UITBLAZEN
Ook de kernramp in de Oeral werd verzwegen
Russische roulette
Moeilijke tijd voor Thatcher
Bestrij
bedreii
ZUIK
destemcc
Twee of
tweeduizend
RODE WOELMUIZEN ONTSLUIERDEN HET GEHEIM VAN KYSCHTYM
BRITSE MINIVERKIEZINGEN 8 MEI
Stemadvies
WIM KOCK
VRIJDAG 2 ME11986
■ACHTERGROND'
MEDISCHE
RUBRIEK
VRIJDAG 2 ME1198(
GEZONDHEID
ERGER VOOR
IN KIEV gaat, volgens
thuiskomende toeris
ten, het leven zozeer
zijn gewone gang dat ik
me verwonderd afvraag of
die Russen wel ooit een
fractie hebben gehoord
van de rampscenario's die
wij kennen uit de perma
nente discussie over de vreed
zame toepassing van kernener
gie. 'Een melt down is het ergste
wat er met een kernreactor kan
gebeuren' zegt een collega, zeer
deskundologisch over de rand
van zijn bril kijkend. Maar 's
avonds vind ik in een krant al
de overtreffende trap: een melt
downgecombineerd met een
grafietbrand.
Wat me het meest frappeert
is dat de Sovjet-autoriteiten op
woensdagavond nogmaals in
een uitvoerige verklaring bena
drukken dat er maar twee do
den zijn gevallen. Dat hebben
ze 24 uur eerder ook al gezegd.
Nu maakt de Sovjet-informa
tiecultuur zoals wij die hebben
leren kennen, dat we niet elke
Rus op z'n eerste of tweede
woord geloven. Dus blijven we,
in afwachting van betrouwbaar
nieuws, tegelijk gretig en veron
rust luisteren naar vage bron
nen die van honderden tot
tweeduizend doden spreken.
Kunnen de Russen dat
beetje geloofwaardigheid, dat
de in de westerse pers zo popu
laire Gorbatsjov voor ze aan
het opbouwen was, in de waag
schaal stellen door vol te hou
den dat er maar twee doden
zijn, terwijl anderen er wel 2000
tellen? In Siberië kunnen de
Russen wellicht een ramp met
duizenden doden voor de rest
van de wereld verdonkerema
nen. Maar kan dat ook in de
Oekraïne? Vlakbij de miljoe
nenstad Kiev? In een van de
dichtstbevolkte en verst ont
wikkelde gebieden van de
USSR? Nee, dat kan volgens
mij niet. Als daar duizenden
doden zijn gevallen dan wordt
dat eerder vroeg dan laat met
zekerheid bekend. In het westen
en elders in de Sovjet Unie zelf.
De Oekraïne is de 'be
woonde wereld'. Te veel men
sen zouden er van weten als er
duizenden doden vielen. Tien
duizenden nabestaanden van
slachtoffers om te beginnen. Ik
zwijg dan maar over de duizen
den artsen, verplegers, evacué's,
hulpverleners enzovoorts. Twee
doden in plaats van tweedui
zend, midden in de Oekraïne;
dat zou een onmogelijke leugen
zijn. Dat moeten zelfs de Russi
sche autoriteiten, die hun
pravda zelf plegen te fabriceren,
wel beseffen. Dus?
Totalitaire regimes die zelf
hun waarheid fabriceren zijn
altijd onbetrouwbaar, dikwijls
vermakelijk en soms sinister.
Vermakelijk was de affaire met
het /zvesria-interview met pre
sident Reagan, vorig jaar. Het
interview besloeg een hele pagi
na, maar opmerkingen van de
Amerikaanse president die de
'redactie' niet bevielen waren
niet afgedrukt. Om de Russi
sche lezers na het vernemen
van Reagans visie weer op het
rechte pad te brengen gooide
de redactie van de krant er ook
een volle pagina tegenprogra-
ganda tegenaan en de ironie
iiiimiifiiiiiifiiiimffiiiimfiiiiiiiwffiiiiiiimiiiifffiiiiifiiifiifiififiiiiiiiiiiiMMfiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiK
wilde nu dat daarop werd inge-
gaan op opmerkingen van Rea- s
gan die uit het interview waren
geschrapt, zodat de aandach-
tige lezer toch te weten kwam
wat de president had gezegd.
Voor alle zekerheid werd er ook E
nog voor gezorgd dat de krant
een paar uur te laat verscheen
zodat hij niet meer verkrijgbaar
was op de belangrijkste ver-
kooppunten.
Wat er nu gebeurt is heel
wat erger. Cynischer ook, om
niet te zeggen sinister. Al bijna
een week weigeren de Sovjet- E
autoriteiten volledig opening
van zaken te geven. Terwijl in
het weekeinde in Zweden en
Finland de geiger-tellers begon-
nen uit te slaan, hielden de
Russen de ramp voor de eigen
bevolking verborgen, zelfs voor
de miljoenen die onder de route §5
van de tot in Scandinavië rei-
kende radio-actieve wolk s
woonden. Pas toen de Scandi-
naviërs dringend om ophelde-
ring vroegen werd schoorvoe-
tend toegegeven dat er wat aan
de hand was in de centrale van
Tsjemobyl. Wat precies, dat
moest dagen later nog worden
vastgesteld door een Ameri- H
kaanse verkenningssatelliet.
Hebben de Russen het in S
Europa soms te druk gehad met
de vredesbewegingen om te
kunnen zien dat zich daarach-
ter ook nog, een vaak even
emotioneel geladen, kerneneï-
gie-discussie afspeelde? In een
steeds groter deel van Europa
grijpen zwangere vrouwen en EE
moeders van kleine kinderen
naar de telefoon omdat ze we-
ten willen welke gevaren drei-
gen. De deskundigen kunnen
echter geen afdoende antwoor-
den geven omdat ze eerst pre-
ciezer moeten weten wat er aan
de hand is.
Waar is opeens het Russi-
sche propaganda-talent? Waar
is de 'open' Gorbatsjov die
voor ontelbare Westeuropea-
nen als 'Grote Communicator'
de Amerikaanse president al
lang heeft overstemd? EE
Suksessen worden opgebla-
zen, tegenvallers ontkend en
rampen gebagatelliseerd. Dat is
normaal in de propaganda. Het
komt zelfs in het westen voor al
is daar de waarheid sneller, 5
dankzij de vrijheid van spreken
en schrijven. Wat we nu van de
Sovjet Unie te zien krijgen gaat
heel wat verder dan het blijven
bagatelliseren van een niet
meer te ontkennen ramp. Men
onthoudt de buurlanden infor-
matie, essentieel voor het ne-
men van de juiste voorzorgs-
maatregelen of - op z'n minst -
het geruststellen van de bevol- E
king. Per saldo lijkt het mij een
geval van zelfbeschadiging dat j=
wel eens dieper zou kunnen
kerven in het Europees gemoed
dan de Amerikaanse luchtaan-
val op Libië.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader
Hoofdredactie: H Coumans-hoofdredacteur
A. Tbeunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenst 41236326 (alléén abonnementen)
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres Postbus 23, 4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8 30-17 00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21 30 uur076-236394/236911
Rfinlërplstioc'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
i L>:
T5 PAGINA 2
Door Anton Theunissen
EEN JUBELJAAR van
een groot staatsman
moet met vuurwerk ge
vierd worden. In 1949
werd Joseph Stalin ze
ventig en de feestknal te
zijner ere moest en zou
een nucleaire zijn.
Na een krachtsinspanning
van 70.000 dwangarbeiders,
geleerden en militairen werd
in september van dat jaar de
eerste Russische atoombom
tot ontploffing gebracht. Die
klap had enorme gevolgen:
Het eerste: de nucleaire be
wapeningswedloop was een
feit. Een ander gevolg bleef
lang verborgen, maar was
niet minder gigantisch: een
groot gebied raakte ernstig
radioactief vervuild, waar
schijnlijk door een te non
chalante behandeling van
kernafval. Volgens een re
constructie is sinds 1958 in
het zuiden van de Oeral een
gebied ter grootte van de
provincie Utrecht voor de
cennia onbewoonbaar ge
worden.
Per ongeluk eigenlijk en
pas in 1976 bereikte het Wes
ten het eerste nieuws over de
Russische kernramp in de
Oeral. Dr. Zhores A. Medve-
dev, biochemicus en uitgewe
zen dissident, publiceerde
toen een artikel in New
Scientist over twintig jaar
oppositie onder wetenschap
pers. Terloops noemde hij in
dat artikel de Oeralramp:
„Honderden mensen kwa
men om het leven, duizenden
mensen werden geëvacueerd
of belandden in het zieken
huis".
De terloopse opmerking
van Medvedev leidde tot on
verholen ongeloof. Sir John
Hill, voorzitter van de uiterst
prestigieuze Britse commis
sie voor atoomenergie sprak
van 'zuivere science-fiction',
'onzin' en "een uitvinding
ontsproten aan de fantasie'.
De feiten van Medvedev
waren ook niet erg overtui
gend. In kringen van Russi
sche wetenschappers - zo
schreef de Rus - 'wist ieder-
Geheimzinnigheid over een kernramp is niets
nieuws. In 1957/1958 stierven honderden mensen
in de Oeral na een explosie van radioactief afval.
Toch kwam de (bijna) waarheid boven water. De
rode woelmuis speelde een cruciale rol in de
onthullingen van Zhores A. Medvedev.
een' dat er zich in de winter
van 1957-1958 bij Kyschtym,
tussen de grote steden Sverd
lovsk en Tsjeljabinsk, een
ramp met kernafval voltrok
ken had. Ook in de streek zelf
was het ongeluk algemeen
bekend. Maar meer dan 'van
horen zeggen' kon Medvedev
aanvankelijk niet produce
ren.
Een maand later, nog
steeds in 1976, kreeg Medve
dev onverwacht steun uit Is
raël. De uit Rusland geëmi
greerde prof. Lev Toemer-
man beschreef een rit die hij
in 1960 maakte over de auto
weg van Tsjeljabinsk naar
Sverdlovsk. Toemerman:
„Ongeveer 100 kilometer
voorbij Sverdlovsk werden
wij door borden gewaar
schuwd om de volgende der
tig kilometer niet te stoppen
en met maximale snelheid
door te rijden. Aan beide
kanten van de weg, zover als
men kon zien, was het land
'dood': geen dorpen of steden,
alleen schoorstenen van ver
woeste huizen, geen be
werkte velden of weilanden,
geen vee, geen mensen
niets. De hele omgeving om
Sverdlovsk heen was buiten
gewoon 'heet'. Een enorm ge
bied van enkele honderden
vierkante kilometers was
braak gelegd, voor lange tijd
nutteloos en onproduktief
geworden, misschien zelfs
wel voor honderden jaren.
Later vertelde men mij, dat
dit de omgeving van de be
ruchte 'Kyschtymramp' was;
bij deze ramp waren honder
den mensen gedood of inva
lide geworden".
Zhores Medvedev ging
zoeken naar meer gegevens
over de ramp. Zijn aanpak
was even simpel als eenvou
dig: hij wist dat er weten
schaplij k onderzoek was uit
gevoerd naar de gevolgen
van het milieu. Zeker na de
dood van Stalin moest dat
onderzoek geresulteerd heb
ben in talloze publicaties, die
voor een groot deel toeganke-
lijk zouden zijn.
Het minitieuze weten
schappelijk detectivewerk,
begin 1980 afgerond tot een
boek, leverde een honderdtal
artikelen met aanwijzingen
op over de catastrofe. Juist
het milieu-onderzoek waarin
essentiële details als land
streek, klimaat en bron van
de radioactieve besmetting
niet genoemd worden leverde
de aanwijzigingen.
Zeer cruciaal in de bewijs
voering van Medvedev was
zijn vondst van een onder
zoek naar overerfbare stra
lingsgevoeligheid bij de rode
woelmuis. De publicatie
daarover door drie Russische
geleerden, Iljenko, Issajev en
Rjabzev in de jaargang 1974
van het tijdschrift Radiobio-
logija, is de enige plaats waar
de plaats van de radioac
tieve vervuiling wordt aan
gegeven: 'in het district
Tsjeljabinsk'. De bodembe
smetting is van de 'onvoor
stelbare' dosis 1,2 respectie
velijk 0,2 millicurie stron
tium per vierkante meter.
Van bijzonder belang is de
algemene beschrijving van
de onderzoekers zelf. in
de herfst van 1970 en 1971
werden speciale onderzoe
kingen verricht op groepen
rode woelmuizen en bosmui
zen, gevangen uit een popu
latie van knaagdieren die ge
durende 14 jaar op kunstma
tig met strontium-90 be
smette terreinen hadden ge
leefd
De auteurs schrijven dat
de 14 jaar betrekking hebben
op het begin van de onder
zoekingen, dat wil zeggen
herfst 1970. Dus heeft de be
smetting plaatsgevonden in
de herfst van 1957. Eveneens
moet niet worden vergeten
dat Iljenko in de herfst van
1970 doorging met een inten
sief onderzoek naar de ver
spreiding van de radioactivi
teit in het meer 'X'. De
vangst van de muizen werd
uitgevoerd 'in het district
Tsjeljabinsk'.
Bestudering van de migra
tie van de muizen en nauw
keurige bestudering van 30 a
35 generaties muizen door de
drie geleerden leveren Med
vedev deze conclusie op: „De
(besmette) zone is gelegen in
het district Tsjeljabinsk, be
slaat minstens 1500 vierkante
kilometer en omvat ook en
kele meren. De radioactieve
besmetting van deze zone
met strontium-90, cesium-137
en kleinere hoeveelheden an
dere isotopen vond plaats in
de herfst van 1957. De be
smettingsgraad bedraagt
miljoenen of tientallen mil
joenen curie".
De berekingen van Medve
dev zijn natuurlijk extrapo
laties en geen spijkerharde
bewijzen.
Toch moet ook in Amerika
in een heel vroeg stadium al
veel bekend zijn geweest
over de kernramp in de Oe
ral. De CIA had veel belang
stelling voor het gebied, want
het was bekend dat bij
Kyschtym nucleair mate
riaal werd vervaardigd voor
atoombommen. Verken
ningsvliegtuigen van het
type U-2 vlogen in de jaren
1957, 1958 en 1959 een route
die over Sverdlovsk en Tsjel
jabinsk liep. Bij Sverdlovsk
werd in 1960 de U-2 van Gary
Powers neergeschoten.
De oudste vrijgegeven
CIA-informatie over de Oer
alramp dateert van 1959: „In
de winter van 1957 heeft een
niet gedefinieerd ongeluk
plaats gevonden in de Kasli-
atoomfabrieken (Kasli ligt
vlakbij de stad Kyschtym).
Alle winkels in Komensk-
Oeralski (deze plaats ligt aan
de hoofdweg van Tsjelja
binsk en Sverdlovsk) die
melk, vlees en andere levens
middelen verkopen, werden
gesloten als voorzorgsmaat-
Z hores A. Medvedev
regel tegen sralingsgevaar,
en twee dagen later werden
nieuwe voorraden per trein
en vrachtwagens over de weg
aangevoerd. Het voedsel
werd rechtstreeks van de
voertuigen verkocht en de
rijen wachtenden die daar
van het gevolg waren deden
denken aan de periode van de
ergste voedelschaarste tij
dens de Tweede Wereldoor
log. De mensen in Kamenets-
Oeralski werden hysterisch
van angst terwijl plotseling
onbekende 'mysterieuze'
ziekten uitbraken. Enkele
vooraanstaande burgers
wekten de woede van het pu
bliek door kleine geigertel
lers te dragen die niet voor
iedereen verkrijgbaar wa
ren".
De meeste westerse des
kundigen zijn er wel van
overtuigd dat er bij Kysch
tym een groot gebied radio
actief vervuild is. Over de
oorzaak van de ramp lopen
de meningen tot op de dag
van vandaag uiteen. Medve
dev zelf denkt aan een explo
sie van onzorgvuldig opge
slagen kernafval, afkomstig
van een opwerkingsfabriek.
In zo'n bedrijf wordt uit ver
spleten uranium de bom-
grondstof plutonium afge
scheiden. Maar altijd blijft,
zeker bij een primitief procé
dé, een behoorlijke rest plu
tonium over in het afval.
Door processen in natuur
lijke opslagplaatsen voor
kernafval kunnen er'plaatse-
lijk hoge concentraties pluto
nium ontstaan. Kritische
concentraties zelfs, waarbij
een kettingreactie volgt, en
de zaak explodeeert.
Twee kanttekeningen nog
bij het nog steeds opzienba
rende verhaal van Medve
dev. Bij het 'geheimhou
dingscomplot' over de Oeral-
zaak waren niet alleen de
Russen betrokken, maar ook
de Amerikanen, die via hun
inlichtingendiensten meteen
al van de ramp op de hoogte
waren, maar hun kennis
nooit in de openbaarheid
brachten. Vermoedelijk om
dat zij vreesden, dat de be
kendmaking van de Oeral
ramp het verzet tegen de in
voering van 'vreedzame
kernenergie' in de VS en an
dere westerse landen zou
versterken. In die tijd name
lijk deden in de VS talrijke
geruchten de ronde over een
mogelijke ramp met een
reactor in Detroit en in 1959
had zoals bekend een onge
luk met een reactor plaatsge
had bij Windscale. Boven
dien hadden anti-kernde-
monstraties (Ban The Bomb)
in Europa al een grote vlucht
genomen. Publicaties over de
Oeralramp zouden de anti-
kernenergiemensen meer en
meer in het gelijk hebben ge
steld.
Een tweede kanttekening:
Geheimzinnigheid over een
kernramp was ook in jaren
vijftig en zestig troef. Daarin
is dus tot dit moment niets
vranderd. Toch blijkt het
mogelijk, en Medvedev heeft
het aangetoond, om aan de
hand van berichtjes, rappor
ten en wetenschappelijke on
derzoeken zich een beeld te
vormen van wat er echt is
gebeurd.
Beroemd is het verhaal
over een in moeilijkheden
verkerende Russische nu
cleaire onderzeeër. In het
Westen wist men al snel dat
er 'iets' aan boord gebeurd
moest zijn, maar pas na we
ken zag men in een lokale
krant tientallen overlijden
sadvertenties van zeelieden.
Zo werkt dat in Rusland.
'Kernramp in de Oeral' door
Zhores A. Medvedev. Uitga
ve: Meulenhoff Amsterdam.
Door ome
medische
medewerker
OVER DE gevolgen van
Tsjernobyl laat zich
nauwelijks iets verstan
digs zeggen. Op het mo
ment schat men dat in
de onmiddellijke omge
ving van de centrale een
straling moet heersen
van enkele honderden
Rems. Hoe erg is dat, en
wat voor medische mo
gelijkheden hebben de
Russen?
Straling slaat het hardst
toe bij de sneldelende weef
sels. Het gevoeligst zijn de
bloedcellen, en, ietwat min
der, de sneldelende cellen op
de darmwand. Hersenen en
spiercellen delen zich niet of
nauwelijks en zijn daarom
het minst gevoelig. Bij bloot
stelling aan een dosis van on-
gever 1000 Rem of meer
1000 Rad, ofwel 10 Gray) is
elke medische hulp zinloos.
Dan zijn zelfs de ongevoelige
hersencellen onherstelbaar
beschadigd en volgt in uren
tot hooguit dagen een ellen
dige dood.
Bij een dosis van ongever
400 tot 1000 Rem (het is tame
lijk natte vingerwerk, in
ieder leesboek lees je weer
wat anders) ga je zonder be
handeling dood, maar is me
disch toch nog wel wat uit te
richten. Wat? Een paar jaar
geleden schreef de Groningse
bacterioloog prof. Van der
Waaij in het Nederlands
Tijdschrift voor Genees
kunde over zo'n soort behan
deling. Een dosis van 400 tot
1000 Rem tast in ieder geval
twee belangrijke lichaams
structuren aan: het darms
lijmvlies en twee, het bloed
cellen producerende been
merg. Onmiddellijk na de
blootstelling wordt de patiënt
misselijk, gaat braken en
krijgt soms diarree. Na een
paar weken kan de patiënt
zich herstellen, voelt zich nog
een paar weken redelijk nor
maal en dan slaan bloedin
gen en ongeremde infecties
dodelijk toe. Met andere
woorden: de toestand van de
stralingsslachtoffers in
Tsjernobyl wordt pas vol
gende week echt kritiek.
De straling heeft wondjes
gemaakt in de snel aange-
roeiende 'voering' van het
darmslijmvlies. Nu zit ieders
darm propvol met allerhande
bacterieën. Kwaad kan dat
niet, want een gigantisch le-
j 1
ger granulocyten (infectie
bestrijdende bloedcellen)
houidt die bacterieën voort
durend onder de duim. Maar
nu. Na een dag of tien begint
de productie van bloedcellen
door het beenmerg
angstwekkend te dalen. Er
worden nu te weinig granu
locyten geproduceerd om te
voorkomen dat de darmbac-
terieën zegevierend door de
toch al aangetaste darm-
wand het lichaam binnen
trekken.
High-tech geneeskunde is
in een rampgebied onmoge
lijk. Aan een beenmergtrans
plantatie die zowel de bloed
armoede (rode bloedcellen),
bloedingsneiging (bloed-
plaatjes) als infectiegevaar
(granulocyten) bestrijdt, valt
niet te denken. Zelfs een vol
ledige darmontsmetting is
onmogelijk, want dan moet
de patiënt volledig geïsoleerd
worden verpleegd, en zelfs in
Nederland kan dat maar in
een paar honderd zieken
huisbedden. Een andere op
lossing is om de bacteries
tammen, die in de darmen
(en elders) het gemakkelijk
ste in opstand komen, op
voorhand selectief uit te
roeien met antibiotica. De
meer onschuldige soorten
worden dan ongemoeid gela
ten en dat voorkomt dat de
darmen opnieuw worden ge
koloniseerd met echt kwaaie
rakkers. Isolatie van de pa
tiënt is niet nodig, de behan
deling is redelijk eenvoudig
en kan op grote schaal wor
den toegepast en bevrijdt bij
80 procent van de mensen de
darmen van echt gevaarlijke
bacterieën en schimmels.
Voorwaarde is dat er binnen
48 uur mee wordt begonnen,
zodat je 'schoon' bent voordat
de granulocyten je in de
steek laten.
Bij een beetje kernramp
worden de medische moge
lijkheden al snel ingeperkt
door de organisatorische on
mogelijkheden. De optre-
dende bloedingsneiging is in
principe redelijk te bestrij
den met infusen geconcen
treerde bloedplaatjes, maar
het is de vraag of daar rond
Tsjernobyl voldoende voor
raad van aanwezig is. Dan de
beroemde jodiumtabletten,
onderhand de Haarlemmero
lie tegen alle atoomkwalen.
Bij ongevallen met kerncen
trales komen vele radioac
tieve stoffen vrij, en het ra
dioactie jodium 131 is daar
maar één van. De schildklier
gebruikt jodium als grond
stof voor de productie van
schildklierhormoon. Zit er
radioactief jodium in de
lucht, dan wordt dat gecon
centreerd in de schildklier
opgeslagenen dat verhoogt
weer de kans op schildklier
kanker aanmerkelijk. Door
het slikken van de tabletten
verzadig je de schildklier ge
woon met jodium, zodat het
radioactieve dito niet wordt
opgenomen. Zonder bijwer
kingen is het spul niet, het
kan ernstige huiduitslag ver
oorzaken. Bovendien moet
het niet te vroeg en ook niet
te laat worden geslikt, dus in
Nederland hebben ze (nog)
totaal geen zin.
De hamvraag: wat voor
gevolgen heeft dat allemaal
voor ons? De jaarlijkse dosis
natuurlijke straling is onge
veer 150 mileRem (0,15 Rem).
De achtergrondstraling is tot
op heden niet verhoogd. In
Zweden werd een tienvou
dige dosis straling gemeten.
In 1964, toen de Russen boven
Nova Zembla een megaton
bom in de open lucht lieten
ontploffen, is er een radioac
tieve wolk over Europa ge
trokken die het tienvoudige
was, van wat er in Zweden is
gemeten. Men heeft uitgere
kend dat een honderdvoudige
verhoging het jaarlijkse aan
tal gevallen van kanker met
7 vermeerdert (van 30.000 tot
30.007). Hoeveel extfa doden
en erfelijke afwijkingen deze
wolk op zal leveren, zal wel
nooit bekend worden. Dat
ligt anders in het onmiddel
lijke rampgebied. De straling
zal daar jarenlang zijn tol
eisen in de vorm van leuke
mie en de geboorte van onge
lukkige kinderen.
Door Roger Simons
DONDERDAG 8 mei
vinden in Groot-Brit-
tannië miniverkiezingen
plaats. Verwacht wordt
dat hun uitslag een dui
delijk beeld zal geven
van wat de Britse Jan
Modaal momenteel
denkt van Thatchers
binnen- en buitenlandse
politiek.
De zogeheten Falkland-
factor werkt niet langer in
haar voordeel; premier That
cher betaalde kortgeleden
haar Falkland-schulden aan
president Reagan met lijd
zame steun inzake de Ameri
kaanse luchtaanvallen op Li
bië.
Politieke waarnemers zijn
benieuwd hoeveel stemmen
deze houding Thatcher zal
kosten in de miniverkiezin
gen van 8 mei. Op die datum
betwisten de partijen van
Engeland, Wales en Schot
land elkaar zo'n 5.300 zetels
in 207 plaatselijke besturen.
Londen en enkele andere
grote steden, waaronder Li
verpool, zijn erbij. Bovendien
worden op 8 mei nog twee
tussentijdse verkiezingen ge
houden, met name in het dis
trict Ryedale van het Noor
dengelse graafschap Yorks
hire, en in het district Der
byshire West.
De uitslagen van beide
tussentijdse verkiezingen
zullen worden beschouwd als
barometers voor wat That-
cher zou kunnen te wachten
staan als ze volgend jaar of
uiterlijk in 1988 nieuwe par
lementsverkiezingen uit
schrijft. Thatchers conserva
tieven schijnen erop te ver
trouwen, dat zij de Lager
huiszetel van Ryedale niet
zullen verliezen. Deze van
Derbyshire West zou even
wel naar de liberalen kunnen
gaan, die zoals gebruikelijk
opkomen onder de Alliantie
banier van hun samenwer
king met de SDP.
Aangezien de Alliantie het
half april niet zo best heeft
gedaan in de tussentijdse
verkiezingen van het Zuid-
west-Londense district Ful-
ham, komt het er voor haar
beslist op aan de 8ste mei een
goed figuur te slaan. Een
nieuwe nederlaag zou het
moreel van de liberale en so
ciaal-democratische troepen
ondermijnen. Politieke
waarnemers noemen echter
ditmaal de vooruitzichten
van de Alliantie vrij gunstig.
Thatchers conservatieven
zijn immers in alle opzichten
in het defensief. Afgelopen
zondag nog gaf de premier in
een radio-interview als beze
ten van katoen om haar ser
viele houding ten aanzien
van president Reagan goed te
praten. Vele leden van haar
eigen partij vinden het niet
goed, dat hun land tegen
woordig wat Amerika betreft
praktisch even onderdanig is
als de satellietstaten van het
oostelijke blok dit zijn ten
opzichte van de Sovjet-Unie.
Ook Thatchers pogingen om
de ziekelijke Britse economie
te veramerikaniseren, stui
ten nogal op conservatieve
tegenstand.
Wat de miniverkiezingen
van 8 mei betreft, kunnen
Thatchers troepen dan ook
niet veel meer doen dan zich
inspannen om de schade, die
zij verwachten, zoveel moge
lijk te beperken. Zij gaan er
bijvoorbeeld van uit, dat als
Labour op die datum geen
meerderheid van stemmen
behaalt in de gemeenten
Brent, Wandsworth, Ham
mersmith en Fulham, en
Ealing van Groot-Londen, of
buiten de hoofdstad in Bury,
Bristol, Brighton, Bradford
en Lothian, de Britse socia
listen weinig kans hebben
om landelijk te overwinnen
in algemene parlementsver
kiezingen.
Labour en de Alliantie
moeten op 8 mei elk een dui
delijk bewijs leveren van
hun vermogen om binnen af
zienbare tijd het roer over te
nemen van de conservatie
ven. Slaan ze op die datum
een politiek modderfiguur,
dan raakt Groot-Brittannië
wellicht ook in de volgende
nationale parlementsverkie
zingen zijn Thatcherbewind
niet kwijt.
De Alliantie houdt mo
menteel zo'n 1.100 van de
5.300 plaatselijke zetels, die
op 8 mei vrijkomen, bezet. Ze
hoopt op een zetelwinst van
600 tot 700. De 32 uitgestrekte
gemeentelijke districten, die
samen Groot-Londen vor
men en daarin de opper
vlakte beslaan van meer dan
90 parlementaire kiesdistric
ten, met ruim vijf miljoen
stemgerechtigden, bieden de
Alliantie haar beste kansen.
Het liberale-sociaaldemo-
cratische verbond zou daar
zelfs socialistische zetels
kunnen wegsnoepen in Towd
Hamiets, een Londens dis
trict dat momenteel nog door
Labour wordt bestuurd. Al
leen op papier is een socialis
tisch bewind nog het enige
alternatief voor wat de con
servatieven te bieden heb
ben. Voor de plaatselijke ze
tels, die op 8 mei opnieuw te
grabbel worden gegooid,
werden laatst verkiezingen
uitgeschreven in 1982. Toen
had nog niet zo lang geleden
de Britse Navy het Argen-
Thatcher
.moeilijke tijd.
- FOTO AP
tijnse vliegdekschip Bel
grano naar de kelder gf
stuurd. De Argentijnen ha
den net HMS Sheffield ver
nietigd met een Exocet-ra-
ket. Thatchers Falkland-glo-
rie naderde toen hoogtepunt.
De conservatieven kwamen
praktisch overal als de grote
overwinnaars uit de bus. In
Londen veroverden zij het
leeuwedeel van de plaatse
lijke zetels.
Vier jaar later zien de con
servatieve vooruitzichten er
veel minder gunstig uit.
Thatcher heeft grote ge
meentelijke hervormingen
gedaan, die bij vele kiezers in
het verkeerde keelgat zijn
geschoten. Bovendien is er de
Libische krisis. Jan Modaal
van Groot-Brittannië neemt
het Thatcher erg kwalijk, dat
zij de Amerikanen zo bereid
willig heeft gesteund bij de
uitvoering van hun zware
luchtraids op Libië.
Margaret Thatcher en
haar trouwe adjudant, par
tij voorzitter Normen Tebbit,
beweren wel het niet te gelo
ven dat haar buitenlandse
politiek de conservatieve
kansen op herverkiezing zal
schaden, maar zij zijn toch
erg bang voor een kaakslag
die heel hard zou kunnen
aankomen. Volgens politieke
waarnemers worden de 'To
ry's' (conservatieven) een te
rugslag gewaar, die hen
vroeg of laat tot nadenken
zal stemmen.
In sommige regio's reage
ren de kiezers zo vijandig
dat conservatieve stemmen-
wervers en verkiezingsagen-
ten zich al bijna nergens
meer durven aanbieden
Thatchers kandidaten krij
gen veel vaker dan hen lief is
te horen dat, als er een derde
wereldoorlog van komt
Groot-Brittanniës huidige
premier daaraan evenveel
schuld zal hebben als presi
dent Reagan van de Ver
1M
UTRECHT (ANP)
Nadat gistermidda
de onderhandelinge
in de zuivel ware:
vastgelopen, hebbel
de werkgevers beslo
ten een kort gedini
aan te spannen tege
de Voedings- en In
dustriebonden va:
FNV en CNV. Dat ge
ding dient vanmidda
voor de Utrechts
rechtbank.
Terwijl het conflict in
zuivel vastliep hebben de md
taalwerkgevers en de indus
triebond FNV zich bereid ver
klaard de onderhandelinge,
over een nieuwe cao voor c
metaal te heropenen. Het z<
genaamde Hollandia-compn
mis dient als uitgangspur
voor het nieuwe overleg. Kei
van dit akkoord is dat metaa
bedrijven een straf heffing b<
talen als er te weinig gedaa
wordt aan herverdeling va
arbeid.
De zuivel lag gisteren grc
tendeels plat. Volgens c
werkgevers gaat de schac
door de stakingen alle perke
te buiten. Zij schatten di
schade op een kleine 30 mi
joen gulden per stakingsdag.
De actie 'Stop de witte me
tor' loopt volgens de bonde
als een trein. In 37 zuivelbï
drijven met ruim 5.000 werk
nemers, van wie ongeveer c
helft officieel staakt, ligt d
produktie stil. Tot de door d
staking getroffen zuivelcon
cerns behoren Campin;
Van een onzer
DEN HAAG - Het aantal zie|
van het werken met bestrij
toe. Het Landbouwschap vilt
het een bedrijfsgezondheid|
gaat oprichten.
De dienst zal onderzoek vel
richten en voorlichting gevd
aan boeren en artsen. Hl
Rijksinstituut voor Volksgf
zondheid en Milieuhygiërf
gaat in samenwerking met cL
Rijksuniversiteit van Utrecl
de effecten op langere termij|
van gifsoorten onderzoeken.
De gemiddelde boer we
veel te weinig van de bestrij
dingsmiddelen waarmee
werkt, aldus woordvoerd^
C.Oggel van het Landbouv
schap. Ook (huis)artsen heil
ben vaak te weinig informal
over de werking van de tier
tallen soorten land- en tuit
bouwgif. Daardoor worde
diagnose en therapie zeer
moeilijkt.
Uit onderzoek van hl
Landbouwschap kwam
overtuigend aantal klacht^
naar voren. Veel fruittelers i
mensen in de bloemkwek^
rijen bleken last te hebben va
DUIDELIJKER kan het niet:
andse ondernemers noemt v
ia de Kamerverkiezingen var
voor verder herstel van de N
irocent ziet iets in een kabin
'oor voortzetting van de huidi
lelijk als voorwaarde genoem
Dat blijkt uit een onderzoek
inder de 400 grootste in N
neer dan de helft van de on
reling (hogere omzetten, ho
nvesteringen en eenzelfde
sigen onderneming een gro
werkgelegenheid. Voorwaard
loorgaaf. Een baan voor all
rolgens de ondernemers niet
of meer banen, vinden vier v
'i slechts door omzetstijging
Een vrij eenzijdig beeld dus
Toch zullen de opiniepeilinge
lemers aan het denken hebb
irezen CDA-VVD-coalitie gee
och met die socialisten moe
itemadvies, zoals hierboven a
Ligen van de noodzaak CD
helpen, lijkt kortzichtig. Want
Joor dit soort uitspraken. En
vnj vertaalde) slogan 'Geen
het kabinet' worden burgers t
nog altijd een slechte raadgi
De president van De Nederl
eert in het deze week versch
vD-kabinet het begrotingste
Jedrongen en dqt de ondern
'esteerd om de werkloosheid
^-icciu ui11 uc werKioosneia
erugde Staten. Een en andei ternemers zich moeten aant
verklaart waarom de Britse JOOdschap dan wat geloofwa
conservatieven hun had Overigens, wie gingen vori
MeS^ngenvanTmt!rmnlVer' haar 'edeneen stei
kiezingen van 8 mei. 'ar, een vergelijking van de pr<
rat van deze vakcentrale?. Ju:
