UITBLAZEN
'M'n moeder vroeg of ze
me nog mocht omhelzen'
Democraten op zoek naar zichzelf
examens
Keihard werken
voor Russisch
Verkiezingen in Nepal
zonder politieke partijen
even
'Huisartse
weinig var
SVR wil
VUT op
59 jaar
DESTEMCOI
Pickwick
in Bath
Onduldbaar
WIM KOCK
DINSDAG 13 ME11986
ACHTERGROND
T5 PAGINA! DINSDAG 13 ME1198
TWEE VENLOSE VROUWEN RADIOACTIEF
BESMET NA BEZOEK AAN KIEV
Niet wassen
Geen gevaar
CONSERVA TISME IN VS DWINGT PARTIJ TOT KOERSWIJZIGING
Ontsporingen
DE ZON schijnt nog
als we op Queen's
Square in Bath uit
onze koets stappen. Vijf
man sterk betreden we de
lobby van het hotel en na
het in ontvangst nemen
van de sleutels trekt ieder
van ons zich terug in zijn
eigen kamer. Het lijkt de Pic
kwick Club wel. Zo arriveerden
ook Mister Pickwick, Mister
Tupman, Mister Snodgrass,
Mister Winkle en Pickwicks
trouwste metgezel en bediende
Mister Sam Weller destijds in
Bath. Alleen kwamen ztj niet
aan met een Renault Espace
2000maar met de postkoets
waar meer mensen op dan in
zaten. Bovendien namen zij ka
mers in de White Harttegen
over de Pump Room. De White
Hart is, helaas, lang geleden af
gebroken en vervangen door
een hotel dat op zijn beurt weer
plaats heeft moeten maken
voor winkels.
The Francis Hotel mag er
echter ook zijn. De gevelrij
waarachter het hotel schuilgaat
beslaat een van de vier zijden
van het volmaakt vierkante
Queen's Square, een van de
hoogtepunten van John Wood's
stedebouwkunst, die Bath zo
onderscheidt van elke andere
stad in Engeland. John Wood
was een van de drie 'makers'
van het 18de eeuwse Bath. De
andere twee waren Richard
'Beau' Nash en Ralph Allen.
Allen begon in 1710 zijn loop
baan bij de posterijen heel be
scheiden, maar dankzij een
machtige beschermheer won hij
snel aan gewicht. Hij ontwik
kelde een net van postroutes
voor heel Engeland. De dank
bare posterijen beloonden hem
met een fortuintje van zesdui
zend pond. Dat was genoeg om
de nu beroemde Bath stone te
kunnen gaan opdelven. Bath
stone is de zachte, honingkleu-
rige natuursteen waaruit de
stad is opgetrokken en waar
mee ook nu nog elke nieuwe ge
vel in het stadscentrum móet
worden bekleed.
De meeste bouwmeesters
van die tijd vonden Bath stone
te zacht als bouwmateriaal en
het is waar dat in Bath, waar de
laatste decennia veel schoon
maakwerk is verricht, niet ge
zandstraald kan worden. De
gevels worden er met water ge
reinigd. Maar het is een buiten
gewoon mooie steen en in de
{lersoon John Wood vond Al
en de stedebouwer die vond
dat de Bath stone zich uitste
kend leende voor een klassiek
stedebouwkundig concept.
Wood stond, als zoveel archi
tecten van zijn tijd, sterk onder
invloed van de 16de eeuwse
Italiaanse bouwmeester Palla-
dio die zijn inspiratie had geput
uit het antieke Rome. Kenmer
kend voor het Bath van John
Wood zijn dan ook de classicis
tische bouwstijl met zuilen en
friezen. Ook andere bouwmees
ters droegen hun stenen bij aan
Bath en zo ontstond in die ene
eeuw een voor Engeland vol
strekt unieke stad van prach
tige huizen, elegante pleinen,
winkelstraten, promenades,
parken en openbare gebouwen.
In diezelfde periode groeide de
bevolking van 3000 naar
30.000 zielen.
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiHiiiiiiiiiiirc
Zo'n ontwikkeling veron
derstelt een hoge welvaart en
die kende Bath in de 18de
eeuw. Voor een belangrijk deel
was die te danken aan de derde
'maker' van Bath: Beau Nash.
Charles Dickens beschrijft hem
(vermoedelijk en zeker achteraf
want Nash was toen al zo'n
jaar of zeventig dood) in The
Pickwick Papers in de persoon
van Angelo Cyrus Bantam, Es
quire, Master of Ceremonies,
wonend aan Queen's Square.
Een man in oogverblindende
kledij, met uiterst fijne manie
ren en een beetje gek. Bantam
is trots op zijn adellijke clientè
le. Als hij Pickwick en diens
vrienden rondleidt door de As
sembly Room van Bath, de
plaats waar iedereen komt om
te keuvelen, 'het water te drin
ken', te dansen, thee te drinken,
maar vooral om gezien te wor
den, zegt hij:
„Mr. Pickwick, ziet u die dame
met de doorschijnende tul
band?"
„Die dikke, oude dame?" vroeg
Pickwick onschuldig.
„Foei, mijn waarde heer, nie
mand is dik of oud in Ba-ath.
Dat is de douairière lady Snu-
phanuph."
Nash had al van alles ge
daan toen hij in 1705 op 31-ja-
rige leeftijd naar Bath kwam,
maar in geen van zijn functies -
student, gardeofficier, advocaat
- was hij bijster briljant ge
weest, maar in Bath rikte hem
Vrouwe Fortuna op de schou
der met haar toverstaf. Bath
was al in opkomst als kuuroord
sinds de vrouw van Jacobus I
er, vroeg in de 17de eeuw, was
geweest om van een aandoe
ning te herstellen. Beau Nash
bleek een natuurtalent te zijn
op het gebied van wat veel later
public relations zou gaan heten.
Hij maakte Bath tot dè plaats
waar de groten van het konink
rijk samenkwamen 'om de
moeilijkste van alle moorden te
bedrijven - het doden van de
rijd', zoals Daniel Defoe zou
opmerken. Geen stad in Enge
land, buiten Londen, heeft in
de gouden 18de eeuw zoveel
beroemdheden van zoveel ver
schillende pluimage geherbergd
als Bath.
Als Master of Ceremonies
maakte Beau Nash er de dienst
uit. Hij ontwierp er omgangs
vormen en maakte uit wat wel
en geen passend vermaak was
voor een heer of dame. Hij con
troleerde zelfs de tarieven van
de sedan chair-lopers. Voor
koetsen was Bath niet gebouwd
en lopen kon een volledig voor
het bal opgetuigde dame van
die rijd met. Dus ging ze per
draagstoel.
Bath werd de plek waar je
minstens een seizoen moest zijn
geweest wilde je büjven meetel
len in de salons van Londen,
Manchester en Edinburgh.
Dankzij Beau Nash.
En dankzij het water, waar
over morgen meer.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alleen abonnementen).
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 10110Q-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 23,4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje® 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
Mariëtte van Liebergen en Renée van
Oeyen, beiden uit Venlo, waren tijdens de
kernramp in Tsjernobyl op vakantie in Rus
land. Met een reisgroep van zeventien men
sen kwamen ze vier dagen na de ramp in
Kiev aan, op ongeveer 130 km afstand van
Tsjernobyl. Bij terugkomst in Venlo bleek ij
het Venlose ziekenhuis dat ze radioactief I
besmet waren. Mariët (28) en Renée (27)
over hun ervaringen in Rusland en de radio-
activiteit die volgens het uitvoerige medi-fl
sche onderzoek niet schadelijk bleek te zijn.
Door Karin Achterbos
„Het was er zo mooi, de
zon scheen, echt zomers
weer, de bloemen bloei
den, Kiev was één groot
feest. Nergens kon je
merken dat er 130 kilo
meter verderop een
grote kernramp was ge
beurd".
Mariëtte van Liebergen
vertelt over haar verblijf in
Kiev op 30 april, de dag
waarop het tweetal het een
en ander ter ore kwam.
„Tot het moment dat een
paar andere leden van onze
reisgroep met Engelsen had
den gepraat, wisten we hele
maal niets. De Engelsen ver
telden dat hun ambassade
adviseerde terug te gaan
omdat er gevaar voor stra
ling van de ontplofte kern
reactor bestond. Wij namen
daarop contact op met de
Nederlandse ambassadeur
in Moskou. Die vertelde dat
hij niet zo op de hoogte was
van alle gebeurtenissen,
maar het zou navragen in
Nederland. Midden in de
nacht werden we uit ons bed
gebeld door de ambassadeur
met de mededeling dat we
maar beter naar veiliger
oorden konden vertrekken,
omdat de kans bestond dat
de wind zou draaien en de
radioactieve straling in Kiev
zou komen".
Op het moment dat de hele
wereld al wist wat in Tsjer
nobyl had plaatsgevonden,
verkeerde iedereen in de
omgeving van Kiev in het
'ongewisse, blijkt uit de ver
halen van Mariëtte en Re
née. Op 1 mei, de dag van de
arbeid waarop in Rusland de
parades worden gehouden,
stonden er twee kolom
metjes van zeven centimeter
tekst in de Russische partij-
krant Pravda. Daarin werd
gezegd dat er een ongelukje
met de.kernreactor in Tsjer
nobyl was gebeurd, maar dat
het niet ernstig was en er
heel weinig radioactieve
straling was vrijgekomen.'
Renée van Oeyen: „De be
volking wordt er dom ge
houden. Toen wij een klein
beetje wisten wat er gebeurd
was, durfden we ons niet
meer te wassen in het hotel
en we hebben die nacht met
de ramen dicht geslapen.
Een jongen uit onze groep
die het een en ander over
kernenergie had gelezen,
vertelde ons dat dat het
beste was".
Na een verblijf van ander
halve dag in Kiev - vier da
gen waren gepland in het
reisschema - vertrok het
reisgezelschap naar de Rus
sische hoofdstad. Mariëtte:
„In Moskou liepen we met
onze schoenen door plassen
regenwater. We dachten dat
de radioactiviteit daardoor
zou verdwijnen. Het is een
eng idee die radioactiviteit;
je voelt, ruikt, ziet, hoort en
proeft het niet en heb je het
idee in een ruimte te verke
ren die 'met dat spul is ge
vuld. Toch waren we niet
echt angstig, we hadden
geen ademhalingsmoeilijk
heden gehad of keelpijn en
dachten dat het allemaal wel
mee zou vallen met de radio
actieve besmetting van ons.
Toen we berichten hoorden
dat de straling naar Wpst-
Europa waaide, voelden we
ons in Moskou best veilig".
In het vliegtuig, op de te
rugweg naar Amsterdam,
verwachtte het gezelschap
naar het Amsterdamse
Aacademisch Medisch Cen
trum te worden gestuurd om
er op radioactiviteit te wor
den onderzocht. Dat werd
uiteindelijk niet noodzake
lijk geacht. Een groep Ame
rikanen die ook naar Rus
land was geweest en al eer
der in Nederland geland
was, bleek geen besmetting
te hebben opgelopen, zo had
onderzoek uitgewezen.
„Daarom mochten we direct
naar huis."
Mariëtte belde bij aan
komst op Schiphol haar
Mariëtte (l) en Renée terug in Venlo.
moeder op. „Mijn moeder
was natuurlijk vreselijk be
zorgd en had al een afspraak
voor mij en Renée gemaakt
in het Sint Maartensgasthuis
in Venlo. Toen we thuis
kwamen, vroeg ze of ze mij
wel mocht omhelzen. In het
ziekenhuis werd de radioac
tiviteit gemeten. De Geiger
tellers sloegen op tilt. Ik
schrok me wezenloos van het
gepiep. We werden doorver
wezen naar het Radboudzie-
kenhuis in Nijmegen. Daar
werd ook met geigertellers
de straling gemeten met een
zogenaamde total-body-
counter, een apparaat dat de
straling in het hele lichaam
meet. Daaruit bleek dat we
een radioactiviteit bij ons
hadden die ongeveer vijf
maal zo groot was als nor
maal".
De meeste radioactiviteit
gaat in ruwe oppervlakten
zitten, zoals bijvoorbeeld ha
ren, kleren en schoenen. In
het Radboudziekenhuis
moesten Mariëtte en Renée
zich diverse keren douchen.
- FOTO PETER LOMMEI, I
Artsen, gespecialiseerd in de j
nucleaire geneeskunde I
kwamen uiteindelijk tot del
conclusie dat er geen gevaar I
voor de gezondheid bestond I
Renée: „In het ziekenhuis I
hebben ze wel de radioac-l
tieve kleding die we in Kiev
hebben gedragen, in bes
genomen, zodat we nu krap I
in de kleren zitten. We krij-1
gen ze pas terug als de stra-1
ling eruit is. Maar we zijn I
allang blij dat de straling die I
we nu hebben, ook niet op de I
langere termijn schadelijk is I
voor onze gezondheid en
eventuele kinderen".
DoorJo Wijnen
DE DEMOCRATISCHE
PARTIJ in de Ver
enigde Staten is op zoek
naar zichzelf. De demo
craten zijn, als gevolg
van de grote populari
teit van Reagan en de
snelle opmars van het
politieke conservatisme
in de VS, duidelijk uit
het lood geslagen. Om
zich opnieuw in de kij
ker van het Ameri
kaanse kiezersvolk te
spelen, marcheert de
partij snel - en naar
sommige critici menen
veel te snel - op naar het
politieke midden.
De democraten hebben de
laatste jaren het initiatief
vaak aan de republikeinen
moeten laten die een zeer
comfortabele positie inne
men: ze kunnen het politieke
voetvolk wijzen op de suc
cessen van de "grote com
municator" Ronald Reagan
en ze liggen intussen vol
doende dwars om vol te hou
den dat ze de president be
paald niet blindelings vol
gen.
De democratische strate
gen breken zich dan ook het
moede hoofd over wat ze te-
Jesse Jackson. - fotoanp
gen de zeer sterke republi
keinse posities moeten on
dernemen. De democraten
hebben nog steeds een rede
lij ke meerderheid in het
Huis van Afgevaardigden.
Maar in de Senaat zijn ze in
de minderheid. In november
vinden verkiezingen voor
een deel van de Senaat en
het hele Huis van Afgevaar-
digen plaats en de democra
ten zoeken moeizaam naar
de juiste positie in het
krachtenveld van de Ameri
kaanse politiek. Zouden ze
ook hun meerderheid in het
Huis verliezen, dan zou dat
voor hen een politieke ramp
van de eerste orde zijn.
Sinds 1980, het jaar dat
Ronald Reagan het Witte
Huis betrad, is Amerika in
de ban van een snel aan
kracht winnend conservatis
me. Geconfronteerd met vele
mislukkingen, een tanende
invloed in het buitenland,
een sterke economische in
zinking, de teloorgang van
grote delen van de industrie
die het moet afleggen tegen
massale importen uit goed
kope landen, het terrorisme
en tal van binnenlandse so
ciale problemen, willen veel
Amerikanen terug naar wat
ze gemakshalve "de oude
waarden" noemen. Ze gelo
ven dat het herstel van het
vrije spel der economische
krachten, hard werken, een
gedisciplineerd leven, een
zeer krachtige aanpak van
de criminaliteit, het terro
risme en Amerika's politieke
vijanden het land de oude
spankracht kunnen terugge
ven. Die' aanpak moet, vol
gens zeer velen, dan wel
worden gekoppeld aan een
religieus reveil.
President Reagan en zijn
republikeinse achterban
tamboereren voortdurend op
die thema's ën dat verklaart
voor een deel de ongekende
populariteit die de president
geniet. Hij heeft de Ameri
kanen opnieuw geloof in
zichzelf teruggegeven,
spreekt hun taal en speelt in
op hun politieke sentimen
ten.
De democraten - die aan
vankelijk vasthielden aan
hun liberale beginselen -
verloren snel aan invloed.
Reagan verpletterde in 1984
Walter Mondale. Senator
Edward Kennedy, die de be
lichaming van het traditio
nele liberalisme is, maakte
kort geleden bekend in 1988
niet naar het presidentschap
te willen dingen. Hij zag in
dat tal van zijn liberaal-de
mocratische beginselen hun
glans volkomen hebben ver
loren.
De democratische kop
stukken zagen geen andere
mogelijkheid dan naar het
politieke midden uit te wij
ken. Die verschuiving naar
het midden betekende in
feite een verrechtsing van de
partij. Maar in de partij be
vinden zich niettemin tal
van zeer actieve groepen die
willen vasthouden aan de
oude, liberale waarden en
die een verdere verrechtsing
willen voorkomen.
Enkele dagen geleden
kwamen in Washington dui
zend democraten bijeen die
op zoek gingen naar „nieuwe
wegen" voor de democrati
sche politiek.
„De partij is gegijzeld door
diegenen die afstand wensen
te nemen van onze oorspron
kelijke beginselen", zei een
van de aanwezigen. En Ann
Lewis, de voorzitster van de
groep 'Amerika voor demo
cratische actie',riep haar
partijgenoten toe: „De neo-
democraten bedriegen zich
zelf met him opmars naar
rechts".
Maar terwijl in Washing
ton de 1000 bezorgde demo
craten min of meer vergeefs
naar nieuwe wegen zochten
en daarbij bleven steken in
de retoriek van de jaren zes
tig, was de partijtop bijeen
in Atlanta om daar met de
zuidelijke kopstukken te
praten. De top tapte aller-1
minst uit liberale vaatjes I
maar liet tegelijkertijd we l
ten dat de partij nog steeds I
op haar oude standpunter,
staat en inhoudelijk niet i
veranderd. Weliswaar werdl
toegegeven dat er verande-|
ringen in de koers van i
partij waren opgetreden, I
maar dat waren veranderin-1
gern „in de juiste richting",
zoals een van de kopstukke: I
het zei. En in .de taal van die I
kopstukken is er maar èérJ
richting die de partij kar, I
gaan: die van gematigdheid
Die gematigdheid moet
naar een nieuwe behoudend-1
heid geneigde kiezer dar. I
weer in het democratische
kamp terugbrengen.
De zwarte dominee Jesse
Jackson - die in 1984 naard
democratische kandidatuur I
voor het presidentschap
dong - werpt zich intusser.l
op als de meest uitgesproke: I
woordvoerder van de stro-I
irting die de partij voor ver-[
dere verrechtsing wenst tel
behoeden. Op de vergade-1
ring van de 1000 democrat: I
in Washington zei Jackson
„De democratische p
produceert op dit ogenblik!
politici die op John F. KenT
nedy willen lijken, maar die!
als Ronald Reagan willet
handelen".
Door Frits Stommels
Voor een klein aantal havo-
en vwo-leerlingen was het
gisteren pas de laatste exa
mendag. Het allerlaatste
vak van de lange examenpe
riode 1986 was Russisch.
Daarnaast stonden Fries op
stel (havo en vwo) en filoso
fie (alleen vwo) op het pro
gramma. Voor Russisch was
het 214 uur keihard werken.
Leerlingen zeiden toch
goede hoop te hebben op een
zesje.
Bij filosofie voor vwo was
een tekst aan de orde uit het
boek 'Mens en mensenrech
ten' van de Nijmeegse filo
soof prof. dr. D.F. Scheltens.
De tekst betrof de vraag in
hoeverre de inherente waar
digheid van de mens gezien
moet worden als absolute
ethische norm die ten
grondslag ligt aan de men
senrechten. Daarbij was de
tekst toegespitst op de ver
houding tussen recht en
ethiek.
Bij Russisch voor vwo
ging het om vragen over vijf
teksten, waarbij een heel
moeilijke was. Die betrof
een ingezonden brieven
schrijver die in een cultuur-
krant kritiek levert op boe
ken die niet veel soeps zijn.
Deze boeken worden ver
strekt als tegenprestatie
voor het inzamelen van oud
papier.
Een tekst over disco's in
de Sovjet-Unie werd heel
wat interessanter gevonden.
In dat verhaal wordt ervoor
gepleit de deejee een cultu
rele opleiding te geven, zo
dat de disco wat meer gaat
betekenen dan muziek en
dans alleen.
Een andere tekst betrof
een klacht over schoolkinde
ren die in de vakantie in de
landbouw werken, daar te
lang worden vastgehouden
en de school verzuimen.
Twee andere teksten waren
wat meer cultureel bepaald.
De ene ging over Gogols
'Dode zielen', dat de schrij
ver maakte op aandringen
van Poesjkin. Dat boek be
schouwde Gogol later als
zijn belangrijkste werk. De
laatste tekst ging over een
filmregisseur die het veel
moeilijker zou hebben dan
een toneelregisseur, omdat
de eerste de opdracht heeft
de dagelijkse werkjelijkheid
te vertonen.
Bij Fries stelopdracht (op
stel) was een uitspraak van
cabaretier Rients Gratama
die luidde: „Friesland is net
een huurhuis. Je moet er zelf
van alles aan opknappen,
maar het wordt nooit je
eigendom".
Deze tekst van Gratama -
samen met Gerard Cox de
'grijze plaag' - was aardig
om te verhalen hoe de Frie
zen zich in Friesland thuis
voelen. Voor de rest waren
er negen titels en onderwer
pen die zich eigenlijk alleen
maar leenden voor een be
schouwing, uitgezonderd
misschien nog een titel als
'De bank heeft geen gewe
ten'.
Actueel - in verband met
de hernieuwde discussie
over kernenergie na de
ramp in de Sovjet-Unie -
was een titel als 'In de poli
tiek kun je geen schone han
den houden'. Eenzelfde ac
tualiteit, maar dan vooral
toegespitst op Friesland, kon
ook gelden voor een onder
werp over natuurbescher
ming. Friesland wordt'nogal
overlopen door recreanten
die het niet altijd zo nauw
nemen met de natuur.
Net als bij het vwo was er
ook bij het havo gisteren
Fries opstel. In tegenstelling
tot vwo waren er daar wat
meer mogelijkheden om een
verhalend stuk te maken.
Een titel in dat verband was
'Teveel hooi op de vork'.
Volgens een docent zaten
de negen titels aardig in de
richting van de interesse
van de leerlingen. Zo was er
een over een bijbaantje en
een over groepsgedrag. De
laatste luidde: 'Waarom
punker of discofreak of
merkdrager?'
Andere onderwerpen be
troffen: de verspilling in
onze maatschappij; wat te
doen na het examen? én een
fout van de computer.
Het was wel iets anders
dan het examen Friese tekst,
een verhaal van de hand van
de dichter-journalist Durk
van der Ploeg. Dat ging over
de eenmaal per maand ver
schijnende Lyrische Cou
rant als bijlage bij de Leeu
warder Courant.
HET WERD de kiezers
in Himalaya-konink-
rijk Nepal niet gemak
kelijk gemaakt. Voor de
110 van de 140 zetels in
het parlement, die gis
teren op het spel ston
den, hadden zich meer
dan 1.500 kandidaten
aangemeld. De kandi
daat-parlementariërs
moesten zonder steun
van politieke partijen in
de 'Nationale Pan-
chayat' zien te komen,
omdat al 25 jaar een ko
ninklijk besluit van
kracht is dat politieke
partijen verbiedt. De
verkiezingen die door
het hof 'democratisch'
worden genoemd, zijn
door de oppositie ge
brandmerkt als een
„nutteloze tijdsverspil-
ling".
Ondanks de kritiek op het
politieke systeem heeft zich
een record aantal van 1.514
kandidaten verkiesbaar ge
steld, wat door enkele waar
nemers wordt uitgelegd als
een indicatie dat de 'partij
loze democratie' op „het dak
van de wereld" bloeit.
De kiezers van Nepal
mochten 112 parlementa
riërs kiezen, de overige 28
zetels in het parlement, dat
een zittingsduur van vijf
jaar heeft,' zullen worden
bezet door uitverkorenen
van het hof.
Het verbod op politieke
partijen wordt door velen
gezien als het enige natio
nale verkiezingsonderwerp
en als een ernstige handicap
voor het oplossen van de ur
gente nationale problemen
in 'Sri Nepala Sarkar'. Het
dwingt de kandidaten in het
enige hindu-koninkrijk ter
wereld zich te concentreren
op sektarische kwesties en
zich verder bezig te houden
met persoonlijk politiek ge
kissebis. „In de verkiezings
campagne komen de natio
nale problemen niet aan bod
en de verkiezingsuitslag zal
niet leiden tot een regering
met een alternatief beleid",
zo zegt Rishikesh Shaha, een
voormalig premier.
In het rijk van koning Bi-
rendra Bir Bikram Shah,
dat met 17 miljoen inwoners
het op drie na armste land
ter wereld is, zijn onderwer
pen als de chronische econo
mische stagnatie, de bevol
kingsexplosie, de dalende
landbouwproduktiviteit,
grootscheepse ontbossing,
groeiende corruptie en de
vrees voor politeke instabi
liteit vrijwel onbespreek
baar. Dat de 40-jarige mo
narch heeft vastgehouden
aan het 25 jaar oude verbod
op politieke partijen, heeft
zowel politici als diplomaten
in de hoofdstad Katmandu
verbaasd. Nadat aan de
vooravond van de vorige
verkiezingen in 1981 poli
tieke rellen waren uitgebro
ken, besloot de koning tot
hervormingen in het poli
tieke systeem, waardoor
viervijfde van de zetels in
het parlement rechtstreeks
konden worden gekozen. Of
schoon de Nepalese Congres
Partij (die is aangesloten bij
de Socialistische Internatio
nale) vorige zomer opnieuw
een uitgebreide campagne
voprde voor democratisering
van de politieke orde en er
zich een golf van myste
rieuze bomaanslagen voor
deed, liet Birendra zich dit!
maal niet van zijn stul|
brengen.
Politici en diplomaten iel
het tussen India en Chiel
opgesloten land zijn van me-|
ning dat de koning de I
heeft gemist om de politieel
basis van zijn bewind uittil
breiden of het zelfs te ontl
wikkelen tot een constitutie!
nele monarchie. De econel
mische crisis en de betrokf
kenheid van het paleis bij *1
dagelijkse gang van zakeT
doen het imago van Birer
dra geen goed, aldus
tieleider Koirala, die de ni.'-l
narchie als instituut steunl
Koirala zei dat de koning
december ontvankelijk 1
voor veranderingen. Tijd»!
een onderhoud kritiseeri»
hij hovelingen, reaction»!
ren en mensen met
tigde belangen omdat
hervormingen blokkeerde'!
Een functionaris van het t l
zei echter kortgeleden
het staatshoofd geen enM'|
reden zag om politieke
tijen toe te laten in het p"|
lement of om de zuidaziaif
sche staat te veranderen-I
een constitutionele monaij
chie. „Zijn opvatting
dat de democratie van v®I
oudere datum is dan de po(|
tieke partijen en dat men-l
stelling kan verdedigen
politieke partijen de dei»
cratie misvormen."
Politici en diplomat*!
spreken echter over efl
groeiende onvrede onder "I
bevolking wegens de ecojfl
mische malaise en de wl
verbreide en nauwelff
verholen omkooppraktijk^
Het is, zo zeggen zij, eclkfL
moeilijk te meten wat ;i
werkelijke omvang van
oppositie is.
(UPI/RTR/rt
UTRECHT (ANP) - Het is
dringend noodzakelijk dat de
kennis van huisartsen over
migraine wordt vergroot.
Honderdduizenden patiënten
worden met een of andere
pijnstiller weggestuurd zon
der dat een kwaal een goede
behandeling krijgt.
Neuroloog dr. E.J.H. Spie-
rings zegt dit in het blad
Van een om
DEN HAAG - De Oi
een 'centrale meidkan
toestanden op politie!
gemeld. Alle strafrec
nenkort het verzoek
het bureau van de Ore
Dat heeft de landelijk i
caten mr. J.Glasz bekends
De Orde wil alle klachten
gaan bespreken met de vaste
Kamercommissie voor justitie,
waarmee goede contacten zijn
opgebouwd. De deken eiste
gisteren ook de toelating van
advocaten bij politieverhoren
en meer geld voor Justitie bij
de kabinetsformatie.
Steeds meer gedetineerden
worden in politiebureaus on
dergebracht, maar deze nood
maatregel loopt uit de hand,
aldus mr. Glasz, die sprak van
'grove wantoestanden' en
'dramatische ontsporingen'.
„De nieuwste variant is dat nu
ook kinderen op politiebu
reaus gevangen worden ge
zet", aldus de deken.
„Van 1 januari tot 10 april
waren het er 288, in het afgelo
pen weekend zaten er weer 10
kinderen vast in politiecellen."
Volgens de deken zou er een
systeem moeten komen zoals
hotelketens die hebben. Met
één druk op de knop kan men
ZOETERMEER (ANP) - De
Sociale Verzekeringsraad
(SVR) wil gelijkschakeling
van regelingen voor ver
vroegde uittreding (VUT).
In een advies aan staatsse
cretaris Koning van finan-
cieën schrijft de SVR dat ook
vut op 59-jarige leeftijd (of na
40 dienstjaren) moet worden
beschouwd als een pensioen
regeling. Op dit moment geldt
een VUT-regeling als pen
sioen wanneer de uittredings
leeftijd 60 jaar is. Het advies
wordt donderdag in de Raad
behandeld.
Waar de politiek onwillig is of
nemen van besluiten, daar wil
voortouw nemen. Neem de bes
in Zuid-Afrika. De Nederlandse
tiek van Botha en de zijnen af
neuze pogingen om het het E
scherpen of om nationale actif
beeld nog steeds gediscussiee
sancties, terwijl de signalen s
juist die maatregelen zijn die he
□oen van concessies dwingen.
Een actiegroep als het Ned<
«nomert wel stevig aan de weg.
9en van Sietse Bosgra van de
Dan doen van Zuid-Afrika', de e
9ime op de knieën te krijgen. 2
ongekende ijver die nog tot res
vooral aan de plaatselijke actiec
^inka te danken dat de grote b
and hebben gestaakt. „Zij he
jjezanikt dat we het spuugzat w
ente bankfunctionaris na het
winkeliers steeds vaker overga
an Zuidafrikaans fruit en Kaai
A?nkaSPann'n9en V3n de aanh'
Kortom, op democratische w
erpen. Niettemin zijn er in o
en maximum aan mogelijkhe<
tioo no9 a,tiid 9roeperinge
es voorstem Zoals de ziet
onverlaten, die acht
hüfw s,at'ons in Nederland. W
7nn She" gevoerde beleid
bra Ür vele mogelijkheden orr
OiHna s,eken van pompstationi
7, in ?,ar en een volstrekt verk
i h, a te bestrijden", liet
Weten. We zijn het hartgron
