UNIEK MILJOENENPROJECT IN ROTTERDAM-ZUID
Yan haven tot 'zuiveringspark^
4Ke
STE1
LUBBER
01 Of HM
EXTRA
Voor «Koe
So<
Wei
Dus niet oj
Voor een b(
MSTERD)
Lokale foi
DINSDAG 6 ME11986
JH? DINSDAG 6 ME1198(
Rotterdam heeft de wereld al vaak versteld doen staan.
Het gigantische havengebied, de opmerkelijke -en
overigens lang niet door iedereen gewaardeerde - we
deropbouw van het stadscentrum, de ver doorge
voerde sociale woningbouwde Maasstad heeft er
al heel wat keren voor in het voetlicht gestaan. De
stad-van-de-werkers weet zich inmiddels opnieuw in
het middelpunt van de belangstelling met de bouw van
een enorme afvalwater-zuiveringsinstallatie (awzi).
Een project dat volgens deskundigen in de hele we
reld zijn gelijke niet kent, absoluut uniek is dus.
De installatie wordt geheel ondergronds gereali
seerd en uiteindelijk 'toegedekt' met een groot park;
de bouw, die volgend jaar gereed moet komen, vindt
plaats op de bodem van een drooggemaakte, buiten
gebruik geraakte haven; de installatie behoort tot de
modernste ter wereld en de bouw wordt 'begeleid'
door uitgebreide woningbouw in de zeer nabije omge
ving. Kosten van de azwi: ruim 300 miljoen gulden.
Op deze pagina een indruk van hoe in Rotterdam
een plek, waar eens schepen in dok gingen, wordt om
getoverd tot een 'zuiveringspark', waar het afvalwater
uit het centrum en het westen van de stad en dat van
de hele linker-Maasoever zal worden gezuiverd. De
operatie wordt uitgevoerd in opdracht van het zuive
ringsschap Hollandse Eilanden en Waarden te Dor
drecht.
Door Hans Knijff
Nu zal niemand zich il
lusies maken over de
kwaliteit van het water
van de Nieuwe Maas,
die Rotterdam keurig in
twee helften deelt.
Het is per slot van reke
ning een van de drukst be
varen rivieren in Europa
en voert water naar zee dat
eerder, stroomopwaarts,
langs beruchte viespeuken
als de Franse kalimijnen
en het Duitse Ruhrgebied
kabbelde. Maar velen zul
len er toch de wenkbrau
wen bij optrekken dat in
de Nieuwe Maas anno 1986
ook nog het afvalwater
uitkomt van een groot deel
van Rotterdam, geheel on
gezuiverd. Een onhoudbare
situatie, concludeerde men
in de Maasstad al in de zes
tiger jaren, een periode
waarin de toename van de
afval'produktie' gepaard
ging met een toenemende
bewustwording van de be
dreigingen van het milieu.
Het begon in Rotterdam met
filosofietjes over de inzame
ling van het afvalwater van
huishoudens en industrie en
het transport ervan naar zee,
naar het voorbeeld van Den
Haag. In plaats van deze ver
legging van de problemen van
binnen- naar zeewater, kwa
men halverwege de zeventiger
jaren de eerste plannen op ta
fel om het Rotterdamse pro
bleem in de stad zelf grondig
en serieus aan te pakken.
De betrokken waterschap
pen, die tot 1981 verantwoor
delijk waren voor het kwali
teitsbeheer van het opper
vlaktewater, wezen in 1976 de
goede richting. Onder druk
van afspraken, gemaakt tus
sen de zogenaamde Rijnoever-
staten, over het schoonmaken
en -houden van de Rijn, werd
men het in Groot Rotterdam
eens over de opvang en zuive
ring van alle afvalwater in
drie grote, nieuw te bouwen
zuiveringsinstallaties: een in
het uiterste westen, in Vlaar-
dingen om precies te zijn, een
in het oosten (nabij de bij
automobilisten beruchte Van
Brienenoordbrug) en een op
Zuid, bij het Vaanplein.
De Vlaardingse awzi, 'De
Groote Lucht', is inmiddels ge
bouwd en zuivert sinds 1982
het afvalwater van Vlaardin-
gen en Maassluis, terwijl het
de bedoeling is dat ook het af
valwater van Schiedam er in
de toekomst behandeld zal
worden. De installatie bij de
Van Brienenoordbrug, 'Kra-
lingseveer' geheten, wordt in
mei van dit jaar officieel in
gebruik genomen voor de zui
vering van het afvalwater van
de Rotterdamse wijken Schie-
broek, Hillegersberg, Kralin
gen, Alexanderpolder en Om
moord en dat van Capelle aan
den IJssel.
Problemen
De installatie aan het Vaan
plein had er net zo een moeten
worden als dè twee andere.
Maar het liep anders, met als
uiteindelijk resultaat de reali
sering van een uniek project,
dat tevens typisch Rotterdams
genoemd zou kunnen worden,
omdat het zijn beslag krijgt in
een drooggepompte haven.
Rond de bouw van de 'zuive
ring' bij het Vaanplein rezen
direct al problemen, zo herin
nert zich ing. J.H.G. Dekkers
van het zuiveringsschap Hol
landse Eilanden en Waarden,
dat op 1 januari 1981 in zuide
lijk Zuid-Holland het kwali
teitsbeheer van het opper
vlaktewater overnam van, op
dat moment, in totaal negen
waterschappen.
Dekkers: „De bouw van zui
veringsinstallaties vindt
plaats in opdracht van het zui
veringsschap, maar de aanleg
en het eventuele omleggen van
leidingen komen voor reke
ning van de gemeenten. Om
dat meteen al duidelijk was
dat er voor de bouw van de
awzi aan het Vaanplein ge
weldig veel nieuwe leidingen
moesten komen en ook erg
veel bestaande leidingen
moesten worden omgelegd,
zag Rotterdam die oplossing
absoluut niet zitten. De studies
die werden gemaakt door de
stad tendeerden naar de bouw
van een installatie zo dicht
Een prent van hoe het er vele jaren geleden aan toeging in de Dokhaven.
mogelijk bij de eindpunten
van het bestaande afvoersys
teem: vlakbij de Maas dus.
Rotterdam is zelf met een plan
gekomen om een grote onder
grondse installatie te maken
op de bodem van de oude Dok
haven, die geleidelijk aan bui
ten gebruik was geraakt".
Bufferzone
„Het plan is, laten we zeg
gen, nogal geprononceerd naar
buiten gebracht", zo vervolgt
Dekkers, die bij het zuive
ringsschap, in Dordrecht, chef
is van de afdeling Coördinatie
Nieuwbouw. „Het schap heeft
zich er tenslotte achter gezet,
mede ook omdat de vereiste
bufferzone, 500 meter tot de
dichtstbijzijnde woningen,
aan het Vaanplein niet haal
baar zou zijn geweest".
„Maar voor we het licht op
groen konden zetten voor de
awzi Dokhaven, moest toch
een behoorlijk aantal proble
men uit de wereld worden ge
holpen. Een van de punten
waar wij wat moeite mee had
den was het feit, dat je met de
bouw zo dicht bij het stadscen
trum, in de toekomst elke
eventueel noodzakelijke uit
breiding wel kunt vergeten.
Verder hebben we ons zorgen
gemaakt over de toekomstige
arbeidsomstandigheden van
het personeel van de awzi. Af
valwater kan een bron zijn
van ziektekiemen. Als het on
dergronds opgevangen en be
handeld wordt en de werkne-
Het lijkt wel een soort parkeergarage-in-het-groot, daar
in Rotterdam-Zuid.
mers stappen zomaar tussen
de bassins door, die niet in
contact komen met de buiten
lucht, kunnen we zonder extra
maatregelen geen gezond ar
beidsklimaat bieden. Wat dat
betreft is er een oplossing ge
vonden met de introductie van
zogenaamde betreedbare en
proces-ruimten. Het totaal on
gezuiverde afvalwater wordt
straks in eerste instantie op
gevangen in ruimten waar
men alleen voor het noodzake
lijke onderhoud in hoeft.
Daarnaast wordt gezorgd voor
een optimale ventilatie".
Alvorens de eerste paal voor
de installatie in oktober 1983
door minister Smit-Kroes de
havenbodem in werd geslagen,
is de Dokhaven drooggepompt
en geschikt gemaakt voor de
bouw van de awzi. De buiten
gebruik geraakte haven is uit
gebaggerd, waarna een zware
laag zand is gestort. Dit om te
voorkomen dat het grondwa
ter de bodem van de bouwput
omhoog zou drukken. Er
volgde een uitgebreide studie
van de apparatuur die het best
kon worden aangewend in het
'zuiveringspark'
Na de eerste paal werden er
nog eens 2664 geslagen,
waarna kon worden begonnen
met de ruwbouw van de awzi,
een klusje waarvoor de aanne
merscombinatie Banevo 65.000
kubieke meter beton heeft la
ten aanrukken. Op dit moment
is de ruwbouw net gereed en
wordt 'binnenskamers' hard
gewerkt aan de zuiveringsin
stallatie zelf, die het zuive
ringsschap begin volgend jaar,
'voorzichtigjes', wil onderwer
pen aan de eerste keren proef
draaien. In '87 moet ook de of
ficiële ingebruikstelling vol
gen.
Wat de keuze van het zuive
ringssysteem betreft, heeft het
schap het oog laten vallen op
het zogenaamde AB-systeem,
een Duits ontwerp. De afkor
ting staat voor Absorbtion-
Belüftungsanlage. Ventilatie
is ook een sleutelwoord bij de
beschrijving van de toekom
stige werking van de awzi
Dokhaven; maximaal kan
240.000 kubieke meter lucht
per uur worden geventileerd.
De installatie is berekend op
470.000 inwoner-equivalenten
(i.e.) en een maximale aanvoer
van 19.000 kubieke meter af
valwater per uur. Onder een
inwoner-equivalent wordt
verstaan de 'gemiddelde hoe
veelheid vervuiling in het af
valwater die één persoon per
etmaal veroorzaakt'.
Het afvalwater, bestemd
voor de awzi Dokhaven, zal in
de toekomst via de gemeente
lijke riolen worden aange
voerd naar de installatie. Dek
kers: „Voordat het water de
eerste behandeling ondergaat
is het langs verschillende de
tectors gekomen, die worden
aangebracht om explosiege-
den van het produkt is een
zeer dure zaak. Voorlopig za:
het slib worden opgeslagen ij
een daarvoor speciaal inge-
richte stortplaats nabij
voormalige Hartelsluizen.
Aan de Sluisjesdijk wordi
ook de ventilatielucht van
installatie Dokhaven ver.
werkt. Hij wordt erheen ge,
voerd met een buizenstelsel.
Terug naar de installatie
aan de Dokhaven. Daar wor.
den de bacteriën uit de bezink.
tank teruggevoerd naar hei
begin van het beluchtingsbas.
sin, waar ze opnieuw aan
werk worden gezet. Het
deeltelijk gezuiverde afvalwa-
ter gaat naar een tweede be.
luchtingsbassin, waar het pro
ces zich op nagenoeg dezelfd;
wijze, maar met andere soor
ten bacteriën, herhaalt. Hel
tenslotte schone water gaat de
Nieuwe Maas in.
Over de financiële kant vat
de bouw van de azwi Dokha-
ven is al veel te doen geweesi
Het zuiveringsschap en hel
Rijk, die de kosten ongevee
delen, hebben menig robbert;,
gevochten over de verdeel
sleutel voor de kosten, vooral
toen duidelijk werd dat ditl
kosten behoorlijk wat hogetl
zouden uitvallen vanwege el
oplopende rente. Pogingen vaif
het zuiveringsschap, tot èL
AROB-rechter toe, om he®ENÈVE (RTR/UPI/.
Rijk meer te laten bij drag, DPA)-Afghanistan en Pal
zijn gestrand. In Den Ha 'an hebben maandag in
bleek men niet gevoelig vo Rve de onderhandelini
de waarschuwing van ta5er^at ?ver teru6trekking
schap dat het de tarieven va Sovjet-troepen uit Afgj
de inwoners van het 'verzor DIsta"- De zevende en 'bed
gingsgebied' zou moeten ve*nijf onderhandelingsroj
hogen. Enkele actiegroepen Jwordt gehouden terwijl
het gebied zagen het daglicqj^® onduidelijk^ is welke
in een, vergeefse, poging
TOKIO (ANP) - T3
dens de economise!
topconferentie va
Westerse industrij
landen in Tokio hel
ben de Verenigde StJ
ten, Canada, Japan, i
vertegenwoordigers
van de EG zich krac)
tig uitgesproken teg«
het terrorisme. 0|
zeiden ze in een ve
klaring een dringej
beroep te doen op
Sovjet-Unie om info
matie te verschaffl
over de ramp in
kerncentrale in Tsje
nobyl.
Premier Lubbers, in Toj
aanwezig als voorzitter
de EG, ging tegenover
ANP in op de gevolgen
de ramp in Rusland op
Nederlandse kernenerd
programma.
De premier acht het
gewenst uit wat gebeurd
in de Russische kerncenti]
nu al consequenties te tr|
ken voor het Nederlar
kernenergiebeleid". Uit
vaarlijke mengsels te kunnen
ontdekken".
In de installatie zelf wordt
om te beginnen het grove vuil
uit het afvalwater gehaald
(plastic, textiel, kurken, noem
maar op). Na die eerste beurt
gaat het afvalwater door een
zandvanger, waar zand en an
dere zwaardere deeltjes kun
nen bezinken. De daaropvol
gende behandeling vindt
plaats in in totaal acht bassins,
waar voor het eerste deel van
de echte zuivering enorme
hoeveelheden bacteriën (mil
joenen malen meer dan in het
oppervlaktewater) aan het
werk worden gezet. Ze wor
den, behalve met afvalwater,
verwend met veel zuurstof: er
wordt voortdurend lucht on
der het water geblazen. Na
verloop van enige tijd stroomt
het water in een zogeheten
tussenbezinktank. Op de bo
dem van de tank kunnen de
bacteriën bezinken. Het be
zinksel heet slib.
Het teveel aan slib wordt
afgevoerd naar het verwer
kingsbedrijf, dat nu, tegelijk
met de bouw van de awzi Dok
haven, op ongeveer 500 meter
afstand wordt gerealiseerd
aan de Sluisjesdijk. Het slib
ondergaat hier verschillende
behandelingen, met als eind
resultaat een weer bruikbaar
produkt, een soort grond. De
bestemming van het produkt
is nog niet duidelijk. Gebruik
als meststof in de landbouw
lijkt niet haalbaar. Verbran-
lastenverzwaring te voorkol
men.
Wijkpark
Als de bouw van de am
Dokhaven gereed is, gaat
keurig een laag aarde over
betonnen geval heen en worij
begonnen met de aanleg v.
een wijkpark voor Rotterda®
Charlois. Over de 'aankledin;
ervan wordt druk gestoei
tussen omwonenden enerzlji
en de deelgemeente Charli
en de gemeente Rotterdam ai|
derzijds. In elk geval komt
midden in het park een
drijfsgebouw en zullen er
en der tussen het groen
nooduitgangen worden
creëerd. Een ander strijdpuci
de situering van de woonblol|
ken in de onmiddellijke omji
ving van de awzi. De omw]
nenden verzetten zich
een zodanige realisering vi
de woningbouw, dat zij hi
uitzicht op de Nieuwe
kwijt raken.
De woningbouw nabij den]
stallatie en het toekomst)]
park is inmiddels aardig
dreef. Van de in totaal 878 w]
ningen in het plan Dokhavi
"voor een groot deel woniJj]
wetwoningen, zijn er op
moment 418 opgeleverd. Hj
gereedkomen van de bouj
van de overige 460 h
wordt tussen nu en 1989 vt]
wacht. Het zuiveringssd
heeft zich bij het ontwerp
moeite getroost om er voor
zorgen dat de bewoners ge
enkele overlast zullen onde|
vinden van de afvalwater-zi
veringsinstallatie.
ilgen het aftreden van de
laanse partijleider Kar
r de besprekingen heeftJ
VN-onderhandelaar Dij
irdovez verklaarde datl
rtijen het vrijwel eens
drie hoofdpunten en I
aten over het vierde en lJ
probleem: een tijdscha
>r terugtrekking van]
im 100.000 Sovjet
happen.
De drie hoofdpunten
n geregeld betreffen ga\
is van Washington en
u voor niet-inmengind
'ghaanse aangelegenhel
Ineticfelifk
Een luchtfoto van de Dokhaven, gemaakt lang voor de drooglegging.
foto aerocamera-bart hofmeester 65.000 Kubieke meter beton voor de ruwbouw van de zuiveringsinstallatie.
htonius
htonius
"gr.
sthuis
sthuis
sthuis
sthuis
rot.z.hs
rot.z.hs
- foto aerocamera-bart hof!
[STERDAM (ANP) - De
Irkt lag er in het begin van cL
f "ogal verdeeld bij. Tot dl
inaars behoorde HAL, diet
loog sprong naar 844 Hogl
Van der Giessen-De Noord, f
ist behaalde van 4 op 243. J
arrna won 15 op 400. VRf
beter op 129,80. Flink lad
'andia-Kloos, die 34 wel
|r f655. GTI raakte ƒ1,50 k\T
2 en voor Ver. Glas werd 5
*ald op 840. Ook de bouwfl
fn Jwak in de markt. BAM
Bredero g»n8 1,50 ad
I J 210 en IBB-Kondor 9 i
op/ 520. 1
jij de hoofdfondsen ging L«
er achteruit. In het begin
«ag noteerde het was- el
"smiddelenconcern 5 lal
K°n- Olie was de winstl
np.. vrijwel kwijt en ook
af Vin^rnationals brokkelden
hJ aantal fondsen tri
S„'ch'aan. wals de verred
Het aa'„, wneken en Gist-Bil
Sb ,.L transacties volgens
- v ande nettohandel was jnl
van de middag iets gegroeif
1Jn niet al die transai
tse te constateren. Voor del
,ndeiaCtle,S geIdt' dat a"eenl
oV.J° fon<Jsen die noteril
optiebeurs direct I
gemeld. Obligatietral
eveneens direct gemel
S® morden publiceer!
«Ir, a Pbjsoourant van de I
jut 0Ptiebeurs werden tol
contracten verhand!
aeneas
(oostb.) I
(oostb.) I
lourdesI
de broul
(tilburgl
(tilburgj
(tilburg
(tilburgj
(het)
klokker|
liduina
Os-h'fc
('s-h't
Cs-h't
