BOEKEN
KUNSTREISBOEKEN VOOR DROOGSTOPPELS
'Ik heb zoveel geleerd
van mensen
uit 'vreemde' culturen'
Aardigheid is niet altijd aardig
De bijbelse
vrouwen
van Silva Ley
Dichten tussen liefde en dood
INTRIGES VAN ALBERT HAGENAARS
hui
NEDERLAND 1
NEDERLAND 2
DUITSLAND 1
wuske en Wiske: „De bonk
De hinderlaag1
DONDERDAG 10 APRIL 1986
InONPERPAG 10 APRIL 1986
Door Gerard van Herpen
De Zwitsers zijn gerenom
meerde kaarten- en gidsen-
makers. Toeristische orga
nisaties en uitgeverijen ge
neren zich bij die uitgaven
niet om samen te werken
met benzinemaatschappijen.
Ik herinner mij een histo
rische kunstgids over Wal
lis, die een coöproduktie was
van de Zwitserse toeristi
sche organisatie en de Shell.
Qua informatie en uitvoe
ring was dat een aantrekke
lijke en bijna onmisbare
gids. Plezierig vertelde in
formatie, aantrekkelijk geïl
lustreerd, van goed kaart
materiaal voorzien en afge-
stemd op de directe behoefte
van de geïnteresseerde toe
rist.
Bij Uitgeverij Van Kam
pen hebben de Kunstführer
der Schweiz model gestaan
voor de kunstreisboeken van
Nederland, waarvan het
eerste deel in 1940 verscheen.
Na de oorlog verschenen af
zonderlijke gidsjes in slappe
bandjes, die afgestemd wa
ren op een combinatie van
provincies. In die gidsjes
werd van a tot z informatie
gegeven. Dat wil zeggen, ze
begonnen droogweg bij
Aarle Rixtel en eindigden
bij Zundert. Ze gaven heel
puntige, droge bouwkundige
informatie over de aard,
bouwstijl en bouwgeschie
denis van de historische ob
jecten en die overzichtjes
werden geillustreerd met
plattegrondjes van steden of
historische panden. Dat was
het dan. Aan de specifieke
geaardheid van het land
schap of van de bouwstijl en
aan de geschiedenis, die bij
de ontwikkeling van stad en
dorp een rol gespeeld had,
werd droogweg voorbijge
gaan. Wie meer kennis wilde
verwerven dan zuiver
bouwkundige informatie,
had behalve deze gidsjes nog
wel een andere blauwdruk
nodig.
Naar mijn overtuiging
verstaan de Zwitsers beter
de kunst om alle elementen
in één attraktieve gids te
krijgen, dan het voorname
gezelschap dat de Neder
landse gidsjes heeft samen
gesteld. Niettemin heb ik
vroeger altijd met plezier de
afzonderlijke kunstgidsjes
benut, totdat alle deeltjes in
één Kunstreisboek werden
verzameld. Veel veranderde
er overigens niet aan de in
formatie van die uitgave. Je
had nu alleen alle deeltjes in
een dik, onhandig boek bij
een. Wanneer ik naar Ij zen-
dij ke ging om een kerk te
bezichtigen, sjouwde ik het
grote boek mee. Bijster han
dig was dat niet.
De uitgever heeft nu
nieuwe bundels in het voor
uitzicht gesteld. Elf afzon
derlijke kunstreisboeken,
met nieuwe informatie aan
gevuld en in stevige band
gevat. De eerste twee zijn
inmiddels verschenen en zij
hebben betrekking op de
provincies Zuid-Holland en
Zeeland. Nieuw aan die gid
sen is de toevoeging van een
kort historisch overzicht per
provincie en een globale be
schrijving van nederzet-
tingsvormen en soorten mo
numenten. Die inleidingen
zijn van duidelijke tekenin
gen en foto's voorzien. Dat
fleurt het geheel ook al een
beetje op, maar ik vrees toch
dat het belangrijkste in dit
vernieuwingsproces nog
moet gebeuren.
De plaatselijke beschrij
ving van monumenten en
andere kunstwerken kan
eenvoudig niet zonder een
bescheiden historische lo
kale achtergrondinformatie.
De nieuwe uitgave wekt de
indruk alsof een oude kerk
toegankelijker wordt ge
maakt door haar te voorzie
van een attraktief portaal
De Kunstreisboeken zien et
beslist aantrekkelijker mt
dan vroeger, maar de infor.
matie is, op een geillua.
treerde inleiding na, nog net I
zo droogstoppelig van aatjl
als in de oude uitvoering
Dus toch nog maar eens te.
rug naar de Zwitserse bron I
waar de uitgevers kennelijk I
een breder publiek voot I
ogen hebben bij de uitgave I
van kunstreisboeken.
Kunstreisboek voor Zeeland
Prijs f 26,50
Kunstreisboek voor Zuid-Hol I
land. Prijs f 59.50. Uitgeverij I
Van Kampen en Zn, Weesp. 1
De PH-DDA van de Dutch Dakota Assc
jaar DC-3' (Nederland 1, 22.35 uur).
Albert Hagenaars.
Door Henk Egbers
'Met mijn dichtbundel 'In
triges' ben ik tot literaire
rijpheid uitgegroeid. Met
mijn volgende bundel hoop
ik tot menselijke rijpheid te
komen". Albert Hagenaars
(1955), letterlijk en figuur
lijk een zwerver door de we
reld, woont in wat hij noemt
'het hart van het Neder
landse taalgebied': Bergen
op Zoom. „Mijn velden lig
gen open van traditie,/ maar
de ruimte om me heen blijft
leeg;/ de juiste keuze wordt
nog niet gemaaktZo be
gint één van de gedichten.
Jongeren uit dertig ver
schillende culturen tref je
aan in het centrum voor
Vormingswerk Jong Vol
wassenen te Bergen op
Zoom, waar Albert vijf jaar
Nederlandse les geeft. Dat is
een beetje symbolisch voor
de-manier waarop hij in de
wereld staat. „Uitzicht/ op
de eigen verte,/ desnoods
bekleed/ met de ivoren pla
ten/ uit de relatie/ taal en
verwijzing/ tot het ene in
zicht...". „Ik heb zoveel ge
leerd van die mensen uit die
'vreemde' culturen. Ze heb
ben me beschaving bijge
bracht; respect voor ande
ren. Maar ik wil tegelijk
mijn eigen Europese cultuur
niet kwijt".
Hagenaars studeert, schil
dert en schrijft, maar voelt
dat hij moet kiezen, wil hij
zich niet versnipperen. „Ik
heb gekozen voor het schrij
verschap, omdat ik dan min
der geconfronteerd wordt
met een commerciële wereld
dan in de beeldende kunst.
Bovendien komt via het
schrijven in mij beter tot
ontwikkeling datgene wat ik
het belangrijkste vind: het
feit dat alles een samenhang
heeft. Ik ontken toeval. De
kosmos, de wereld, de maat
schappij.... alles heeft her
kenbare structuren; berust
niet op zweverige gegevens.
Mijn bezoek aan Indonesië
in 1983 is van grote invloed
geweest op mijn denken. De
buddhistische tempel Boro-
budur heeft een duidelijke
gelede constructie. Dat heeft
zijn doorwerking in mijn
volgende bundel".
Albert Hagenaars deed na
zijn Havo de pedagogische
academie in Oudenbosch en
ging daarna Nederlands
studeren. Zijn liefde voor te
kenen en schilderen werd
inmiddels gevoed door de
docenten Fons Gieles en
Loek Melis. Zijn eerste ex
positie had hij in Parijs,
waar hij een jaar woonde. In
Bergen op Zoom exploi
teerde Albert vervolgens
anderhalf jaar de galerie
voor hedendaagse kunst
'Valkenstein'. Hij schildert
nog steeds, maar exposeert
niet meer. Wel deed hij per
formances in tien steden, zo
als San Francisco, Parijs,
Singapore en Berlijn (tegen
de Muur). Op dit moment
studeert hij Frans.
„Dat reizen en trekken
over de wereld betekent
voor mij een confrontatie
met myn eigen ik. Reizen is
schrijven en schrijven is rei
zen. Ik voel me een ontdek
kingsreiziger in taal: „Niets/
dan het verraad./ Toch de
vergelijking./ Eb op het pa
pier/ of dood tij.// Het om
gekeerde/ gebeurt noig
steeds;// van niets naar iets/
in plaats van andersom,/ zo
als in de buitentaai// iets...".
„Ik zwierf door Indonesië, de
Verenigde Staten, Mexico,
Israël, Egypte, Frankrijk. In
Parijs onderging ik een
zaamheid en vervreem
ding". De bundel begint er
mee: „De stad valt, veld ge
worden, stil./ Slechts lege
staken steken uit de sneeuw,
schuin omhoog, als enig te
ken van wat/ ook innerlijk
niet meer te verhinderen
Toch koos hij uiteindelijk
weer voor Bergen op Zoom,
omdat 'hier de brede basis
ligt voor al die culturen'.
Daar gaf hij bij uitgeverij
WEL, zijn eerste bundels uit:
Stadskoorts (1979) en Sper
tijd (1982). Intriges ontstond,
vijlend en schaf end, in de
periode 1980/85. Het boek is
ingedeeld in vier fases; de
len van een vervreemdings
proces, waarin het ik lang
zamerhand moet plaats ma
ken voor een wij. In deel 1
wordt vooral de confrontatie
met de grote stad (i.e. Parijs)
aangegaan; deel 2 met de
titel 'Souvenirs' gaat over de
macht van het verleden..."
het ongeziene richt zich
langzaam op,/ schemert in
een documentair licht/ al tot
in de eerste van zijn leu
gens..."
Deel 3 heeft als titel 'Pas
sages' en bedrijft poëzie met
de leefwereld. „Met nog
maals leger geworden/ pa
pier voor ogen, tracht hij/
- FOTO DE STEM/ BEN STEFFEN
zich te verliezen in ae
taal....". In deel 4 vindt er een
bezinning op de taal zelf
plaats met als achtergrond:
Stoppen of opnieuw begin
nen! Hagenaars vindt dat hij
invloed onderging van het
tijdschrift Raster en de
daarmee verbonden schrij
vers. Toch probeert hij zich
zoveel mogelijk te onttrek
ken aan regels en eisen van
het metrum, zoals die van
buitenaf opgelegd worden.
Hij onderkent dat zijn
francofiele aard gevoed
werd door schrijvers als
Baudelaire en Verlaine. Hij
probeert verleden, heden en
toekomst tot een themati
sche eenheid te smeden. Nee,
pessimistisch vindt hij zich
zelf zeker niet. Als hij in het
gedicht 'Straatsburg' zegt:
'In de sluizen kolkt het
bloed', dan doelt hij op bloed
als teken van leven. En 'de
ijzig koude mist' in 'S. Fran
cisco' ervaart hij als reini
gend. De lokkende leugens
in het gedicht 'Istanbul'
staan voor de decadente be
schaving van deze stad.
Het was de dichter Peter
Nijmeijer die Albert Hage
naars 'ontdekte'. En uitgeve
rij Knipscheer werd zijn fa
voriete uitgever, omdat ze
'daar geen boeken, maar
schrijvers uitgeven'. Hij is
nu bezig aan een roman. De
laatste regels van Intriges
luiden: „De woorden leegte,/
aan de randen/ nog ge
kruld,/ maar niet lang/
meer...".
Albert Hagenaars: Intriges - ge
dichten. Uitg. In de Knipscheer -
f25.
Vijftig
jaar DC-3
Door Henk Egbers
In de serie chique uitgaven (rood linnen
met goudopdruk) van uitgeverij Heeffer
is het boek van de niet al te bekende
Sjoerd de Vries de moeite waard. Het is
een verhaal over een man, die in het le
ven de rol van slachtoffer prefereert bo
ven opkomen voor eigenbelang; die zich
voortdurend aanpast in plaats van verzet
te plegen tegen onrecht. Grondoorzaak is
de gefrustreerde relatie die deze Herman
Wegman had met zijn moeder. Geen al te
origineel thema, maar De Vries maakt er
een met verve geschreven en goed lees
baar verhaal van.
Van De Vries verschenen eerder de ro
mans: Samen slapen (1969), Armoe houdt
netjes (1969), Kjoe-Kjoe, of de lijdensweg
van een aanrander (1971) en Beer, het
varkensromannetje (1971). De inhoud en
het gehalte ervan zijn ons onbekend. In
'Een aardig mens' raakt Sjoerd nogal wat
psychologische processen aan en coquet -
teert met literaire gegevens, maar erg
diep gaat dat niet. Wat er staat is goed en
zonder opsmuk verteld.
Als moeder dood is, levert hij haar - uit
een soort wraak - terstond over aan de
medische wetenschap, die dan in haar
mag snijden. De breuk ontstond toen hij
als kind zijn moeder-weduwe vrijend
aantrof. De moeder besluit dan zichzelf
voor hem 'op te offeren'. Dat heeft ge
werkt als een harnas. Daarbij torst hij
het merkteken 'arbeiderskind' mee.
Conflicten ontstaan als hij op de mavo
door een 'vriend' erin geluisd wordt en
met zijn in- en aanpassing het onderspit
delft. In ieder geval heeft hij tijdens dit
incident zijn liefde voor Proust (A la re
cherche du temps perdu) en aanverwante
literatuur overgehouden. Ook na haar
dood blijft moeder zoonlief 'opeten'. Zijn
relatie met vrouwen lijkt daarom bij
voorbaat al op mislukkingen uit te lopen.
Als dan toch 'de grote liefde' in zijn leven
verschijnt, laat hij zich bedonderen
door een 'erudiete Belg' met de trek.;
van Charlie Morel uit de Recherche i-
Proust.
Dit heeft verstrekkende gevolgen v|
zijn persoonlijke en maatschappelijke!
ven. Wat hem rest is een dubbelfcl
's Avonds verkeerde hij met gepen!
teerde, sluwe en soms ronduit crimiy
figuren uit de wereld van Proust.]
dubbelleven concludeerde hij,
waarvan het ene al even passief v
het andere. Hij had zich daarmee v
zoend en verwachtte niet dat daar»
nog verandering in zou komen
Sjoerd de Vries heeft in 'Een aarij
mens' heel voelbaar gemaakt hoe dek
tistisch een mens kan worden, als jen
trauma's hem de baas blijven. Een g
verhaal over lafheid met de naam
digheid'
Sjoerd de Vries: "Een aardig mens'. Uitg.
Ier, prijs 39,75.
Door Henk Egbers
'Draagt niet elke vrouw in
zich/ het oerbeeld van de ge
wijde leraar/ de meester over
het meeslepende gemoed/ de
verstandige, de wetende, de
wijze.../ Maar wie vindt hem
in de werkelijkheid Citaat
uit het gedicht 'Maria van
Magdala' van de hand van de
Bredase Silva Ley. Haar
nieuwe bundel 'Vazen vol bal
sem' bevat poëtische teksten
over vrouwen rond Jezus van
Nazareth. Geen felle feminis
tisch- theologische getuigenis
sen, maar gedachten vol be
wondering voor een man, die
getuigde van god en liefde.
Maria ter Steeg van het
KRO-pastoraat schrijft in het
voorwoord, dat de vinding
rijkheid en de eenvoud van de
schrijfster overtuigend zijn.
Silva Ley houdt met deze bun
del een pleidooi voor de wat
vergeten vrouwen uit het
nieuwe testament. Dus niet
voor 'de' Maria, die devotio
neel aardig in de belangstel
ling heeft gestaan, maar wel
voor de schoonmoeder van Pe
trus, het dochtertje van Jaïrus,
de samaritaanse vrouw, de
vrouw van Pilatus of de bruid
van Kana. Hoewel Jezus, vol
gens aanduidingen in de evan
gelieteksten, door talrijke
vrouwen omgeven was, kwa
men zij niet écht aan bod. De
mannenmaatschappij vierde
toen ook al hoogtij en voor de
rest zijn de vrouwen weg-ge-
Vorig jaar vierde de Dutch
Dakota Association het vijf
tigjarig bestaan van het
Amerikaanse verkeersvlieg
tuig, dat onder de type-aan
duiding DC-3 de fabriek uit
kwam, maar dat de Engel
sen spoedig de Dakota gin
gen noemen. Een film over
de jubileumactiviteiten van
de DDA-vereniging geeft
een beeld van de gepassio
neerde liefde van een groep
mensen voor dit toestel, dat
I het populairste vliegtuig uit
de luchtvaartgeschiedenis is
gebleken. De in 1982 opge
richte DDA telt ongeveer
1500 Dakota-enthousiasten,
die met steun van een spon
sor erin slaagden van de
Finse luchtmacht een Da
kota uit 1943 te kopen. De
film brengt eveneens ver
slag uit, hoe dit toestel in
april 1984 te Finland kon
worden opgehaald en werd
opgelapt.
frisdrank var
worden. Rond;
mensen in lil
pen dagelijks
Cola-fles. De I
ste Flasche I
derts' analyse]
op welke ma
drank zo pop i
den. Historic I
consumptie e
gen zich tot ee|
film over hoe I
belangrijk g.
tot een stuk <1
tuur kon uitgrö
20.25
Sleight
of hand
Silva Ley.
historiceerd uit de bijbel door
een mannen-exegese. De femi
nistische exegese zet daarom
nogal wat 'vrouwenteksten'
uit de bijbel op de helling om
ze af te stoffen.
Wat Silva Ley doet is nog
niet veel meer dan aandacht
vragen voor dit gegeven. Heel
lief, poëtisch en een taal die
aan kracht gewonnen heeft.
Jammer genoeg stoot zij niet
door tot de wezenlijke kernen
van de problemen der bijbelse
vrouwen. Zij blijven veelal
steken in wat clichématige be
wonderende uitroepen voor
- FOTOARCHIEF®
een man, die met het Heil
bonden is voor velen.
Ley treft daarbij wel heell
culturele sferen uit het
belse land, weet te spelen i
bijbelse gegevens en weet|
problemen van vrouwen i
voelen. Maar dan 'Ik,
vrouw, mijn liefde mochl|
zien Donker is mijn
maar ik zal je
verder dragen'. Ik ben
dat dit voor veel vrouwen
in deze maatschappij knok
voor een eigen identiteit i
voldoende is.
Silva Ley: 'Vazen vol bats
Uitg. Luyten, prijs 17,50.
Als intermezzo in de Olym
pische Sportkwis zendt de
NCRV een special uit over
de groep Flairck, die een
aparte plaats inneemt in het
Nederlandse muziekgebeu-
ren. De groep, die sinds 1976
bestaat, heeft heeft een heel
eigen stijl van musiceren en
valt moeilijk in een genre
onder te brengen. Door de
jaren heen heeft Flairck
nogal wat wijzigingen on
dergaan, maar desondanks
bleef het succes vrij con
stant. In zijn tienjarig be
staan zijn er zeven elpees
van Flairck op de markt
verschenen, waaronder
'Sleight of hand'. In deze
special wordt een aantal
songs van deze plaat ten ge-
hore worden gebracht. Spe-
i ciale gaste is de Engelse zan-
geres Maggie Reilly, bekend
f vanhaar platen met Mike
I Oldfieid. Daarnaast is goo-
chelkampioen Richard Ros
te zien, die met trucs de
I nummers verbindt.
Van de Tu
Özgentürk
vanavond i
Wachter Mur
seerd op
schrijver Orh
ex-politieman
dol op unifd
kijkt devoot
een die boven|
een katoensp
hij een pa:
opzichter,
zucht iedereen
gime. Murtaz]
belangrijker
dering van zijl
De arbeiders!
langer dan
naar het toilet!
het werk insll
zijn baan. OcV
beert hij zijn
op te leggen, 11];
niet in de gatt
ven rondom l|
afsterft.
Door Henk Egbers
KEES WINKLER: LIEFDE IS HET
ENIGE (Uitg. Novella - ƒ14,90): Een
bloemlezing op een overbekend thema.
Honderd gedichten over het al of niet in
vervulling gaan van 'liefde', sedert 1945
bijeengeschreven door gerenommeerden.
Dus liefde waaraan je je tenminste lite
rair geen bult kunt vallen. Auteurs zijn
o.a. Bertus Aafjes, Gerrit Achterberg,
Frans Babylon, Anna Blaman, Remco
Campert, Jan Elburg, Jacques Hamelink,
Dick Hillenius, Hans Lodeizen, Neeltje
Maria Min, K. Schippers, M. Vasalis, Leo
Vroman en Hans Warren. „Gij hadt zo
mooie borsten aan uw borst Een weelde
door de liefde daar geschapen Opdat die
zou gekust worden door knapen Die zo
als ik altijd vergaan van dorst.(Aaf
jes) „Zoals ze vanavond in haar scha
pewol en vachtjes te lezen zit onder de
lamp zo is ze lief(samensteller van
de bundel: Winkler), luiden de eerste en
laatste regels iri deze bundel, die bewijst
dat papier geduldiger is dan de 'liefde'
zelf.
LENZE BROUWERS: RONDELEN
(Uitg. Querido - 15,-): De zangerige ron
deel - een versvorm die in de 16e eeuw in
Frankrijk ontstond (rondeau) - wordt
niet zoveel beoefend. Deze vorm, met
twee rijmklanken, leent zich voor minne
poëzie. Brouwers spreekt in deze mooie
verzen zijn liefde uit voor de bezwan
gerde aarde vanuit lyrisch geëngageerde
thema's, geladen met een religieus-aards
besef. „Een stem nog sterker dan de
storm die raast: kom snel - gebons -
help mee, de dijk bezwijkt, verzamel
punt de kerk, met schop en laars; de hele
nacht zat ik op wacht, verbaasd dat je
niet sterft bij zoveel angst, verdwaasd
omdat de zondvloed zeker verder reikt
dan zeeland - hoor hoe vader wakker
blijkt: een stem nog sterker dan de storm
die raast"
MARCEL KOOPMAN: OP HET
NACHTSLOT (Uitg. De Harmonie -
ƒ14,90): Zijn beide eerste bundels Bin
nenzee buitengaats (1981) en Drijfveren
(1983) zijn goed ontvangen. In deze derde
bundel valt op een gespierd taalgebruik
met symbolische ladingen. Of het nu gaat
over een huishouden, een vertrek zonder
muren of een nachtbruid, Koopman duidt
met zijn taal naar onderhuidse lagen, die
in het 'normale' leven nauwelijks of geen
kans krijgen aan de orde te komen. Hij
gaat wat barokkerig om met zijn woor
denspel. „O oud te zijn zilveren haren
spaarzaam als een sikkel en het zwij
gend bloed Wat ontroert dieper dan de
genadesnede?
MARCEL MESSING: WEEFGETOUW
TIJD (Uitg. De Beuk - 17,50): „Weefge
touw tijd weeft steeds weer nieuwe
klederen nieuwe woorden nieuwe taal
//de wever het touw de tijd zij zijn
het zelf //in kleurtapijt van leven
knooppunten van eeuwigheid"Het
thema van deze bundel zit in dit gedicht.
Messing heeft al verschillende dichtbun
dels op zijn naam staan. Zijn antropolo
gische, cultuurpsychologische en gods-
dienstwetenschappelijke achtergrond
spelen een rol in zijn verzen, geschreven
met een bedrieglijke eenvoud. Treffende
gedachten.
JEAN VAN DER AA: EROP OF ER
ONDER (uitg. Novella - 12,50): Vrijmoe
dige verzen. De vrijmoedigheid van deze
rijmelaar was eerder te lezen in de bun
deltjes Onthoofde Ouwehoer en Graf
schrift op Glazenwasser. Het heeft met
dichten niet zo veel van doen, maar het
gaat om geintjes als: „Vroeger noemde
men het hokken Dat is nu uit de gratie.
Je moet evengoed nog dokken. En 't
heet nu een relatie". Soms leuk gevonden
en dan weer zeer flauwe mannengein.
SIMONNE GOBIN: ALS RIJDEN
ZONDER HANDEN (Uitg. De Beuk -
10,-): Tere gedachten vol nostalgie, leed
en hoop. Zoals je je kunt voorstellen dat
dichters bezig zijn op een zolderkamer;
alleen doende met verteringsprocessen.
Simonne Gobin is in staat om al die ge
voelens goed te verwoorden in eenvou
dige formuleringen. „Met ogen van in
keer kijk ik ep zie mijn eigen wee
moed in kleuren"
TOON TELLEGEN: IK EN IK (Uitg.
Querido - 19,-): De vijfde bundel van
Tellegen, die eerder bewees het metier in
zijn vingers te hebben. Ik en Ik
schrijft' een psychologisch proces. 1
gedichten is sprake van 'wij', waart
als lezer het gevoel krijgt dat dit wij
gebouwd is uit ik en ik. Maar er i:
langen om de eigen cocon te doorbi
naar de ander toe. Deze cyclus van ii|
kaar hakende gedichten is gecen!
rond een tocht met een koets door
donkere nacht; een sterk symbolisch
laden thema. Daarbij gebeuren er
dingen waarmee mensen zich bezig
den - van oorlog tot vrijen-. Door de
sche atmosfeer die Tellegen op deze
nier weet op te roepen, accentueer!
het vervreemdende van de werkelijk
„Wij lazen in een donker boek. Wij
dat wij vergaten dat wij elkaar ki
en dat een van ons net meer bes'
wij reden langs een weg door het h<
koren
DICK ROGGEN: WAT MAAKTI
UIT? (Uitg. Kofschip Kring - 10,-ij
ben een aarzeling tussen Oost en
Ik heb twee vaderlanden (één|
moederskant). //Ik heb soms eenverj
gen naar waar ik niet ben -//—/>
voor de restis er niets aan de OT
In deze tekst staat op een represents^
manier (eenvoudig, sympathiek
herkenbaar) wat de ondertoon vanl
oud-Indië-ganger is bij zijn gedict I
Dat afgesneden zijn van de tropen» r
geliefde wordt opgevangen met troost
de religie. Heel menselijk.
ANNEKE BERGENSLINGEKPA>|
(Uitg. De Witte Abeel, Hertenspro»:j
Eindhoven - 12,50): Anna Mons-dc
uit Oost-Brabant verenigt in deze b"
woord- en beeldkunst. Ze verbak'
vanuit een kosmische opstelling has'l
voelens op een nogal aangezette i
(vaak met overdadig gebruik van
tooide deelwoorden). In haar penteWj
gen laat ze op een 'kosmische' manjq
guren ontstaanlaten we ons
Aarden wenden laten we in de A
schrijven hoe we doende zijn aW|
Los van een soort preektoon kan si
lichtvoetig leuk zijn zoals in 'Fuik
een zuurpruim).
Grösste Flasche
des Jahrhunderts
In het jaar 1886 brouwde de
apotheker Pemberton in At
lanta, Georgia voor de eerste
maal een bruin drankje, dat
later de meeste verkochte
Jacques Tat
Hulot leeft in
twee wereldei
een gezellig o
rijs, dat waars
heeft bestaan
regelmatig O]
zijn zwager,
een plasticfabi
futuristisch hi
tronische snu:
die wereld bi
sieur Hulot
vreemde, al:
dwaalde gast.
sche onzin en
sprekende riti
hij op zijn ei;
wijze. Omdat
bij zijn oom
ook veel gez(
probeert mot
jongen uit de o
omgeving van
redden. Maar
eerst de boel
hebben gezet.
m e
fOCH
!apen
^onderweg
