Doorbraak PvdA in het Zuiden blijvend
'n Nieuwe boot
zonder averij.
CDA schrikt
van forse winst
D66 viert wedergeboorte
EEN 'ROOI' ZUIDEN IS VOOR VEEL KIEZERS OOK EEN MOOI ZUIDEN
Den Uyl: 'Helaas niet als enigen gewonnen
Zuidwest-
Nederland
in de
Tweede
Kamer:
Nijmegen
stemt met
ballpoint
iRGON
DE STEM COMMENTAAR
De zakelijkheid wint
IDoorbraak definitief
HONDERD AG 22 ME11986
BINNENLAND
litten
ïoofd
lorster variant
jmenten
loot
I '\VE hebben liever
een mooi Zuiden
jan een rooi Zui
den'. Dat was de
diepste wens van de
Brabantse Commis
saris van de Konin
gin Dries van Agt
toen hij zijn bij
drage leverde aan
de verkiezingscam
pagne van het CDA.
Een bijdrage die be-
1 doeld was om het
rooie vloed' in Bra
bant en Limburg te
j stoppen.
CDA in trek bij nieuwe kiezers
PvdA
CDA
VVD IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIIIIIIIII
D'66
COALITIE
VVD verbergt
teleurstelling
HEB JE 'N WOONIDEE? WELKOM BIJ LUNDIA!
Averijvrij lenen begint met een goed
advies. U wilt natuurlijk gunstige voor
waarden en een laag tarief. Kom snel
eens met ons |f MB BANK
pr aten. Lenen? j)e nÏMB denkt met u mee.
'ANDERE POLITIEK' GAAT NIET DOOR
T5
T48 pagina 3
Irak, maar helder re-
I volmaken van een
Jarige regeerperiode.
Varen er vijf kabinet
regeerperiode aan-
kabinet Drees (1952-
iDe Quay (1959-1963)
png (1967-1971), kabi-
1977-1981) en kabinet-
net staatshoofd is een
bze taak houdt in het
adviezen en het op
adviezen aanwijzen
brmateur. „De functie
fchoofd bij de vorming
fabinetten is olie in de
lus de vroegere minis-
foxopeus. „Deze func-
Le constitutionele mo-
het Huis van Oranje
Jlangrijk in. Hier gaaf
let werk, die daarvoor
|n opgeleid, die buiten
aat en in wie het volk
ven stellen kan",
besident Lubbers over
J staatshoofd bij de ko-
Jtie: „Na de verkiezin-
binetsformatie volgen:
tjzondere verantwoor
dde koningin leggen. In
1 een zo grote verschei-
Jinzichten en opvattin-
el wijsheid en behoed-
In het staatshoofd ge-
schappen die konin-
|in het verleden heeft
ne mate te bezitten".
DA/WD-kabinet, dat
Irdt door de drie kleine
partijen (GPV, SGP en
wel de term 'Staphor-
toegekend. GPV-lijst-
Butte heeft zeer recent
an'deze term afstand te
bn, omdat deze „zowel
oners van Staphorst als
btelij ke politiek een ne-
Ikenis heeft". En omdat
Ironingen sterk verte-
is, stelt Schutte voor
Iter variant te vervan-
IGroninger variant'.
paren is het gebruik ge-
zittende ministers noti-
politieke testamen-
|d - waarin zij per de-
onderwerpen aanmel-
ie kabinetsformatie bij-
ndacht verdienen. Deze
brden doorgaans open-
Jkt.
atie van het tweede ka-
.gt werd in het regeer-
verzoek van de PvdA
t geplaatst. „De fractie-
an de PvdA tekent bij
wapens en defensie-in-
,an, dat wanneer de hier
sluitvorming aan de
dit besluit door zijn
orden beoordeeld in het
iet verkiezingsprogram",
voetnoot.
lichting op deze defen-
:af tekenden de infor-
.ubbers, De Koning en
aan, dat de voetnoot on-
aakt van het (tussen
;esloten compromis en
ag worden uitgelegd als
om, na eerst aan een
formule te hebben mee-
aarvan vervolgens weer
nemen. „De betekenis
oetnoot duidt niet op een
j de PvdA om zich extra
air terzake van dit
op te stellen". In de toe-
/erd de voetnoot geken-
een „ingebouwde tijd-
yerd de tekst verder om-
Is „voor de beoogde com-
;t alleen de best denkbare,
de meest werkbare".
tistische voorspellingen
over veertien jaar in Is-
1 en de bezette gebieden
miljoen joden en 3,1 nul-
n arabieren zullen wonen,
i bedreiing voor Israel's
irtbestaan als joodse staat
liberale minister Rubin-
in betoogde dan ook dat
ael zijn joods en democra-
:h karakter alleen kan la
uden als het naar een ruim
litiek compromis streeft
mexatie van de bezette ge-
:den zoals door de Likoed
andere extreem-nationa-
tische partijen wordt ge
nist, is ook vanwege het
mografisch proces uitge-
iten als Israel niet een bi-
tionale staat wil worden
de arabische inwoners
n de Westelijke Jordaan-
ver en de Gaza-strook hun
dele en politieke rechte»
;t wil onthouden. VolgenS
duif-achtige minister
eizman is Israel voor joden
de diaspora niet voldoende
ntrekkelijk. De statistische
gevens wijzen volgens hem
de noodzaak om tot een
litieke regeling van he
abisch-Israelisch confl'c
komen. Gezien de wijdver-
eide fanatiek-religieuze en
itionalistische stromingen
de Israëlische sameru^
ng, zal ook het demoghj*
ich gevaar de joden die d I
root Israel'-gedachte aam
ingen, niet op andere p°»'
:ke gedachten brengen.
Door Pieter- Jan Dekkers
Tevergeefs. Want na 21 mei
1986 zijn Brabant en Limburg
linkser dan menige provincie
van boven de rivieren. De
PvdA wordt de grootste partij
in alle grote steden in het zui
den. Het Noorden wordt
rechts, het Zuiden links, luidt
derhalve de conclusie.
Een WD die in Brabant iets
minder verlies boekt dan in de
rest van het land maar in
Limburg een dramatisch ver-
_j incasseert, een CDA dat
I zich heeft hersteld van de in
het recente verleden opgelo
pen klappen en een PvdA die
de als historisch gekwalifi
ceerde overwinning van de ge
meenteraadsverkiezingen in
maart jl. heeft behouden en
I zelfs belangrijk heeft ver
sterkt. Kortom, de doorbraak
in het Zuiden is een feit.
Dr. Felix Heunks, weten-
schappelijk hoofdmedewerker
j de Vakgroep Bestuurs- en
I Organisatiewetenschappen
van de subfaculteit Sociaal-
Culturele Wetenschappen van
de Tilburghe Hogeschool, be
vestigt dat. De PvdA is niet
meer 'even' in Brabant en
Spanning op de gezichten van Den Uyl en lijstduwer Wim Kok bij de eerste prognoses.
Limburg, de partij heeft zich
er definitief gevestigd.
Als belangrijkste reden
daarvoor wijst dr. Heunks op
de onvrede, die in de zuidelijke
provincies wat groter is dan
elders. Verder speelt de ont
zuiling nog een rol. Bij vol
gende verkiezingen zal de
PvdA echter niet meer zo'n
forse winst kunnen boeken,
verwacht hij. De ontzuiling is
dan uitgewerkt In feite zijn
Brabant en Limburg politiek
eindelijk op het niveau van de
rest van Nederland beland
Een onderzoek, dat hij sa
men met het Bredase bureau
H. van den Heuvel heeft ver
richt in Tilburg, bevestigt de
stabiliteit die het CDA in deze
verkiezingsuitslag vertoont.
De grote winst van de PvdA
komt vooral van de mensen
FOTO ANP
Van een oneer verslaggevers
BREDA - Het CDA heeft gisteren de meeste profijt getrokken
van de nieuwe kiezers. Het CDA bleek bij 31 procent van hen fa
voriet te zijn. Vier jaar geleden was dat nog slechts 20 procent.
De WD is ook de grote verliezer bij de kiezers die voor het
eerst naar de stembus gingen. De partij scoorde met 21 procent
zeer laag. In 1982 was dat namenlij k nog 31 procent.
De PvdA is wat dat betreft stabiel. Gisteren trokken de so
ciaal-democraten 28 procent van de nieuwe kiezers, evenveel als
in 1982. D66 tenslotte was bij 10 procent van de nieuwe kiezers in
trek en dat is vergeleken met vier jaar geleden een verdubbe
ling.
die tot nu toe niet hebben ge- seerd door nogal wat stemmen
stemd en, in mindere mate van terug te halen bij de WD.
het CDA. En die heeft dat ver- Dat de PvdA de 'Slag om het
lies weer meer dan gecompen- Zuiden' in eigen voordeel heeft
beslist moge blijken uit de uit
slagen van de grote steden
daar. Neem Maastricht. Daar
behaalde de PvdA gisteren
45.4 procent van de stemmen, 8
procent meer dan vier jaar ge
leden. Ook ten opzichte van de
raadsverkiezingen in maart,
toen de sociaal-democraten in
de Limburgse hoofdstad al 39,4
procent kregen, een forse groei
van de aanhang.
In Tilburg heeft de PvdA
gisteren 37,5 procent gekregen,
7,5 procent meer dan in 1982 en
6,2 procent meer dan in maart.
Ook in Den Bosch is de PvdA
verreweg de grootste partij
geworden: 40,8 procent tegen
34.5 procent in 1982. Ten op
zichte van de raadsverkiezin
gen van maart boekte de
PvdA gisteren een bescheiden
winst.
De percentages die de PvdA
in het Zuiden - trouwens ook
in grote delen van Gelderland
- scoort liggen soms fors boven
het landelijk gemiddelde dat
de partij gisteren wist te beha
len: Helmond (40,6 procent,
winst 8 procent), Eindhoven
(33,7 procent, winst 4,9 pro
cent), Arnhem (42,5 procent,
winst 5,2 procent), Nijmegen
(43,3 procent, winst 9,4 pro
cent), Breda (35,9 procent
(winst 4,3 procent), Heerlen
(42,8 procent, winst 9,8 procent,
ten opzichte van maart jl zelfs
plus 15,9 procent).
Temidden van dat 'rooie'
geweld is het resultaat van het
CDA in Brabant en Limburg
op z'n minst opmerkelijk te
noemen. Er is sprake van een
trendbreuk, want deze partij
heeft voor het eerst sinds 1959
daar weer winst geboekt. En
dat is een resultaat waarop
zelfs Dries van Agt ondanks
zijn 'grootspraak' niet had
durven hopen.
Nu zet de forse winst van de
PvdA landelijk gezien de par
tij weinig zoden aan de dijk.
De eerste opzet van Den Uyl cs
was te verhinderen dat de coa
litie van CDA en WD geen
meerderheid meer zou krijgen.
Dat is mislukt. De coalitie gaat
door.
Dr.Heunks is daar niet erg
gelukkig mee. Hij is bang dat
de maatschappelijke onrust de
komende tijd zal groeien, om
dat de onvrede met het door de
coalitie gevoerde beleid poli
tiek niet in een ander beleid
zal worden vertaald. 'We gaan
onrustige tijden tegemoet',
zegt hij.
Wat dat betreft kan de ver
gelijking worden getrokken
met onze zuiderburen. De ver
rassende verkiezingsuitslag
hier lijkt als twee druppels
water op de uitslag van de
Belgische verkiezingen, vorig
jaar. Ook toen voorspelden de
opiniepeilers forse winst voor
de socialisten, verlies voor de
christen-democraten van de
Belgische Lubbers, Wilfried
Martens,- en een nog groter
verlies voor de liberale coali
tiepartner.
Alleen dat laatste is uitge
komen. De winst van de socia
listen viel bitter tegen en de
winst van de christen-demo
craten zorgde dat de coalitie
de meerderheid behield. Goed
voorbeeld doet volgen.
Of het vervolg identiek aan
België zal zijn is de vraag.
Daar heeft de liberale-chris-
ten-democratische coalitie een
dermate fors bezuinigsplan
opgesteld, dat het maatschap
pelijke protest in volle hevig
heid is losgebarsten.
Dr. Heunks is daar wat Ne
derland betreft ook bang voor.
Want als zo massaal gekozen
wordt voor een bepaalde par
tij, die die winst vervolgens
niet kan omzetten in beleid,
dan zoekt de maatschappelijke
onvrede een andere uitweg.
Of het accent daarbij - ge
zien de uitslag - in Brabant en
Limburg komt te liggen is nog
maar de vraag. Het Zuiden
mag dan wel voor het eerst in
de parlementaire geschiedenis
Opiniepeiling in zetels
volgens De Rooie Haan/
Interview/De Hond
75
70
65
60
55
50
45
40
35
30
25
20
15
10
llllll
min
„Villi! "Wil
-'MM -» s
•vi oo üi ro oi
B> JB 'Dl DJ
"O T3 T3 "O
3 3 3 3
CD CD CD (B
bij de rest van Nederland zijn
gearriveerd, op het gebied van
maatschappelijk verzet is dat
landelijke niveau nog (lang)
niet bereikt.
De doorbraak van de PvdA
is in ieder geval wel een
steuntje in de rug van al die
sociaal-democratische wet
houders die de afgelopen we
ken in de diverse raden zijn
geinstalleerd. Zij mogen de
uitslag beschouwen als een te
ken, dat het de kiezer in Bra
bant en Limburg in maart jl.
ook ernst was.
PREMIER LUBBERS startte enkele maanden geleden de verkie-
zfogsstrijd heel direct: „Het gaat tussen Den Uyl en mij". Hij
eg gisteren volledig gelijk. De CDA-lijsttrekker bleef in elke
3 van de campagne zorgvuldig en boven alles de staatsman
I en 's lands premier. Zo won hij op eclatante wijze van de PvdA-
I lijsttrekker die een 'duwer' moest gedogen en die ten opzichte
i het CDA het midden moest zien te vinden tussen 'een ramp-
ig CDA-kabinetsbeleid' en hetzelfde CDA als een acceptabele
partner voor een nieuw kabinet.
Niettemin was de lijsttrekker van de PvdA gisteren óók win-
raar. Maar tragisch voor hem, kan die winst niet produktief ge
haakt worden in regeermacht. De PvdA had daarop alle kaarten
i gezet, maar in de politiek kan een winnaar de uiteindelijke verlie-
I zer zijn.
De kiezers - verheugend massaal opgekomen - stemden op het
laatste nippertje toch voor de 'zekerheid' van de zakelijke veerti
ger Lubbers en niet voor de gedreven zestiger Den Uyl. Mis-
I schien hadden de socialisten, toen ze vorig jaar zelfs op een
Iwinstprognose van veertig procent zaten, er beter aan gedaan
I echt te kiezen voor het leiderschap van Wim Kok, die nu in de
[schaduw bleef, maar het charisma van Lubbers wellicht beter
had kunnen pareren.
Ondanks de glansrijke overwinning van Lubbers zal zijn coali-
te van CDA en WD verzwakt op het regeringskussen terugke-
ren. Het CDA wordt in de nieuwe coalitie nog meer de dominante
[partner, maar zal meer moeite krijgen de gekortwiekte WD,
waarin nu de echte liberalen weer de boventoon gaan voeren,
raar zijn hand te zetten. De premier zal zeker niet de WD door
zoveel bochten kunnen wringen als de afgelopen jaren. Wil hij
tet de komende vier jaar toch een redelijke tijd met de liberalen
"izijn kabinet uithouden, dan lijkt een zeer gedetailleerd rege-
'ogsprogramma een voorwaarde. Op zichzelf is dat geen aanlok-
Wijk perspectief, want hoe gedetailleerder de regeringsprogram-
I ma's hoe kleiner de speelruimte voor het parlement. Dat heeft in
de afgelopen jaren onze democratie niet met grote glorie kunnen
en mogen opsieren. Als het coalitiebeleid voor de komende jaren
weer wordt vastgelegd in een te nauw corset, komt het parlement
oog verder buitenspel te staan. En tot wat voor toestanden dat
ran leiden, kunnen we op dit ogenblik aanschouwen bij onze zui-
taburen.
Een van de grote voordelen van de verkiezingsuitslag is dat
[Mn nieuw kabinet binnen een aantal weken kan aantreden.
Want, hoe on-Nederlands ook, zowel CDA als WD hebben de
1 tadige coalitie onomwonden tot inzet van de verkiezingen ge-
maakt Een snelle formatie is gunstig voor economische stabili-
Dat moeten alle partijen die in hun programma economische
19'oei voorwaarde voor herstel van werkgelegenheid noemen, als
[parewinst beschouwen. Daarnaast mag niet uit het oog worden
taloren dat de ondernemers vurig hoopten op voortzetting van
hethuidige kabinetsbeleid. Zij voorspelden een negatief effect op
Pe investeringen als de PvdA aan de macht zou komen. Nu het
Mnaar uitziet dat Lubbers met zijn no nonsense beleid doorgaat,
noet in ieder geval bij hén het vertrouwen in de economische
Broei toenemen. En kunnen ook zij nu hun kanwei afmaken.
ZUIDEN heeft zich bij deze verkiezingen, naar het lijkt defini-
,lefi Aangepast aan de landelijke politieke verhoudingen. De PvdA
i®n fors en zette de trend door die bij de Kamerverkiezingen van
«begon en dit jaar bij de Gemeenteraadsverkiezingen zeer dui-
Jellik zichtbaar werd. De verdere afbrokkeling van het CDA lijkt
'ot staan gebracht; de partij heeft zich ondanks verdergaande
ontkerkelijking in het zuiden min of meer gestabiliseerd. Op zich-
een pluspunt, omdat eruit kan blijken dat de partij nu ook
pta kiezers buiten confessionele kringen aantrekt. PvdA en
lQA zijn nu in het zuiden aan elkaar gewaagd. Een goede zaak
"°^tWle de verdergaande democratisering in het zuiden toe-
'n de hoek van de kleine partijen zijn flinke klappen gevallen,
w CPN verdwijnt uit de traditionele politieke cultuur. Het woord
ventri
litieke
umpartij' kan langzamerhand geschrapt worden uit het po-
I -- woordenboek, nu ze gelukkig niet meer terugkeert in de
I "smer.
^nslotte: de waarde van opiniepeilingen is door de uitslag van
leiv n n'et aan9etast- Maar opnieuw is wel de betrekkelijkheid
aangetoond. Het patroon overziende, en rekening houdend
|.=t de gebruikelijke marges, is de algemene trend uitgekomen.
I ma een ^rend 's wat anders dan een exacte uitslag die géén
I ha heef1- Daar blijven we echte verkiezingen voor nodig heb-
BUNNIK - „Volgens de peilin
gen zitten we nu op 18,5 pro
cent, dat is 28 a 29 zetels. Het
scheelt er maar een paar met
de 26 van een uur terug, maar
voor Ed is het net het verschil
tussen slagen en falen."
Senator Guus Zoutendijk
staat glunderend voor de tv,
als Nijpels - twee stallen ver
der in partyboerderij De
Beesde in Bunnik - de kijkers
vertelt dat het kabinetsbeleid
toch succesvol is geweest. Een
uur later zal hij de schrijvende
pers dan ook voorhouden, dat
'ik morgen al de fractie zal
voorstellen alles te doen om
voortzetting van deze coalitie
mogelijk te maken.'
Menig WD-er greep gister
avond het behoud van de coa
litiemeerderheid aan om de
teleurstelling over het eigen
verlies te camoufleren. Van
Aardenne, demissionair vice-
premier: „Dat de kiezer ons
beleid een voldoende heeft ge-
geven, schenkt voldoening.
Het is natuurlijk wel jammer
dat er nu een flinke verschui
ving komt in de krachtsver
houding tussen CDA en VVD,
maar dat is de prijs voor onze
inbreng in het beleid." Aldus
de vice-premier, die er nog
slechts aan toevoegt: „Kunnen
die majorettes niet weg? Ik wil
nu wel weer eens uitslagen
zien."
Hoewel menig Kamerlid en
fractiemedewerkster vooral
zorgen heeft over de eigen
werkgelegenheid, loopt een
deel van de partijtop al volop
vooruit op de formatie. „We
zijn nogal ondervertegen
woordigd in dit kabinet. Het
CDA krijgt nu de kans om dat
recht te trekken", aldus menig
vooraanstaand liberaal. Maar
Leendert Ginjaar, senator,
oud-minister en voorzitter
van de programcommissie, is
toch wel zo realistisch in te
zien dat de WD water in de
CDA-wijn zal moeten doen.
„Euthanasie en de bezuinigin
gen op onderwijs en volksge
zondheid zijn punten, waar
over zeker nog zal moeten
worden gepraat", meent hij.
Volgens Van Aardenne en
Ginjaar maakt het niet we
zenlijk uit dat de WD, na
drukkelijker dan het CDA, het
kabinetsbeleid tot inzet van de
verkiezingen heeft gemaakt.
En Nijpels gooit het ook daar
op, als hij de honderden aan
wezigen in de Beesde toeroept:
„We gaan morgen door met dit
beleid. En we komen in 1990
terug."
Aan de bar van de party-
boerderij rekent een partij
ganger twee pilsjes af met een
betaalcheque: het is een echt
liberaal feestje.
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - „Verkiezingen
zijn schitterend, maar je moet
ze niet aan de kiezers overla
ten. Nog erger zijn enquêtes,
omdat die je altijd teleurstel
len. Wat er in je hart leeft, kun
je met je mond niet logen."
Cabaretier Freek de Jonge
loog gisteravond op de PvdA-
verkiezingsavond in Hilver
sum in elk geval niet. Tragiek,
tragiek. Een zetel of vijf, zes
winst, maar de pest in het lijf
van de PvdA-ers die tot het
laatste» moment hoopten op
een ommekeer.
„De prognoses kunnen niet
kloppen", riep Maarten van
Traa (internationaal secreta
ris buitenland) in het begin
van de avond nog. Op dat mo
ment had voorzitter Max van
den Berg premier Lubbers al
gefeliciteerd met diens verkie
zingswinst.
De klap is op de gezichten af
te lezen. De Kamerleden Ver
meend en Leijnse figureren
als optimistische cijferaars,
maar de prachtige voorspel
lingen van de afgelopen we
ken worden al snel wegge
vaagd als 'de dictatuur van de
prognoses.'
Het Lubbers-effect is on
derwerp van gesprek. Maar
ook de spijt om het inzetten
van opnieuw Joop den Uyl als
lijsttrekker en niet de lijstdu
wer Wim Kok.
Toch valt Den Uyl als hij
omringd door een kluwen fo
tografen het podium betreedt,
een staande ovatie ten deel.
Mensen staan overeind met
tranen in de ogen. „We hebben
wel gewonnen, maar we zijn
niet de enigen", zegt Den Uyl
relativerend. „Er is een kleine
complicatie die we niet hebben
verwacht en laten we eerlijk
zijn ook niet hadden gehoopt."
Net zoals Wim Kok spreekt
Den Uijl over aardverschui
vingen binnen de bestaande
coalitie van CDA en WD. Hij
constateert dat de kiezers naar
het midden zijn gedrukt want
ook de partijen van klein
rechts en klein links hebben
verloren. „Uit het oogpunt van
de democratie moet je je af
vragen hoe je de winst van
PvdA en CDA vertaalt. Voor
Den Uyl staat het nog lang
niet vast dat de huidige coali
tie kan doorgaan.
En net als hij de woorden
'het slagveld overziend' bezigt
valt een fotograaf in het ge
drang van het podium. De
PvdA heeft gewonnen, dat
wel. Haar positie vooral in het
zuiden en in andere delen van
het land versterkt. Maar ver
loren ook. Verschrikt roept
iemand tenslotte: „Lubbers
kan nu echt zijn karwei afma
ken."
(ADVERTENTIESl
Je bent welkom In onze ongewone winkel.
Vol grote en kleine ideeën voor slapen, studeren,
spelen en wonen. Waar wij je graag helpen |e eigen
kreatieve wensen uit te werken. Want alles kan met
Lundia's simpele ruimtesysteem.
Levering uit voorraad.
Welkom, de koffie staat klaar,
Parkeren bij de winkel.
LUNDIA BREDA
Houtmarktpassage 24-26, Tel. 076-143731
als ie ruimte je lief is
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - „Kan die televisie niet af. Het kan ook wel
wat bescheidener. Zoveel zetels hoeft nu ook weer niet".
Terwijl de CDA-aanhang in de Pulchri-studio in Den
Haag zich met forse tred in de roes van de verkiezings
winst onderdompelt, houdt Ria Lubbers - echtgenote van
de premier - zich zenuwachtig.
Met haar kinderen staat ze glunderend, maar ook ge
spannen te kijken bij een tv-toestel naar de prognose van
de verkiezingsuitslag. Op dat moment is bijna de helft
van de stemmen geteld en scoort het CDA liefst 53 zetels
tegen de PvdA 52.
Ria Lubbers' reactie is een beetje maatgevend voor die
van alle CDA-ers die in de Pulchri-studio zitten: Zo'n
beetje als iemand die tegen beter weten in optimistisch is
en daarvoor meer dan behoorlijk wordt beloond.
Als het tegen acht uur 's avonds loopt en de verras
sende winst van het CDA zich aan het aftekenen is, getui
gen de eerste reacties van ongeloof. „Het zijn pas de eer
ste cijfers. Je moet niet te snel conclusies trekken", zegt
CDA-kamerlid Eversdijk en staatssecretaris Van Zeil
roept ons toe: „Geen heil roepen voor de avond is aange
broken". Minister Ruding toont zich rond die tijd al een
even zekere winnaar dan hij zich als minister afficheert.
„Ik heb geen moment getwijfeld dat de coalitie haar
meerderheid zou behouden. De winst van het CDA is dui
delijk groter".
Als een uurtje later de trend van de verrassende winst
blijft aanhouden en het besef zo langzamerhand door
breekt dat er iets schoons aan het gebeuren is, klinken de
politieke commentaren ineens een stuk zelfverzekerder.
Zoals staatssecretaris De Graaf - die de stelselwijziging
sociale zekerheid op zijn naam heeft staan: „De kiezers
hebben de moed van het kabinet beloond en dat stemt tot
tevredenheid".
Inmiddels arriveert premier Lubbers in de dan bloed
hete Pulchri. Hij wordt luid toegeroepen: „Lubbers, Lub
bers!!", scandeert de zaal. Hij merkt op dat 'de mensen
hebben begrepen dat het CDA met zijn beleid in het hart
van de samenleving wil staan'. Hij belooft een 'nuchtere
en sociale politiek'. Daarna wordt het allengs drukker en
drukker en heter en benauwder in Pulchri waar de stem
ming die van een groot familiefeest benadert.
Van onze Haagse redactie
AMSTERDAM - Het merendeel van de D66-
aanhangers in het Amsterdamse Krasna-
polskyhotel nam gisteravond de bescheiden
zetelwinst van deze partij met ingehouden
opgetogenheid tot zich.
De vier- tot vijfhonderd partijleden die
zich al vroeg in de verkiezingsavond in de
wintertuin van het hotel verzamelden, moes
ten eerst van de schrik bekomen dat de hui
dige CDAWD-coalitie, tegen Maurice de
Hondt in, een meerderheid aan het behalen
was.
'Andere politiek', de verkiezingsleus van
D66, was hiermee al aan het begin van de
avond naar het land der fabelen verwezen.
Met bewonderenswaardige snelheid wisten
de D66-ers zich echter weer aan de 'nieuwe'
situatie aan te passen. In een tumult van val
lende glazen liet partijvoorzitter Kohnstamm
weten 'dat we in vergelijking met voorspel
lingen van vorig jaar in grootte vervierdub-
beld zijn'.
Het is blijkbaar het lot van deze partij, dat
zij heen en weer geslingerd wordt tussen lage
en hoge uitslagen bij verkiezingen. Een over
verhit partijlid zei daarom waarschijnlijk
gisteravond dat de 17 zetels die de partij in '77
behaalde, 'veel en veel te hoog was. Dan kun
je alleen maar ongelooflijke verliezen gaan
lijden', zo zei hij.
Als rond half elf lijsttrekker van Mierlo
het podium beklimt om de enkele zetels toe te
lichten en toe te juichen, zijn de Krasnapols-
kybezoekers de in stand gehouden coalitie
echter lang en breed vergeten en wordt al
leen nog maar gerept over de 'wedergeboorte'
van D66. De dan kolkende zaal luistert adem
loos naar hun voorman en barst enkele ma
len in een lang aangehouden 'tien-tien' uit.
Van Mierlo, bezwerende gebaren makend
zoals dat een voorman past, gaat daar niet op
in, maar voorspelt zijn aanhangers dat 'ook
met deze winst van de partij andere politiek
wel degelijk mogelijk is'. En ach, D66 komt
waarschijnlijk niet in het kabinet, maar de
huidige Kamerleden hoeven niet zó veel
werk meer te verzetten. Of zoals het huidige
Kamerlid Tommei dat aan het begin van de
avond zei: „Twee óf drie zetels meer. Dat
scheelt de huidige Kamerleden in ieder geval
heel wat werk."
John Lilipally (PvdA)
Josephine
(PvdA)
Verspaget
NIEUW in de Tweede Kamer
komen onder andere de PvdA-
kamerleden John Lilipaly uit
Middelburg en Josephine Ver
spaget uit Breda.
Verder is Zuidwest-Neder
land vertegenwoordigd door
het herkozen kamerlid voor de
PvdA Frits Niessen (Raams-
donksveer), de CDA-kamerle-
den Brokx (Teteringen), Hen-
nekam (Prinsenbeek), Bei-
nema (Middelburg), Eversdijk
(Heinkenszand) en deWD-
kamerleden Nijpels (Bergen
op Zoom, Dges (Breda) en Te
Veldhuis (Middelburg).
Niet herkozen zijn het CDA-
kamerlid Van den Toorn en de
PSP-er Willems (Tilburg).
Rob van den Toorn (CDA)
Wilbert Willems (PSP)
NIJMEGEN (ANP) - Vele
tientallen inwoners van Nij
megen hebben zich woensdag
verontrust gemeld bij de ge
meente en de diverse stembu
reaus, omdat er rode ball
points in plaats van potloden
in de stemhokjes liggen.
Volgens een woordvoerster
van de gemeente blijken veel
mensen in de veronderstelling
te verkeren dat alleen met
potlood uitgebrachte stemmen
geldig zijn.
De stroom telefoontjes
kwam op gang zodra de stem
lokalen open waren.
v
