aBSiiag
De Jeugdherbergcentrale holt de moderne gast achterna
\T
De lente
De zomer
ZATERDAG 19 APRIL 1986
ZATERDAG 19 APRIL 1
Paradepaardje
Betrouwbaar
Corvee
Jong personeel
Verkeerd beeld
er
Kiav
■jeer
tsm
wm
Ml
i'lif
^en man van de natuur,
v0gels en vlinders voert hij t
w0ordeloze dialoog. Hij lees
bos als een open boek. Hij s
jjj beelden en elke zin is pro:
woont onder aan een oude z
een waterkering die nu een t
natuurgebied afbakent. Een
over het bos en haar bewone
jongensdromen, het leven en
seizoenen, de eb en vloed in
natuur. Een boswachter en
jachtopziener blikt terug op
leven in vier seizoenenV
Cees Riemslag is de winter
begonnen.
Door Paul de Schippe,
Als de bomen zingen v<
Riemslag wordt het I
Zeeuwsch-Vlaanderen. Da
de wolken een lachend lei
Dan stijgt de leeuweril
bloeien de meibloempjes t
opschietende gras. In de b
de Braakman zingen de bo
Cees Riemslag. Het is eer
van wind en bladeren. Hij
lied leren verstaan in een 1
met de natuur: „In de lei
net of er een kind geboren
Zijn lente speelde zich af ii
Aan de Rijensestraatweg zag
het eerste zonlicht. Z'n vader
een karig loon in de plaatseliji
fabriek van de familie Van B
huis stond een beetje buitenaf,
boswachterij Dorst. Maar de j
stond al snel aan de lopende t
kers slaan in rubberen zolen, c
voor twee gulden in de week.
Maar Cees Riemslag zat vet
het veld. „Als jongens schote
pijl en boog op de konijnen,
maakten we van hazelnotenh
pijlen sneden we uit riet. In d
een grote vlijmscherp geslepe
Nou zat er bij ons in de buur1
en die kwam ons wel eens me
achterna als we over z'n land 1
een middag hebben we alle rui
schuur geschoten. De pijlen st<
trap die naar de hooizolder
dorp hadden we twee veldwac
van die grote snorren. Die s
avonds thuis op de stoep. Toe
toch een pak op m'n flikker
ouwe heer.ha, maar 'k geit
binnen wel twintig pijlen in't
ken, dus mikken konden we we
„Een konijntje of een haas
pen. Stropen was een normale
boeren, de knechts, iedereen
We stonden dicht bij de na
stroopten in het najaar en in
Dan ging ik met vader mee ht
kijken of er wild in de strikke:
stroopten met klemmen en met
Een klem is een afschuwelijk sn
Het wild komt er met de pott
maar blijft leven. Dat is een
densweg. Tegenwoordig gebeu:
lukkig nauweüjks meer. Met K
den we de stroppen altijd weg.1
allemaal gelovige mensen en kt
tijd van vrede, dus op Eerste e:
Kerstdag stonden er geen strik!
Brabantse veld. We stroopten
pot, gewoon uit armoe. Van
gulden in de week kon je niet
was wel genoodzaakt het veld i
wilde je eten hebben".
Als de dagpauwoog het koi
kruid bezoekt is de zomer in
Dan gaan de insecten leven en z
rel op z'n tweede broedsel. Dan
de Braakman de fitis zijn wc:
lied. „De fitis is een grondbnx
kleine zanger met een harde inz
Jeugdherberg Klavervelden bij Bergen op Zoom: een voorbeeldig paradepaardje van de NJHC.
FOTO'S DE STEM/DICK DE BOER
De eetzaal: „Het diner is uitstekend En we hebben landelijke afspraken. Maandag sperciebonen in Rotterdam en dinsdag sperciebo
nen in Chaam is uitgesloten.
1 n de dertiger jaren bevalen ze, de
mensen van de NJCH (Nederlandse
Jeugd Herberg Centrale), de natuur
nog aan als krachtig bolwerk tegen
alcohol, verspil- en genotzucht,
bioscopen, sigaretten en
modeverslaving. En aldus stuurden
ze de jongelui het bos in, zodat die,
na de maaltijd van gezamenlijk
gejaste aardappelen en een
spannend verhaal van de
jeugdherbergvader toe, uitgeput de
stapelbedden beklommen.
Maar de tijden veranderden en de
jeugdherberg ook. De herbergvader
werd beheerder, het corvee
afgeschaft en de deur zwaaide open
voor ouders van de jeugd en
trekkers met een grijs verleden. En
in de nek-aan-nekrace met de
touroperator is het nu tijd om
onrendabele herbergen te slopen en
anderen aan te passen aan de
wensen van de felbegeerde gast.
Wat bleef in het verbouwingspuin
anno 1986 nog over van het aloude
jeugdherbergideaal
Door Joyce Ernest
Idealistisch was hij, de Duitse on
derwijzer Schirrmann, die zijn
schoolklas regelmatig uit de indus
triestad wegvoerde naar heldere be
ken en bosrijke bergen. Dat het
hem aan praktische zin ontbrak,
pakte achteraf niet zo slecht uit.
Een tocht waarop hij met de verre
gende jeugd het spoor naar de over
nachtingsplaats bijster raakte, gaf
uiteindelijk in 1910 de aanzet tot de
eerste drie jeugdherbergen in
Duitsland.
De eenvoudige, goedkope wijze van
overnachting sprak al gauw groepen Ne
derlandse jongeren, vooral uit kringen
van natuurvrienden en geheelonthou
ders, aan. Het duurde nog zeventien jaar
voordat het echtpaar Van Twisk in
Ouderkerk aan de Amstel een oude, zon
der bouwvergunning vertimmerde water
molen als jeugdherberg opende. Van
Twisk hield er zo zijn eigen mening over
het jeugdherbergwerk op na. Niet ver
wonderlijk, dat hij bij de oprichting van
de NJHC in 1929 buiten het officiële net
van jeugdherbergen kwam te staan.
Zevenenvijftig jaar later kan de mo
derne jeugdherberg-manager nog steeds
geen loopje met de van hogerhand uitge
stippelde beleidsüjn nemen. Het arrange
ren van een bezichtiging van een jeugd
herberg ketst in eerste instantie af op de
door de NJHC-directie opgelegde zwijg
plicht aan alle beheerders.
Er moet een halt worden toegeroepen
aan de golf van negatieve publiciteit over
elf van de vijftig jeugdherbergen die voor
1990 moeten sluiten. Plannen voor
nieuwbouw in Rotterdam, het Limburgse
Bergen, Amsterdam en Haarlem staan
daar tegenover. Bovendien moet een aan
tal oude, vertrouwde herbergen ver
bouwd worden, zodat de bezoekers er
onderdak kunnen vinden in flexibele ge
deeltes voor twee tot acht personen. „In
het kader van de kwaliteitsverbetering.
De moderne gast vraagt nu eenmaal
meer privacy", zegt p.r.-vrouw Ellen Jo
nathans.
Onder die gast, zo bhjkt alras, moet nu
ook, behalve de groepen en individuele
trekkers die vanoudsher de herberg be
volkten, het gezin worden verstaan. En
dat wil knus bij elkaar huizen onder het
bekende jeugdherbergdakje, ofwel de
magische driehoek. Die blijft in ieder ge
val als symbool overeind.
Jeugdherberg Klavervelden, in 1936
ontstaan in Bergen op Zoom en nu be
heerd door de familie Dirker, kan wat
bezichtiging betreft uiteindelijk door de
directiebeugel. De herberg, die door veel
trekkers op doorreis van Noord naar
Zuid en vice-versa wordt aangedaan,
staat zeker niet op de lijst om geschrapt
te worden. Met twaalf appartementen bij
het complex, een unicum in deze bran
che, geldt hij als voorbeeldig parade
paardje van de NJHC.
Klavervelden is, geheel in de geest van
Schirrmann, ontegenzeggenlijk mooi ge
legen in het groen. Zelfs in het natte
De ontmoetingsruimte: „Een kampeerterrein wordt als vrij ervaren. Maar daar moet je om tien uur stil zijn. Wij sluiten stukken later.
Waar wordt om twaalf uur 's nachts of later nog disco gegeven
Om 10 uur moét je niet,
Dirker zorgt ervoor moeilijkheden
voor te zijn. „Vragen ze om een kamp
vuur. Nou hebben wij zorgvuldig opge
bouwd, dat wij hier mogen stoken. Ter
wijl niemand anders dat in het bos mag.
Dan zal ik nooit zeggen, ik zal eens kij
ken of het vanavond kan. Dan zie je een
kwartier later de rookpluimen al in het
bos. Je leert de mensen inschatten. Je
zegt daarom: een kampvuur? Nee. Maar
je legt meteen uit waarom niet. Dus om
dat het waait".
Of er wel eens zaken uit de hand lo
pen? „Zelden. Er was eens iemand die
twee brandende kaarsen op zijn bedrand
had gezet, omdat hij dat zo sfeervol
vond. En er loopt wel eens een groep een
kwartier op het dak. Dat kan dus ook
niet. Als er een doorheen zakt, ligt een
ander nat. Maar wanneer er geen reden
tot verbieden is, moetje flexibel zijn".
Kwam krap vijftien jaar geleden na de
stevige avondwandeling een soort nikke
len theepot tevoorschijn, waaruit als
slaapmuts een mok chocolademelk werd
geserveerd, nu gaat het bier en desnoods
iets pittigers probleemloos over de toog.
„Ach, de omzet geeft aardig winst. Maar
daarom doe je het niet zozeer", zegt Dir
ker. „Het is een manier om het drankge
bruik in jeugdherbergen te hanteren. Je
moet juist de mogelijkheid bieden om
een pilsje te drinken. En loopt het de
spuigaten uit, dan kan ik de tent dicht
gooien. Maar natuurlijk heb ik gemakke
lijk praten, het dichtbijzijnde café is van
hier een half uur lopen. Bij sommige her
bergen ligt er een 30 meter om de hoek.
Soms wil een groep de bar niet open heb
ben. Dan moet ik ook verder geen drank
in huis constateren. Liever de bar open
tot twee uur, half drie dan keet op de
slaapzaal".
Mag het café dan geen concurrent
voor de jeugdherberg zijn, elke overnach
tingsmogelijkheid is dat wel. „Maar",
haast Dirker zich, „we springen er nog
steeds uit met de prijs". Hoewel, de
NJHC was er zelf al achter, daarvoor
moet in veel gevallen zoals vanouds nog
steeds met een flink aantal vreemde
snurkers een slaapzaal worden gedeeld.
„Je wist niet beter. Het was de enige
betaalbare mogelijkheid om eens ergens
te komen. En het mocht van je ouders",
vertelt de veertigjarige ex-jeugdherberg-
bezoeker.
De slaapzaal: aparte slaapruimtes voor jongens en meisjes zijn er begrijpelijkerwijze
nog steeds. Niet iedere dame stelt prijs op een overnachting met een wildvreemde heer.
Maar een gezelschap met leiding zoekt het zelf maar uit.
om 12 uur
mag je slapen
nationaliteiten tegelijk zijn. Er is geen
discriminerende tendens".
Dat de tent gegarandeerd niet voor
twaalf uur sluit, is een volgend stok
paardje. „En dan wordt een kampeerter
rein als vrij ervaren. Maar daar moet je
om tien uur stil zijn. Wij sluiten stukken
later. Waar wordt om twaalf uur 's
nachts of later nog disco gegeven
Dat het jeugdig discogeweld en het ge
zinnetje en de oudere die zijn rust in het
groen dacht te zoeken, elkaar licht kun
nen bijten zit erin. Maar de p.r.-vrouw,
die al wat schuchter ingebracht dat de
leeftijdsgrens van 35 jaar is vervallen,
meldde al dat „het in principe een jeugd
herberg blijft". En ook Dirker stelt: „Het
bestaansrecht van een jeugdherberg is de
jeugd. Ouders, die om tien uur Idagen,
dat hun vierjarig dochtertje niet slaapt
door de disco krijgen te horen, dat ze op
klokslag twaalf recht van spreken heb
ben. Het is niet meer, om tien uur moet
je slapen, maar om twaalf uur mhg je sla-'
pen".
„De echte trekkers", vertelt een veerti
ger, die 25 jaar geleden op zijn eerste
brommer langs het Nederlandse NJHC-
wezen tufte, „die wilden fit uit de veren.
Soms waagden het er een paar op de
slaapzaal nog moppen te tappen. 'Shut
up' was al heel wat om ze stil te krijgen.
Je hield ontzettend veel rekening met el
kaar. Morgens stond je tegelijk op. Na
een stevig ontbijt, waar je tot de degelijke
warme avondmaaltijd op vooruit kon,
deed je corvee. Vloer vegen, tafels afrui
men. Dat vond je leuk, zo samen".
De herberggast als onbetaald hulpje
hoort al jaren tot het verleden. Wie wil
mag de ontbijtbordjes naar de keuken
brengen. De 'duty' oftewel het huis
schoon voor vertrek vinden ze alleen in
Engeland nog prachtig. Hoewel de En
gelse gasten in Klavervelden aangenaam
verrast reageren op de afschaffing daar
van. Hier is de klant koning en in het
hoogseizoen (80 a 100 gasten per dag te
gen 0 h 1 in het laagseizoen) staat een
staf van twintig personeelsleden-op-de-
loonlijst borg voor zijn genoegens.
„Een hostel waar je kwaliteit mag ver
wachten", prijst Dirker. „Het diner, mag
ik wel zeggen, is uitstekend. En we heb
ben landelijke afspraken. Maandag sper
ciebonen in Rotterdam en dinsdag sper
ciebonen in Chaam is uitgesloten. Je
hoeft trouwens niet meer precies om zes
uur aan tafel. We gaan rekening houden
met de groepen. Komen er Fransen?
Okee, om zeven uur eten. En dit jaar ser
veren we voor het eerst hapjes aan de
bar".
Ook deze medaille heeft een keerzijde.
„Je zit altijd naar de kosten te kijken.
Met goedkope ingrediënten kun je nog
altijd veel doen. Maar met de loonkosten
zitje wel", zegt Dirker.
Jeugdig personeel heeft dan ook nood
gedwongen de voorkeur. Een speciale
opleiding heeft niemand, een speciale
taak evenmin. Iedereen doet elke bezig
heid, die voorkomt: ontbijt verzorgen,
koken, slaapzaal schoonmaken, receptie,
een rondleiding door de natuur, disco of
film draaien. „Hier hebben we schapen
met vijf poten en met twee rechterhan
den nodig", zegt Dirker. Toch schroomt
hij gezien de betaling al te veel noten op
zijn zang te hebben.
Aan een jeugdherbergbeheerder wor
den evenmin speciale eisen gesteld. De
praktijk moet het kaf van koren schei
den. Er kan, zoals Dirker aan de Sociale
Academie in Rotterdam deed, op vrijwil
lige basis aan de kennis worden gesleu
teld. „Maar met sociale vaardigheden
kom je er niet. Je moet ook twee rechter
handen hebben", zegt Dirker. „Een wel
zijnswerker kan bij wijze van spreken de
elektriciën nog bellen om een kapotte
lamp te wisselen. Ik kan voor elk akke
fietje geen loodgieter of monteur beta
len".
De omgang met de gasten levert vol
gens de beheerder over het algemeen wei
nig problemen op. Met praten valt veel
te bereiken. „Hoewel je soms te gemak
kelijk denkt, dat je daarmee elk pro
bleem kunt oplossen. Toen ik achter de
bar stond heb ik wel eens een klap van
een agressieveling gehad. Eigenlijk ver
wacht je dat nooit".
voorseizoen staan de auto's met buiten
landse nummerborden er langs het bos
pad. De moderne trekker beweegt zich
niet meer uitsluitend per wandelstok of
fiets.
Dat lag, zeker in het buitenland, een
aantal jaren geleden wel anders. „Wie
met de auto aankomt, mag er niet in", zei
een vriend tijdens een tocht door een
druilerig Engels landschap en maakte de
chauffeur duidelijk te stoppen. Het glib
berige pad naar de jeugdherberg bleek
zich nog kilometers om de heuvel te slin
geren. Te laat voor het avondeten. Maar
nadat het handjevol echte trekkers - dus
wandelaars, geen lifters - hun wat ondui
delijke bezigheden hadden beëindigd,
pakte een jongen zijn gitaar en werd het
toch nog gezellig. Een teken van de
jeugdherbergvader, waarop mannen en
vrouwen zich als braaf uitgevallen kleu
ters naar hun respectievelijke slaapzaal
begaven, maakte er een abrupt einde
aan.
„Liefst met prikkeldraad werden ze
gescheiden", zegt Peter Dirker, beheer
der van Klavervelden. Zo gek mag het nu
dan wel niet meer zijn, aparte slaapruim
tes voor jongens en meisjes zijn er begrij
pelijkerwijze nog steeds. Niet iedere
dame stelt prijs op een overnachting met
een wildvreemde heer. Maar een gezel
schap met leiding - die heeft de verant
woordelijkheid, zegt Dirker- zoekt het
zelf maar uit.
Door een buitenlandse ervaring is vol
gens Dirker bij menige trekker een ver
keerd beeld büjven hangen. Het heeft de
Nederlandse herbergen geen goed heeft
gedaan. Een Nederlandse herberg, dat is
allang niet meer om tien uur 's morgens
de natuur in geschopt worden en om tien
uur 's avonds onder de wol gedirigeerd.
Een Nederlandse herberg, dat is een 24-
uurs verblijf, desnoods de hele dag met
een boek in de leeszaal en 's avonds de
disco, als het moet tot twee, drie uur toe.
Is er nog verschil tussen een swin
gende vakantie via de NJHC, die in lon
kende folders het avontuur over de hele
aardbol aanprijst, en het vertier dat de
eerste de beste touroperator op een jon
gerenreis naar Texel of Torremolinos ga
randeert? In de prijs, waar de NJHC zo
graag mee schermt, zit het hem zeker
niet. Aan een halve wereldreis hangt net
zo goed een pittig prijskaartje als elders
en het inderdaad goedkope verblijf op
een drukbevolkte slaapzaal vormt geen
eerlijke vergelijking met een driesterren-
bungalow. Al, het mag gezegd, schotelt
de jeugdherberg nog steeds een stevige
maaltijd voordelig voor.
„Vrijheid", zegt Dirker. „We vormen
geen belemmering voor welke groep dan
ook. Hier in huis kunnen verschillende
Dat betrouwbare image heeft de
jeugdherberg bij ouders nog steeds. Dir
ker: „Ouders zeggen nog altijd, je mag
alleen op vakantie, als je maar langs de
jeugdherberg trekt. Ze kunnen hier naar
toe bellen of 'Marietje is aangekomen'.
Of de ouders zelf, als hen een confor-
tabele aceomodatie staat te wachten, de
herberg weer zullen aandoen, büjft te be
zien. Veertigers hebben dan misschien
achterhaalde herinneringen, maar ook
een flinke dossis jeugdsentiment.
En dat willen ze niet kwijt aan
ratelende flipperkasten en nachte
lijke disco. Het is ook nooit goed.
velden
