HUNKEMÖLLER: EEN EEUW LANG IN
4 Ik ging altijd mee in 't pashokje9
feil Young en
jimple Minds
laar Werchter
EO wil naar
de A-status
35 JAAR VERKOOPSTER BIJ HUNKEMÖLLER:
noNDERDAG 3 APRIL 1986
egotrip,
s".
danseres
'AGINA GIDS 1
ben ik dat ik meer zou
«Jiehe is een zondags,
lik vind het geweldig
doe en ik verdien er een
end dikke boterham
i bovendien kan ik niets
Als ik een gast ont-
bpeel ik een thuiswed-
|Mij kan niets gebeuren
ben ik zo ontspannen. 7
(thuis. En uiteindelijk is
raatschow ook maar een
Ier, een act. Ik ben ook
pvreden over mezelf. Als
minuten 5 miljoen voor
doel bij elkaar klets,
lan ben je toch iemand,
|>r, ik heb een heerlijk Ie-
ik afgestudeerd was,
I ik voor de vraag wat ik
ft doen. Les geven, weten-
ïpelijk medewerker wor-
jan iets Middeleeuws? Ik
(het absoluut niet. Toen
nand: 'Zou tv niks vooi
|ijn?' Ik ben als het wars
l door de gong. Alles wal
Ik vind om te doen, kan ik
[oen en ik krijg er nog
zinnig goed voor be-
I. Dan lig ik ook 's avonds
I tevreden in bed. Ergens
er ik ten onder te gaan
st zei een haptonoom
|t therapeut) tegen me,
t ben jij ontspannen!" Dat
want ergens raakt hel
liet. Nee, voor mij geen
gzweer."
Niehe gelooft in vak-
(schap. Ook op dit terreii
hij zich onovertroffen
heb het hele vak mogen le-
Toen ik drie maanden hij
was, moest ik al eer
eëneenhalf uur durenl
ramma over euthanasii
ten. Als hoofd amusemenl
ik bedacht en geschreven
veet meer dan enig presen-
pr over de juiste technieket
i licht en geluid. Meestal is
presentator iemand die al-
i maar praat, maar ik weel
It van alles."
Lot slot een samenvatting
elevisie is een fabriek vas
prsnee produkten. En toe-
(lig zit daar soms iets goed
let Belgische dubbelfestivs
brhout/Werchter heeft ooi
it jaar weer enkele zwaarge
lichten uit de popmuziek we
In te strikken. Met een geva
ieerd programma hoopt orga-
isator Herman Schuereman
keer zowel de jonge als 4
udere generatie aan te spr<
en.
Op het programma vat
'orhout/Werchter staat aller-
irst een optreden van Vete
an Neil Young en zijn groei
azy Horse. Van de partij
'erder Simply Red, een vri
lieuwe groep die zich in ee
norme populariteit mag ver-
leugen. Robert Cray zal ooi
ijn opwachting maken,even
Is Lloyd Cole The Comnw
-ions. Zo goed als zeker zij'
/erder optredens van Simp'
Minds The Waterboys. U
laatste groep is eveneens
Pinkpop te zien. De organisii
tie is nog op zoek naar dril,
acts. Genoemd worden de nsj
men van Arno Hintjens, Tal!
'alk, Feargal Sharkey, Echo!
'he Bunnymen en Don Dixon
Torhout/ Werchter vinl
plaats op 5 en 6 juli. Toegang!
kaarten zullen 700 Bfr koste'
De concerten beginnen °f
11.00 uur en zullen duren tot
uur 's nachts.
HILVERSUM (ANP) -
Evangelische Omroep is k
gonnen aan een massale 'f
denwerfactie om de omroep1
de richting van de A-status1
stuwen. Van 1 april tot 1 ij1'
zal via huis-aan-huis-acW
samenzangavonden en radi'
uitzendingen getracht word"
de 'statistisch aangetoond
groep van circa 200.000 poM
tiële EO-leden over de strcf
te trekken.
De EO zal de nieuwe led'
vooral zoeken onder de tege'
standers van euthanasie en
Wet Gelijke Behandeling,
blijkt uit de actie-documenS
tie.
fl
- foto hunkemöller
Een Hunkemöller Lexis-etalage uit de tijd toen grote beha's en corsetten nog in waren.
Bij Hunkemöller zijn ze Madonna dankbaar: want Madonna zorgde ervoor dat de belangstelling voor mooi dameson
dergoed een enorme vlucht heeft genomen. fotoap
De evolutie van de beha
HET winkelmeisje (me
vrouw Van der Waal, nu 78
jaar): „In 1929 ben ik begon
nen als verkoopster bij Hun
kemöller in Leiden. Het is
een moeilijk vak, je moet er
wel verstand van hebben.
De meeste vrouwen kopen
een bustehouder bijvoor
beeld veel te klein, omdat ze
denken dat ze slank zijn.
Maar in die tijd had je ge
lukkig nog de tijd om een
klant te adviseren. Ik ging
altijd mee in het pashokje.
We lieten nooit iemand al
leen passen. Oude dametjes
hielp je met aan- en uitkle
den, want die konden dat
niet meer zelf. Ja, toen was
het veel leuker om als ver
koopster te werken.
Step-innetjes en corselet
ten heb ik heel veel ver
kocht. Die hadden toen nog
stalen sluitingen. Ik heb heel
wat boerenvrouwen met die
dikke buiken erin gehesen.
Als mijn man weieens in de
zaak kwam, zei hij zachtjes
'wat is dat voor harnas'.
Maar ja, het kleedde wel
slank af. De japonnen ston
den veel leuker.
Vroeger moest je hard lo
pen om een flinke omzet te
halen. Ik ben begonnen met
een salaris van 35 per
maand, dat werd aangevuld
met een provisie van een
half procent van de omzet.
De prijzen van de lingerie
waren toen nog erg laag, dus
je kunt wel nagaan hoeveel
behaatjes je moest verkopen
om het in je loonzakje te
voelen. In de jaren '20 kon je
al hempjes voor 29 cent ko
pen en onderjurken waren
er vanaf 98 cent.
In 1940 ben ik cheffin ge
worden in een Hunkemöl-
ler-zaak in Rotterdam. Aan
de oorlogjaren heb ik heel
nare herinneringen. Tijdens
het bombardement ben ik in
één klap alles kwijtgeraakt.
De zaak brandde uit en toen
ik thuiskwam was ook mijn
huis gebombardeerd. Later
ben ik naar Arnhem geëva
cueerd. Daar werd ik cheffin
van de Hünkemöller-winkel
in de Ketelstraat, een fan
tastisch punt in de stad.
In Arnhem maakten we
alles nog een keer meer. In
september 1944 werden we
geëvacueerd en toen we na
de bevrijding terugkwamen
was de stad één rokende
puinhoop. Tijdens de bevrij
dingsfeesten stonden ze er
zelfs muziekbandjes in de
etalage van Hunkemöller te
spelen. Daar heb ik snel een
eind aan gemaakt.
Tot 1964 ben ik cheffin ge
bleven in Arnhem. Het werk
werd me te zwaar, vooral na
het overlijden van mijn
man. Ik maakte altijd heel
lange dagen: maandag tot en
met vrijdag van 8.30 tot 20.00
uur en zaterdag tot 22.00 uur.
Zondag maakte ik de balans
op. Je had ook altijd pijn in
je voeten, wantje mocht niet
gaan zitten. Als cheffin
kneep ik soms een oogje
dicht als de meisjes stiekem
een la opentrokken en erop
gingen zitten.
Toen lag er niets voor het
grijpen in de zaak, zoals te
genwoordig. De klant zocht
een model uit in de monster-
la, en daarna ging je naar
achter om de juiste maat uit
een voorraaddoos te halen.
Toen ik met werken stop
te, heb ik gejankt. Ik heb al
tijd hart gehad voor de zaak.
Je kende je vaste klanten en
wist welke maat ze hadden.
Laatst stond ik bij de poelier
in Velp, zie ik daar een oude
klant van me. Ze draait zich
om en zegt: 'He, mevrouw
Van der Waal, hoe is het er
mee.' Ze herkende mij
nog... en dat na 22 jaar."
EEN MAN die 20 jaar geleden zijn vrouw omhelsde, voelde
meestal twee harde, priemende punten In zijn borst prikken.
Oorzaak: de voorgevormde bustehouder (beha).
Tegenwoordig hebben geliefden geen last meer van dit soort
ongerief. De knellende, stugge beha's van weleer zijn prak
tisch niet meer te koop. Damesondergoed is in de loop der ja
ren zachter, elastischer en lichaamsvrlendelljker geworden.
Ook in de wereld van de lingerie heeft de tijd niet stilge
staan. Hunkemöller, een begrip voor miljoenen Nederlandse
vrouwen, kan daar over meepraten. De speciaalzaak in dame
sondergoed dit voorjaar 100 Jaar.
Reden om eens een kijkje te nemen achter de schermen in
de lingerie-wereld. Een verhaal over de winkels waar mannen
niet gewenst zijn, het effect van 'Ban de Beha' en het succes
van mooi en sexy ondergoed.
Door Harriet Verbeek
HET 'Ma donna-effect' noemen ze het in
vakkringen. Het zangeresje Madonna dat
in korte tijd is uitgegroeid tot een wereld
ster, niet alleen vanwege haar zangkwali
teiten, maar vooral door haar optredens
waarin zij gedeeltelijk in sexy ondergoed
is gehuld.
Bij Hunkemöller zijn ze haar dankbaar: want
Madonna zorgde ervoor, dat de belangstelling
voor mooi damesondergoed een enorme vlucht
heeft genomen. „Er is absoluut meer belangstel
ling voor mooi ondergoed gekomen", stelt direc
teur J. Holtel van Hunkemöller tevreden vast.
De rage ontstond twee
jaar geleden toen de pop
groep Vanity Six populair
werd: drie fraaie dames die
uitsluitend in ondergoed op
traden. „De invloed van die
video-clip is enorm ge
weest", aldus de directeur.
„Het begon met een jonge
groep, de meisjes van 18, 19
jaar met vaste verkering.
Die kwamen opeens in de
winkel mooie lingerie uit
zoeken, samen met hun
vriendje. Voorheen verkoch
ten we het mooie spul vooral
aan vrouwen rond de 35
jaar, die aan hun tweede
jeugd begonnen."
De zogenaamde Ma
donna-beha - een glimmend
exemplaar waar een onder
stuk aan vast zit met ouder
wetse drukknopen, haakjes
en kant- roept qua model
vage herinneringen op aan
de lingerie van de vorige
eeuw. Toen de vrouw inge
snoerd door het leven ging
in een slankmakend corset.
Met de handel in corsetten
begon de geschiedenis van
Hunkemöller een eeuw gele
den. De Duitser Wilhelm
Hunkemöller en zijn Lim
burgse vrouw Josephina Le
xis openden in 1886 in de
Amsterdamse Runstraat een
fabriek annex winkel in cor
setten.
Wilhelm Hunkemöller
was geboren in het plaatsje
Mettingen in Westfalen en
misschien was dat wel een
voorteken voor zijn latere
succes. Uit Mettingen en
omgeving kwamen namelijk
ook de families Brennink-
meyer (C en A), Vroom,
Dreesmann, Voss, Kloppen
burg en Lampe, die in die
tijd hard aan de weg tim
merden om een familie-im
perium te van de grond te
brengen. Families die later
de hele Westeuropese tex
tielbranche in handen kre
gen.
Het is geen toeval dat deze
textiel-families allemaal uit
dezelfde streek kwamen.
Westfalen was in de vorige'
eeuw een arm gebied, waar
van de mannen ieder jaar
naar Friesland trokken om
daar als seizoenarbeider te
werken. Tijdens de gedwon
gen werkloosheid in de win
termaanden hielden zij zich
thuis bezig met' het spinnen
van garen. Deze textiel viel
bijzonder in de smaak bij de
Nederlandse boerinnen die
de stoffen 's zomer grif
kochten. Zo ontwikkelde
Westfalen zich langzamer
hand als een producent van
kwalitatief zeer goede tex
tiel.
Door als hechte familie
clans te opereren en met el
kaar te trouwen, zorgden fa
milies als de Brennink-
meyers en de Dreesmannen
ervoor dat hun kapitaal niet
versnipperd werd. Met ver
eende krachten en een
enorme zuinigheid werden
hun belangen in de textiei-
wereld langzaam maar ze
ker uitgebreid.
„Bij Hunkemöller kun je terecht voor heel goedkoop ondergoed, maar ook voor zeer luxe lingerie." - foto hunkemöller
Wilhelm Hunkemöller
moest het in Amsterdam
zonder de steun van zijn in
Duitsland achtergebleven
familieleden stellen, hij had
slechts de steun van zijn
vrouw. Maar aan Josephina
had hij dan ook een groot
deel van zijn latere succes te
danken. Ze ontpopte zich als
een succesvol zakenvrouw
en al snel konden er elders
in het land Hunkemöller Le-
xis-winkels worden ge
opend. De corsettenfabriek
die Wilhelm runde daaren
tegen moest in de jaren '20
wegens de enorme concur
rentie uit het buitenland
sluiten. Sindsdien beperkt
het bedrijf zich tot de ver
koop van lingerie.
Na de oorlog werd de oude
Wilhelm Hunkemöller, vol
gens familietraditie, opge
volgd door zijn zoon Willie.
Onder zijn leiding groeide
Hunkemöller Lexis in 1971
uit tot een bedrijf met 47
vestigingen. In dat jaar
werd echter de grootste za
kelijke blunder in het be
staan van Hunkemöller ge
maakt, die bijna het faillis
sement betekende.
Het ging in de jaren '70
niet goed met de verkoop
van lingerie in de Hunke-
möller-winkels, mede van
wege de toenemende con
currentie van warenhuizen
als de Hema die ook onder
goed verkochten. Daarom
werd besloten de toenmalige
Lindor-winkels over te ne
men en het assortiment uit
te breiden met bovenkle
ding. De nieuwe formule
sloeg niet aan bij het publiek
en werd een catastrofe voor
het familiebedrijf: Hunke
möller Lexis werd verkocht
aan Vendex Internationaal,
de naam werd ingekort tot
Hunkemöller en directeur
Willie ging met pensioen.
„Sindsdien zijn wij een
andere weg ingeslagen",
zegt directeur Holtel van
Hunkemöller. „Met ons as
sortiment onderscheiden wij
ons van de warenhuizen en
de textiel-discounts. Bij ons
kun je terecht voor heel
goedkoop ondergoed, maar
ook voor zeer luxe lingerie.
Jong en oud, van punker tot
bejaarde, iedereen kan bij
Hunkemöller terecht, dat is
onze kracht."
Haar lingerie koopt Hun
kemöller in over de hele we
reld. „Daar waar het 't goed
koopst is", vertelt de direc
teur. Ondanks de hoge prij
zen koopt Hunkemöller ook
ondergoed van Nederlandse
fabrikanten. „Maar dat is
vanwege de hoge kwaliteit."
Dat de confectieindustrie in
Nederland ten onder is ge
gaan, verbaast de directeur
niet. Hij beklimt onmiddel
lijk het stokpaardje van de
Nederlandse ondernemers:
de hoge loonlasten. „Dat is
ons zwakke punt, in België
en Duitsland heeft de indu
strie wel kunnen overleven
omdat men daar flexibeler
is."
Ook de lingerie-handel
heeft net 5 'magere jaren'
achter de rug, waarin het
winkelend publiek ieder
dubbeltje omdraaide. Niet
alleen de hoge loonkosten,
maar ook de hoge energie-
lasten (in de winkels moet
flink gestookt \vorden om de
dames in de pashokjes geen
kippevel te bezorgen) waren
een flinke kostenpost.
„Bovendien zijn de winst
marges in de lingerie heel
klein", deelt Holtel mee die
nu weer een opleving van de
economie bespeurt. Hunke
möller ontwikkelde in die
moeilijke tijd een overle
vingsstrategie: men ging
uitbreiden. De aflopen vijf
jaar groeide Hunkemöller
sneller dan ooit: er zijn nu 97
vestigingen in Nederland en
België. „Dat klinkt tegen
strijdig", geeft Holtel toe,
„Maar hoe groter het draag
vlak, hoe kleiner de over
head (gemeenschappelijke
kosten als het hoofdkantoor
en transport) wordt. We zijn
van plan in de toekomst nog
meer winkels te openen."
In tegenstelling tot de
meeste andere industrieën,
heeft de automatisering nog
steeds geen greep gekregen
op de lingerie-industrie. De
stukken stof van een beha of
slipje worden weliswaar
door een machine gesneden,
maar daarna wordt het stik
ken met de hand gedaan.
Dat dit nog steeds handwerk
is, ligt aan de enorme kosten
om hiervoor een machine te
ontwikkelen.
Net als in de dameskle
ding is er in de lingerie
sprake van een jaarlijke
modeverschuiving. „Die zit
hem hoofdzakelijk in de
kleuren, die stemmen wij op
de bovenkleding af. Vorig
jaar was het nog kobalt
blauw, dit jaar is het oranje
wat de klok slaat." Een arti
kel dat het afgelopen jaar
bijzonder in trek was zijn de
'teddies' en 'bodies', Dit is
een hemdje dat aan een
broekje vast zit.
Ondanks het feit dat Hun
kemöller zich als een trend
setter op lingerie gebied be
schouwt en veel aan markt
onderzoek doet, komt men
soms wel eens voor verras
singen te staan. „Het klein
ste maatje'S (36,38) wordt de
laatste twee jaar niet meer
gekocht. De dames kopen
liever ondergoed dat wat
ruimer valt. Daarom hebben
wij naast de XL-maat, een
nog grotere XXL-maat
geïntroduceerd", zegt Holtel
die vermoedt dat de huidige
over-sized mode hier debet
aan is.
Ook de emancipatie-gol
ven hebben invloed geljad
op de veranderingen van de
lingerie-mode. 'Ban de Be
ha', een actie van de Dolle
Mina's die vrouwen oprie
pen om hun knellende beha
te verbranden, herinnert
Holtel zich nog als de dag
van gisteren. „Dat hebben
wij ons enorm aangetrok
ken." Hij neemt de kritiek
letterlijk en gaat voorbij aan
de symboliek van de actie-
voersters die vrouwen wil
den bevrijden van hun knel
lende vrouwenrol in de
mannen-maatschappij
„Vroeger werden dochters in
hun puberteit door hun
moeder meegenomen naar
de winkel en werd hen een
beha aangemeten. Precies zo
één als de moeder op haar
50-ste droeg. Meestal was de
maat niet goed en knelde het
ding."
Sinds Dolle Mina -eind
jaren '60- zijn de stoffen
zachter en huidvriepdelijker
geworden. De meeste beha's
worden tegenwoordig van
Lycra gemaakt, een door ve
zelfabrikant Dupont ont
wikkeld elastisch katoen.
Ideaal voor de kleine en
middelgrote maten. Alleen
de dames niet grote borsten
(de C-cup) kunnen niet zon
der een wat steviger, onder
steunend, materiaal.
Eén ding is in de afgelo
pen 100 jaar niet veranderd
in de Hunkemöller-zaken.
De winkel is nog steeds een
exclusief terrein voor vrou
wen.
De Hunkemöller-direc-
teur is blij dat de jongeren
meer belangstelling voor
mooi ondergoed hebben dan
hun ouders. De vrijere sek
suele moraal zal de verkoop
van lingerie alleen maar sti
muleren. In bepaalde Zuida-
merjkaanse steden, waar
mensen veel seksuele con
tacten hebben, beschikt men
over een hele kast vol onder
goed.
In Nederland overheerst
nog te veel het calvinistische
patroon, meent de directeur
van Hunkemöller. „Voordat
je jezelf bloot geeft, moet
eerst het licht uit."
