6 Wij denken met een bochtje,dat is de illusie van het goochelen De goochelaar en de zwevende dame D, Wielrenster Handel Flauwgevallen m Zwevende vrouw 7ATERDAG 3 ME11986 VAN VELZEN Horowitz Spannend boek Door Paul de Schipper „EEN ander gaat kaarten in de kroeg of surfen aan de zee. Nou Jan gaat gewoon goochelen. Dat doet ie al een poosje dus hij kan langzamerhand wel wat". Hij wrijft wat smink op z'n wangen, een beetje rood, een beetje rouge, kijkt in de spiegel, voert even een woordeloze dialoog met z'n witte duif, zegt dan: „Weet je het is ont staan uit een drang om mensen te plezieren, thuis bij een verjaardags feestje achter de tafel". Ze zitten in de kleedkamer van het Zuidlandtheater in Terneuzen. Zo juist zijn ze binnengekomen langs de achterin gang van de schouwburg, sjouwend met koffers, goochel-attributen en nog wat mi nimale decorstukken. Niks felle lampen, geen bühne-personeel; een entree in het donker via de grote metalen deuren. Geen glitter, gewoon zeulen. Hij smeert wat poeder op het kale hoofd. „Hier valt het nog mee, maar in het gemiddeld verenigingsgebouw is de ont vangst verschrikkelijk. Ze kijken je aan of ze zeggen willen: wat kom je hier eigenlijk doen. Ze zien iets op tv en dan zeggen ze hé: Dat moeten we hebben voor ons perso- neelsavondje. Ze vergeten dat die grote jongens twintig man nodig hebben om al les op te bouwen. Wij moeten vaak zelf een toneeltje bouwen en dan na het optreden de boel weer opruimen. Kortom de meeste mensen weten niet wat show is". Weer speelt hij even met z'n duif, aait de kop en zegt op presentatie-toon: „Ik ben Jodocus de Duif, aangenaam Vraagt vervolgens: „Heb je wel eens een duif on der hypnose gezien.nee? Alsjeblieft!" Hij kijkt even, maakt met de andere hand een snel gebaar over het duivenlijf en kijk, daar ligt Jodocus met gestrekte pootjes naast de hoge hoed. Z'n assistente Helen Keijmel uit Bres- kens zit één spiegel verder. Ze is de assis tente, nu al weer drie jaar lang. Ooit goo chelde ze met de pedalen. In het peloton van dames-wielrenners trad ze niet onver dienstelijk op naast grootheden als Keetie en Bella Hage. Nu is ze een moeder met kinderen, maar ze verzorgt ook de levende goochel-have: witte duiven en konijntjes. „Ja en al het materiaal poetsen, schoenen, pakken schoonhouden. Dat is ontzettend veel werk, want alles moet blinken. Goo chelen is nu eenmaal show, dan moet je geen doffe slechtzitende jurk dragen". Ze vertelt hoe ze vroeger op haar knieën bij de tv zat als Fred Kaps optrad: „Ik heb het altijd prachtig gevonden en ik pro beerde ook altijd zelf te goochelen". Bij de hoed knippert Jodocus. Hij keert terug van een kort verblijf in de duivenhe- mel. Ook Magic Harry en Helen zijn klaar om 'op te gaan'. Het mag dan slechts een repetitie betreffen, dat wil niet zeggen dat de voorbereidingen minder serieus zijn. Magic Harry begon met goochelen als hobby: „Die periode is nu voorbij, het is een stuk professioneler geworden. Je moet wel, de mensen verwachten niet anders van je. Vroeger nam je genoegen met een versteld begrafenispak. Nu wordt alles op Heten is onder hypnose. Ze verstart ter plekke. Haar arm valt slap langs haar lichaam. maat gemaakt". Nieuwe trucs worden bedacht en uitge voerd door 's werelds top-goöchelaars. Ze presenteren hun nieuwe vondsten op tele visie en tijdens 'magische congressen'. Op deze bijeenkomsten ontstaat vaak een le vendige handel in trucs. Jan Dieleman: „Dikwijls zie ik trucs op congressen. Je koopt ze of maakt ze na en past ze aan, verbeteren hè, da's legaal. Als gewone goo chelaar moet je je trucs wel kopen. Je moet alleen uitkijken wat je koopt. Een paar jaar geleden had ik flink geld gespendeerd aan de zestiendobbelstenenkast. Ik sta tijdens een feestje op het podium om die truc te doen roept er iemand: Die he- ben we al gezien. Bleek dat Tommy Coo per 'm een avond eerder op tv had gedaan en bovendien ha die nog laten zien hoe het werkte. Dan voel je je wel vernaggeld, als goochelaar moet je nooit een truc uitleg gen, want dan is ie niks meer waard". „De handel, da's een wereld waarin bedragen om gaan van tien tot tienduizend gulden. Waarom dat zo duur is? Neem nou het doorzagen van mensen. Daar heb je Is het nou echt, of is het nepHet raadselachtige antwoord van Magic John: „Ze zweeft niet, maar ze zweeft wel, zo simpel is dat". „Hier valt het nog mee, maar m het gemiddeld verenigingsgebouw is de ontvangst verschrikkelijk. Ze kijken je aan of ze zeggen willen: wat kom je hier eigenlijk doen. zo'n kast voor nodig. Als je dat niet duur houdt loopt straks iedereen er mee. Moet je eens kijken wat een werk de chirurgen krijgen". „Er zijn ook wel mensen die proberen uit vinden hoe je iets doet. Normaal zie je geen toneelknecht, maar als je iets leuks hebt gedaan, dan zitten er plotseling een heleboel mensen achter de decors met een schuin oogje te kijken of ze komen gewoon achter je staan. Als goochelaar moet je dat, soort gesnuffel nooit toelaten". Vrouwen doorzagen heeft Jan ook ge daan, maar zegt hij: „Daar ben ik mee ge stopt. Ik trad een keer op bij een bruiloft Heb je wel eens een duif onder hypnose gezien nee? A Isjeblieft! - foto's de stem/corj. de boer en ik had geen assistente dus ik vroeg iemand uit de zaal om op de zaagtafel te gaan liggen. Toen viel het bruidje flauw. Er moest een dokter bijkomen en heeft drie kwartier er ze wee een beetje bij de tijd was. Dat doorzagen van vrouwen be rust op showhypnose, maar toen dacht ik dat ik echt gehypnotiseerd had en daarom ben ik er mee opgehouden". Sprekend over goochelen in het alge meen zegt Jan Dieleman: „Normale men sen denken vrij rechtlijnig. Wij denken met een bochtje, dat is de illusie van het goo chelen". Er zijn drie vormen van goochelen. Al lereerst het algemeen goochelen: konijntjes uit de hoed halen en een duif wegstoppen in een zakdoek. Dan is er de illusie: het doen zweven of laten verdwijnen van men sen. De manipulatie houdt zich als derde vorm vooral bezig met vingervlugge trucs. De manipulerende goochelaar is de man met de wijde jas en de grote duimen. Flit send snel ritselt hij met kaarten of met pingpongballetjes. En dan nu dames en heren, hooggeëerd publiek: De zwevende vrouw. Ze staat slechts op een krukje, draagt een lange blauwe jurk. Magic John maakt wat brede armzwaaien. Het is de entree van de echte showman en de glamour van de entertai ner. Jan Dieleman is een van de velen die het vak geleerd hebben op bruiloften, partijen en personeelsfeestjes. Hij onderscheidt zich daarin niet van de goochelcollega's el ders in het land. Uit liefde voor het vak zijn ze uitgestegen boven het platte dorps- vermaak. Uit een speaker klinkt muziek van En- nio Morricone. Magic Harry manipuleert wat met twee zilverkleurig stokken, maakt een paar bezwerende gebaren en brengt daarmee Helen onder hypnose. Ze verstart ter plekke, net zoals daarstraks de duif Jo docus. Een arm valt slap langs haar li chaam. Magic John klikt even met de dui men, geen reactie. Helen is in een andere wereld. De zilveren glitter van haar jurk schittert in de spots. Spanning in de zaal! Dan, heel voorzichtig, trekt Jan het krukje onder haar voeten weg. Daar zweeft een vrouw boven de kaalgesleten planken van de bühne. Hoe kan dat? Waar zit de truc? Een on zichtbaar touw? Toch maar stiekem even achterom lopen Nee, niet doen. Een mens wil zich nu eenmaal wel eens geraffi neerd laten beduvelen. Goochelen is een show van illusies, het uitbuiten van de leemte in de coördinatie tussen waarne ming en de rede. Je laten vermaken via je eigen zwarte gat in de bovenkamer. Toege geven, je bent een slimme jongen als je daar geld aan kan verdienen. Maar hoe zit het nou met de vrouw die de zwaartekracht ontstijgt? Magic John maakt een snelle beweging, zet het krukje weer onder de voeten van Helen. Ze knip pert even met de ogen tegen het licht. Ze is weer van de aarde. Was het nou echt, of was het nep? Het raadselachtige antwoord van Magic John: „Ze zweefde niet, maar ze zweefde wel, zo simpel is dat". De vrouw op een hoger plan, I v 1 "e vrouw op een hoger plan, zwevend, los van aanrecht en al wat aards is. Geen feministenclub die het voor elkaar krijgt. Jan Dieleman wel, want Jan is goochelaar. Hij laat de vrouwen zweven en de duiven dromen. Hij manipuleert met verbeelding en optisch bewustzijn. Een goochelaar uit Terneuzen en assistente. Jan Dieleman hoe doe je dat? Is het magie uit de polder of een Duo Leugen en Bedrog. Een onthullend kijkje in de wereld van het goochelen: de gouden handel in trucs en waarom een chirurg nooit met een zaag gefileerde dames op z'n operatie-tafel krijgt. Hokus Pokus Pilatus Pas, ik wou, ik wou dat ik...nou ja vooruit...hoofdredacteur was! Dames en heren, hooggeerd publiekattentie voor Magic John and Helen De concertvleugel van Vladimir Horowitz, een Steinway die voor ongeveer een ton kan wor den gekocht, bestaat uit 12.000 onderdelen. Voor elk optreden van de grootste pianist onder de grootmeesters die Arthur Rubinstein hebben overleefd, wordt het meubelstuk uit een raam van zijn appartement in New York getakeld en verzorgd als een raceauto voor een Grand Prix. Ter gelegenheid van zijn be zoek aan Moskou, meer dan zestig jaar na zijn vertrek uit de Sowjet Unie, werd de vleugel volledig uit elkaar gehaald. Alle onderdelen werden getest en doorgelicht en als „diploma tieke post" werd het instrument naar Moskou gevlogen. Horo witz, die 81 jaar is en die meer dan een halve eeuw getrouwd is met Wanda Toscanirti, dochter van de muzikale vulkaan, geeft zijn concerten uitsluitend op zondag en ze beginnen altijd om vier uur. Zijn honoraria zijn niet on aanzienlijk: volgens „Time" kunnen ze oplopen tot een half miljoen dollar per optreden. Voor minder dan 100.000 dol lar kan hij niet worden geboekt. Er moet ook, waar hij ook is, verse zeetong worden ingevlo gen, want dat is een vast onder deel van zijn dagelijks menu. Degenen onder u die leven vol gens de klassieke wijsheid dat men met zuinigheid en vlijt hui zen als kastelen bouwt, moeten de meester die ingevlogen tong niet euvel duiden. Als vorst on der de musici mag hij ook als een vorst dineren. Misschien heeft u hem op de televisie bezig gezien. Horowitz is een tovenaar. Meer dan zes tig jaar geleden verliet hij de stad Kiev. Zijn einddoel was Amerika. Zijn optreden ia Moskou was zo fenomenaal dal er heel wat tranen zijn gevloeid en de grote violist Isaac Stern hem opbelde om hem te vertel len dat hij aan de televisie had zitten wenen. Het verhaal dat „Time" aan Horowitz wijdt bevat een inte ressante bijkomstigheid. Jour nalisten die er moeite mee heb ben een niet zelden zelf be- dachte karakteristieke uit-1 spraak aan een herkenbare bron te koppelen, hadden vroe ger altijd wel een spraakzame taxichauffeur achter de hand. Die taxichauffeur, die zorge loos behoorde te rijden, is een vadsig cliché geworden en „Ti me" introduceert een nieuwe variant: Joeri, een soldaat die op weg is naar Afghanistan en die op de valreep nog een eer bewijs wil brengen aan Horo witz. Wanda wordt door Vladimir Horowitz altijd voorgesteld als „Mijn vrouw Wanda, de doch ter van Toscanini, weet u" en hij deed zulks ook in het Witte Huis, waar president Reagan hen ontving. Horowitz sprak de president bemoedigend toe en' Wanda had, als waarachtige! dochter van de vulkaan, enorm de schurft in omdat Nancy Reagan er niet was en omdat ze niet netjes via de voordeur het Witte Huis mochten betreden, maar via een soort veiligheids- sluis in een aanpalend gebouw, dat ooit heeft dienst gedaan als ministerie van buitenlandse za ken. Wanda mopperde over „del personeelsingang" en toen haar gevraagd werd hoe haar verblijf in de Amerikaanse hoofdstaf wat kon worden opgevrolijkt riep ze dat zulks mogelijk was! door haar onmiddellijk naar! New York te laten vliegen. Zij onthulde dat wijlen haar vaderj haar reeds voor overheidsdkj naren had gewaarschuwd. Het zijn „stunks" zo zei Wanda me een eigenbouw-woord dat zo wel in het Engels als het Neder lands „stinkers" betekent. Zi] maakte in ieder geval duidelijk] dat kunst ver verheven is bovei| de politiek. Wanda heeft positieve eigenschappen van i<\ tijgerin. Drie en vijftig jaar leden veroverde Horowitz h hart met mazurka's van Choj pin. Kapelaan Pint Froger geportretteeA eind van de jaren zeventig. Gedil Tweede Wereldoorlog was hij de kracht van een merkwaardige macht verzet, spionage en bovenal, hulp magere stadskinderen. - fotodestem/jöh| it is het verhaal van Will Egbert (Pim) Froger opgetekl de mond van zes mensen. Pirf Froger was tijdens de oorlog I kapelaan in het dorpje Heerll I de gemeente Wouw. Tijdens oorlog onderscheidde hij ziel zijn zorg voor de ondervoedd jeugd uit de Randstad op de 'vakantie'-boerderij Nieuw Moerbeek, zijn hulp aan onderduikers en zijn spionagj de geallieerden. Frans Vos uit Heerle is sin J met tussenpozen bezig gewed het bijeen zoeken van materij over deze opmerkelijke kapel Dankzij zijn hulp konden vijl I van de Moerbeek-groep bij el gebracht worden om over Hei en in het bijzonder kapelaan Froger, tijdens de bezetting t] praten. Die vijf zijn Jan van Nassau, Jan Haarhuis, Jan va Pluijm, Toon van Oers en Fr: Froger, de broer van de kapej Mevrouw H. van Roosmalen! vanaf de zomer van 1941 cat/ zeg maar maatschappelijk wd in Heerle. Ook haar belevenis werden in het verhaal verwerl 'Een duizendpoot', een 'diep mens', een 'bron van inspiratl allemaal kwalificaties die Frd worden toebedacht door meij die hem gekend hebben. En 1 enige legende-vorming na vet] jaar onvermijdbaar zijn, Frog was, om Joh.C. Kievit te spre 'een bijzonder mens, en dat v Een kapelaan in oorlogstijd. Door Theo Giele „Een stralende dag", he zich. „Het was de eerste toen ik en mijn collega ij Heerle, Hèrel zeggen ze f kwamen. Een nieuwe kan aan het huis in Breda om f chisten gevraagd. Heerle j bezettingsjaren een waar nog in veel gezinij werd geleden. Wij mc maatschappelijk werk op] ten." Mevrouw H. van Roosmal zich nog over de ontvangst f catechisten ten deel viel. „Wa bij de pastorie. De kapelaal een weerlicht naar beneden. 1 van de trap vallen en voor w| waren we aan het werk geza dat u aan vijf uur slaap ga meer slaap ik ook niet', wal zijn eerste woorden. Pas n| uur, 's avonds, begon hij zie maken over ons onderdak." 1 De kapelaan, waarover mL Roosmalen het heeft, is Wil naam: Pim) Froger. Zoon val raai, geboren in Utrecht 1905, opgegroeid in Breda, Oosterhout op 10 april 1980. De wervelwind Froger, did techisten in de pastorie woedde al sinds januari van, oorlogsjaar in het dorp. Frol maatschappelijk werk op en f telijke parochiewerk over v! pastoor Moors. Maar er wasL over mevrouw Van Roosmal gaan verbazen. Hoewel de kl met buitengewone inzet wijl parochiewerk, was dit niet hl merkelijke werk dat de kapJ de bezettingsjaren verrichttl Froger was de drijvende kra| merkwaardige machinerie spionage en bovenal, hulp aa gere stadskinderen. De herinneringen aan da Froger en zijn discipelen] schrijven als hoofdstukken J nend jongensboek. Hoofdsti van de samenhang, of lievef verklaring, niet altijd even 1 vmden is. "Het verhaal oorlog, in de katholieke „Zijn leven laat zich weinig woorden: staat te lezen op het lem Egbert Froger. Toch le

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 30