat om de toelaatbare hoe
veelheden van onder meer
tritium (waarvan beetjes via
het koelwater van kerncen
trales naar buiten komen),
radium, zwavel en strontium.
Tritium mogen mensen 3,3
maai zoveel binnen krijgen
via eten en drinken, en zes
maal zoveel via inademing.
Bij zwavel mag dat twintig
resp. dertig maal zoveel, bij
radium 23 resp. 6,7 maal zo
veel, en bij strontium tien
resp. zeven maal zoveel.
Wat de stralingsdoses be
treft, is de globale limiet
- d.w.z. wat een mens per
jaar over het hele lichaam
kan 'hebben' - gelijkgebleven
op vijfduizend millirem.
Maar in feite komt de norm
neer op een versoepeling,
omdat in 1959 nog niet be
kend was dat die maximaal
toelaatbare hoeveelheid stra
ling neerkomt op een zeven
tot tien maal grotere kans op
kanker.
Naast de dosislimiet die
geldt voor het hele lichaam,
zijn er bovengrenzen gesteld
voor organen als longen, huid
en schildklier. Al die afzon
derlijke limieten blijken met
behulp van rekenkundige be
werkingen verhoogd.
Terwijl de EG-deskundi-
gen bezig waren om, mede
aan de hand van deze ICRP-
bovengrenzen, een richtlijn
vast te stellen, werden er di
verse malen vragen gesteld
in het Europees parlement.
De Europese Commissie liet
weten, dat „de dosislimieten
ongewijzigd zijn gebleven, en
besmettingslimieten strenger
zijn geworden, of vrijwel niet
verschillen van de oude."
De Nederlandse Gezond
heidsraad, die de cijfers
naast elkaar legde, conclu
deerde in een interimrapport
uit 1979: „De Europese' Com
missie is in deze onjuist voor
gelicht." In het definitieve
advies, dat de Gezondheids
raad in 1984 uitbracht, is deze
kanttekening geschrapt.
Bij dat advies zat een min
derheidsnota van een van
zijn leden, radiochemicus en
oud-D66-Kamerlid G. Noote-
boom. Op basis van dezelfde
cijfers kwam hij tot veel
waarschuwender conclusies
dan de meerderheid van de
Gezondheidsraad. Een jaar
geleden werd Nooteboom aan
de kant gezet, omdat hij de
integriteit van de raad in
twijfel zou hebben getrok
ken.
De schrijfster Els de
Groen, van wie in 1982 het
boek De Splijtzwam ver
scheen, heeft zich sindsdien
intensief beziggehouden met
de manier waarop de stra
lingsnormen bij kerncentra
les tot stand komen. Zij
maakt zich met name zorgen
over het niet verwerken in de
dosislimieten van een tien
maal zo hoge stralingsgevoe
ligheid van ongeboren
vruchten. Kamervragen, die
hierover eind vorig jaar wer
den gesteld, werden niet in
houdelijk beantwoord. Om
dat zij vindt dat de overheid
haar nog altijd het antwoord
schuldig is, heeft zij een
klacht ingediend bij de natio
nale ombudsman.
Volgens de in Amerongen
wonende schrijfster advi
seert de ICRP inmiddels
strengere normen dan in
1977: voor de burgerbevol
king hooguit honderd milli
rem per jaar (die grens ligt
nu op vijfhonderd millirem).
„En over mensen die in kern
centrales e.d. werken, zegt de
Gezondheidsraad nu, dat
vijfduizend millirem aan de
hoge kant is.
Men is het ach
teraf dus met Nooteboom
eens. Toch wel gek, dat die
zelfde raad Nooteboom heeft
ontslagen."
DE situatie rondom de
status van Berlijn is
rustig en blijft dat in
1986, zo liet een functio
naris van het Westduitse
ministerie van buiten
landse zaken in Bonn
enkele weken geleden
nog weten. De maandag
door de DDR afgekon
digde paspoortcontrole
voor buitenlandse diplo
maten aan de grens tus
sen Oost- en West-Ber-
lijn werd niet verwacht
en heeft de positie van
het gedeelde en bezette
Berlijn weer voor het
voetlicht gebracht.
De politiek van de West
duitse regering ten aanzien
van Berlijn is duidelijk. Ten
koste van alles dient te wor
den vermeden dat de status
van Oost-Berlijn wordt ver
hoogd in vergelijking met die
van West-Berlijn. Het beleid
van Bonn is erop gericht een
verregaande rechtsgelijkheid
van West-Berlijn en de
bondsrepubliek te bereiken.
De gehele DDR wordt door
de Bondsrepubliek overigens
niet volkenrechtelijk erkend,
al respecteert Bonn de terri
toriale integriteit van de an
dere Duitse staat. Een inwo
ner van de DDR is volgens de
Westduitse grondwet net zo
goed Duits staatsburger als
een inwoner van de Bondsre
publiek. In de inleiding op de
Westduitse grondwet staat
verder dat het hele Duitse
volk moet blijven streven
naar zelfbeschikking ten
einde de eenheid en vrijheid
van Duitsland te bewerkstel
ligen.
Berlijn, de gedeelde stad, is
sinds het einde van de
Tweede Wereldoorlog in feite
bezet door de vier geallieerde
mogendheden, de Verenigde
Staten, Groot-Brittannië,
Frankrijk en de Sovjet-Unie.
West-Berlijn wordt gevofmd
door de Amerikaanse, Britse
en Franse bezettingszone,
Oost-Berlijn door de Sovjet
sector. Hoewel de Sovjet-
Unie de soevereiniteit van
haar bezettingszone heeft
overgedragen aan de DDR,
hebben de westelijke geal
lieerden deze stap nooit geac
cepteerd. De facto hebben de
geallieerden Oost-Berlijn
wel als hoofdstad van de
DDR erkend, bijvoorbeeld
door daar hun ambassades te
vestigen. Bij problemen over
de status van Berlijn, zoals
die nu zijn ontstaan, wordt
echter contact opgenomen
met de Sovjetambassade in
de DDR. De geallieerden
hebben in heel Berlijn de sta
tus van bezettingsmacht en
uit dien hoofde vrijelijke toe
gang tot de verschillende
stadsdelen. Een paspoort is
daarbij niet nodig, wel een
diplomatiek identiteitsbe
wijs, de zogenoemde rode
kaart.
Tegen de recente ingreep
van de DDR hebben Wash
ington, Londen, Parijs en
Bonn fel geprotesteerd. De
zaak wordt in deze westerse
hoofdsteden zo serieus geno
men dat de maatregel in de
marge van de NAVO-raad in
Halifax zal worden bespro
ken. De vrees bestaat dat
door het optreden van de
DDR de grens tussen beide
stadsdelen van status veran
dert, van demarcatielijn naar
internationale grens.
In Oost-Berlijn gestatio
neerde diplomaten van de
westelijke geallieerden heb
ben tot nog toe geweigerd een
paspoort te tonen, en moch
ten de grens ongehinderd
passeren. Andere diploma
ten, onder wie vertegenwoor
digers van de Westduitse di
plomatieke vertegenwoordi
ging in Oost-Berlijn, die zo
als gewoonlijk een rode kaart
overlegden, werden terugge
stuurd.
De Oostduitse autoriteiten
stellen al jaren alles in het
werk om de status van Oost-
Berlijn te verhogen. Zo
spreekt Oost-Duitsland uit
sluitend van 'Berlijn, hoofd
stad van de DDR'. De Bonds
republiek op haar beurt doet
al het mogelijke om deze ont
wikkeling tegen te gaan. Zo
heet de diplomatieke verte
genwoordiging van West-
Duitsland Permanente Ver
tegenwoordiging (PV) van de
Bondsrepubliek bij de DDR,
en niet in de DDR. Bovendien
zijn de in Oost-Berlijn gesta
tioneerde vertegenwoordi
gers van de Bondsrepubliek
geen ambtenaren van het
ministerie van buitenlandse
zaken, maar van andere de
partementen in Bonn, om ex
tra te onderstrepen dat de
DDR geen buitenland is.
Het hoofd van de PV heeft
de rang van staatssecretaris
van het Bureau van de
Bondskanselier. De perma
nente vertegenwoordiging
van de DDR in Bonn daaren
tegen is volledig gemodel
leerd naar een Oostduitse
ambassade, maar de Oost
duitse diplomaten zijn gea-
crediteerd bij het Bureau van
de Bondskanselier en niet bij
het Westduitse ministerie
van buitenlandse zaken.
Dat er geen Westduitse
ambassade in Oost-Berlijn
staat is volgens een functio
naris van de PV een volken
rechtelijke zaak, gezien de
bezetting van Berlijn door de
geallieerden. Daarnaast is de
Duitse deling volgens de
Westduitse grondwet niet de
finitief, en zou het openen
van een ambassade de be
staande toestand legaliseren.
Het werk van de PV is ook
niet geheel met een ambas
sade te vergelijken. Terwijl
Oostduitsers in de Bondsre
publiek onmiddellijk een
Westduits paspoort kunnen
halen, geeft de PV geen pas
poorten uit aan DDR-bur-
gers.
„Zij kunnen toch het land
niet uit", aldus een functio
naris. Het beleid van de PV is
simpel. „Wij gooien niemand
het gebouw uit, maar wij
brengen ook niemand naar
het westen". Het werk is dus
vooral gericht op het verbe
teren van de Duits-Duitse
betrekkingen, waarbij prag
matisme hoog in het vaandel
staat. „De DDR op haar beurt
is alleen geïnteresseerd in
een officiële erkenning van
de staat door Bonn en in gun
stige economische contacten
via de inter-Duitse handel",
aldus een PV-functionaris.
De uitgebreide perma
nente vertegenwoordiging
van de Bondsrepubliek in
Oost-Berlijn is de Oostduitse
autoriteiten een doorn in het
oog. Het gebouw waarin de
PV is gehuisvest is gelegen in
een straat achteraf en wordt
zwaar bewaakt. Naast een
tiental geüniformeerde poli
tiemannen die voor de in
gang geposteerd zijn zwerft
in de buurt minstens net zo'n
groot aantal in burgerkle
ding gestoken leden van het
Oostduitse ministerie van
staatsveiligheid rond, aldus
een Westduitse diplomaat.
Na de bezetting van het ge
bouw twee jaar geleden door
zo'n 500 DDR-burgers die
naar het westen wilden, is de
bewaking versterkt en is het
gebouw voorzien van een
klein sluisportaal, waardoor
slechts enkele mensen tege
lijk naar binnen kunnen. De
Oostduitse bewakers laten
echter helemaal geen DDR-
burgers meer toe in de PV.
De positie van het perso
neel van de permanente ver
tegenwoordiging is door de
nieuwe Oostduitse maatregel
ook in het geding. Functiona
rissen van de PV lieten zich
onlangs nog lovend uit over
hun onbeperkte bewegings
mogelijkheden en pragmati
sche contacten met de Oost
duitse autoriteiten. Sinds
maandag worden ook zij bij
de grens geweerd als zij geen
paspoort kunnen of willen
tonen.
De Oostduitse autoriteiten
hebben hun maatregel ver
dedigd door erop te wijzen
dat een grenscontrole past in
de bestrijding van het terro
risme. Volgens een woord
voerder van het Oostduitse
ministerie van buitenlandse
zaken heeft het westen om
maatregelen ter bestrijding
van het terrorisme verzocht.
Kort na de aanslag op een
discotheek in West-Berlijn,
die met steun van de Libische
ambassade in Oost-Berlijn
zou zijn uitgevoerd, liet de
Oostduitse partijleider Erich
Honecker al weten, dat het
westen ook zelf schuld
draagt, omdat het weigert
aan de grens tussen Oost- en
West-Berlijn te controleren.
(ANP)
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans- hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236452.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alleen abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 23, 4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur:
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911.)
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
DE Japanse premier,
Yasuhiro Nakasone,
lijkt het meest garen te
spinnen bij het besluit
vervroegde parlements
verkiezingen uit te
schrijven. Het is al ge
ruime tijd een publiek
geheim dat hij uit is op
een derde ambtstermijn.
De regels van zijn Libe
raal-Democratische
Partij, die sinds 1955 de
dienst uitmaakt in de
Japanse politiek, maken
dat evenwel tot dusver
onmogelijk. De vraag is
of Nakasone zijn zin
krijgt, zelfs als zijn par
tij een klinkende verkie
zingsoverwinning be
haalt.
Het was de LDP die na we
kenlang touwtrekken tussen
de leidende partijfunctiona
rissen maandag de knoop
doorhakte en uitmaakte dat
het Lagerhuis, te vergelijken
met de Tweede Kamer, voor
een buitengewone zitting van
reces zal worden teruggeroe
pen. Vervolgens nam het ka
binet het formele besluit om
het Lagerhuis op 2 juni bij
een te roepen. Officieel heet
het dat moet worden beslist
over steunmaatregelen voor
het Japanse bedrijfsleven dat
te kampen heeft met de ge
volgen van een stijgende
yenkoers.
Maar algemeen wordt
aangenomen dat Nakasone
van de gelegenheid zal ge
bruikmaken om het parle
ment te ontbinden en ver
vroegde verkiezingen uit te
schrijven. Hij heeft als pre
mier het recht om dat te
doen. De enige voorwaarde is
dat het parlement in zitting
is. De bedoeling is dat de ver
kiezingen samenvallen met
de verkiezingen voor het Ho
gerhuis die deze zomer zon
der meer zouden plaatsvin
den. Voorlopig ziet het er
naar uit dat de kiezers op 6
juli naar de stembus zullen
gaan.
Het mes snijdt mogelijk
aan twee kanten voor Naka
sone. Verwacht wordt dat dat
de LDP, net als in 1980 toen
er dubbele verkiezingen wer
den gehouden, zetelwinst zal
boeken. Dat valt althans af te
leiden uit de resultaten van
opiniepeilingen waaruit
blijkt dat Nakasone de popu
lairste premier sinds jaren is
en de waardering voor zijn
regering ongekend hoog.
Daar komt bij dat bij dubbele
verkiezingen de stemmen
van de zwevende kiezers
veelal naar de LDP gaan.
Een goed verkiezingsresul
taat kan betekenen dat Na
kasone zijn machtsgreep op
de partij vergroot. Dat heeft
te maken met de manier
waarop binnen de LDP de la
kens worden uitgedeeld. Het
is een aantal facties of habat-
su's die verantwoordelijk is
voor het reilen en zeilen van
de partij. Een van die facties,
maar bij lange na niet de
grootste, wordt geleid door
Nakasone. Hij hoopt zijn fac
tie te kunnen uitbreiden.
Maar ook de leiders van de
andere facties hopen te profi
teren van de eventuele ver-
Premier Nakasone.
kiezingswinst. Het gaat om
Kiichi Miyazawa, de voorzit
ter van het uitvoerende raad
van de partij, minister van
buitenlandse zaken Shintaro
Abe en minister van finan
ciën Noboru Takeshita. Zij
azen daarbij net zo goed op
het premierschap. Een feit is
dat Nakasone op grond van
het partijstatuut na twee ter
mijnen eind oktober afstand
moet doen van het voorzit
terschap van de LDP en
daarmee ook van het pre
mierschap.
Deze rivalen van Nakaso
ne, vooral Miyazawa, verzet
ten zich de afgelopen weken
sterk tegen het houden van
dubbele verkiezingen. Zij
vrezen dat Nakasone ingeval
van de verwachte zetelswinst
voor de partij met de eer zal
gaan strijken en zijn pre
mierschap zal verlengen, de
partij regels ten spijt. Het feit
dat ze zich maandag gewon
nen gaven, weerspiegeit vol
gens politieke waarnemers in
Tokio de politieke behendig
heid van Nakasone en het
eigenbelang van de rivalise
rende machtsgroepen die ook
op vergroting van hun aantal
zetels speculeren.
Na de westerse economi
sche topconferentie, die van 4
tot en met 6 mei in Tokio
plaatsvond, leken trouwens
alle kansen op dubbele ver
kiezingen verkeken. Dat had
te maken met het feit dat de
Westerse leiders Libië noem
den in de slotverklaring, te
gen de wil van Japan in. Zij
weigerden ook het probleem
van de stijgende yenkoers
aan te kaarten. Dat werd Na
kasone zwaar aangerekend.
Dat leek Miyazawa in de
kaart te spelen omdat zijn
kritiek op Nakasone zich
vooral richtte op diens econo
mische beleid. Of Miyazawa
die troef na de verkiezingen
kan uitspelen, is de vraag. De
invloedrijke werkgeversor
ganisatie Keidanren sprak
zich woensdag uit voor hand-
- F0T0AFP
having van de huidige rege-
ringspolitiek. „We hechten
sterk aan deze politiek", zei
de voorzitter van Keidanren,
Eishiro Saito, hetgeen kan
worden opgevat als een
steunbetuiging aan Nakaso
ne.
Omdat vervolgens het par
lement zich bezig moest hou
den met een wetsvoorstel
voor herschikking van de
parlementszetels, leken ver
vroegde verkiezingen defini
tief van de baan. Deze tijdro
vende procedure zou te wei
nig tijd overlaten voor het
houden van een verkiezings
campagne. De Diet (parle
ment) keurde het voorstel
echter verrassend snel goed.
De wet betekent dat het aan
tal parlementszetels voor het
platteland wordt verminderd
ten gunste van de dichtbe
volkte steden.
Ondanks deze voor Naka
sone voorspoedige gang van
zaken, zijn er diverse poli
tieke deskundigen die gelo
ven dat de premier straks
hoe dan ook zal moeten af
treden. Michitoshi Takabata-
ke, die politicologie doceert
op een Tokiose universiteit,
verwacht niet dat Nakasone
zijn positie binnen de LDP
zal kunnen versterken. De
rol van de inmiddels door een
beroerte uitschakelde kauei
Tanaka, die achter de scher
men de partij leidde, zit er
volgens hem voor Nakasone
niet in.
Masayuki Fukuaoka van
de Komazawa-universiteit
ziet ook weinig mogelijkhe
den voor Nakasone om aan te
blijven als partijleider en dus
als premier. Alleen een klin
kende overwinning van de
LDP kan Nakasone nog hel
pen, zo zeggen andere poli
tieke waarnemers. De partij
bezet op het ogenblik 258 van
de 511 zetels in het Lagerhuis,
mede dankzij de acht zetels
van de LDP-splinter de
Nieuwe Liberale Club.
(ANP)
Door Rob Simons
DE ONVERKWIKKE
LIJKE affaire rond de
top van de binnenlandse
veiligheidsdienst, de
Shin Beth, laat Israël als
een democratische
rechtstaat op zijn grond
vesten schudden.
Het Shin Beth-hoofd
Abraham Shalom wordt er
van verdacht in april 1984
opdracht te hebben gegeven
de twee overlevende kapers
van een Israëlische autobus
na hun ondervraging dood te
slaan. Vervolgens zou Sha
lom het onderzoek naar de
dood van twee Palestijnse
gevangenen en de rechtsgang
hebben gesaboteerd door ge
tuigen te beïnvloeden, mein
eed te plegen, documenten te
vervalsen, bewijzen achter te
houden, zelf meineed te ple
gen en een naaste medewer
ker in de onderzoekscommis
sie te zetten om van de ge
wenste uitkomst verzekerd te
zijn.
Door belastend materiaal
te verdonkeremanen zou het
Shin Beth-hoofd ervoor ge
zorgd hebben dat de onder
zoekscommissies niet tot de
conclusie konden komen dat
hij tot de dubbele moord op
de gevangen kapers heeft
aangezet. Plaatsvervangend
premier en minister van Bui
tenlandse Zaken, Shamir,
heeft procureur-generaal
Zamir er maandenlang van
proberen te overtuigen van
een onderzoek naar de moord
op de twee Palestijnse ge
vangenen af te zien. Shamir
bediende zich in persoonlijke
gesprekken met Zamir van
het argument dat de binnen
landse veiligheidsdienst door
zo'n onderzoek schade zou
worden berokkend.
Peres heeft enige tijd gele
den een voorstel van Zamir
afgewezen om het Shin Beth-
hoofd te ontslaan in ruil voor
ontslag van rechtsvervol
ging. De procureur-generaal
heeft zijn verzoek aan de po
litie om een onderzoek in te
stellen naar de door het Shin
Beth-hoofd gepleegde mis
drijven uit veiligheidsover
wegingen meer dan drie
maanden opgehouden. Zamir
wil niet de dood van de twee
overlevende buskapers laten
onderzoeken, maar alleen het
achterhouden van informatie
en het verzwijgen van de
ware toedracht van deze af
faire.
Zamir verklaarde dat met
deze zaak het moeilijkste en
meest principiële probleem is
opgeworpen, waarvoor een
juridisch adviseur van de re
gering zich sinds de oprich
ting van de staat Israël ge
steld ziet en waarvan de con
sequenties zeer vergaand
kunnen zijn. Vanwege deze
Shin Beth-affaire stelt pro
fessor Zamir aan zwaardere
druk te zijn blootgesteld dan
ooit tevoren in zijn 8 jaar du
rende loopbaan als Israëlisch
procureur-generaal.
Na alle publiciteit rond dit
Shin Beth-schandaal is een
onderzoek haast onvermijde
lijk geworden. In een poging
de schade voor de veilig-
Premier Peres
heidsdienst zoveel mogelijk
te beperken is Peres bereid
als juridisch alternatief voor
een politioneel onderzoek een
staatscommissie van onder
zoek in te stellen, die onder
strikte geheimhouding zal
opereren om nadere bijzon
derheden over de uiterst ge
voelige zaak niet aan de
grote klok te hangen.
Procureur-generaal Zamir
eist echter dat Shin Beth-
hoofd Shalom op zijn minst
tot het einde van het onder
zoek van zijn functie wordt
ontheven, aangezien hij an
ders getuigen zou kunnen be
ïnvloeden en het onderzoek
opnieuw naar zijn hand zou
kunnen zetten. Peres en an
dere ministers weigeren deze
voorwaarden te aanvaarden
daar de Shin Beth-top dan
geruime tijd op non-actief
Vice-premier Shamir
- FOTO AP
zou komen te staan.
Uit het tot dusver beschik
bare bewijsmateriaal zou
blijken dat er geen sprake is
van veiligheidszaken, maar
het persoonlijk prestige van
topfunctionarissen van de
Shin Beth in het geding is.
Volgens voorzitter Koelas
van de juridische commissie
van de Knesset spelen veilig-
heidsonverwegingen in deze
affaire geen belangrijke rol.
Koelas heeft in gesprekken
met Zamir de indruk gekre
gen dat pogingen worden on
dernomen om veiligheids
overwegingen als voorwend
sel te gebruiken om persoon
lijke belangen te beschermen
van functionarissen die on
rechtmatig hebben gehan
deld.
Vooraanstaande Israëli
sche juristen menen dat het
hoofd van een overheidsin
stantie die zijn onderge
schikten heeft aangezet om
meineed te plegen om zich in
te dekken voor onrechtma
tige daden, waarvan hjij ver
dacht wordt, niet alleen het
rechtsstelsel aantast, maar
ook uit ethisch oogpunt ver
werpelijk heeft gehandeld.
Zo'n hoofd maakt misbruik
van zijn bevoegdheden te
genover zijn ondergeschikten
en loopt de kans dat anderen
voor het misdrijf worden
veroordeeld die hij op zijn
geweten heeft.
De politieke ondertonen
van de affaire beginnen
langzamerhand duidelijker
hoorbaar te worden in ver
band met de mogelijke be
trokkenheid van Shamir die
in 1984 ten tijde van de bus
kaping als premier voor de
Shin Beth verantwoordelijk
was. Een onderzoekscommis
sie zou het zich dan ook tot
taak moeten stellen om uit te
zoeken in welke mate de po
litieke leiders bij de zaak be
trokken of althans op dé
hoogte waren.
De indruk is ontstaan dat
Peres zijn voorganger Sha
mir uit solidariteit in een na
tionaal verantwoordelijk
heidsgevoel in deze affaire de
hand boven het hoofd houdt.
Shamir heeft opgeroepen
over de Shin Beth-affaire
verhitte gemoederen tot be
daren te brengen. Volgens
Shamir, die tot zijn overstap
naar de politiek een functie
in de Mossad, de Israrelische
geheime dienst vervulde, is
het belangrijkste te verzeke
ren dat de aktiviteiten van de
Shin Beth worden voortgezet
en dat het hoofd van de Is
raëlische BVD niets slechts
zal overkomen, zodat hij met
dezelfde doelmatigheid en
toewijding kan blijven func
tioneren die zijn werk in het
verleden kenmerkte.
Door de frontale botsing
tussen de Israëlische rechts
regels en de Israëlische be
hoefte aan de staatsveilig
heid zijn de onafhankelijk
heid van de procureur-gene
raal en de fundamentele
scheiding van de uitvoerende
en juridische machten in Is
raël in het gedrang gekomen.
Het gevaar bestaat dat in
Israël de absolute superiori
teit van de wet niet langer
wordt aanvaard en de rege
ring boven de wet wordt ver
heven, terwijl tevens het
principe van gelijkheid van
alle burgers voor de wet
wordt aangetast. Het norm
besef in de Israëlische sa
menleving raakt bedorven
als gevangenen ongestraft
kunnen worden gedood on
der het mom van de staats
veiligheid.
De geloofwaardigheid van
politieke en militaire leiders
wordt bovendien ondergra
ven als een veiligheidsbeleid
met leugens wordt verde
digd. In de strijd om het
rechtschapen en demokra-
tisch karakter van de Israëli
sche samenleving, zullen
zelfs het hoofd van de Shin
Beth en zijn naaste mede
werkers van de binnenlandse
veiligheidsdienst voor de wet
moeten buigen. Of niet soms?
DEN HAAG (ANP) - De Vei
eniging Vluchtelingwerk N<
derland heeft afgelopc
maand via een wervingscan
pagne huisvesting gevonde
voor de Tamils in Nederlan
Woningbouwverenigingen,
gemeenten en particulier*
door het hele land toonde
zich bereid Tamils van pa:
sende woningen te voorzien.
Momenteel bevinden zie
nog 867 Tamils in de centi
waar het ministerie hen veei
tien maanden geleden in or
derbracht. Enige tijd geledt
toonden zij hun onvrede m
Del
Van onze Haa
De Organisatie voor
en Ontwikkeling voorzit
economische groei in het
In Nederland zou, vooral al
gevolg van de bezuiniginge
waartoe het kabinet-Lubber
al heeft besloten, de economi
sche groei niet boven de 1 pro
cent uitkomen. Het Planbu
reau gaat uit van een gro<
van 2,5 procent. Ook demissio
nair minister-president Lub
bers zette gisteren fors
vraagtekens bij het OESO
rapport.
Ambtenaren van Economi
sche Zaken hebben de infor
mateur, volgens diens woord
voerder in 'nogal grove be
woordingen', een sterke ver
oordeling van de OESO-cijfer
doen toekomen. Daarom zal d
informateur en zullen de on
derhandelaars De Vries
Nijpels geen rekening houde
met het OESO-rapport, maa
zich verlaten op de cijfers va
het eigen Planbureau en Sc
ciaal Cultureel Planbureai
waarin de mogelijkheid wore
geopperd dat in de komend
kabinetsperiode 44.000 ai
beidsplaatsen bij overheid e
trendvolgers geschrapt kun
nen worden.
Het rapport speelt ëen rol i
de onderhandelingen tusse
De Vries en Nijpels over d
vraag hoe er in de collectiev
sector nog bezuinigd kan woi
den. Na afloop van hun onder
houd met de informateur ac
centueerde De Vries (CDA) ht
verschil met Nijpels (VVE
met de opmerking: „Het gaa
niet aan de ene ambtenaar z'
baan te ontnemen alleen or
de andere beter te kunnen be
talen." Hij nam hiermee nog
maals afstand van de demis
sionaire minister van Binnen
landse Zaken, De Kort
APELDOORN (ANP)-Devi
keersveiligheid, mr P. van 1
kritiek geuit op demissionair
terstaat.
Hij vond het van 'pijnlijk
onverschilligheid' getuigei
dat zij als voorzitter van c
ministers van verkeer in c
Europese Gemeenschap nie
heeft gedaan aan de bevordi
ring van de verkeersveilif
heid.
DEN HAAG (ANP) - Het pi
bliek kan vanaf maandag
juni informatie over reizt
opvragen op een centraal ii
formatienummer. Aanleidii
tot deze beslissing is het toeni
mend aantal telefoontjes v£
het publiek. Het publiek zoel
vooral informatie over reizt
naar de Oosteuropese landen
Het informatiecentrum is c
werkdagen van 9.00-17.00 ui
bereikbaar op telefoonnun
mer: 070-209325.
De ministeries deelden oc
mee dat er geen beschermen*
maatregelen in ons land nod.
zijn voor mensen die het or
derhoud van luchtfilterinsta
laties verzorgen. Op grond va
steekproeven wordt geconcli
deerd dat er bij het verwissi
len van de filters en bij het ir
leveren van de betreffende fi
ters geen stralingsproblemt
te verwachten zijn voor b
onderhoudspersoneel.