t
BRENG
HTERBU
Jos Brink
en
Frank Sanders
werken aan
homo
emancipatie
r1 S d
THORESENl
IfjjfÉRDAG 19 APRIL 1986
/ice en de
Te koop
seizoenplaatsen
Tuin van Europa
Reserveer
S Vakantie en Sport
tkelhoek
kuctam
Munsterland
De Smokkelhoi
Musicalwetten
Verlies
Emancipatie
Religie
Doodgezwegen
Herijken
Benauwend
Èfel
-
sm
55-2710
J seizoenplaats, aangesloten op wal
|ng
frs., incl. voortent.
Ij-caravans vrij: op de mooist gelet
jjid-Limburg, in de
leerplaats voor Hemelsvaart, Pinkste
lantie.
ntatie
hing „Gulperberg Panorama", Bergh
(pen. Postbus 54.
te Zegge. Tel. 01650-51920/51986.
pom thans een grote collectie bungali
an Walker, André Jamet en Cabanon
collectie kampeerartikelen.
(André Jamet en Markanto en vele mo
erckeman vanaf 5995-, Adria
I a. 5495,- verder Intercamp en Bel
Ir dan 60 schitterende inruilcaravans
Ttiespecialist bij uitstek. Financiering
fttara en La
(meer 't kas-
en.
ltsvaste weg-
lavancentrum
Rijsbergse-
tourcaravans. Duitse
klasse. Caravancenti
de Baronie, Rijsber;
weg, Breda.
Stacaravans Sun See
Montana, Silverstar.
div. occasions.
id met de auto? Neem dan de makkelijk-
J Thoresen. De voordelen?
'aarten per dag op liefst vijf verschil®
l in te passen in uw vakantieplannen*
inuit België: Oostende (naar Dover) en
en Felixstowe). De snelste overtom
zo'n vijf kwartier! En dan ook nog Boi«
60-uurs retour voor de halve prijs. ■Boe'1
laatste moment. Liefst 50% korting,
s op bijna alle afvaarten,
lag nog de bon in voor de uitgebreide
irochure met daarin alle informatie
voordelige mini-trips, etc. Of vraager
sunt ook bellen-, tel. 020-22 38 32. x
de uitgebreide Townsend Thoresen brochure
frankeerde TOWNSENDI
De vloot van oranje naar Grooift
Door Marjan Mes
Jos Brink ontvangt de verslaggeef
ster of hij haar al jaren kent. Dat
wij elkaar tien jaar geleden al eens
in zijn kleedkamer ontmoetten,
weet hij zich overigens nog precies
te herinneren. Het is kennelijk
poetsdag in huize Brink. Twee
werksters zijn op de antiek bete
gelde parterre in de weer.
Gedurende het gesprek in de met kost
baar antiek gestoffeerde kamer op de bo
venverdieping klinken stofzuiger- en an
dere geluiden. Tot ons ongenoegen keren
die ook terug op het cassettebandje met
het gesprek. Buiten is het gruwelijk koud
voor de tijd van het jaar en vakantie is
een dankbaar onderwerp. Vooral nu
Brink en Sanders na een musicaltoernee
van bijna een half jaar enigszins aan het
eind van hun latijn zijn. Met zichtbaar
genoegen constateert Jos, dat zij hun
werk van dit seizoen aan het afbouwen
zijn en dat zij in juni naar hun vaste stek
in Italië vertrekken. Frank Sanders, die
inmiddels is binnengekomen, merkt zui
nigjes op dat hun dadelijk 'heel Neder
land' weet waar zij in juni zitten. Zijn
vriend kan dat kennelijk weinig schelen.
„We gaan altijd terug naar een klein,
stil dorpje waar lange zandstranden zijn,
want daar zijn we gek op. We zijn nogal
behoudend en daarom is ook Londen en
New York sinds jaar en dag vaste prik in
de vakantie. Hoewel, New York slaan we
ditmaal maar over, want dat begint wel
een erg kostbare geschiedenis te worden.
We zijn dan misschien wel boven-mo-
daal, maar elke avond plus drie matinees
per week naar een show is te kostbaar ge
worden. Tweehonderd gulden per
kaartje... dus reken maar uit."
Het zijn die vakanties in Amerika en
aan de Italiaanse stranden die de ideeën
voor nieuwe musicals en toneel opleve
ren. „De eerste veertien dagen aan het
strand dan zeggen we niet veel tegen el
kaar, dan lezen we en slapen we aleen
maar", aldus Brink. „Maar dan komt er
toch een moment dat je met je voetjes
door de golven gaat en zegt:-gut, dat zou
leuk zijn om te doen. Uitgevoerd hoeft
het dan nog niet eens te worden. Frank
schrijft alles op; die houdt al onze woeste
plannen bij."
De musical 'Madame Arthur' is het af
gelopen half jaar een immens publieks-
ucces geworden. Een prachtig uitziend
spektakel met homo-acceptatie als bood
schap. Alleen de situering in de jaren
dertig met de NSB als foute partij lijkt
wat gemakzuchtig gevonden en doet zelfs
wat goedkoop aan. Jos en Frank ontken
nen die beschuldiging.
„Je hebt nu eenmaal te maken met be
paalde musicalwetten en 1933 kun je na
tuurlijk heel mooi aankleden", zegt Jos
terwijl hij ons met wijd open gesperde
ogen enigszins vragend aankijkt. „Dra
maturgisch gezien is het van groot belang
te weten hoe de geschiedenis is afgelopen
en de geschiedenis heeft feitelijk de plot
al geschreven. Daardoor kan je je waar
schuwing beter kwijt. Je hoeft niets meer
uit te leggen en de verwijzing naar zaken
als de Centrum Partij en de gigantische
intolerantie die de kop opsteekt, is
daarom veel gemakkelijker. Als je het in
onze tijd zou willen laten afspelen dan
zou je het in een andere vorm moeten
doen."
Frank Sanders valt hem, in de rede.
„Zou je een musical in deze tijd laten
spelen dan zou je alle extreme dingen
van deze tijd moeten gebruiken. Maar
daar is deze tijd dan toch weer niet ex
treem genoeg voor. Je zou een duidelijk
herkenbaar milieu moeten vinden, iets
met punk... We hebben heel lang gestu
deerd op demogelijkheden van de musi
cal, maar musicals die voor het publiek
een grote impact hebben, vallen altijd
binnen een bepaald, herkenbaar milieu
of tijdsbestek. 'Jesus Christ Superstar',
een Bijbelverhaal, is voor iedere regisseur
interessant omdat hij met dat gegeven
alle analogieën van die tijd over kan
brengen naar deze tijd. Verder is het ab
soluut noodzakelijk, dat je je eigen, na
tionale cultuur - onze Nederlandse situa
tie dus - herkenbaar laat zien."
Al tijdens de keiharde repetitieperiode
met de Britse choreograaf Lindsay Dolan
rees bij Brink en Sanders het vermoeden,
dat 'Madame Arthur' wel eens een hit
zou kunnen worden. En inderdaad. On-
-danks de enorme crisis in het theaterbe
zoek zitten de theaters waar zij optreden
met hun luxe-spektakel elke avond vol.
„Mensen krijgen waar voor hun geld",
antwoordt Jos Brink opgewekt op de
vraag waar die enorme belangstelling
vandaan komt. „Zulke grote shows wor
den niet meer gemaakt en eigenlijk kan
het ook niet meer."
'Madame Arthur' heeft ruim twee mil
joen gulden gekost. Veel te duur eigen
lijk, want ondanks de enorme toeloop en
de stampvolle speellijst wordt er verlies
geleden. „Het is wel een beetje verdrie
tig", aldus Jos Brink, „hoewel we er toch
redelijk vrolijk onder blijven, wantje kan
maar beter die financiële zorg hebben
dan dat je geen succes hebt. Maar het
legt helaas wel beperkingen op voor
eventuele volgende produkties. Tegen het
advies van deskundigen in hebben we
toch doorgezet. We zeiden doodleuk: we
doen het toch", zegt hij met een gemaakt
stemmetje en een licht komische gelaats
verandering.
De kolossale verkleedpartijen in tra
vestie in 'Madame Arthur' hebben vol
gens het vriendenpaar niets te maken
met persoonlijke hobbies. „Met jurken
hebben wij echt helemaal niets"zegt
Brink desgevraagd op lacherige toon.
„Het is echter wel een heel gek mechanis
me, dat je met een jurk aan opeens heel
koket wordt en op gaat letten of alles wel
goed zit. Je bent extra zorgvuldig met je
bijoux en kijkt nog eens goed of je lippen
goed gestift zijn. Heel idioot. Zelf zijn wij
er inmiddels al aan gewend, maar de
brandwachten en toneeltechnici willen
nog wel eens besmuikt in een hoekje
staan te gluren. Brink maakt een pikant
keelgeluid, zoiets als: 'o la la.'"
Voor de eerste maal in zijn carrière
laat hij zien waar hij zelf staat. Hij be
twijfelt of de tijd daar nu wel zo hele
maal rijp voor was, maar vermoedt, dat
het ook kan, 'omdat wij het zijn'.
„Al jaren hebben we aan een bepaalde
emancipatie gewerkt. Dat zien we echt al
een taak; de barricaden op, reken maar
Omdat we populair zijn heeft het ook
zin. We hebben trouwens nooit kramp
achtig gedaan. Een liefdesliedje zingen
voor een meisje... dat heb ik altijd bewust
achterwege gelaten."
Toch heeft hij nog nooit zijn eigen rol
gespeeld; die van een homoseksueel. „Ik
sta meteen klaar", zegt hij, „als er een
aanleiding toe is."
Is die er dan niet met het door hemzelf
geschreven toneelstuk over Aids, 'Een
nieuwe dood'
„Ik zou niet weten hoe ik een homo
seksueel zou moeten spelen. Hoe speel je
dat Ik kan wel een giechelnicht neerzet
ten, maar dat werkt alleen maar vooroor
deel bevestigend. De rol van die oudere
jongen in mijn stuk, die aan Aids lijdt en
ook doodgaat, is heel zwaar. Hij wordt
gespeeld door Eddy Brugman."
Volgens Jos Brink zit 'Een nieuwe
dood' technisch heel slim in elkaar en is
het net zo goed als zijn eerste (uitsteken
de) toneelstuk over een bejaardentehuis,
'Bessen'.
„We hebben er geen enkele commer
ciële bedoeling mee, zoals wel eens wordt
verondersteld. Het is ontzettend dom om
dat te denken. Mochten we winst maken,
wat niet te verwachten is, dan stoppen
moment zijn Jos en ik er ook steeds mee
over gaan nadenken."
Afgelopen winter verscheen Jos Brink
ontelbare malen op de televisie, 's Mid
dags werkte hij aan de quiz 'Wedden
dat...' en 's avonds moest hij weer naar
Groningen of Maastricht met 'Madame
Arthur'. IJdelheid of noodzaak
„Wij hebben hard een neveninkomen
nodig, want we kunnen dus niet leven
van die musical, al werken we ons ka
pot", zegt Jos Brink met zijn sensuele,
omfloersde stem. „Na zes weken 'Wed
den dat...' had ik er wel schoon genoeg
van, maar goed zij dank zijn we er door
heen gekomen."
Aan 'Babbelonië' beleefde hij aanvan
kelijk ook veel plezier. Maar op den duur
werd het hinderlijk om altijd maar weer
met dubbelzinnige onderwerpen te wor
den opgescheept. „Als je wilde, kreeg je
de onderwerpen vantevoren op en daar
werd ook geen geheim van gemaakt.
Lous Haasdijk maakte echt haar huis
werk, maar dat ging mij nou weer wat te
ver."
we die in de Aids-kliniek van het Acade
misch Medisch Centrum in Amsterdam.
Ik wil er absoluut geen geld mee verdie
nen."
Zelf zijn de twee vrienden, zoals ze
ook al bij Sonja Barend vertelden, niet
bang voor de gevreesde ziekte, omdat ze
monogaam leven. „Maar daar heeft het
niet eens zoveel mee te maken", aldus
Brink. „Je kunt ook de goden verzoeken.
En je krijgt het niet van de wind en ook
niet van een deurknop. De raarste india
nenverhalen doen daarover de ronde en
die heb ik ook voor een klein deel in mijn
stuk verwerkt."
Het duo werd al jaren geleden tijdens
een bezoek aan een vriendin in New
York met de toen nog mysterieuze ziekte
Jos en Frank als travestieten in 'Ma
dame Arthur'. - FOTO ARCHIEF DE STEM
geconfronteerd. „We hoorden toen dat
kennissen van haar geen banen of ka
mers konden krijgen omdat ze homo wa
ren", vertelt Frank Sanders, die het hele
gesprek ernstig en zelfs uiterst somber
voor zich uit staart. „Zelf had ik ook
zoiets van: laat ik mijn bestek maar goed
afvegen. Toen we jaren later terugkwa
men, bleken er inmiddels heel wat ken
nissen van vrienden overleden aan die
ziekte. Het leek wel een sciencefiction
verhaal. In Amerika was het al die tijd
doodgezwegen. Pas toen de New York
Times er over had bericht, kon het niet
langer worden ontkend. Meteen daarop
begonnen er stukken over te verschijnen
in de marginale theatertjes en vanaf dat
Sociaal gevoel en relgie gaan bij de in
middels 44-jarige Jos Brink hand in
hand. Voor mensen met problemen weet
hij ondanks een overbezet programma
altijd tijd te vinden. Tijdens ons bezoek
gaat een keer de telefoon. „Het is dat les
bische meisje", zegt hij tegen Frank. En
tegen mij: „Dat kind heeft me een brief
van acht kantjes geschreven, maar dat is
toch nog te weinig. Dus moetje daar een
gesprek aan wijden. Als je wist wat
ouders hun kinderen aandoen, hun eigen
kinderen goedverdomme. Daar zou ik
wel een boek over kunnen schrijven."
Toen Brink zelf een tijdlang twijfels
had over zijn eigen ambities in de show-
wereld is hij zich meer aan sociale con
tacten gaan wijden.
„Die contacten zijn ook goed voor ons
werk, als voeding van buitenaf. Met al
die gigantische beslommeringen zou je
anders al gauw helemaal wereldvreemd
worden. Er komt van alles op ons af, niet
alleen homo's, maar ook andere mensen
met relatieproblemen. Veel gescheiden
vrouwen ook. Vaak kan ik het per brief
af. Het komt niet alleen uit mijn geloof
voort, hoor. Want anders zou het een
soort zendingswerk zijn en dat vind ik
eng."
Wat zoekt Jos Brink eigenlijk in de ka
tholieke kerk, die homoseksuelen toch
per definitie afwijst
„Juist, juist daarom. Het werk aan de
basis, daar gaat het om. If you can't fight
them, join them Nou, ik zal ze krijgen.
De bisschop is niet blij met onze progres
sieve parochie (De Duif in de Amster
damse binnenstad). Maar ik ben ook niet
büj met de bisschop, dus dat komt goed
uit. Er is altijd evenwicht in het leven.
Wij maken de kerk uit en niet de bis
schop."
Vriend Frank doet er niet aan mee,
maar hij heeft geen moeite met Jos zijn
levensovertuiging. „Leven en laten le
ven", zeg ik altijd. „Als Jos Boeddhist wil
worden of Brahmaan doet hij dat maar."
„Nou", zegt deze guitig, „dan ga ik van
avond maar eens naar de Bhagwan."
„Getverderrie nee, dat nou ook weer
niet", riposteert Frank met een afkeu
rende grimas.
Waar zijn drang tot geloofsverkondi
ging - hij preekt zelf ook - nou precies
vandaan komt, kan Jos niet uitleggen.
„Het ligt ook in de lijn van mijn vak; ge
dwongen worden om wezenlijke levens
zaken aan anderen over te dragen en ze
goed te kunnen formuleren. Daarvoor
heb ik alle gereedschap in huis, want ik
ben behendig in het schrijven maar ook
in de overdracht. Dominees kunnen
soms prachtige preken maken, maar je
valt er wel bij in slaap. De leer van Chris
tus is volkomen maatschappelijk. Als de
maatschappij zo in elkaar zou zitten zo
als hij het bedacht heeft dan zou het keus
een stuk beter gaan. De kerk moet her
ijkt worden en het is ons soort mensen,
lastige mensen, die de hele handel om
gooien. Ik ben ook heel erg voor ontmy
thologisering, want aan godsdienst als de
grote toverdoos hebben we niks."
Brink's midlife-crises was wellicht niet
vreemd aan zijn begeestering voor het
geestelijk leven. „Ik stond aan de top, het
ging harstikke goed en we waren geset
teld. En toch dacht ik opeens; waar doe
ik het eigenlijk allemaal voor Dat
maakte me een tijdlang heel depressief
en dat was heel vervelend voor Frank,
maar die begint er nu zelf ook last van te
krijgen, nu het bij mij over is. Misschien
heeft het ook wel te maken met het feit
dat we geen kinderen hebben. Dat heb ik
zelf lang als een groot en diep verdriet er
varen. Ja, ik heb beslist sterke vaderge-
voelens."
Hun onvoorstelbaar grote populariteit
heeft ook zijn schaduwkanten. „De men
sen maken een soort Here Jezus van je",
zegt Jos, „en dat valt soms moeilijk te
hanteren. Ook dat heeft indertijd bijge
dragen tot mijn depressie. Frank heeft
toen alles eens op een rijtje gezet. Dat
was op Corsica en het hielp enorm. Door
Frank had ik geen psychiater nodig.
Frank is mijn geluk. Ik vind hem ook
nog steeds een smakelijke kracht. Als hij
er niet meer zou zijn, zou ik een heleboel
dingen niet meer doen."
Over die krankzinnige populariteit
zegt Jos Brink: „Je bent koningin en
prins in dit kleine land en dat is soms be
hoorlijk benauwend. Maar toch begin
nen we onze dag altijd met de ochtend
post; stapels brieven van fans, die heel
lief voor ons zijn. Daar doe je het dan
toch eigenlijk ook allemaal voor, want
we zijn niet materialistisch en in wezen
nogal onthecht."
„Na de voorstelling van 'Madame Ar
thur' wachten nogal eens opgeluchte
ouders van homofiele kinderen bij de ar
tiestenuitgang. Blij, dat ze bevestigd kre
gen wat bij hen soms al als vermoeden
leefde", aldus Brink. „Dat mensen ge
woon gelukkig met elkaar kunnen wor
den en dat daar niets raars of onzedelijks
aan is. Mijn parool is nog altijd het
woord van Goethe: 'Die Liebe gehort
Gott und zwei Menschen'. En verder nie
mand anders." Hij ontnuchtert zijn eigen
relaas onmiddellijk met de opmerking:
„Voor veel mensen zijn we natuurlijk een
stelletje rechtse ballen. Maar wat is
rechts en wat progressief Ik vind mezelf
behoorlijk progressief."
Frank Sanders' somberheid lijkt
vooral gelegen in het feit, dat mensen die
zich progressief noemen vaak heel intole
rant tegenover andersdenkenden zijn.
„Wat onderling begrip betreft", zegt hij
als Jos naar zijn afspraak met het meisje
is, „vind ik Nederland helemaal niet pro
gressief, maar zelfs heel erg intolerant.
Als ik 's avonds die rol (van een homo
seksuele travestiet, red.) doe dan denk ik
eigenlijk helemaal niet aan een homo,
maar veel meer aan iemand die niet geac
cepteerd wordt. Mensen laten elkaar in
dit land niet vrij in hun denken. Als ik
merk hoe sommige lieden op ons reage
ren dan denk ik: Waar halen ze de ijdel-
heid en het geborneerde opportunisme
vandaan om ons de les te willen lezen
Pas als Sanders mij uitlaat, komt
zijn befaamde toneellach tevoor
schijn. Maar dan ben ik al bijna
van het hoge stoepje naar buiten
gestruikeld.
DE MUSICAL 'Madame Arthur' is op 22
en 23 april in Breda. Het toneelstuk, 'Een
nieuwe dood', gaat in oktober in première
met Eddy Brugman, Jasper de Moor,
Hetty Verhoogt en Manon Alving.
