De kracht van een boodschap Stem/ Intomart-enquête kernenergie/Tsjernobyl even..L UITBLAZEN Overlast bi verkeerscc wordt Uinli Buiten zitten ZELFBEWUST CDA GELOOFT WEER IN TOEKOMST OM MILIB DE STEM CO! Uitstel, meer WIM KOCK ZATERDAG 3 ME11986 ACHTERGROND5 Minder anti STEMI 1986 verkiezingen tweede kamer Kwaliteit Appèl Meer tegenstanders Vrees Vertrouwen Meerderheid voor ZATERDAG 3 ME11986 Nederland krijgt 165 miljoen uit I Europees Fonds UITGEREKEND in de week waarin het onschuldige, zo merse cliché stralende he mel een sinistere bijbete kenis krijgt, is het zover. Een wolkeloze hemel, een wereld vol zon en een bijna zomerse tempera tuur. Voor het eerst sinds maanden kunnen we weer bui ten zitten. We hebben er dit jaar lang op moeten wachten. Op koninginnedag was ik op verjaardagsvisite (niet i 'j koningin) en dronk ik m'n eer ste pilsje buiten. Een beugel flesje Grolsch, een statusbiertje vandaag de dag, lees ik, vooral populair in kringen va yup pies (van young urban profes..io nals, vrij vertaald: jonge, goed opgeleide carrièremakers). We zaten lekker buiten. De vrouwen wilden het liefst met het gezicht naar de zon gekeerd zitten, zodat wij mannen, met ouderwetse hoffelijkheid, het bruin worden maar een dag uit stelden. Van zo'n eerste zo merse dag fleuren mensen zich- baar op. Zelf voelde ik me ook bijna herboren. Het gesprek ging gelukkig niet over het nieuws van de dag maar kab belde van anecdote naar anec dote. Vierentwintig uur later za ten we weer buiten op ons eigen terras achter het huis, ik nu ook met m'n gezicht naar de zon. Naast ons, achter een haag van al flink uitlopende kamper- foeli, hoorde ik een stoel over het plaveisel schrapen. Daar zat ook iemand buiten. De buurvrouw waarschijnlijk. Op een trof me de gedachte hoe zeer dat hedendaagse buitenzit- ten verschilt van het vroegere. In mijn jeugd zaten de mensen op straat. Als je op een zomer avond door het dorp fietste moest je wel honderd keer groeten beantwoorden. Veel mensen zaten in groepjes bij elkaar te 'buurten'. Maar af en toe zag je ook wel een wat ouder echtpaar zitten. Stilletjes naast elkaar, niet roepend maar knikkend naar de fietsende voorbijganger. Je had verschillende manie ren van zitten. Om te beginnen was het meubilair toen nog wat eenvoudiger van vorm. Rechte houten stoelen met smalle rugleuningen. Een stoere zit was die waarbij men de stoel op de twee achterpoten het hellen, zó ver dat men net niet onder uitging. Heel vlot stond het om schrijlings en achterstevoren op de stoel te gaan zitten zodat men met de kin kon leunen op de over de rugleuning gevou wen armen. Deze zit trof je vooral aan bij in een kring of in twee rijtjes tegenover elkaar zit tende buren. Bij ons thuis gold dit als een ordinaire manier van zitten. Daar was zo'n stoel niet voor gemaakt. Voor vrouwen bestond er maar één fatsoenhjke zit. Ge woon rechtop, de voeten op de grond en de knieën tegen elk aar of, als er een aardappel mandje op schoot moest, losjes naar buiten leunend in de rok. Die was er lang genoeg voor. Veel vrouwen benutten de g tijd om alvast de aardappelen voor de volgende dag te schil len, sokken te stoppen of te breien. De mannen buurtten over politiek en sport, over de pastoor en de bazen, over van iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiinf alles en nog wat en ongetwij feld werd er ook aardig wat ge roddeld. Vandaag zitten we allemaal op ons eigen vierkantje, onze privacy beschut door haag of muur. Veertig jaar geleden von- '..ii de mensen hun tuinhagen juist hinderhjk omdat ze het b ïrten bemoeihjkten. Daarom gi .gen ze op straat zitten. Buurten en kuieren waren veel en graag bedreven sociale kun sten. Kuierend keurde je de pas geverfde deur van de buurman. Je informeerde hoe de sla erbij stond en bewonderde een pas geboren baby in een wagen. Het klinkt idyllisch, maar de kuieraar merkte het natuurlijk ook op wanneer ergens de vi trages lang niet gewassen waren of een tuinhek nóg niet was ge repareerd. In dat televisieloze tijdperk was buurten een belangrijk middel om bij te blijven. Niet dat de mensen toen meer wis ten dan nu. Ze hadden elkaar alleen meer te vertellen. Onge twijfeld weten de mensen van vandaag meer dan die buurters van veertig jaar geleden, maar door de televisie weten ze ook allemaal hetzelfde, zodat er niet meer zoveel te vertellen is. Zoals ik erover schrijf lijkt het misschien dat ik met heim wee terugzie naar die tijd. Ik moet toegeven: de herinnering eraan is inderdaad wat vertede rend, maar ik kan me absoluut niet voorstellen dat ik nu nog met de buren op straat zou wil len gaan zitten, zelfs niet op het gazon van de voortuin. En we kunnen toch heel goed met elk aar opschieten. Nu is de straat ook niet meer wat ze was. In die goeie ouwe tijd waarvan ik spreek had je bijna geen auto's. Zelfs.de bromfiets moest nog komen. Passanten waren te voet of op de fiets. Wie kuiert er nog vandaag de dag, behalve om de hond uit te laten? Laat mij dus maar rustig zitten op m'n eigen vierkantje, beschut door haag en muur. Als ik de buren wat te vertellen heb, loop ik wel naar ze toe. Die buurtende gemeenschap op straat, met haar sociale con trole was even bemoeizuchtig als warm. Tegenwoordig hoor je weer de roep naar meer so ciale controle, maar ik heb nog meegemaakt dat de sociologen 'het dorp' verketterden. Juist vanwege de sociale controle. Dat is amper 20 jaar geleden. Omdat ik na het weekeinde enige dagen op reis moet, zal deze rubriek pas eind volgende week weer verschijnen. Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v. Directie: drs. J.H.M. Brader. Hoofdredactie: H Coumans - hoofdredacteur. A. Theunissen en H. Vermeulen-adjunct-hoofdredacteuren. Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda, Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda. 076-236911 Telex 54176. Centrale redactie Breda: Nieuwsdienst 076-236883. Sportredactie 076-236884. Rayonkantoren: Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850. Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom. Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alleen abonnementen). Postadres: Postbus 3229,4800 M8 Breda. Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550. Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur. Goes, Klokstraat 101100-28030. Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes. Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751 Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst. Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957. Postadres: Postbus 23, 4900 AA Oosterhout. Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150. Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal. Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920. Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910. Postadres; Postbus 50514380 KB Vlissingen. Openingstijden: Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur; overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen: 23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar. Bij automatische betaling geldt een korting van 1per maand, J 1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W Voor post-toezending geldt een toeslag. Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses. Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor. Lezersservice: Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911 Fotoservice 076-236573. Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur): Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882. Grote advertenties uitsluitend 076-236881 Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442. (Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag.van 19.00 tot 20.30 uur en zondag van 18 30 tot 21.30 uur 076-236394/236911 Rsnlfrplatioc Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447. NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738. T5 PAGINA 2 Door Frans Boogaard DEN HAAG - „Weet je dat ik er zelf nooit over in gezeten heb? Ik heb van het begin af gewe ten dat het CDA weer terug zou komen. Dat was voor mij volstrekt logisch. Eerst, kort na de fusie, hebben we een flinke discussie over de grondslag gehad. Maar daar zijn we nu uit. En nu straalt het CDA een helderheid uit, waarop PvdA en VVD denk ik soms best jaloers zijn." Onderwijsminister Deet- man, hoogste CHU'er op de lijst, klinkt zelfverzekerd als een yuppie. Maar hij niet al leen. Want na een periode waarin de kranten zich uiterst somber over de toe komst van de georganiseerde christen-democratie uitlie ten, is het zelfbewustzijn te rug. En is er, dankzij de popu lariteit van Lubbers, zelfs weer groei in het kiezers- èn ledenbestand. De vroegere WD-leider Wiegel stelde het kort gele den tijdens èen van zijn spreekbeurten niet zonder leedvermaak vast: „In '67 had de KVP nog 42 Kamerze tels, de christendemocrati sche partijen samen hadden er zeventig. In twintig jaar tijd zijn ze daar maar liefst één derde van kwijtgeraakt." „Als je die lijn doortrekt," beaamt de directeur van het CDA-wetenschappelijk bu reau, drs. Arie Oostlander, „zou het inderdaad over veertig jaar ver met ons ge beurd zijn. Maar de realiteit is anders. Ik stel vast, en dat is voor iedereen controleer baar, dat het aantal mensen dat positief staat tegenover katholieke en protestantse instellingen, scholen en ook tegenover de partij, weer toe neemt. Het besef dus dat de samenleving het voor een deel toch moet hebben van christelijke inspiratie. Maar daar komen nog een paar dingen bij. In de eerste plaats dat de buitenkerkelij ken niet meer zo fervent 'an ti' zijn als vroeger. En in de tweede plaats dat veel jonge ren, van wie de ouders zich van de kerk èn van de con fessionele partijen hebben afgewend, zich toch weer aangesproken voelen door de uitgangspunten van de chris tendemocratische politiek. Het bewijst mijn stelling dat het christendom op zich niet iets is dat een verdwijnend karakter heeft, zoals som mige statistici wel hebben beweerd. En bovendien: ver geet niet dat we al tweedui zendjaar bestaan!" Hans Huibers (25), voorzit ter van het Christen-Demo cratisch Jongeren Appèl (CDJA), bevestigt de toe stroom van jongeren zonder voorbehoud: „Door de maxi mum-leeftijd van 30 jaar ra ken we per jaar zo'n twee honderd leden kwijt, maar dat wordt nu méér dan aan gevuld. Vorig jaar zijn we zelfs 15 gegroeid. Dat is een enorm verschil met vijf jaar geleden. Toen werd je voor gek verklaard als je als jon gere aan politiek deed, en al helemaal als je dat binnen het CDA deed. Nu is er in de hele samenleving een ten dens te onderkennen van: ik wil christen zijn en als chris ten leven. Het heeft ook te maken met de leefwijze. Men heeft de overmatig grote rol van de overheid en het indi vidu afgezworen." Huibers erkent dat veel nieuwe leden („vaak tussen de 16 en 22, veel meisjes") binnenkomen op de popula riteit van Lubbers en meer algemeen de attractiviteit van 'the winner'; „Maar dat lossen we op met vormings werk. Ook die leden brengen we de beginselen van onze Het CDA (Christen Democratisch Appèl, 130.000 leden) werd opgericht op 11 oktober 1980. Het fusiecongres van die dag maakte een eind aan het zelfstandig bestaan van de KVP (1945, opvolgster van de R.K. Staatspartij), de ARP (1879) en CHU (1908). Namen die nog steeds tot de verbeelding spreken, zijn die van Groen van Prinsterer en Kuyper, wegbereider en oprichter van de AR, van De Savornin Lohman, onder wiens leiding de CHU (overwegend hervormd) zich in 1908 van de door gereformeerden gedomineerde AR afsplitste, en van Schaepman, die aan de wieg stond van de R.K. Staatspartij. Uit een recenter verleden zijn te noemen Steenkamp en Van Agt, geestelijk vader het CDA en premier van de eerste CDA- kabinetten, en de huidige CDA-premier Lubbers. De 'bloedgroepen' binnen het CDA gaan momenteel in snel tempo in het grotere geheel op. Volgens recente cijfers van het partijbureau bestaat nu al bijna de helft van het ledenbestand uit mensen, die geen lid van één van de drie oude partijen zijn geweest. drs. Ruud Lubbers drs. Wim Deetman partij bij," aldus de CDJA- voorzitter met nauwelijks verholen apostolische zen dingsdrang. Oostlander - „zelfs VN schreef kort geleden dat wij van alle partijen het meest nadrukkelijk bezig zijn met ideologische vernieuwing" - ziet de hervonden duidelijk heid van het CDA in beleid èn positiebepaling als voor naamste oorzaak van de pu blieke waardering. „Ik denk dat we veel beter dan een paar jaar geleden weten wat we willen. Maar daar zijn dan ook jaren van studie aan voorafgegaan. Ik was zelf vóór de fusie al bezig met het rapport 'Grondslag en poli tiek handelen', kort daarop met 'Gespreide verantwoor delijkheid', een notitie over de economie. En ere wie ere toekomt: het aantal besluiten dat het kabinet-Lubbers ge nomen heeft, is natuurlijk adembenemend. Het is zijn kracht, na Van Agt die vooral een personalistisch denker was, de nadruk te leggen op verandering van de maatschappelijke structu ren." Brokx, oud-KVP-politicus en nu staatssecretaris van Volkshuisvesting, schrijft de herwonnen vitaliteit van het CDA toe aan de kwaliteit van het beleid en het realiteitsge halte van de beleidsvoorne mens van het CDA. Het feit dat Lubbers-I het eerste ka binet is dat aan het eind van de rit een deugdelijke boek houding nalaat, is voor hem een overtuigend bewijs. „Ik begrijp best dat de PvdA dat slecht kan plaatsen, maar het is niet anders. Ik zie het op mijn eigen terrein, de volks huisvesting, maar ook op tal van andere terreinen: de so ciale zekerheid, het macro- economisch beleid. Den Uyl en Kok wekken de indruk mr. Gerrit Brokx dat alles gerepareerd wordt zodra zij aan de macht ko men. Onzin, natuurlijk - en niet vol te houden. Toen ik in '83 en '84 de individuele huursubsidie aanpakte, schreeuwde de PvdA moord en brand en zat Amicitia vol woonlastencomité's. Maar in de Tweede Kamer heeft de PvdA geruisloos ingestemd met een wettelijke inperking van de individuele huursub sidie. Op het terrein van de sociale zekerheid is het niet veel anders. Vorige week nog zat ik in een forum met Wölt- gens, de financieel specialist van de PvdA. Ik heb hem toen voorgerekend: 2% eco nomische groei, dat levert 16 miljard op. En er is nu een tekort van 13 miljard. Waar moet dan het terug draaien van de stelselherzie ning van worden betaald? Op zulke vragen krijg je bij de PvdA geen antwoord." Deetman: „De PvdA roept steeds: wij herstellen die so ciale zekerheid, alleen niet nü, maar als het weer goed gaat, als de economische groei groter wordt. Ja, tegen die tijd wil ik het óók. Maar daarmee geef je geen helder antwoord op de vragen van nu." Brokx: „De grootste uitda ging naar de toekomst is dat we als CDA kunnen blijven rekenen op de linkerkant van ons electoraat, de uitkerings gerechtigde, de WAO'er. Hun aanwezigheid in onze partij is voor mij een soort toets steen voor de kwaliteit van het CDA-beleid. Maar ik wil die kiezers niet paaien met onrealistische beloften, zoals de PvdA dat doet. En als ik dan Den Uyl hoor over het CDA-beleid... Ik zeg dan maar: het zijn nooit de slechtste vruchten, waaraan de wespen knagen." Beleid, zeggen dus Deet man en Brokx, en: duidelijk heid daarin. Een hervonden dr. Sytze Faber religieus besef, een her nieuwde christelijke inspira tie, vinden Oostlander en Huibers. En Lubbers zelf? Zijn op vattingen reiken veel verder, houden naar de toekomst toe ook het bereik in naar een ze ker potentieel veel omvang rijker electoraat. Onderweg naar zijn zoveelste politieke spreekbeurt, gaat hij er eens goed voor zitten: dat de poli tiek er toch vooral is om het veranderingsproces in de sa menleving, de verhouding tussen overheid en samenle ving, te beïnvloeden. Dat dat gebeurt vanuit ideologische uitgangspunten. Maar dat vanuit de aldus bepaalde ge gevenheden veel mogelijk blijft. En dan, plotseling heel concreet: „Mijn stelling is dat een heleboel elementen uit de geschiedenis van de christe lijke beschaving ons land kenmerken, het hebben ge maakt tot wat het nu is. En mijn invulling van christen democratische politiek is dan ook, met die verworvenheden te werken. Die invulling is bewust veel ruimer dan wat anderen onder christelijke of confessionele politiek ver staan. Het thema waar ik nu steeds op hamer, het bood schap hebben aan elkaar, komt er rechtstreeks uit voort. Datzelfde thema zou verzonnen kunnen zijn door socialisten of liberalen, maar wij dragen het avond aan avond uit. En alles zit erin: de sociale dimensie, de zorg zaamheid, het rentmeester schap; de zor^ voor het land, voor het behoud van de wel vaart, de culturele compo nent." De CD A-lijsttrekker maakt duidelijk dat een ge regelde kerkgang geen voor waarde is, geen garantie voor een hoog gehalte van chris tendemocratische politiek; - FOTO'S DE STEM JOHAN VAN GURP dat het er zeker voor een po liticus veel meer op aankomt de waarden van het christen dom en de christelijke be schaving over te dragen op en levend te houden voor nieuwe generaties. „En daar moet je steeds aan werken, want het komt niet vanzelf. Maar het is wel de diepere achtergrond dat we nu in ons beleid hebben geprobeerd re kening te houden met de po sitie van de langdurig werk lozen, de jongeren, in het al gemeen de drop-outs." Een ander kenmerk is vol gens Lubbers de zonder twij fel nationaler aanpak van het CDA, of zoals hij zelf zegt de 'verhoudingsgewijs grote aandacht voor het nationale aspect'. „En dat komt neer op een afwijzing van de tweede ling. Kijk, ik vecht natuurlijk voor de christen-democratie, daar sta ik voor en vanuit die houding voer ik oppositie te gen de PvdA. Maar niet zoals de liberalen dat doen, als ze zeggen dat het béste beleid dat is waaraan de socialisten niet deelnemen. Zo'n zelfde tendens bespeur ik bij Den Uyl, als hij publiek de bete kenis van christelijke orga nisaties voor de maatschap pij sterk, te sterk relativeert en zelfs verdacht maakt. Ik vind: we moeten het met elk aar doen en met respect voor ieders verdiensten." Minder dan Brokx wil Lubbers zich overigens vast leggen op de steun van de laagst-betaalden als maat staf voor het sociaal gehalte van de CDA-politiek. Na tuurlijk, erkent hij, is een faire béhandeling van die groep voorwaarde voor haar steun, heeft het hem 'pijn, veel pijn' gedaan dat ook die groep moesten lijden onder noodzakelijke bezuinigingen. Het brengt hem tot de uit spraak dat één van de ergste na-oorlogse fouten is geweest de onderschatting van de kans dat iedereen een staDie terug moest doen. „Ik heb vanmorgen De Gaay Fort man nog gesproken, die kort na de oorlog een studie heeft gemaakt van wat je mini maal nodig hebt om van rond te komen. Ook hij kwam tot de conclusie dat de beleids makers van toen er verkeerd aan hebben gedaan zulke enorme verwachtingen te scheppen." Met veel nadruk: „Als christen-democraat ben ik doordrongen van het feit, dat onze partij verantwoorde lijkheid draagt voor veel voorzieningen die er nu zijn. En daarom was het ook ónze taak de verantwoordelijk heid te nemen voor een aan tal bijstellingen. Als dat alle maal gedaan was zonder re sultaat, had me dat zeer triest gestemd, sterker: had ik me rot geschaamd. Maar dat is niet het geval. De koopkracht kan nu voor iedereen gelijk blijven, zal wellicht zelfs iets stijgen. En de werkloosheid daalt." Het is vooral aan deze bre dere, praktische toepassing van de christen-democrati sche uitgangspunten dat Lubbers de verwachting ont leent dat ook jongeren weer in toenemende mate CDA' zullen gaan stemmen. „Hen spreekt een kerkelijke partij niet aan, maar het appèl aan de gezamenlijke verantwoor delijkheid Wel. En dat het CDA geen christelijke partij in de enge zin van het woord meer is - ik ben daar uitge sproken in - hoeft niet in mindering te komen op de idealen en uitgangspunten van het CDA," De grondslagdiscussie die het CDA nog maar enkele ja ren geleden zo beheerste en die leidde tot zoveel onduide lijkheid in haar principiële en praktisch-politieke op stelling, is daarmee voorbij: „De barre nood van de tijden heeft ons op de problemen gedrukt. Heeft althans mij tot de keus gebracht te laten zien waar die beginselen toe leiden. Want als ik mij alleen had bezig gehouden met de grondslagdiscussie, de prin cipiële stellingname, waren die problemen niet opgelost." Het is de kracht van de boodschap, die het CDA zijn zelfbewustzijn en electorale stabiliteit heeft teruggege ven, in ieder geval voor het moment. Want of ook op lan gere termijn de CDA-discus- sie over de grondslag werke lijk is afgelopen, moet in de toekomst nog blijken. Of, zoals voormalig AR- loyalist en huidig burge meester van Hoogeveen Sytze Faber het verwoordt: „Het bindmiddel grondslag in het CDA is tidjelijk ver vangen door het bindmiddel minister-president. Het CDA is in hoge mate meneer Lub bers. Taktisch-strategisch is dat allemaal best te plaatsen. Het is ook een heidens kar wei om vrij permanent de macht uit te oefenen en daar naast nog een zeer princi piële discussie af te maken, die dan ook nog voortdurend tot vleugelvorming heeft ge leid. Het is de belangrijkste reden dat men liever die dis cussie niet voert. Zoals Witg- genstein zei: „Wovon man nicht sprechen kann, davon muss man schweigen." Maar als je deze keus zo hebt ge maakt, CDA-politiek die al leen een heel ruime vertaling is van de principiële uit gangspunten, dien je eigen lijk de grondslag te verande ren." Deetman, Brokx, Huibers, Oosterlander en Lubbers zullen er niet vóór zijn. Want als deze discussie binnen het CDA opnieuw losbrandt, is het eind wellicht nog niet in zicht. En breekt wellicht op nieuw een tijdperk aan waarin - om Deetman maar even te parafraseren - PvdA en WD niet langer jaloers hoeven te zijn op de helder heid van het CDA. Het onderzoek van Intomart BVflnstituut voor Toegepast Marktonderzoek in Hil versum), gehouden in opdracht van De Stem omvatte een telefonische ondervra ging. De representatieve steekproef onder Stern-abonnees vond plaats middels een aantal vragen aan personen van 16 jaar en ouder uit gezinnen in Brabant en Zee land. Ondervraagd werden 219 personen op donderdag 1 mei 1986. De uit komsten van het onderzoek zijn we- tenschappelijk-representatief voor dé mening van de Stern-abonnees in Zeeuwsch-Vlaanderen en West- Brabant. Volgens gebruikelijke be trouwbaarheidseisen moet bij de uitleg van degegevens een marge worden aangehouden van zeven procent meer of minder. Vraag 1: Wat is is uw standpunt over kern energie? Uitkomsten Voor Tegen Geen mening mei '86 27% 58% 14% dec. '84 32% 51% 17% Opvallend in deze uitslag is niet al leen het groeiend aantal tegenstan ders van kernenergie, maar ook het onderscheid per regio. Zo steeg het aantal tegenstanders in de Baronie van Breda van 53 procent in 1984 naar 67 procent nu. De groep van voorstanders zakte van 26 procent naar 24 procent. Dat betekent dat de ramp van Tsjernobyl de hier sterk radicaliserend heeft gewerkt. 'Geen mening' scoorde in 1984 21 procent en nu nog maar 10 procent. Dit ver schijnsel doet zich nauwelijks voor in de regio's West-Brabant en Zee land. Daarbij kan aangetekend worden dat - wellicht door aanwe zigheid van kerncentrales in Doel en Borssele - de meningen hier al langer vastliggen. Tevens houdt dit in, dat deze West-Brabant en Zee land zich naar verhouding het minst door de ramp in Tsjernobyl hebben laten beïnvloeden. Vraag 2: Wat zijn uw bezwaren Uitkomsten '86 '84 Principieehtegens tander 14% 14% Radio-aktief afval 37% 46% Kans ontsnappen radio-aktiviteit 58% 32% Geen goede beveiliging mogelijk 28% 14% Kans op sabotage 2% 2% Andere reden 17% 16% Onder invloed van de actualiteit is de vrees voor radio-aktiviteit bijna verdubbeld. Datzelfde geldt voor het vertrouwen in de wetenschap inzake kernenergie. De twijfel aan de mogelijkheid van een goede be veiliging van kerncentrales is even eens verdubbeld. Jongeren onder de 35 jaar blijken het meest beducht voor het ontsnappen van radio-ak- tiviteit(66 procent). Ouderen(65 plussers) daarentegen maken zich de helft minder zorgen. Slechts 28 procent van hen is bang voor stra ling. Het veelbesproken probleem van de opslag van radio-aktief afval is meer op de achtergrond geraakt, terwijl het aantal principiële tegen standers van kernenergie zich niet door de recente gebeurtenissen heeft laten beïnvloeden. Vraag 3: Wat is uw standpunt inzake plaat sen nieuwe kerncentrales? '86 '84 26% 25% 61% 64% 11% 11% Uitkomsten Voor Tegen Geen mening Hier doet zich het wat merkwaar dige verschijnsel voor dat het aan tal tegenstanders van nieuwe kern- een trales(Borssele, Moerdijk) iets is verminderd. Rekening houdend met de te hanteren onderzoeksmarges is het verschil echter minimaal. Zoe kend naar een voorzichtige verkla ring kan gesteld worden dat de on dervraagden wellicht meer ver trouwen hebben in de eigen wes terse technologie boven de als 'niet up-to-date' omschreven techniek die is verwerkt in de getroffen Rus sische nucleaire kerncentrale. Vraag 4: Vindt u dat de politieke discussie opnieuw gevoerd moet worden? Uitkomsten Alleen in '86 Noodzakelijk 79,9% Niet noodzakelij k 14,6% Geen mening 5,5% De noodzakelijkheid van een nieuwe politieke discussie is na Tsjernobyl voor 80 procent van de Stemlezers noodzakelijk. Het Tsjer- nobyl-effect heeft hier z'n duide lijke weerslag. Voor 15 procent van de ondervraagden is een nieuwe po litieke discussie niet noodzakelijk. Dat terwijl 25 procent zich wel voorstander toont van nieuwe kerncentrales bij Moerdijk en Bors sele. Aardig is om een analyse te maken van deze opvallende ver schillen bij de meningen van de kernenergie-aanhangers. Kennelijk verwacht 10 procent van hen posi tieve bijdragen van een nieuwe dis cussie. Of het hier gaat om even tuele verdere veiligheidsmaatrege len en/of we moeten op de ingesla gen weg blijft een vraag. Van onze Haagse redactie E DEN HAAG - het oponthoud I voor weggebruikers moet ook I bij grote verkeerscontroles zo- I veel mogelijk beperkt blijven. I De controles mogen niet zoda- Sta I UTRECHT (ANP) - De I een kort geding tegen I nen om de stakingen ir I breken. Dit bleek na de uitspraak j I zuivelwerkgevers gisteren i den. Dit kort geding dat vandaag I zou moeten worden gehouden was bedoeld om de gevolgen K voor het milieu te beperken. I Het geding was na de uit spraak van de Utrechtse rech- I ter niet meer nodig. De Utrechtse rechtbankpre sident heeft zich bij de beper king dat de totale melkver- werking van de te 'bestaken' bedrijven niet meer dan drie miljoen liter per dag mag be dragen, gebaseerd op uitlatin gen van werkgevers en bon den tijdens het kort geding. Het is technisch gezien moge lijk om enkele miljoenen kilo's melk per dag te verwerken, onder meer door verpoedering en afvoer naar het buitenland. Op de tweede actiedag in de zuivel werd vrijdag bij in to taal 35 zuivelbedrijven met ongeveer 5.000 werknemers gestaakt. Daaronder was ook Campina in Zevenbergschen Hoek. Iri het Groninger dorp Be- cm hebben boeren met gier- anks zo'n 18.000 liter melk de straat opgespoten. Ook enkele straten in het centrum van Emmen stonden enige tijd blank van de melk, nadat boze DEN HAAG (ANP) - Neder land heeft definitief voor dit l jaar 165 miljoen gulden subsi die toegewezen gekregen uit I het Europees Sociaal Fonds I (ESF). Ten opzichte van de af- I gelopen jaren is dit een aan- merkelijke verbetering. In 11985 bedroeg deze EG-subsidie I voor scholingsprojecten 115 [miljoen gulden. Dat heeft het I ministerie van sociale zaken en werkgelegenheid vrijdag bekendgemaakt. Van de 165 miljoen gulden Idie Nederland krijgt is 90 mil joen gulden bestemd voor scholingsprojecten voor jonge ren en 75 miljoen gulden voor projecten voor ouderen. Van deze 165 miljoen gulden is ruim 108 miljoen gulden be stemd voor activiteiten die de rijksoverheid uitvoert en de rest wordt verdeeld over de provincies. VAN DE bevolking in het zuidw gingsgebied voor minstens één kerncentrales die het kabinet t vindt 80 procent dat de politiek den heropend. Niet alleen een debat dus ove sen en een zuiverder vaststelli een nieuw debat over de princip dat eind deze eeuw in de elektric tend conventionele bronnen mo kabinet wil tot een totaal van energie. Het kabinet beeft deze week uitstel van het debat dat voor di keus van de vestigingsplaatsen, sche Zaken) hechtte er zeer aa af te ronden, want de kans - h een nieuw kabinet minder pro coalitie. Afgezien van de milieu-effectr van alle milieugevolgen, door de Je vestigingsplaatsen de laatst andse centrales. Formeel was Aap aanstaande dinsdag te ze Jevolkingsnormen, het laatste Je centrales tegen te houden, Je orde, als het Milieu effect-ra «uitaten van het 'herexamen' va Jostpolder bekend zijn. Dat het ianstaande week het debat ove Jen heeft dan ook niet meer da Jog duidelijker te^eggen: electo Hremier Lubbers maakte dat g Jp de Stern-enquête ook zonder ronder de bouw of zelfs het tij Jrengen. Wie daarop uit is - volgens d poet 21 mei ook nog maar eve X

Krantenbank Zeeland

de Stem | 1986 | | pagina 2