I
DEELSTA TEN STUREN AAN OP MEER ZELFSTANDIGHEID
Puniab: de Gouden Tempel is weer bezet door Sikhs
'Mr Clean' Rajiv verliest zijn glans
Assume zen
botsen met
indringers
EERSTE Sj.
AMSTERDAMS
Afwachten»
EXTRA
Onuitvoerbaar
Inflatie
moskou (afp/rtr/:
lijke Sovj etfunctionari;
in lucht opgaan nu er
genomen wegens onvei
na de kernramp van 261
DINSDAG 13 ME11986
NDIA. Ruim 700 Miljoen
hindoes, moslims en Sikhs verdeeld
over meer dan honderd
verschillende volkeren. Een land
waarin de politieke breuküjnen die
parallel lopen aan de taal- en
godsdienstgrenzen zich steeds
duidelijker beginnen af te tekenen.
De opstandige Sikhs in Punjab
vormen het meest actuele
voorbeeld. Zij ijveren voor een
autonome staat Khalistan. De
mohammedanen van Kasjmir
zoeken aansluiting bij de moslim
buurstaat Pakistan. Maar ook
andere deelstaten proberen zich los
te rukken van India's traditionele
politieke machtscentrum in de
hoofdstad New Delhi: de
Congrespartij van de Gandhi's.
JAMMU en Kasjmir, een onherberg
zame deelstaat in het uiterste noord
westen van India. Sinds de verdeling
van Brits-Indië in 1947 In een islami
tische staat Pakistan en een hindoeï
stisch India een twistappel van de
geleken met een vulkaan die ieder mo
ment kan uitbarsten. Ais er niet snel
zullen volgens 'Sunday' de anö-lndiase
sentimenten dusdanige grote vormen aan
nemen dat 'niet alleen de veiligheid en
rust in Kasjmir, maar in geheel India in
Omdat drie kwart van de bevolking van
Jammu en Kasjmir ui» moslims bestond,
eiste Pakistan deze staat logischerwijs
op. De leidende (hindoe-) maharadja
wilde echter anders en zocht ansluiting
bij de Unie van India. Pakistan protes
teerde. De kwestie Kasjmir werd dusda
nig op de spits gedreven dat er drie bloe
dige oorlogen tussen India en Pakistan
osi ontbranden in '47, '65 en '71. Kasjmir
Een bestandslijn uit 1971 vormt nu de
voorlopige grensafbakening. Drie kwart
van van de
meerderheid, maakt au deel uit van India,
Eén kwart ligt op Pakistaans grondge
bied. En beide delen van Kasjmir eiser»
het restant op.
Pakistan heeft altijd een referendum
gewenst in heel Kasjmir zodat de bevol
king zelf kan bepalen bij welk land men
aangestoten wil zijn. Maar dat heeft In
dia, met het oog op de grote islamitische
bevolkingsgroep, pertinent geweigerd.
Door een uiterst geslepen machtsspel en
het omkopen van parlementariërs uit an
dere politieke kampen heeft de centralis
tische Congrespartij Kasjmir altijd in de
greep gehouden en het afscheidingsstre-
ven onderdrukt.
Maar met het aantreden van de huidige
premier in Jammu en Kasjmir, G-M
Stab, neemt de polarisatie tussen mos
lims en hindoes ernstige vormen aan. De
anti-India stemming neemt toet Gandhi's
gedwongen. Onder Shah is een brede
groeiende, waarin steeds luider stemmen
opgaan voor afscheiding van India en
"m het Pakistaanse Azad
hi, is ernstig verzwakt en in de oppositie
De hindoes voelen zieh daardoor in het
nauw gedreven en treden in het defensief.
Het resultaat; roassaie onlusten en uitge
brande moskeeën en hindoetempels.
In het Indiase tijdschrift 'Sunday'
wordt de huidige situatie in Kasjmir ver-
Bij een massaal heften tussen hindoes
en moslims in Kasjmir zal Pakistan
hoogstwaarschijnlijk niet passief toezien;
met het risico van een nieuwe oorlog tus
sen beide staten. Welke 'drastische maat
regelen' resten Rajiv om een escalatie te
voorkomen? De federale grondwet geeft
hem bijvoorbeeld de bevoegdheid, om bij
toenemende chaos en onnet in een deel
staat, de lokale regering naar huis te slo
ren en de bestuurlijke macht over te dra-
gen aan een door hem te benoemen gou
verneur. Maar de reacties van de moslim
bevolking zullen in dat geval ook zéker
niet mals zijn. De problemen in Kasjmir
doen in ernst niet onder voor die van
Haalt India het jaar 2000?
Door Frank van Ooijen
INDIA kent vijftien hoofdtalen en zes grote religieuze
gemeenschappen. Het is op bijna alle fronten een hope
loos verdeeld land, of beter, een subcontinent met een
enorme culturele verscheidenheid en met als enige ge
meenschappelijke factor de Britse kolonisatie in het ver
leden en de gezamenlijke strijd tegen de vreemde over
heersers.
Maar in het India van vandaag zijn nauwelijks meer bindende
factoren te vinden die de nationale eenheidsstaat bijeen houden.
De Indiase Unie komt onder steeds grotere druk te staan, omdat
de deelstaten een grotere mate van zelfbeschikking eisen.
Ook voor Indira Gandhi heeft het behoud van de nationale
eenheid altijd voorop gestaan in haar beleid. Op alle mogelijke
manieren heeft zij geprobeerd de politieke decentralisatie en de
opkomende macht van regionale partijen in de deelstaten te
voorkomen. Het is zelfs haar dood geworden. De gewelddadige
wijze waarop ze het streven van de Sikhs voor een zelfstandige
staat onderdrukte, deed extremistische Sikhs besluiten om eind
1984 een moordaanslag op haar te plegen.
Even ging er een schok door India. De dood van Indira
bracht iets teweeg dat zij tijdens haar leven nooit had bereikt.
Sinds de onafhankelijkheidsverklaring in 1947 was er nooit meer
zo'n gevoelen van eendracht en saamhorigheid in India geweest
als na de moord op de premier. De wijdverbreide angst voor de
desintegratie van India leverde Indira's zoon ên opvolger, Rajiv,
een klinkende verkiezingsoverwinning op. Van de ruim 500 par
lementszetels in Delhi gingen er 400 naar de al meer dan 100
jaar oude Congrespartij van de Gandhi's.
Rajiv maakte een flitsende politieke start door al binnen en
kele maanden een regeling te treffen voor Punjab en de ooste
lijke deelstaat Assam, die al jaren wordt verscheurd door een
bloedige strijd tussen de oorspronkelijke bewoners en miljoenen
immigranten uit Bengalen. De grote republiek leek gered.
Maar de spontane vloedgolf van sympathie is inmiddels weer
weggeëbd. En de afbrokkeling van de machtsbasis van de Con
grespartij zet zich, uitgezonderd in de noordelijke gordel van
deelstaten waar Hindi gesproken wordt, weer voort.
Er is een tijd geweest dat de Congrespartij in alle deelstaten
van India de scepter zwaaide. Nu wordt de lijst van deelstaten
waar regionale partijen aan het bewind zijn alsmaar langer. Na
Jammu en Kasjmir, Tamil Nadu, Goa, Nagaland, West-Benga
len en Manipur zijn niet zo lang geleden ook Andhra Pradesh,
Punjab en Assam uit de handen van het Congres gegleden.
De reden achter het oplevend regionalisme in India moet op
de eerste plaats gezocht worden in een groeiend wantrouwen bij
de bevolking in de centraal geleide Congrespartij als verdediger
van de deelstaatbelangen. Rajiv's partij schiet tekort als natio
nale beweging omdat deze teveel geïdentificeerd wordt met het
noordelijke, Hindi-sprekende deel van het land en met de poli
tieke corruptie uit het jonge verleden. Op nationaal niveau ont
breekt verder een krachtige politieke oppositie, zodat de vlucht
in de regionale politiek en de eis voor verdere politieke decen
tralisatie een begrijpelijk antwoord lijkt.
Op de tweede plaats profiteren de regionale politieke partijen
van een culturele wederopleving in India. De culturele exclusit,
teit van de verschillende volkeren is weer 'in'. Zo wordt bijvooi
beeld weer alle ruimte gegeven aan lokale talen in plaats vaalt
'Hindi'. De deelstaten willen nu naast hun eigen taal en
dienst, kortom de eigen culturele identiteit, ook een eigen
tieke identiteit tot uitdrukking brengen.
„Een bedreiging voor de nationale eenheid en een beien®
ring voor de economische ontwikkeling van India", volgens Ki
jiv Gandhi. India heeft naar zijn mening juist behoefte aan mee
uniformiteit, een sterk nationaal bewustzijn en 'open' bin®
grenzen, om een gemeenschappelijke markt te creëren. Het k
nadrukken van regionale verschillen en specifieke deelstaatl»
langen werkt volgens hem contra-productief. Bovendien
daardoor de kans op escalerende conflicten tussen staten grolt
Gandhi's Congrespartij is, naar eigen "zeggen, in staat dat 1»
perkte niveau te overstijgen en het nationaal belang voorop
stellen.
In Punjab üjkt de angst voor een groeiend afscheidingsstre»
al reeds bewaarheid te worden. Het akkoord van Rajiv meti
gematigde Sikhs van vorig jaar is onuitvoerbaar gebleken,
Gouden Tempel is weer bezet door extremistische Sikhs ene
situatie wordt door politieke waarnemers al explosiever
noemd twee jaar geleden. Bijna 90 miljoen moslims in India vt
gen de gebeurtenissen in Punjab nauwlettend. Zij wachten li
goede moment af om ook eisen te stellen. Rajiv Gandhi, leva
symbool van de eenheidsstaat India, zal al zijn politieke va
manschap moeten inzetten om de bonte verzameling provincii
volkeren en religieuze gemeenschappen in harmonie te laten s
menieven onder de Indiase vlag.
JL
RUIM TWEE jaar is Punjab het
toneel geweest van terreur en bloe
dige strijd. Het absolute dieptepunt
in de verhouding tussen Sikhs en
hindoes vormde de aanval op het
Sikh-heiligdom door het Indiase le
ger, de moord op Indira Gandhi en
de daarop volgende genadeloze ver
volging van Sikhs.
Met een in juli 1985 gesloten akkoord
van Rajiv Gandhi met gematigde Sikhs,
leek het poütieke tij én het geweld einde
lijk gekeerd. De verkiezingen van enkele
maanden later leverde een winst op voor
de gematigde Akali Dal-partij. Rajiv's
Congrespartij was in Punjab een tevre
den verliezer. De Sikhs konden nu zelf
een deelstaatregering vormen en hun
eigen boontjes doppen.
Zowel het akkoord als de verkiezings
uitslag leek alle wind uit de zeilen van de
radicale Sikhs te halen. De eis van de ex
tremisten van een zelfstandige staat Kha
listan werd gesmoord door de concessies
van de federale regering in New Delhi.
Maar nog geen jaar later is alles weer bij
het oude. Alleen al in de maand maart
zijn ruim 100 mensen, vooral hindoes,
vermoord. Gewapende Sikh-radicalen
hebben hun religieuze centrum,' de Gou
den Tempel in Amritsar weer bezet en zij
oefenen grote invloed uit op het politieke
leven in Punjab.
De politie heeft zelfs al een inval ge
daan in een hindoetempel om terroristi
sche tegenacties van fanatieke hindoes te
voorkomen. De situatie is explosiever
dan ooit. De leiders in de Gouden Tem
pel hebben de extremisten nauweüjks
NIET LANG nadat hij het premier
schap van zijn vermoorde moeder had
overgenomen, kreeg Rajiv Gandhi al de
bijnaam 'Mister Clean' toegemeten.
Omdat hij snel de bezem door al te bu
reaucratische en onbekwame ministe
ries haalde, corrupte politici de deur
wees en zijn beleid vooral toespitste op
de modernisering van India.
Rajiv had bij zijn aantreden alle win
den mee. In een land waar 80 procent
van de bevolking jonger is dan 35 jaar,
spreekt een 40 jaar jonge premier en oud-
verkeersvlieger tot de verbeelding van de
mensen. Bovendien bloeide in zijn eerste
regeringsjaar '85 de economie van het
land op: produktie en investeringen na
men flink toe, er werden recordoogsten
binnengehaald en indrukwekkende olie
reserves aangeboord.
Rajiv Gandhi straalt de belofte van
vooruitgang uit. En dat slaat aan bij de
Indiase bevolking. Zonder de oude socia
listische idealen en principes van zelf
voorziening en ongebondenheid opzij te
zetten, zoekt hij naar andere middelen
om India vooruit te helpen dan zijn moe
der gebruikte. Met een uitgelezen gezel
schap wetenschappers, technocraten en
meer in de hand en de zinloze terreur
neemt alsmaar toe.
Wat is er gebeurd? Een belangrijke be
paling van het akkoord blijkt onuitvoer
baar. De Sikhs eisen namelijk de over
dracht van de hoofdstad Chandigarh die
al geruime tijd gedeeld wordt met de na
burige deelstaat Haryana. Maar door
felle onenigheid over de omvang van de
gebiedscompensatie voor Haryana is de
orerdracht uitgesteld. De radicale Sikhs
Irajben nu een troefkaart in handen. De
gematigde lijn blijkt niet veel op te leven.
De aanhang van de radicalen groeit. Ra
jiv Gandhi wordt beschuldigd van ver
dragsbreuk en de gematigde Sikh-rege
ring van collaboratie met de hindoes.
Het verdrag is alleen nog te redden als
Chandigarh snel overgedragen wordt aan
Punjab. Dat kan de gemoederen onder
de 13 miljoen Sikhs weer enigszins tot
rust brengen. Het Sikh-isme is nogal
overgoten met krijgshaftigheid en strijd
vaardigheid. Dat is in het verleden wel
bewezen. Rajiv Gandhi doet er goed aan
het conflict niet op de spits te drijven
omdat de Sikhs taaie vechters zijn.
Omdat de Sikhs 300 jaar geleden ook
al fel werden vervolgd door de moslims,
heeft een Sikh-goeroe destijds zijn ge
loofsgenoten een militante houding bij
gebracht, die vandaag nog terug te vin
den is onder de Sikhs. Het Indiase leger
telt niet voor niets zoveel Sikhs in zijn
gelederen. Dezelfde goeroe heeft ook de
verplichte uiterlijke kenmerken voor
Sikhs geïntroduceerd: de lange haren en
baard, de tulband, de stalen armband
aan de rechterpols en het dragen van de
'Kirpan', een dolk.
managers wordt een zakelijke aanpak en
een nieuw elan in zijn land geïntrodu
ceerd.
Economische liberalisering en het mo
derniseren van de produktie met ge
bruikmaking van hoogwaardige techno
logie uit het buitenland. Deze maatrege
len moeten ervoor zorgen dat India de
internationale concurrentie aankan. Ver
der wordt het pad voor het bedrijfsleven
geëffend door de bureaucratie en het
zwart geld circuit aan te pakken. Rajiv's
ster steeg vorig jaar tot ongekende
hoogte toen hij ook nog in staat bleek
een politieke oplossing aan te dragen
voor de 'probleemstaten' Assam en Pun
jab.
Maar na 17 maanden bewindsvoering
wordt de veelbelovende premier nu ge
plaagd door tegenslagen en toenemende
kritiek. 'Mr Clean' begint zijn glans te
verliezen. Men ziet in dat hij in zijn ont
wikkelingsplannen vooral gokt op de
welvarende toplaag en de grote onderne
mingen in India. De helft van de bevol
king die onder het bestaansminimum
v
HET POLITIEKE teven in As
sam is al sinds 1980 verlamd door
massale rellen en geweld. Er lijkt
een verwoede taalstrijd te zij»
ontbrand tussen zeven miljoen
oospronkelijke bewoners van As
sam en zes miljoen Bengaals
Maar het gaat natuurlijk om mwj
dan een taalstrijd k la België. De pro-
bletnen zijn ontstaan nadat Assaij
overspoeld is door immigranten. Dffl
mensen rijn hun overbevolkt thuislat»
Bengalen of Bangla
zoek naar weirk. Tot groot oagenoe|et
van de autochtone bevolkir^
leeft, wordt voorlopig vergeten. De eco
nomisch zwakkeren zijn sinds kort de
dupe van Rajiv's 'frisse aanpak'. In een
poging om ondernemers en boeren tot
produktieverhoging te stimuleren heeft
Rajiv Gandhi, zonder ruggespraak met
het parlement overigens, de prijzen van
voedingsmiddelen, brandstoffen en an
dere produkten flink opgevoerd.
De inflatie is daardoor als een raket
omhooggeschoten en stakingen en pro
testacties waren hiervan het directe ge
volg. De hoge inflatie is de populariteit
van de premier bepaald niet ten goede
gekomen.
Op de tweede plaats is het akkoord
met de gematigde Sikhs in Punjab mis
lukt. Dat is koren op de molen van de ex
tremisten in deze deelstaat.
Een derde struikelblok van gelijksoor
tige aard vormt Kasjmir. De moslims en
hindoes zitten elkaar sinds kort flink in
de haren in deze noordelijke deelstaat.
Het aanhoudend geweld heeft tot ge-
rijke posities ia de Congrespartij zit;
innemen.
Enkele jaren geleden Is de boa
barsten, de twee gemeenschappen zij#
elkaar te lijf gegaan en de deelstaat ver
anderde in een onbestuurbare cha«
Duizenden Beten daarbij het leven
een half miljoen mensen sloeg op
vlucht.
Na jarenlang vanuit New Delhi t*
staard te rijn geweest, zijn er vorig ja"
weer voor het eerst verkiezingen geb»
den. Als winnaar kwam niet de Co«'
grespartij maar een regionale partij
de bus: de partij van Assaraees-sf
kenden AGP. Deze partij heeft iwiW
del» een deelstaatregering gevormd.
De verkiezingen kwamen voort
een in juli 1985 gesloten akkoord vu
premier Gandtó met de AGP, was»
een regeling getroffen is voor het
grantenprobleem. Bengalen die
maart 1971 Assam rijn binnengeh'
men, moeten vertrekken. Degenen
rich voor 1 januari 1966 in deze
staat hebben gevestigd, krijgen
de tussenliggende periode de grens np
De Bengaals moslims die vorig ja"
fis
Co"
koord verzet omdat ze het bedreig^
vinden voor de minderheden in
De Bengalen verwijten Gandhi's
gresparttj opzettelijk de vet'~~
winst uit handen te hebben
aan de AGP. Ten koste van een
deel van de Bengalen zon Rajiv on
rust hebben hersteld.
Het is nu inderdaad rustig in Assa®
maar dat zou wel eens van korte
DINSDAG 13 ME11986
Tsje
Drie bestuurders van e
van de kerncentrale in Ts.
zen omdat zij ernstig tekor
het verlenen van hulp aan
werden geëvacueerd.
Eén van hen is uit de com-
munistische partij gestoten.
1 Dat meldde het partijblad
Pravda.
De drie hebben tijdens de
evacuatie en daarna geen en
kele steun verleend aan de 200
werknemers van het trans-
i portbedrijf, zo schrijft Pravda.
I Het personeel heeft geen loon
ontvangen noch kleding
waarop het recht had. A. Sja-
poval, die een algehele onver
schilligheid aan de dag heeft
gelegd, is uit de partij gezet. A.
Sitsjkarenko krijgt een aante
kening op zijn lidmaatschaps
kaart van de partij. Het blad
gaf niet aan wat de straf zal
zijn voor de derde functiona
ris, A. Goebski, hoofd van de
partij organisatie van het be
drijf, die „de situatie niet wist
te evalueren".
„Enkele bestuurders bleken
psychologisch onvoorbereid op
een dergelijke noodsituatie",
aldus het blad dat onmiddel
lijk daarop de loftrompet
steekt over de heldhaftige en
onbaatzuchtige functionaris
sen, brandweermannen, art
sen, chauffeurs en andere hel
pers.
Kritiek op de handelwijze
van functionarissen bij het be
strijden van de kernramp be
gint pas sinds de laatste week
door te sijpelen. Aanvankelijk
weigerde de Sovjetpers de
hand in eigen boezem te ste
ken en varieerde haar bericht
geving van felle polemiek te
gen het westen, die het kern
ongeluk om propagandistische
redenen zou opblazen, tot lof
tuitingen van de moed van
eigen bevolking. Vorige week
echter uitten de dagbladen So-
vetskaja Rossija en Izvestija
kritiek op de besluiteloosheid
van plaatselijke functionaris
sen. In het Pravda-artikel
worden evenwel voor het eerst
namen genoemd. Volgens
Westerse waarnemers bete
kent dit dat het beleid van
meer openlijke berichtgeving,
zoals voorgestaan door Sovjet- j
leider Michaïl Gorbatsjov,
weer ruimte krijgt nu de
kernramp meer onder controle
lijkt te zijn gekomen.
Boeren in de Oekraïne be
reiden zich intussen voor om
ook in de onmiddellijke omge
ving van de kernreactor in
Tsjernobyl graan te oogsten,
terwijl in het buitenland
strenge voorzorgsmaatregelen
worden genomen uit vrees
voor radioactieve besmetting.
In het gebied Polesskoje, onge
veer 50 kilometer ten westen
P
b
C(
v
g'
d;
p:
eerste
«ïeuwe A< w
nieuw geweld zeer
doof
is de kan" i
OHiiikifindr^Mïïa
AMSTERDAM (ANP) - De beurs is
maandag rustig begonnen. Veel han-
,e en namen een afwachtende hou-
ng aan. Onzekerheden over het ren-
verloop en komende kwartaalcijfers
n enkele multinationals waren hier
in hoofdoorzaken. Het gebrek aan
angstelling werkte negatief en veel
,,"1CVe aandelen gingen in de ochtend
uren achteruit.
die om kwart over een
arm u. artaalcijgers zou komen was
an het eind van de ochtend 1,50 op-
426* Koninklijke Olie, die
derdag de kwartaalcijfers publi-
«ert, was 1,40 beter op 191,40. Akzo
de en moest 3 inleve-
venc J ^p'80- KLM, Philips en Hoogo-
^sle dübSl^sSChade bePerk6n tot
hnZün de uit8evers noteerde VNU 1
l sn u°P 289, maar Elsevier zakte
ARn Van de banken moest
AmroK lnleveren op ƒ551 en zakte
enSl tot S96 Met Heineken
flonker, r^es ging het evenmin
i 7ft Ket drankenfonds verloor
Werd f*i L en het obemie-aandeel
Wel kL lager 8eprijsd op ƒ256,70.
«KotmSF Fokker met w her"
di n2ia6^25 .procent staatslening waarop
dreiet fr worden ingeschreven
yallS ï/*0 yerkeerd beursklimaat te
van dê^teat*!08 glngen de noteringen
front Ami emngen °ver een breed
0.8 nuni 3ag en verliezen van 0,5 tot
waren schering en inslag. Er
7(4
an toni us
J antonius
teioiv-
gasthuis
gasthuis
gasthuis
gasthuis
4 booghuys
riti
E* PW>tz.hs
PPfotihs
7'<Prot.z.hs
lij
tec
ve
stc
hei
ƒ4
hoi
ƒ2,1
ver
ner
toei
gin
ƒ2]
De
1<
leg
Lyt
ha\
ƒ43
ƒ1
kwi
koe
kw<;
en
75
nek
had
I
rent
te
wor
fers
was
mid
een
aeneas
(oostb.)
(oostb.)
lourdes
de brouwer
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(tilburg)
(het)
klokkenberg
liduina
('s-h'bosch)
('s-h'bosch)
('s-h'bosch)
