Eerste hulp bij de graaf kinderdromen erg belangrijk ^SÉJP H. WIJNGAARDEN: MET DROMEN KUN JE IETS DOEN IDEALEN VAN KEW GARDENS EN BURGER'S DIERENPARK lEBEWIJS 5AN /bezoekerk\ zijn onze gasten komen terug 16 LEES KORT Kort nieuws PCB-gehalte in moedermelk Honkvaste Nederlanders Bedreigde roofvogels Beenzwaaien 'Maak onder wijs los van onder zoek' STEM AUTO ELKE EERSTE VRIJDAG VAN DE MAAND 7ATERDAG 3 ME11986 :WETENSCHAP: MET BOVAG EN 5ARANTIE kENZINE Energie Aquaria Ideaal VOLVO mobielbedrijf mobielbedrijf j j 1 iet 01662-2433 Pen en potlood Alchemisten A79 1985 1984 1982 1980 1984 1984 Mercury b.b.-motor fe,4-drsi 1982 [2x1979-1980 I met1978 1979 T48 Britten en Nederlanders op de bres voor oerwoud Mrs. jirs. upè. upê. upè... prs DIESEL 1984 1985 1982 1983 1984 1983 1981 1981 1983 1981 1982 1981 1981 1982 1979 1984 1982 1977 1984 1984 1984 Door Laur Crouzen ,DIT is de Begonia-familie. Enkele weken ge leden zijn deze planten als eerste naar deze nieuwe oerwoud-kas verhuisd. Er zijn er al een paar die wat beter uitzien, maar er is nog veel verbleking van blad en zonnebrand." John Woodham, conservator van de afdeling Tropi sche Planten van de Koninklijke Botanische Tuinen van Kew, beter bekend als Kew Gardens langs de Theems aan de zuidwestkant van Londen, loopt als een bezorgde moeder heen en weer. Want nog maar net is in Kew Gardens een van de grootste plantaar dige verhuis-operatie begonnen in de eerbiedwaar dige historie van de Tuinen. Na bijna tweeëneenhalf Enkele duizenden soorten jaar van beton storten, staal- bij elkaar, waaronder ook veel waterplanten in zes grote aquaria. Over ongeveer een jaar kan het publiek -men verwacht een miljoen bezoe kers per jaar - een wereldreis langs de evenaar maken en kennis maken met platenge- zelschappen, waarvan er slechts enkele bekend zijn van onze westerse vensterbank. constructie en glaszetterswerk is de nieuwe tropische kas van Kew Gardens -oppervlakte 5000 vierkante meter - nu ge reed om ingericht te worden. In het achterste deel van de kas is men met een kleine dragline doende kuilen te gra ven en wallen op te werpen onder het glas. Maar in andere delen van het 'huis', dat in tien verschillende klimaten is on derverdeeld, is er al een fraai landschap gemaakt met be hulp van enorme brokken kalksteen. icar ..Van" GAS Met een Britse hang naar volledigheid wil de staf van Kew Gardens nagenoeg alle 'warme landen'-planten in de nieuwe kas onderdak bieden. Een stuk tropisch moeras, een aantal vierkante meters re genwoud, een hoek vleeseters, ;ropische orchideeën en va- •ens, planten en bomen uit de lanarische Eilanden, de Na- ibische woestijn, Madagas car, cactussen en vetplanten it de oude en de nieuwe we- •eld en bovendien voldoende ilek voor reünies van families als de Bromelia's, de Acan thussen, de Gesneria's en oem maar op. De kas zelf is van de buiten kant gezien een opvallende verschijning in de tuinen van Kew. Door de speciale dakhel ling heeft het geheel iets weg van een langwerpige pyrami- de, die afsteekt bij de hoog bouw van de traditionele kas sen. De vloer ligt ook voor het grootste deel een meter of meer onder het maaiveld. Al die bouwkundige bijzonderhe den moeten ervoor zorg dra gen, dat met een minimum aan energie toch een tropisch klimaat in stand gehouden kan worden in het winderige en natte Engeland. Binnen is er een speciale centrale ver warming onder de looppaden aangelegd en zorgen een soort stoomdouches voor voldoende luchtvochtigheid. Het hele project gaat het lieve bedrag van 18 miljoen gulden kosten. LINKS: Een maquette van de nog te bouwen Arnhemse oerwoudhal. ONDER: John Woodham kijkt bezorgd hoe zijn plan ten het maken na overbren ging in de nieuwe tropische kas van Kew Gardens bij Londen. RECHTS: De buitenkant van de nieuwe tropenkas in Kew Gardens. Waarom doen Engelse plantkundigen en de overheid, die hen aan geld helpt zoveel moeite op het voormalige bui tenverblijf van koning George II anno 1720? John Woodham: „Wij zijn hier niet bezig met het nabou wen van een oerwoud. Wat we doen is het ordenen van de enorme massa aan tropische kruidachtige planten voor het grote publiek. Enkel en alleen voor het publiek, want het we tenschappelijke soorten-on derzoek, om maar eens iets te noemen, gebeurt in Kew in kleinere kassen achter de schermen, die niet voor het publiek toegankelijk zijn. De mensen komen dus niet in een zo echt mogelijk oerwoud te recht, maar in een door de mens vooraf geordend plan- tenlandschap, waarin vooral de verseheidendheid aan soor ten en vormen van alle fami lies bewonderd kunnen wor den. Het gaat er in de eerste plaats om dat alle planten er mooi en interessant uitzien; er zit geen wetenschappelijke re den achter." Toch, zit een heel groot idee een ideaal. Net zo goed als er achter de bouw-activiteiten, in Kew bloemkolen, preien, spruiten en dikke uien op al cohol geconserveerd zijn, zo wil men -maar dan met le vend materiaal- een toe vluchtsoord zijn voor met uit sterven bedeigde planten. John Woodham: „In de praktijk is het redden van be dreigde planten, het vermeer deren van de soorten in een kas en het weer uitplanten op de oorspronkelijke plaats een zeer moeilijke zaak. Want als er eenmaal een bepaalde groeiplaats verloren is gegaan door wegenaanleg, landbouw of wat dan ook, dan is die meestal niet meer te recon strueren. Toch is er nog een andere gedachte: door de tropische bloemenrijkdom hier aan zo veel mogelijk mensen in het rijke westen te laten zien, ho pen we dat er op termijn een veel rechtvaardiger verdeling van welvaart over de hele we reld komt. Want alleen daar door kunnen het tropische re genwoud en al die andere groeiplaatsen gered worden. Als de mensen in de derde we reld het materieel beter krij gen, hoeven ze geen roofbouw meer te plegen op hun natuur lijk milieu. Maar dat kan al leen als wij iets van onze wel vaart afstaan. En als dan het tij gekeerd is en er een even wicht is opgetreden, dan kun nen instellingen als Kew Gar dens met hun enorme reser voirs aan levend plantenmate- riaal gaan proberen om de derde wereld weer groen te maken." Datzelfde idee koestert ook Anton van Hooff, directeur van Burger's Dierenpark in Arnhem. Op 10 april jongstle den zag hij het begin van uit voering van een van zijn grootste dromen, toen staats secretaris Van Zeil de eerste spade in de grond stak voor de bouw van een enorme oer woudhal op het terrein van de Arnhemse dierentuin. Op 15.000 vierkante meter -drie keer zo groot als de kas van Kew - wil Van Hooff een com pleet oerwoud echt helemaal nabouwen compleet met zo veel mogelijk dieren, al dan niet in gecamoufleerde kooien. In drie versies: het Aziatische het Afrikaanse en het Zuida- merikaanse regenwoud. „Geen mens kan zich voor stellen wat een tropisch oer woud eigenlijk is", zegt Anton van Hooff, ,je moet er geweest zijn." „Verrukking alleen is echt een zeer zwakke term om de gevoelens van een natuur onderzoeker uit te drukken, die voor het eerst in een Brazi liaans woud rond loopt", schreef Charles Darwin in 1845 na zijn reis met het Be- agle-schip rond de wereld. Toch willen zowel John Wood ham in Kew als Anton van Hooff in Arnhem ieder op hun eigen manier een groot stuk van die verrukking op massa's mensen overbrengen om daar mee uiteindelijk het regen woud te redden. 1980 1984 1980 INANCIERING MOGELIJK !N OOK UW A.P.K.-KEURING ND KEURBEDRIJF 1 ag 's-avonds uur 19.00-20.30 uur uur 19.00-20.30 uur uur 19.00-20.30 uur uur 19.00-20.30 uur uur 19.00-20.30 uur 6 t/m 23-8-1986 Idag 's-avonds ur 19.00-20.30 uur ur 19.00-20.30 uur ur 19.00-20.30 uur ur 19.00-20.30 uur lur 19.00-20.30 uur jur lur 5-1986 5-1986 5-1986 13.30-20.30 uur 13.30-20.30 uur 13.30-20.30 uur Dromen zijn bedrog, maar doe je het in je bed, dan vind je pet 's morgens nog.' Een aloude zegswijze en een jduidelijk voorbeeld hoe laag euwenlang dromen, knikke- lollerij en het bouwen van luchtkastelen tijdens de nach telijke uren werden aangesla gen Dromen was vervelend Bis het een angstdroom of. nachtmerrie betrof en fijn als het om een mooi verhaal ging en daar bleef het bij Tot de Oostenrijkse psy chiater Sigmund Freud zich rond de eeuwwisseling met het Verschijnsel droom ging bezig houden in standaardwerken pis 'Die Traumdeutung'. En piens leerling Carl Jung de Braad verder oppikte en ook en faveure van zijn patiënten net het uitleggen van dromen in de slag ging. Het zal waarschijnlijk te naken hebben met de om vangrijke vertaal-operatie (jan het werk van Freud en jfung in het Nederlands, dat er Be laatste tijd opvallend veel populair geschreven boeken hvec het dromen verschijnen, pe kunt iets doen met dromen. Ze leveren heel wat informatie liver jezelf en hoe je geeste lijke en lichamelijk in elkaar lit, is de boodschap van prof. Br. H. Wijngaarden, oud- hoogleraar in de psychologie ban de Amsterdamse Vrije Universiteit en nog steeds perkzaam als therapeut, j Hij schreef als oprechte vol geling van Carl Jung het Toekje 'Luisteren naar dro pen', waarin hij heel concreet Bat zien, dat het bespreken |an dromen geen fantastische ioffiedikkij kerij is, maar een ïnnige bezigheid voor bij voorbeeld mensen die ten ge- folge van conflicten in stress situaties terecht zijn gekomen, "ovendien geeft hij een kort verzicht over wat van weten- (chappelijke zijde de laatste eeuw over dromen te berde is gebracht. In een vertaling van Ma rijke Reesink verscheen ver der het bijna drie keer zo dikke 'Wat droomt je kind?' van de bekende Amerikaanse psychologe Patricia Garfield. Omgaan met dromen is ook voor Garfield investeren in zelfkennis. Voor kinderen loopt een dergelijk proces na tuurlijk via de ouders en daarom is de opzet van Gar- fields boek om ouders en ver zorgers een heel praktische gids te geven om dromende kinderen 'op te vangen'. Als het aan Van Wijngaar den ligt, zou iedereen, die zegt zich nooit dromen te kunnen herinneren, pen en potlood op zijn nachtkastje moeten leg gen. En zich dan voor het sla pen gaan inprenten na een droom wakker te worden om vervolgens in wakende staat uitgebreide notities te maken. Een echte, openhartige blik in zijn therapeutische keuken gunt Wijngaarden ons, als hij woord voor woord een droom- gesprek weergeeft. Patricia Garfield is het vooral om Amerikaanse kin derdromen te doen. Zij geeft tientallen voorbeelden van dergelijke dromen en vertelt erbij hoe de ouders erop in kunnen gaan. Ook navrante, internationale droom-trends komen aan de orde: „Ameri kaanse kinderen dromen veel minder over eten dan'" kinde ren uit India." Volgens Patricia Garfield bestaat de eerste hulp bij nachtmerries en nachtelijke angsten uit het uitgebreid ge rust stellen van het kind: „Blijf bij het kind. Probeer het te omhullen, maar probeer het niet met alle geweld vast te De mannelijke zon en de vrouwelijke maan, de twee kanten van de oerstof waaruit de alchemisten goud probeer den te maken. Als in de Sahara een zand storm opsteekt, vinden we de gevolgen soms op onze ramen of op de auto voor de deur te rug. Aan de wereldwijde in vloed van dit angstwekkende natuurverschijnsel wordt in woord en beeld aandacht be steed door het populair weten schappelijk maandblad KIJK. Het meinummer gaat verder over o.m. de ruimtevaart en het gemakkelijk te vervalsen Nederlandse paspoort. Tornado's - wervelwinden met de kracht van gigantische stofzuigers- zijn genadeloos. Het meinummer van EOS ma gazine schildert ze, en biedt tevens een handige kleine woordenlijst van meteorologi sche rampen. Verder in EOS o.m. voetballers die in een Leuvens laboratorium echte spelsituaties nadoen, de om streden bolbliksem van Con- vectron in Rotterdam, en aan dacht voor Space '86: de ruim tevaartmanifestatie in Utrecht. Als in parfums geen pies- en poepluchtjes zijn verwerkt, vinden we er niks aan. Geur en emotie zijn sterk met elk aar verbonden. Over wat er zoal met onze neus samen hangt, en over de onbewuste invloed van geuren, schrijft het meinummer van Psycho logie. Het maandblad, uitgege ven door Swets Zeitlinger, haakt verder in op de ko- mende verkiezingen: waarom komt de ene politicus zoveel beter over dan de andere? Hoe ontstaat zure neerslag, wat zijn de gevolgen en wat is er tegen te doen? Een goed overzicht geeft AO-deeltje 2112 van 18 april j.l. Een uit gave van de Stichting IVIO (postbus 37 Lelystad). De Jeneverbes is terug op de hellingen van de Sint Pieters berg bij Maastricht, zij het niet op Nederlands, maar Bel gisch grondgebied. Deze met een doorwrocht artikel aange klede heugelijke mededeling is tevinden in het Natuurhisto risch Maandblad van april, een uitgave van het Natuur Historisch Genootschap in Limburg. Andere onderwer pen in het blad zijn fossiele kreeftjes en de bodem waarop de bandkeramische mens in Zuid-Limburg boerde zeven tot vijfduizend jaar geleden. In het april-nummer van Na tuur en Techniek geeft onder de titel 'Uranus een mistige planeet' astronoom dr. F. Irael van de Leidse Sterrenwacht een overzicht van de jongste resultaten van de reis van Voyager 2 langs genoemde planeet. Verlucht met fraaie foto's. Net zo fraai als de com puterfoto van de komeet Hal- ley op de omslag van N. en T., gemaakt door de satelliet Giotto. Een klaagzang in het 'National Geographic Magazine' over de ongebreidelde plundering van Maya-ruines in Midden-Ame- rika. Niettemin is er ook npg heel wat veilig gesteld door archeologisch onderzoek. NGbrengt 45 pagina's over de ontdekking en de opgraving van de belangrijke Maya-stad Rio Azul in Guatemala. Clive Catchpole, dierkundige aan de Universiteit van Lon den vraagt zich in de New Scientist (17 april) af hoe het komt dat bijna alle vogels mo nogaam zijn. Dat wil zeggen hun leven lang als mannetje en wijfje bij elkaar blijven. En hoe het ondanks dat sommige vliegende mannetjes toch lukt om met meer wijfies te paren. In hetzelfde nummer ook een pleidooi om natuurrampen als aardbevingen en vulkaanuit barstingen op wetenschappe lijke wijze te bestrijden. De Biologische Raad van de Koninklijke Academie van Wetenschappen heeft onder de titel 'Biologisch onderzoek voor mens en maatschappij' een overzicht gepubliceerd van het bio- en biotechnolo- gisch onderzoek in Nederland. Aan de orde komen de chemi sche industrie, de geneeskun de, de landbouw en het na tuurbeheer. houden. Ga niet tegen het kind in en wordt niet boos. Praat zacht en kalmerend, ook als het lijkt alsof het niets hoort. Was gezicht en hals met een warm, nat washandje.,, Gar field geeft ook aan hoe je ach teraf moet praten over dro men, dat je verdwaalt, ont voerd wordt, achtervolgd, doodgemaakt, verlamd en wat al niet meer. Naar haar me ning is het goed mogelijk kin deren aan te moedigen om prettig te dromen. Een derde droomproduktie in boekvorm gaat over hoe Carl Jung in zijn uitgebreide werk omgaat met het gedach- tengoed van de alchemisten. De ijverige scheikundigen van het eerste uur, die eeuwenlang hebben gezocht naar de steen der wijzen, een methode om goud uit minder edel metaal te maken en de kwadratuur van de cirkel te construeren. Nauwelijks bekend is, dat deze duistere lieden niet alleen roerden in vaten en retorten, maar ook een uitgebreide symbolenleer en een droom uitleg erop na hielden. In 'De Geest in de fles' doen de kli nisch psycholoog H. van Bir- gelen en de Jung-vertaalster P. de Vries-Ek aan de hand van de befaamde psychiater uit de doeken hoe de oude symbolen nog doorwerken in dromen, die vandaag de dag gedroomd worden. Uitgangs punt daarbij is de stelling van Jung, dat de verandering van allerlei stoffen, waarnaar de alchemisten streefden, ge paard ging met een verande ring in geestelijk opzicht. Het boek is uitvoerig met zeer fraaie oude gravures gestof feerd. Dr. H. Wijngaarden, 'Luiste ren naar dromen', uitgeverij Boom, Meppel, 23,-. Patricia Garfield, 'Wat droomt je kind?', uitgeverij Lemnis- caat, Rotterdam, 34,50. J.H. van Birgelen/P.E. de Vries-Ek, 'De geest in de fles', uitgeverij Lemniscaat, Rotter dam, 29,50. HET PCB-gehalte in de borst voeding komt gemiddeld neer op een miljoenste gewichtsdeel van het moedermelkvet. Voor het eerst is in ons land het PCB-gehalte in de borstvoe ding in het halve jaar na de geboorte onderzocht. De resul taten zijn onlangs bekendge maakt door de Leidse universi teit. PCB's (voluit: polychloor- bifenylen) zijn biologisch slecht afbreekbare stoffen. We nemen ze vooral in het voedsel op, waarna we ze opslaan in vetweefsel. Hoewel de overdracht van PCB per kilo lichaamsgewicht gedurende de zoagtijd van de baby terugloopt, blijft het 'aanbod' van stoffen als PCB's hoog, vergeleken met dat van vohvassenen. Maar voor 'harde' uitspraken is eerst meer onder zoek nodig, aldus de universi teit. NEDERLANDERS zijn over het algemeen gehecht en gebonden aan hun woonplaats. Die con clusie trekken de onderzoekers Harts en Hingstman in hun studie 'Verhuizingen op een rij', waarop zij 2 mei aan de Utrechtse universiteit promo veerden. Jaarlijks verandert meer dan tien procent van de Neder landers van woonadres. Ge middeld bewoont men in een mensenleven vijf woningen. De meeste adressen liggen dicht bij elkaar. Veel mensen blijven hun leven lang in hun geboorteplaats wonen. 'Rijke ren' verhuizen bijna twee keer zo vaak, en dikwijls over lan gere afstanden, aldus het on derzoek. VRIJWEL alle grote roofvogel- soorten die vroeger in Noord en West-Europa voorkwamen, zijn hier nu uitgeroeid. Alleen in Zuid-Europa is er nog een aantal te zien- Maar hoe lang nog? Door de toetreding van Groekenland en Spanje tot de Europese Gemeenschap kun nen deze landen namelijk op grote schaal gaan mechanise ren en landbouwgif gaan toe passen. Verder gebruikt Grie kenland EG-geld om bergge bieden voor het toerisme (en dus ook voor jagers) toeganke lijk te maken. Het instellen van reservaten in die landen is misschien een oplossing, zo meldt het maartnummer van Platform, een uitgave van het ministerie van Landbouw en Visserij. EEN alledaagse gewoonte: mensen die zitten te wiebelen of zwaaien met een been. Franse onderzoekers hebben vastgesteld, dat dit zwaaien onder meer voortkomt uit nieuwe dingen, frustrerende situ'aties, op je plaats moeten blijven zitten, vermoeidheid of verveling. Zwaaien met het been blijkt een vorm van afreageren. Bij onderzochte schoolkinderen bleek de frequentie van de hartslag te dalen tijdens het zwaaien. (Journal of Biological Psycho logy) ER moeten aparte organisaties komen voor het onderwijs en het wetenschappelijk onder zoek aan de universiteiten en hogescholen, met elk hun eigen beheer. Dit zal zowel het universitaire onderwijs als het onderzoek ten goede komen. Deze reorganisatie naar Brits model zal op korte termijn doorgevoerd moeten worden. Dit bepleit het rapport van de Raad van Advies voor het Wetenschapsbeleid. Volgens de raad moeten ook de toekom stige facultaire onderzoekin stituten aan universiteiten een veel grotere eigen verantwoor delijkheid krijgen

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 7