UITBLAZEN
Alleen het Bijbelse Woord telt
CDA: Krokodilletranen om verloren gegane zetels
Hoechst
even..L
Cadeau v<
D'66: ach
PPR eist ni<
DE STEM CC
Feestelijk
gezicht
'KLEIN RECHTS' LIJKT EEN EENHEID
Een ramp in
WIM KOCK
DONDERDAG 1 ME11986
BieriM
ACHTERGROND
PAGINA 2
Leer
STEMI
1986
verkiezingen
tweede kamer
Loyaal
Samenwerking
Herstelplan
Bevlogenheid
Revolutie
Emancipatie
Kabinet
DONDERDAG 1 ME119
DALING DOLL,
Averijvrij lenen
advies. U wilt nat
waarden en een
eens met ons
praten' Lenen? d|
L wekten de kranten
gisteren mis-
J\ van
schien de indruk dat
vrijwel iedereen wel in
aanmerking komt voor
een lintje; het is nog
steeds zo dat de overgrote
meerderheid van de Ne
derlanders er geen heeft.
Met die gedachte troost ik mij,
nu andermaal is gebleken dat
hare majesteit (nog?) geen be
hagen schept in mijn verdien
sten. En - denk ik erbii - >vat
niet is kan nog komen, nc
mensen die blij of trots lachend
in de krant staan zijn immers
de jongsten niet.
De Koninginnedag is niet
meer wat hij geweest is. Ik w et
het wel: dat zeiden ze ook toen
in 1948 Juliana appel en scep
ter overnam van haar moeder
Wilhelmina en het jaarlijkse
koekhappen van 31 augustus
naar 30 april werd verplaatst.
Koningin Beatrix heeft welis
waar de feestdatum onveran
derd gelaten, maar het défilé te
Soestdijk is afgeschaft. Daar
voor in de plaats trekt hare
majesteit met haar gezin jaar
lijks langs een stukje ANWB-
route, her en der in het land,
waar zij erehagen van jui
chende burgers en de nostalgi
sche nering van vergeten am
bachtslieden inspecteert.
Ik mis die defile's. Niet dat
ik er ooit voor naar Soestdijk
ben gereden. Ook niet dat ik op
de ochtenden van de 30ste april
aan de buis gekluisterd zat. Ik
zag er hoogstens af en toe een
stukje van, bij het passeren van
een tv-ontvanger. De zekerheid
dat het défilé gehouden werd,
was mij genoeg. Er zijn veel van
die dingen waaraan je zelden of
nooit aandacht besteedt, maar
die je op de een of andere ma
nier toch heel erg op prijs stelt.
Het bekendste voorbeeld is de
gezondheid. Daar heb je ook
geen erg in tot je ziek wordt.
Het viel me gistermorgen,
op weg naar de krant, op hoe
weinig vlaggen er nog worden
uitgestoken. Negentien heb ik
er geteld, maar daar zaten de
vier vlaggen van de Bredase
grote toren bij. Die kun je al
van zó ver zien dat ik ze niet
zou moeten laten meedingen.
Vijftien dus. Nu wordt zo'n
aantal natuurlijk ook beïnvloed
door de route die je aflegt. De
mijne begint in een woonwijk
van Oosterhout. Twee vlaggen
in mijn eigen straat. In de zeeën
van nieuwbouw ter weerszijden
van de ook bebouwde door
gangsweg was geen vlag te zien.
Pas weer in een oudere buurt
kwamen er een paar bij. Toen
ik op de Bredaseweg de be
bouwde kom verbet had ik er
negen geteld. De tiende was
een verrassende lust voor het
oog. Hij wapperde, mét oranje
wimpel, van de voorgevel van
een vrij in het veld staande
tuinderswoning, in de bocht
van een weggetje waarover ik
van de een of andere anonieme
autoriteit met m'n auto niet
mag rijden. Gelukkig maar dat
ik de verbodsborden heb gene- S
geerd, denk ik nu, want anders
had ik de mooiste vlag van de
dag gemist. H
De landweg, die zich door S
open veld en bossen sbngert en
waar slechts hier en daar een e
boerderij of villa staat leverde
iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii^
nog twee vlaggen op. Bij de
boerderij van de staatssecreta
ris hing er echter géén. Naar
verhouding scoorde het platte-
1-.-.H mei clrie van de tot dan
toe getelde negen vlaggen niet
slecht. Datzelfde gold ook voor
de industrie in de omgeving
van het Spinveld. Ik miste daar
weliswaar al van verre de vlag
- soms zo fier wappert op de
noogbouw van Van Melle,
n. ar dichterbij gekomen, zag
ik lat er toch een vlag gehesen
was in een op het terrein ge
plaatste mast. De Slem stelde
ook niet teleur. De derde vlag
wapperde van een anoniem uit
ziend gebouw dat meer weg
had van een woning dan van
een bedrijf.
Ook wat vlaggen betreft is
de Koninginnedag dus niet
meer wat hij geweest is. Vroe
ger werd er veel meer gevlagd.
Niet alleen op Koninginnedag,
maar ook voor Sinterklaas, de
processie en de gouden brui
loft. Wij hadden thuis verreweg
de grootste vlag van de hele
buurt, een duidebjk zichtbaar
feit waarop ik onbeschaamd
trots was. In mijn herinnering
was het een enorm dundoek
met een te donkerblauwe baan,
bijna marineblauw. Hij werd
uit het vüeringraam gestoken
dat hoog in de puntgevel zat.
Alleen mijn vader kon de zwa
re, blauw geverfde vlaggestok,
meer een mast, hanteren. Na
het uitsteken zelf moest de om
de mast gewonden vlag nog
worden afgerold. Ik stond altijd
in tweestrijd: of ik mee naar de
vliering zou gaan om mijn va
der met de vlag bezig te zien of
op straat het moment zou af
wachten waarop de stok naar
buiten kwam, de vlag werd af
gerold en de wind vat kreeg op
het doek. Feestebjke momen
ten.
Mijn huidige huis is nog
maar één keer gesierd geweest
met een vlag sinds de bouwvak
kers dertien jaar geleden het
hoogste punt ervan hadden be
reikt. Dat was toen mijn zoon
was geslaagd voor zijn eindexa
men. We hadden de vlag met
boekentas provisorisch uit een
slaapkamerraam gestoken om
dat ik er, sinds ik de vlag jaren
eerder cadeau had gekregen,
nooit toe gekomen was om de
bijgeleverde vlaggestokhouder
aan de gevel te bevestigen.
Dus dacht ik gistermorgen
wat ik op elke Koninginnedag
denk: 'had ik nou die houder
maar aan de gevel geschroefd,
dan hadden wij ook de vlag uit
kunnen steken.' Want ik vind
het eerüjk gezegd nog altijd een
feestelijk gezicht.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: H. Coumans-hoofdredacteur.
A. Theunissen en H. Vermeulen - adjunct-hoofdredacteuren.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda.
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65,4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nw. Ginnekenstr. 41236326 (alléén abonnementen).
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, 01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 23, 4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145,4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Bankrelaties:
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5
Jan Creyn
'Klein rechts' mag je
SGP, GPV, RPF en AR
85 niet noemen van deze
kleine christelijke par
tijen. Maar het klopt na
tuurlijk wel; hun gedre
ven inspanningen om
het bijbelse woord in
vloed te laten hebben op
regering en volk hebben
onmiskenbaar 'rechtse'
trekjes: conservatisme
en bijna zwijgende on
derdanigheid aan gezag.
Vandaag een portret
over de partijen van
Van der Vlies (SGP),
Schutte (GPV), Leerling
(RPF) en 'dissident' Wa
genaar (AR 85, voorheen
RPF).
„Hoe verzorgd de Neder-
.landse staat er anno 1985 ook
uit moge zien, een stil en ge
rust leven in alle godzalig
heid en eerbaarheid is er
welhaast niet bij. Geestelijk
noch materieel blijkt de
overheid opgewassen tegen
haar taak. De politieke wil en
middelen ontbreken om on
trouw te voorkomen en on
recht te herstellen".
De Staatkundig Gerefor
meerde Partij is het meest
streng en de oudste van de
vier kleine christelijke
(spreek uit: gristelijke) par
tijen. Bij alle handelen staat
gods woord, neergelegd in de
bijbel en in de belijdenisge
schriften van de reformatie,
voorop. En vooral artikel 36
van die belijdenisgeschriften
is in het politieke handelen
van belang: „De overheid is
hét door god gegeven gezag".
Zo streng in de leer zijn GPV,
RPF en zeker AR 85 niet. De
bijbel is wel een belangrijke
leidraad, maar de uitleg is
rekkelijker. De SGP is door
die strikte bijbeluitleg ook
een gesloten gemeenschap
met een heel andere partij-
cultuur dan de zusterpartij
en. 'Klein rechts' heeft pro
grammatisch nauwelijks
verschillen, maar juist in de
partij sfeer ligt het onder
scheid.
De partij van (nog) Van Ros-
sum, maar voortaan van Van
der Vlies, wil zoveel mogelijk
kwade invloeden van buiten
weren. Radio en televisie
worden genegeerd, al valt
enige zondigheid waar te ne
men als het om publiciteit
gaat Geen lid van de SGP zal
ingaan op een verzoek om
een radio- of televisie-inter
view, maar als hij in de een
of andere wandelgang iets
staat te vertellen en er is toe
vallig een microfoon in de
buurtEen verzoek on
langs van de EO tot een tv-
debat werd door de kandi
daat-kamerleden met pijn in
het hart, maar met strenge
blik afgewezen.
De staatkundig gereformeer
den nemen deel aan het de
mocratisch proces hoewel ze
dat eigenlijk veroordelen.
Meerderheden zouden wel
eens een besluit kunnen ne
men dat tegen de bijbelse
normen ingaat. „Je mag het
eigenlijk niet hardop zeggen,
maar we nemen eigenlijk
loyaal deel aan de democra
tie om ze te ondermijnen. De
democratie is onze werk
ruimte", weet een ingewijde
die schichtig om zich heen
kijkt of niemand het verder
gehoord heeft.
Vrouwen spelen geen enkele
politieke rol bij de SGP, ze
hebben in eigen kring geen
'kiesrecht', al wordt daar in
tern intussen een studie naar
verricht. Staatkundig gere
formeerden preferen een
kiesrecht per 'huisman'; va
der of anders de oudste zoon
zou het gezin moeten verte
genwoordigen in het kies
hokje. Want dat is de bijbelse
conclusie van de SGP, anders
dan van GPV, RPF en AR 85.
A. Wagenaar (AR 85).
- foto de stem/johan van gurp
M.Leerling (RPF).
De zondagsrust is een begrip
waar de grens tussen de par
tijen enigszins verschuift.
SGP, GPV en RPF hechten -
in aflopende mate - belang,
aan arbeidsloze zondagen.
Nog pas lieten SGP en RPF
van zich horen door een serie
vragen over overtreding van
de zondagsrust door de over
heid, die voorwaarden zou
moeten scheppen voor nale
ving van deze bijbelse plicht.
Want: Minister Ruding (Fi
nanciën) liet zijn ambtenaren
in Ootmarsum bij de Euro
pese top 's zondags werken
en staatssecretaris De Graaf
ging in de fout door departe
mentale lieden op de Dag des
Heren antwoorden te laten
zoeken op vragen over het
nieuwe stelsel van sociale ze
kerheid.
Voor de Tweede Wereldoor
log leek het erop dat de SGP
samenwerking zou aangaan
met de Anti-Revolutionaire
Partij (de echte dus). Dat liep
steeds spaak, voornamelijk
vanwege de rekkelijkheid
van de ARP. Verder dan een
lijstverbinding met GPV en
RPF gaat de SGP inmiddels
niet meer, al is het parlemen
taire stemgedrag van deze
drie partijen in de praktijk
gelijk. Het zijn de kleine din
gen, de nuances die 't 'm
doen.
Het Gereformeerd Politiek
Verbond is een goed georga
niseerde afsplitsing van de
gereformeerde kerk, met een
eigen dagblad (het Neder
lands Dagblad), met een
eigen vakbond (Gerefor
meerd Maatschappelijk Ver
bond) en met een eigen om
roep (Gereformeerde Om
roep Vereniging) die nog niet
de C-status kon bereiken
vanwege een te gering aantal
leden. Opvallend trekje van
leden van het GPV is dat ze
de 'zaak' van het GPV zeer
toegewijd zijn, uiterst actieve
mensen die zich algemeen
ontplooien.
Boegbeeld van deze gerefor
meerden die een strikte
scheiding van kerk en staat
nastreven, is Gerrit Schutte,
gewaardeerd 'generalistisch'
kamerlid vanwege zijn dege-
- foto de stem/johan van gurp
lijke werkwijze. Die strikte
scheiding van kerk en staat
betekent niet dat individuen
mogen pogen de staat onder
invloed te laten staan van de
(gereformeerde) kerk.
Schutte is daar zelf een goed
voorbeeld van. Kerk en staat
staan los van elkaar, maar
het GPV-kamerlid (volgens
de polls is er kans op een
tweede zetel) zal geen kans
voorbij laten gaan te wijzen
op de onderhoudsplicht van
de schepping.
Het 'nationale herstelplan' is
hoognodig om mensen aan
werk te helpen, dat werk is
nodig om te voldoen aan gods
wens mee te werken aan vol
tooiing van het aardse rijk.
De overheid moet daar de
voorwaarden voor scheppen,
zodat ieder persoon zijn ver
antwoordelijkheid kan ne
men, want „de overheid is
geroepen de eer van god op
de eerste plaats te stellen".
Het GPV pleit daarom net zo
hard als bijvoorbeeld de
PvdA voor een werkgelegen
heidsplan van nationale al
lure - vanuit een verschil
lende invalshoek weliswaar.
De Reformatorisch Politieke
Federatie ontstond bijna te
gelijkertijd met het CDA vijf
jaar geleden, met de bedoe
ling de oude ARP en CHU
voort te zetten. Daardoor is
de RPF ook veel diverser van
samenstelling dan GPV en
SGP. Leden van de pinkster
gemeente vinden er onder
dak, net zo goed als de door
snee gereformeerde of her
vormde. De RPF wordt ook
vaak aangeduid als een EO-
clubje, voornamelijk als ge
volg van de aanwezigheid
van (EO-regisseur) Leerling.
De RPF recrueert ook veel
leden uit de EO-kijkersscha-
re.
Leerling heeft met zijn evan
gelische bevlogenheid vanaf
het begin een sterk getuigend
stempel gedrukt op de RPF.
Dat veroorzaakte het vorig
jaar ook de splitsing met het
andere RPF-kamerlid Wage
naar op, alsook een flinke
portie persoonlijke tegenstel
lingen tussen de twee. Leer
ling liet tijdens een perscon
ferentie weten dat zijn ex-
fractiegenoot het naar zijn
stellige overtuiging niet zo
nauw neemt met gods gebo
den, waarop een aanwezig
journalist opperde „of Wage
naar stiekem loopt te vloe
ken?". Daarover wilde Leer
ling geen mededelingen
doen; Wagenaar wel, hij ver
onderstelde dat het stuklopen
van zijn (vorig) huwelijk
voorwerp van gramschap
was.
Wagenaar, inmiddels lijst
trekker van AR 85, wurmt
zich tussen SGP, GPV en
RPF aan de ene en CDA aan
de andere kant. Hij doet - ze
ker met de naamgeving van
zijn partij - een sterk beroep
op vroegere anti-revolutio
nairen die echter waar
schijnlijk meer aan de linker
kant van het CDA te vinden
zullen zijn. Bij de gemeente
raadsverkiezingen haalde
zijn partij niet eens één zetel
in plaatsen waar de poten
tiële kandidaten heten te zit
ten, in Zoetermeer en
Schoonhoven.
Alle 'klein-rechtse partijen'
beroepen zich min of meer op
Groen van Prinsterer (f 1876)
als hun politieke voorganger.
„Als er een periode van ruzie
is geweest, treedt de verzoe-
G. Schutte (GPV).
- foto de stem/johan van gurp
ning altijd op rond de ge
dachte aan Groen", weet een
regelmatig bezoeker van de
'gereformeerde keuken',
„Groen van Prinsterer is
eigenlijk de enige binding né
de bijbel".
Mr. Guillaume Groen van
Prinsterer wierp zich meer
dan honderd jaar geleden al
op tegen de ont-christelijking
van de maatschappij en te
gen de nog sudderende na
sleep van de Franse revolu
tie. Zijn leuze 'Tegen de revo
lutie, het Evangelie!' stond in
het vaandel van de Anti-Re
volutionaire Partij, maar
speelt evenzeer bij SGP, GPV
en RPF, AR 85 en een hand
vol CDA'ers. Het gedachten-
goed van Groen van Prinste
rer en zijn 'christelijk sociale
visie' is in een eeuw overi
gens door velen onderschre
ven, maar voor echte harmo
nie zorgde het nooit.
In tegenstelling tot de SGP
erkennen GPV en RPF wel
het stemrecht van vrouwen.
Maar emancipatie - gespro
ken worden van 'gedwongen'
emancipatie van de vrouw -
verstoort alleen maar het
evenwicht in de maatschap
pij. Individualisering en eco
nomische zelfstandigheid
zijn begrippen die in klein-
rechtse kring weerzin wek
ken, de Emancipatieraad
moet worden opgeheven, al
lerlei subsidies aan vrou
wengroepen gestaakt.
Andere samenlevingsvormen
dan het huwelijk („een in
stelling van God") zijn ver
werpelijk in de ogen van Van
der Vlies, Schutte en Leer
ling. Om nog maar helemaal
te zwijgen van homosexuele
relaties: „Op onbijbelse
gronden mag geen onder
scheid worden gemaakt tus
sen mensen en groepen van
mensen. Wat niet wegneemt
dat er tussen gelijkheid en
gelijkwaardigheid een we
reld van verschil ligt", aldus
het program van de SGP die
„onbijbelse verhoudingen"
verfoeit.
Klein rechts heeft de afgelo
pen kabinetsperiode in de
grote lijnen het beleid van
Lubbers gesteund, met na
drukkelijke verwijzing naar
de 'ontkerstening in de wet
geving', 'het wegpoetsen van
bijbelse normen', 'het verla
ten van gods geboden'. Het
was klein rechts dat het ka
binet Lubbers/Van Aar-
denne uiteindelijk aan een
meerderheid hielp voor
plaatsing van 48 kruisraket
ten in Woensdrecht. En dat
wil klein rechts weten óók.
Parmantig laten alle vier de
lijsttrekkers weten rege-
rings verantwoordelij kheid
niet uit de weg te gaan.
„Maar dan moet ons pro
gramma duidelijk te herken
nen zijn in het regeerak
koord", zei Schutte bij de
presentatie van zijn verkie
zingsprogramma. De kans
dat ze gevieren of alleen een
plaats krijgen in een CDA/
WD-kabinet dat uit eigener
beweging geen parlemen
taire meerderheid kon halen
lijkt uiterst klein. Daarop
durft menigeen een wedje af
te sluiten, al heeft klein
rechts ook daar bezwaar te
gen: gokken is des duivels.
Door Pieter-Jan Dekkers
CDA-Kamerlid Mate-
man vindt het onjuist
dat de PvdA de afgelo
pen weken bij de onder
handelingen over
nieywe colleges van
Burgemeester en Wet
houders het CDA in me
nige plaats uit colleges
heeft 'gewerkt' ten fa
veure van de VVD. Ma-
teman vindt zelfs dat dit
op den duur negatieve
gevolgen zal hebben
voor de samenwerking
van zijn partij met de
VVD.
En CDA-voorzitter Buk
man vindt het ronduit 'be
treurenswaardig' dat het
CDA, dat bij de onlangs ge
houden raadsverkiezingen
over het geheel genomen toch
redelijk stabiel bleef, meer
wethouderszetels heeft moe
ten inleveren dan bijvoor
beeld coalitiepartner de
WD, de grote verliezer van
die verkiezingen. Bukman
spreekt zelfs van 'het uitbui
ten van de machtspositie'
door de socialisten.
En op de 'werkvloer* ko
men uit CDA-kring geluiden
als zou deze partij op 'onde
mocratische wijze' buitenspel
zijn gezet. 'Achterkamertjes
politiek', is een ander, in te
leurgestelde CDA-kringen
veel gehoord verwijt aan het
adres van socialisten èn libe
ralen.
Krokodilletranen dus.
Want in feite verwijt het
CDA de PvdA het hanteren
van de getalssterkte als
machtsmiddel, tot voor kort -
vooral in de zuidelijke pro
vincies - het monopolie van
christen-democraten (of
KVP'ers, om iets verder in de
recente geschiedenis terug te
gaan).
Dat de PvdA na de klin
kende stembuszege in maart
alles in het werk heeft ge
steld om die winst.ook om te
zetten in wethouderszetels is
alleszins geoorloofd. Politiek
bedrijven is imrpers een
vorm van macht (invloed)
veroveren en een partij die
slechts vocaal geweld be
drijft maar geen (vuile) be-
stuurshanden wil maken
plaatst zichzelf buiten de po
litieke werkelijkheid.
Acht jaar oppositievoeren
(met een kort intermezzo on
der Van Agt-II) heeft de
PvdA er van overtuigd dat
luidruchtige retoriek of dog
matisch wapengekletter
nauwelijks rendement ople
vert. De partij heeft zich tij
dens de afgelopen weken ge
voerde onderhandelingen op
lokaal niveau derhalve prag
matisch opgesteld als een
soort ouverture voor 21 mei:
de Kamerverkiezingen. En
daarna: het kabinet-Den
Uyl-II.
Het veroveren van macht
in tal van gemeenten, vooral
in de traditionele CDA-bol-
werken in het zuiden en oos
ten van het land, moet de
partij 'rijp' maken voor rege
ringsverantwoordelijkheid
na 21 mei wanneer de PvdA,
als de opiniepeilingen be
waarheid worden, veruit de
grootste politieke partij van
het land wordt en de huidige
CDA-WD-coalitie de meer
derheid verliest.
Maar terug naar de basis,
de gemeenten. Konden in het
verleden kleine groepen bin
nen de PvdA de uitgezette
koers maken of breken (of
zelfs een al vrijwel gefor-
W.Mateman
.ondemocratisch.
meerd kabinet nog voor het
daadwerkelijk optreden
'naar huis sturen'), daar is nu
geen sprake meer van. De
PvdA heeft de gelederen ge
sloten en de lessen uit het
verleden geleerd om vervol
gens te doen wat elke poli
tieke partij de kiezers be
looft: beloften proberen om
te zetten in daden en dat kun
je slechts via het veroveren
van bestuursposten.
Pragmatisch en ondogma
tisch. De winst van maart
- foto de stem/johan van gurp
verzilverend in de colleges
van B en W. In feite heeft de
PvdA zich knap gemanoeu
vreerd in de positie, die tot
voor enkele jaren was voor
behouden aan de christen
democraten: in het centrum
van de macht, in de positie
dat de partij zélf de coalitie
partners uitkiest en niet
meer afhankelijk is van de
'goede wil' van lokale CDA-
partij bonzen.
Dat is jammer voor het
CDA, maar de Bukmannen
en Matemannen gaan te ver
deze manier van politiek be
drijven als 'ondemocratisch'
te kwalificeren. Helemaal
bont maakt het CDA-Ka
merlid Frans Jozef van der
Heijden, bekend socialisten
hater, die van minister De
Korte (WD, Binnenlandse
Zaken) wil weten of het
geoorloofd is uit partijpoli
tieke overwegingen het aan
tal wethouders in een ge
meente te bepalen.
Het is in de onderhande
lingen tussen PvdA en WD
meermalen voorgekomen
dat, om tot een 'sluitend' col
lege te komen, het aantal
wethouderszetels werd uit
gebreid of al doelt Van der
Heijden daar nadrukkelijk
niet op - verminderd. Een
oud politiek gebruik, waar
aan CDA-politici in het ver
leden naar hartelust hebben
meegedaan.
Dit soort uitingen van po
litieke onvrede is tekenend
voor de toenemende vrees in
CDA-kring steeds vaker bui
tenspel te worden gezet. Een
gerechtvaardigde vrees, zoals
de wethoudersverkiezingen
hebben uitgewezen, maar
daarom nog niet ondemocra
tisch.
Vier jaar geleden, toen de
socialisten het bij de gemeen
teraadsverkiezingen uiter
mate slecht deden, is de
PvdA in menig college een
kopje kleiner gemaakt dan
wel geheel buitenspel gezet
door CDA en een toen fors
winnende VVD. Nu zijn de
rollen omgekeerd en speelt
de PvdA de WD uit tegen
het CDA en toont het CDA
zich een slechte 'verliezer'
door dat politieke spel als
'ondemocratisch' te betitelen.
De PvdA heeft deze keer
bovendien nadrukkelijk re
kening gehouden met het
oordeel van de kiezer, be
paald niet de minste 'partij'.
In gemeenten waar de socia
listen al vier jaar geleden een
pragmatisch akkoord sloten
met de WD en het CDA bui
ten het college hielden, is dat
beloond: de PvdA boekte
daar forse winst. In gemeen
ten waar de linkse meerder
heidsgedachte gestalte kreeg
in de vorm van colleges van
PvdA en klein links is dat
niet door de kiezer beloond.
De PvdA ging daar niet of
nauwelijks vooruit, een aan
wijzing dat de smalle basis
bij de kiezer niet in trek is.
Overigens wijst een onder
zoek in de vijftig grootste ge
meenten uit dat het CDA ook
getalsmatig nauwelijks recht
van klagen heeft. In slechts
vijf grote gemeenten is het
CDA buiten het college gezet,
in vijf andere grote plaatsen
was het CDA al niet in het
college vertegenwoordigd. In
acht grote gemeenten heeft
het CDA er aan meegewerkt
dat de PvdA de WD uit het
college heeft gewerkt en in
twintig grote plaatsen blijft
het CDA in het college verte
genwoordigd, al heeft de par
tij hier en daar zetels moeten
inleveren. Globaal kan ge
steld worden dat het CDA in
tweemaal zoveel grote steden
met de PvdA samenwerkt als
de PvdA met de WD.
Gemeente-politiek wordt
vaak opgevat als 'bakermat'
voor de landelijke politiek. In
dat opzicht is het zeer inter-
ressant dat socialisten en li
beralen elkaar niet meer uit
sluiten. Hoewel landelijk een
PvdA-WTD-coalitie momen
teel nog ondenkbaar is wor
den aan de basis de eerste
fundamenten gelegd. Het
wordt oppassen voor het
CDA.
AMSTERDAM (ANP) - De
Nederlandse dochteronderne
ming van het Westduitse che
mische concern Hoechst,
Hoechst Holland, heeft in het
afgelopen jaar opnieuw een
recordwinst gemaakt. De
vooruitzichten voor 1986 zijn
echter minder gunstig.
Hoechst houdt voor dit jaar I
rekening met een lagere omzet
en winst. De winst na belas
tingen nam toe van 91,9 mil-
ZSM
Tl
D'66 Lijsttrekker Hans van\
het Amsterdamse Krasnapoli
20-jarig bestaan van zijn par
Van onze Haagse redactie
D'66 ZIT VOLGENS de jong-l
ste cijfers van Maurice del
Hondt op ruim acht zetels.
Lijsttrekker Hans var,
Mierlo deelde dat gisteravond
mee in het Amsterdamse,
Krasnapolsky, waar de partij,
precies op de plaats waar zei
twintig jaar geleden werd op-l
gericht haar vierde lustruml
voerde. Volgens Van Mierlo is|
AMSTERDAM (ANP) - De
door een pijnlijke fout die
NOS-televisie is gemaakt.
Niet het geplande PPR-veij
zonden, maar een 'oude' PPR4
a kruisraketten uit november ll
stuur van de PPR heeft inmil
de NOS dringend verzocht all
gesteld het betreffende televiJ
mogen uitzenden.
(ADVEI
HET PLAATSJE Tsjernobyl ir
moment het zenuwcentrum v.
moeten zijn. Het zou het beel]
journalisten uit de hele werelJ
ten op de hoogte brengen vaij
de kerncentrale van TsjernobJ
Wanneer zich in een land rr
uiting rampen van grote omvi
geschetste situatie tot de nol
niet het geval in de Sovjet-lf
niet te trappelen om de oorz.
Maar van gezagsdragers die cl
gelegd en die in het geval vd
het eerste gebod proclamererf
te verwachten.
In Tsjernobyl manifesteert 1
danks de ernst van de situatil
enWest-Europa - hebben del
gedaan dan allernoodzakelijl
sche landen er blijk van haq
van op de hoogte waren dat
I men van Sovjet-zijde bekena
ramp heeft voltrokken. Zelfsl
van het ongeluk in wat tot nu
I Sovjet-Unie werd genoemd
zullen zijn, blijft het mistig ron
Interessant is het ook om 1
I der Gorbatsjov. Deze heeft
I wind in de Sovjet-Unie ontw
1 de media. Gorbatsjov is -in
voorgangers- een vrijmoedid
wijze de publiciteit zoekt en 1
I hem goeddunkt. Wanneer ha
zwijgt hij volgens de beste S|
Het is overigens ook triestl
ternationale samenwerking f
weinig of niets voorstelt. Er L
Agentschap voor Atoomenel
staten waken op angstvallig!
aspect van de veiligheid kol
aan de orde. De énige verplf
'ing van IAEA is dat men (I
beurd. De Sovjet-Unie is all
houd van die rapportage. Hil
derstellen dat de wetenscha.
Qie weinig lering kunnen tra
kwijt wil.
