T
A dressen
Vraag en
Aanbod
Internationaal
vraagt oude
fietsen en
gereedschap
IVELZEN
ie doden
t\
Bezinning
Voorwaarden
Inzameling
7&TERPAG 10 ME11986
doo, de in Afrika
mortelde volksreü-
t van Haïti, is meer
jkunst. Meer dan de
(de rondzwervende
let boze oog en het
van boze geesten
buren naar de on-
leiden. Dat hoort er
jl bij en er zijn vood-
nhoungans en, als
Ji zijn, mambo's) die
Ireid zijn zowel met
net boze geesten in
it dan 'servir deux
tt dienen met twee
anuit het voodooge-
tzien is de schepper,
Mét (grootmeester),
tonder geïnteresseerd
ort slonzige aardse
laar staat hij ver bo
beneden houdt een
loa's, min of meer
:rde geesten, zich
[ken van alledag bezig,
;an en de mambo we-
ze goed in zijn. Als
t het hemelrijk willen
:n in opmerkelijke ri-
;1 neerdalen op men-
joor hen heen te kun-
;en en spreken. De
ïen in drie grote groe-
ia acheté is „gekocht"
en slechts geringe in-
loa racine, met wor-
is zeer oud en antiek
travail is de krachtig-
^est werkzame. De ge-
Papa Doe, president
ri voor het leven, is in
een gevreesd en geres-
loa geworden. Tijdens
deed de vader van de
„iden geleden verban-
[ator Jean-Claude Du-
iaby Doe) zich voor als
van het kerkhof, die de
_-on Samedi draagt. Zo
de schrik er wel in.
letrekkelijke onschuld
.oit geroepen dat de tra-
|oestanden op Haïti al-
ar kunnen worden ge-
let de magische krach-
voodoo. Gewone ster-
kunnen er geen goed
Je enige prestaties wor-
.leverd op het gebied van
ang en roof. De grondig-
n de roof blijkt uit het
na het vertrek van Jean-
in de kas van de natio-
een totaalbedrag van
ollar werd aangetroffen;
;t van de uitbuiting blijkt
titel van een kort geleden
:nen boek: „Haïti, la rè-
ue des morts vivants".
de republiek van de le
doden.
i is een duivelseiland ge-
a; de ondergang van de
vrije zwarte republiek is
eet. Het blijkt nu dat
>apa Doe Duvalier de ter-
ganisatie van de Tonton
utes (de TTM) op dui-
wijze is verweven van de
«genootschappen. Dat
oude vos tot in de klein-
rpen een vrijwel absolute
Ook al in de koloniale
Ie was de voodookerk een
ïke instelling en fungeer-
/oodoopriesters als poli
tussenpersonen. In een ar-
in de Wall Street Journal
een deskundige schrijver
dat de rol van voodoop-
rs in de onafhankelijk-
strijd van doorslagge-
betekenis is geweest.
architect van de revolutie
aïti, Toussaint Louverture
;naamd de zwarte Napo-
i stond op goede voet met
oodooleiders. Hij was een
met opmerkelijke inzien-
Mao en Fidel Castro heb-
uit zijn memoires belang-
inzichten omtrent de revo-
naire oorlog kunnen onus-
De politisering van
Jookerk is dus niet van
aaag of gisteren, maar PapJ
blijkt voodoo en Tonton
x>utes op elkaar geplakttt
ben. Er zijn geruchten dat
Tonton Macoutes santen-
ren om de gammele jun»
generaal Namphy omver tc
pen. De macoutes hebben
■eren achtergehouden waai-
e meer dan tienduizend tna»
men worden bewapend. W
jd om de macht zal door
mgans en de mambo's wof-
beslist.
ALLOZE kloostercongregaties
ajn in het midden van de vorige
eeuw gesticht met het doel
maatschappelijke noden te lenigen,
juist die inspiratie heeft
hedendaagse kloosterlingen ojj het
spoor van de jeugdwerkloosheid
uezet. Fabrieken bouwen ligt niet
zozeer op hun weg, maar de
stichting 'Vraag en Aanbod
Internationaal' is druk bezig
werkplaatsen op te richten.
Werkverschaffing is echter niet het
eerste doel, ofschoon er wel degelijk
„eproduceerd moet worden. En niet
alleen in eigen land heerst er
jeugdwerkloosheid. Twee vliegen in
één klap is dan ook het streven:
bestrijding van de
jeugdwerkloosheid hier die tegelijk
bestrijding ervan in de derde wereld
is. Een actie voor oude fietsen en
gebruikt gereedschap staat op
stapel.
Contactadressen en/of inzamellngs-
punten van 'Vraag en Aanbod Interna-
'zijn er in:
BREDA
-zr. Alpbons Marie, Hopmanstraat 2;
OUDENBOSCH
- br. William Verdook, Bossendijk 2;
- zr, Prudentia Rijk, Markt 61;
WASPIK
- G. Heijn, Havendries 36;
Kloosterlingen contra
de jeugdwerkloosheid
Door Jan Bouwmans
„IK ZEI een keer tegen mijn over
sten: met Frans gaat het prima, ik
heb het in het onderwijs goed naar
mijn zin, ik zal dat tot aan mijn vijf
enzestigste zeker met plezier blij
ven doen, maar ik loop nu naar de
50 en als ik ooit nog eens iets an
ders zou moeten aanpakken, dan
moet dat nu gebeuren."
Frans van Pinxteren, frater van Til
burg, zei het onderwijs na 18 jaar vaar
wel. Op 1 oktober 1985 begon hij als
enige 'beroepskracht' zijn werk voor de
toen enkele maanden oude stichting
'Vraag en Aanbod Internationaal' in een
leeg kamertje in een groot klooster in Til
burg: En niet lang daarna sloeg hij de
verzuchting: „Waar ben ik aan begon
nen!"
Op 1 mei 1986, de Dag van de Arbeid,
zucht frater Van Pinxteren tijdens ons
gesprek ook; niet zozeer vanwege zijn
grieperigheid, maar omdat het werk zich
in een razend tempo uitbreidt. De actie
raakt in een stroomversnelling: inzame
ling van oude fietsen en fietsonderdelen
en van oud gereedschap voor hergebruik
in landen van de derde wereld. Niet zo
maar voor hergebruik, nee, er komt heel
wat meer bij kijken. De actie moet in
eigen land werkloze jongeren vooruit hel
pen en voor jongeren in de betrokken
derde wereldlanden werkgelegenheid
scheppen.
Vraag en Aanbod Internationaal geeft
met deze actie blijk van ontwikkelingssa
menwerking meer begrepen te hebben
dan minister Eegje Schoo die vorig na
jaar plotseling ƒ200.000 rondstrooide
om fietsen, die niet meer van politiebu
reaus worden afgehaald, op te knappen
en naar ontwikkelingslanden te sturen.
Maar daarover straks meer. Eerst de
schijnwerper op het ontstaan, de doel
stellingen en de achterliggende denkbeel
den van 'Vraag en Aanbod', welke stich
ting ongeveer acht jaar geleden in het le
ven werd geroepen door ongeveer 150
kloosterlingen van alle mogelijke ordes
en congregaties.
„Het is geen initiatief geweest van de
besturen van ordes en congregaties",
maakt frater Van Pinxteren duidelijk.
„Vraag en Aanbod was het resultaat van
de bezinning van 150 kloosterlingen op
de plaats van religieuzen in deze tijd. De
meeste van ons soort congregaties zijn in
het midden van de vorige eeuw gesticht.
Onze stichters zagen een maatschappe
lijke nood en ter leniging daarvan sticht
ten ze een religieuze gemeenschap. Mijn
congregatie, de fraters van Tilburg, werd
in 1844 gesticht om kosteloos onderwijs
te verzorgen voor kinderen van wevers
omdat er toen nog volop kinderarbeid
bestond. Andere congregaties werden ge
sticht voor ziekenzorg of bejaardenzorg
of zorg voor gehandicapten. De ontwik
kelingen zijn zo geweest dat ons soort
werk intussen volledig wordt gesubsi
dieerd."
Noodsituaties uit de vorige eeuw zijn
geklaard en daarmee ontviel menige con
gregatie de zending die de stichter had
gegeven. „Wij verplaatsten ons in onze
stichters", vertelt Frans van Pinxteren,
„en we vroegen ons af welke nood zij
vandaag gezien zouden hebben en wat
ons dus te doen zou staan."
Dit die herbezinning zijn onder meer
de huiskamerprojecten voor heroïne-
hoertjes in grote steden voortgekomen.
In Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en
Utrecht hebben religieuzen een plek ge
creëerd waar heroïnehoertjes terecht
kunnen voor een bad, een boterham
roetje, maar ook voor een praatje. Op an
dere plaatsen zijn religieuzen begonnen
roet huizen foor daklozen. Steun verle
nen aan wao-groepen, vooral in Zuid-
ümburg, is een andere vrucht van die
herbezinning.
Een jaar of drie geleden werden de re
ligieuzen van 'Vraag en Aanbod' zich
ook de jeugdwerkloosheid als maat
schappelijk kwaad sterk bewust. „Wat
kunnen wij doen aan werk voor jonge
ren vroegen ze zich af. In Zuid-Lim
burg werd toen het 'solidariteitswerk-
plaats'-idee geboren. „Dat is een werk
plaats", aldus Van Pinxteren, „waar jon
geren hier iets maken, waarmee jongeren
in de derde wereld ook weer aan de slag
kunnen. Solidarireit tussen jongeren hier
en ginds dus."
In Zuid-Limburg waren op hetzelfde
moment drie KWJ-ers met een gelijk
soortig idee aan het stoeien. Zij stelden
met leedwezen vast dat er in onze maat
schappij nog altijd veel wordt wegge
gooid. „Kunnen we met dat afgedankte
materiaal niet iets doen, kunnen we het
opknappen,zodat het elders weer ge
bruikt kan worden Ze wilden met een
fietswerkplaats beginnen en 'Vraag en
Aanbod' besloot hun initiatief te steu
nen: de solidariteitswerkplaats in Eckel-
rade bij Margraten zag het daglicht.
„En toen begonnen dus de proble
men", zegt Frans van Pinxteren, „want
er werd wel vergaderd, maar het kwam
niet van de grond." 'Vraag en Aanbod'
besloot voor de activiteiten ter bestrij
ding van de jeugdwerkloosheid een
aparte stichting in het leven te roepen:
'Vraag en Aanbod Internationaal'. Dat
gebeurde in april 1985. Het werd ook vrij
snel duidelijk dat voor dit project
iemand zou moeten worden vrijgemaakt.
Frans van Pinxteren trad op 1 oktober
vorig jaar aan. „Ik ben begonnen met
een paar maanden studeren, want ik wist
weinig van technologie of ontwikkelings
samenwerking."
Die studietijd heeft een vrij helder
beeld opgeleverd van denkbeelden en
aanpak van 'Vraag en Aanbod Interna
tionaal'. De opdracht van Frans van
Pinxteren luidde kortweg: werkplaatsen
oprichten en opdrachten vergaren. Werk
verschaffing is echter niet het doel zon
der meer. „Onze jeugdwerkplaatsen moe
ten aan een aantal voorwaarden voldoen.
Het kan niet alleen puur vrijwilligers
werk zijn, omdat een jongere werldoze
daarmee niet echt geholpen is; hij kan
toch niet tot zijn vijfenzestigste alleen
maar vrijwilligerswerk doen. Er moet dus
plaats zijn voor scholing. Op de tweede
plaats moet er in door ons opgerichte of
gesteunde jeugdwerkplaatsen iets gedaan
worden aan mondiale en missionaire be
wustwording: men moet weten voor wie
er gewerkt wordt, welke problemen jon
geren in de derde wereld hebben. Op de
derde plaats moet er ook nog iets gepro
duceerd worden, maar die produktie mag
er niet toe leiden dat wij werkloosheid
exporteren."
Hoe je werkloosheid exporteert, legt
Van Pinxteren met een paar eenvoudige
voorbeelden uit. „Ik heb hier een simpel
kacheltje staan. Stel dat wij die op onbe
perkte schaal zouden gaan leveren aan
een land als Ghana. Dat geeft ons hier
werk, ginds niet, ginds waarschijnlijk
zelfs werkloosheid. Zo willen wij het niet
doen. Wij hebben tien kacheltjes naar
Ghana gestuurd. Daar wordt nu uitge
probeerd of ze voldoen, of de mensen ze
willen gebruiken want ze zijn die dingen
nooit gewend geweest. Als het blijkt te
Frater Frans van Pinxteren: „Ik heb hier een simpel kacheltje staan. Stel dat wij die op
onbeperkte schaal zouden gaan leveren aan een land als Ghana. Dat geeft ons hier werk,
ginds niet, ginds waarschijnlijk zelfs werkloosheid. Zo willen wij het niet doen.
- foto persburo van el jndhoven
lukken, sturen we nog eens een stuk of
zestig en daar moeten ze ze dan gaan na
maken. Zo ook met de fietsambulances
voor Tanzania. De auto-ambulances zijn
daar niet meer te gebruiken omdat een li
ter benzine zeven gulden kost. Een mis
sionaris vroeg ons daarom een fietsam-
bulance te ontwikkelen en dat gebeurt nu
in Eckelrade. Onze jongens zouden er
maar wat graag 200 bouwen, maar de
missionaris zei ons: lever de onderdelen,
dan zetten wij ze hier zelf in elkaar; dat
schept ook hier werk. Dezelfde missiona
ris in Tanzania heeft bij ons 200 kruiwa
gens besteld. Geen kant en klare, maar
op de eerste plaats wil hij zeven verschil
lende modellen in diverse maten van me
taal en hout. Dan wordt in Tanzania be
proefd welke modellen het beste voldoen
en daarna moeten wij zorgen voor 200
assen met wielen waarmee ze dan ginds
de gepaste kruiwagen samenstellen."
Dat is de visie en de aanpak van
'Vraag en Aanbod Internationaal'. Be
staande jeugdwerkplaatsen die van deze
stichting orders willen krijgen, zullen tot
die werkwijze bereid moeten zijn zoals ze
ook bereid moeten zijn minimaal 1 jaar
scholing in te bouwen voor de deelne-
mendewerkloze jongeren. Het gaat dan
niet alleen om vakscholing, maar ook om
arbeidstraining voor jongeren, want ge
wenning aan arbeidsritme geeft ze meer
kans op de gewone arbeidsmarkt.
„Het gaat er ons dus niet om de werk
loze jongeren hier iets om handen te ge
ven", beklemtoont frater Van Pinxteren,
„het gaat ons erom hun kansen op een
gewone baan te vergroten door ze werk
ervaring te laten opdoen."
Om de scholing te kunnen verzekeren
zoekt de stichting voor zijn werkplaatsen
een organisatorische relatie met bijvoor
beeld streekscholen. Ook wil de stichting
AOW-ers erbij betrekken, omdat die hun
vakkennis en vooral ervaring kunnen
overdragen op jongeren. „Wij gaan ervan
uit dat mensen van een streekschool
en/of AOW-ers de kern van een werk
plaats vormen, dat die er sfeer brengen
en continuïteit garanderen zodat jonge
ren vlot kunnen doorstromen als er kan
sen zijn. De vorming zou ook ergens an
ders moeten gebeuren dan op de werk
plaats zelf', meent Van Pinxteren.
Mondiale en missionaire bewustwor
ding aankweken gebeurt in Eckelrade
door middel van een cursusje. In het ka
der van het jongerenjaar van de Ver
enigde Naties zijn daar ook vijf mensen
uit Ghana op bezoek geweest. „Toen
konden onze jongens uit de eerste hand
horen welke problemen men ginds heeft
en omgekeerd ontdekten de Ghanezen
dat het hier bij ons ook niet het aards pa
radijs is. Zo'n uitwisseling schept een
band en motivatie want zo'n werkplaats
vraagt uithoudingsvermogen van deelne
mende jongeren", aldus Van Pinxteren.
De Eckelradense werkplaats draait nu
een half jaartje na een voorbereidingstijd
van drie jaar. Er werken nu vijf werkloze
jongeren. Het is tot nu toe de enige werk
plaats van 'Vraag en Aanbod Internatio
naal' zelf. Daar zal het niet bij blijven.
Van Pinxteren: „We proberen nu in con
tact te treden met bestaande jeugdwerk
plaatsen, want er zijn er al een behoorlijk
aantal in Nederland. Wij willen met hen
samenwerken door voor orders te zorgen,
maar we stellen dan wel voorwaarden
voor bijvoorbeeld scholing. Daarnaast
gaan we ook zelf werkplaatsen oprichten.
In Rotterdam begint er binnenkort een
en in Tlburg is er een in oprichting. In
Deze ambulance-fiets kan van levensbelang zijn in de Derde Wereld. - foto frans welters
Minister Schoo: subsidie van f 200.000 om fietsen op te knappen.
Breda hebben we overleg gehad met het
Centrum voor Ontwikkelingssamenwer
king (COS) dat plannen heeft voor een
werkplaats voor electrotechniek en me
taal."
Voor het vergaren van orders heeft
'Vraag en Aanbod Internationaal' zijn
natuurlijke kanalen in de missionarissen
en vrijwilligerswerken in de derde we
reld. „Elke orde en congregatie heeft een
missieprocurator aangesteld die de be
langen van zijn uitgezonden missionaris
sen behartigt. Daarnaast zijn er organisa
ties als Miva (verkeersmiddelen), Memi-
sa/Medicus Mundi (gezondheidszorg) en
Vastenaktie, waarlangs wij opdrachten
kunnen verkrijgen. Nou moeten orders
ook gefinancierd worden. Wij hebben
besloten niet zelf fondsen te gaan wer
ven. Er worden al genoeg geldinzame
lingen en collectes gehouden voor goede
doelen. Wij hebben voor de financiering
contacten gelegd met Miva, Memisa en
Vastenactie, maar ook bij AMA en PIN,
twee fondswervende organisaties van re
ligieuzen, kunnen wij altijd aankloppen",
aldus Frans van Pinxteren.
Met de orders begint het inmiddels
ook te lopen. Miva (Missie Verkeersmid
delen Actie) heeft een order geplaatst
voor 800 fietsen. Miva was bereid met
tweedehands fietsen genoegen te nemen
indien de kwaliteit, ervan gegarandeerd
werd. De Miva-directeur vond de aanpak
van 'Vraag en Aanbod Internationaal'
een veelbelovend perspectief en zit nu als
adviseur in het bestuur ervan. Datzelfde
geldt voor de directeur van 'Tool', het sa
menwerkingsorgaan van alle hogescho
len in Nederland die aan ontwikkelings
technologie doen. Uit Tanzania, Zaïre en
Madagaskar zijn dringende vragen om
gereedschap gekomen. „In de streek
Mwanza in Tanzania waren zes techni
sche opleidingen die allemaal hebben
moeten sluiten wegens gebrek aan ge
reedschap. De bedoeling is nu dat de
leerlingen van die opleidingen een set ge
reedschap krijgen die ze na hun oplei
ding meenemen zodat ze hele kleine be
drijfjes kunnen beginnen. Zo'n project
moet je zeker vijf tot zes jaar kunnen ga
randeren. In Mwanza bestaan verschei
dene werkplaatsen onder leiding van een
Nederlandse broeder. Hij wil een cen
traal magazijn voor gereedschap dat
mensen uit de omliggende dorpen dan
kunnen lenen voor dorpsontwikkelings
projecten."
Fietsen, fietsonderdelen en gereed
schap: op de inzameling daarvan gaat
'Vraag en Aanbod Internationaal' zich
nu landelijk storten. Frans van Pinxteren
beschikt intussen over 45 contactadres
sen waar spullen kunnen worden ingele
verd of van waaruit plaatselijke acties
worden georganiseerd, (zie kadertje).
Met de stichting 'Gered gereedschap' in
Amsterdam is afgesproken dat men elk
aar niet voor de voeten loopt. De actie
bestaat erin dat men oude fietsen en on
derdelen van fietsen en gebruikt gereed
schap gaat inzamelen, dat die door jeu-
dige werklozen in solidariteitswerkplaat-
sen worden opgeknapt en dan zeer ge
richt hun weg vinden naar de derde we
reld.
Zijn onze Nederlandse fietsen wel zo
geschikt voor bijvoorbeeld Afrika Het
'centrum voor internationale samenwer
king en geschikte technologie' van de
TH-Delft heeft in samenwerking met
Miva een speciale Afrika-fiets ontworpen
die is toegesneden op de slechte wegen
en op de belangrijkste functie van de
fiets daar: 'pakezel' zijn. De Afrika-fiets
is dan ook steviger en stabieler dan onze
Nederlandse fiets. Maar evenmin als de
fietsfabrikanten in Nederland zullen de
werkplaatsen van 'Vraag en Aanbod In
ternationaal' die Afrika-fiets gaan ma
ken.
Van Pinxteren: „Die Afrika-fiets is
een puik ontwerp, maar wij kunnen hem
niet voor een redelijke prijs maken. De
kostprijs ervan ligt tussen de 1000 en
1200. Het is bij wijze van spreken de
mercedes onder de fietsen terwijl alleen
een lelijke eend voor de mensen betaal
baar is. Een opgeknapte fiets die onze
werkplaats verlaat, kost tussen de 150
en 175 en voor de verzending komt
daar nog eens 60 per fiets bij."
De fiets lijkt ineens een gewild artikel
te zijn op het veld van de ontwikkelings
samenwerking. Minister Eegje Schoo van
Ontwikkelingssamenwerking strooide
vorig jaar oktober vrij onverwacht met
een subsidie van 200.000 om fietsen uit
de opslagplaatsen van de politiebureaus
te kopen en op te knappen voor Tanza
nia. Haar project wordt blijkens infor
matie van haar ministerie uitgevoerd
door de sociale werkplaats Dieren.
Schoo heeft aan het project zelf geen
enkele voorwaarde gesteld. De fietsen
worden van de politie gekocht voor de
vastgestelde prijs van 150 per stuk. Dit
ontwikkelingsgeld steekt de Nederlandse
staat dus via een heel kleine omweg weer
in zijn eigen zak. De opgeknapte fietsen
gaan voor ƒ200 per stuk, inclusief de
verscheping, naar Tanzania, aldus een
ministeriële voorlichtster. Minister
Schoo geeft de fietsen cadeau aan het mi
nisterie van Sociale Zaken van Tanzania.
Volgens de ministeriële voorlichtster is
het fietsproject van Schoo gehandicapt
doordat er in ons land onvoldoende
tweedehands fietsen zouden zijn. De
aanpak van minister Schoo is er nog
steeds een van korte termijn liefdadig
heid, waarschijnlijk vooral ingegeven
door de komende verkiezingen. De aan
pak van 'Vraag en Aanbod Internatio
naal' is in elk geval veel breder en mikt
op werk hier én ginds.
