algemene rekenkamer schouwt de overheidsuitgaven
Zeven ton per arbeidsplaats
de
18
maart
n
E
i
Buisleiding blijft
een verliespost
BLHP-bestuurder
Becking en de
'CAO-doleantie'
Vakbeweging in geding
.00 uur
iRDERS
1299.
1399.-
CE-DIENST
ls-HULST
01178-
1376
01140-10590
5 Tel. 01100-28064
itMtl
LqéNSDAG 26 MAART 1986
■BINNENLAND
3 uur GRATIS
krant.
WERKGEVERS GAAN GEHEEL HUN EI GEN WEG INDE CAO-ONDERHANDELINGEN
14/ PAGINA 5
luren!
#s
Van onze Haagse redactie
DEN HAAG - Het rijk heeft over een reeks van jaren in de win
ning van magnesiumzouten in Groningen zeven ton per arbeids
plaats geïnvesteerd.
Dat blijkt uit het jaarverslag '85 van de Algemene Rekenkamer, dat giste
ren aan de Tweede Kamer werd aangeboden.
Investerings- en andere
premies zijn in de bereke
ningen van de Rekenkamer,
die het financiële doen en la
ten van de overheid contro
leert, nog buiten beschou
wing gelaten. De verliezen
op het project, dat alleen aan
voorbereidend werk al ruim
teven jaar vergde, waren
anders nog hoger uitgeval
len.
Voor de magnesiumwin
ning en -verwerking richt
ten de Noordelijke Ontwik
kelingsmaatschappij en Bil-
liton, een Shell-dochter,
midden jaren zeventig twee
aparte bedrijven op, maar
overcapaciteit en een tegen
vallende vraag brachten er
de NOM enkele jaren gele
den toe het hele aandelen
pakket voor de prijs van een
gulden over te dragen aan
Billiton. Volgens de Reken
kamer heeft de overheid
vooraf de risiko's onvol
doende ingeschat, heeft zij te
hoge prioriteit toegekend
aan werkgelegenheidsbe-
langen en heeft zij ook ter
wijl het project liep te wei
nig op de kosten gelet. Toen
dat gebeurde waren de
rijksinvesteringen al tot
ƒ275 miljoen opgelopen.
Controle
In haar jaarverslag stelt
de Rekenkamer vast dat van
de accountantscontrole bij
de verschillende departe
menten nog steeds weinig
terecht komt. De controle is
gebrekkig en weinig actueel,
de organisatie vaak voor
verbetering vatbaar.
Negatieve uitblinkers zijn
volgens de Rekenkamer de
ministeries van Buiten
landse Zaken en Ontwikke
lingssamenwerking, waar
de departementsleiding aan
de accountantscontrole vol
strekt onvoldoende priori
teit geeft. Meer in algemene
zin zei de president van de
Rekenkamer, F. G. Kordes,
gisteren dat de accountants
controle kan worden be
schouwd als 'de rode draad'
in zijn jongste jaarverslag:
,0nze opmerkingen daar
over mogen worden gezien
als een ernstige waarschu-
DEN HAAG - De buisleidingenstraat van Rotterdam
naar Antwerpen blijft een verliespost. Dat constateert de
Algemene Rekenkamer in haar gisteren vrijgegeven
jaarverslag over '85.
Al in '82 vreesde de Rekenkamer dat van de buisleidin
genstraat (kosten voor het rijk: 178 miljoen) slechts on
geveer een zesde zou worden terugverdiend. De exploita
tiekosten, per jaar voor het rijk negen ton, zitten daar nog
niet bij.
Volgens de Rekenkamer heeft de Raad van Beheer de
afgelopen jaren zijn best gedaan meer gebruikers voor de
leidingenstraat te winnen, maar dat heeft niet tot noe
menswaardige verbeteringen geleid.
Datzelfde geldt, aldus de Rekenkamer, de pogingen
van lokale en regionale overheidsinstanties.
Minister Schoo schafte
koelwagens aan voor Peru,
die niét nodig, want on
bruikbaar waren. - foto anp
Kritiek uit de Rekenka
mer ook op de manier
waarop minister Winsemius
(Milieubeheer) en zijn voor
gangers de Wet Chemische
Afvalstoffen in uitvoering
hebben genomen.
Hoewel
door een aantal maatregelen
de afvalstromen al iets beter
in de hand kunnen worden
gehouden, is nog steeds vol
strekt onbekend hoeveel
vergunningplichtige bedrij
ven niet over een vergun
ning beschikken. De hoe-
Nationale Ombudsman
dr. Rang blijkt 1 miljoen
uitgegeven te hebben aan
niet gebruikte apparatuur.
- foto anp
veelheden chemisch afval en
afgewerkte olie die jaarlijks
vrijkomen zijn alleen zeer
ruw te schatten en over
heidsingrijpen duurt regel
matig zolang, dat beëindi
ging van lozingen of dum
pingen al niet zinvol meer is.
In haar eindrapport dringt
de Rekenkamer aan op een
forse uitbreiding van be
drijfsbezoeken en -controle.
Boetes
Korthals Altes (Justitie)
President Kordes van de Algemene Rekenkamer: ernstige waarschuwing aan vol
gende kabinetten. - fotocer dijkstra
wing aan het nieuwe kabi
net daar in de nabije toe
komst werk van te maken."
Los van die algemene kri
tiek snijdt de Rekenkamer
nog een waslijst van klei
nere bestuurlijke en/of fi
nanciële onvolkomenheden
van overheidsinstanties aan.
Zo blijkt de Nationale Om
budsman, brievenbus voor
klachten over de overheid,
de afgelopen jaren rond 1
miljoen te hebben uitgege
ven aan apparatuur, waar
van nauwelijks gebruik
wordt gemaakt. Een uiterst
slechte voorbereiding van de
automatisering, overigens
nog voordat de huidige Om
budsman prof. dr. J. Rang
werd aangesteld, is volgens
de Rekenkamer de voor
naamste oorzaak. In plaats
van 160.000 bleken de in
vesteringen uiteindelijk op
rond 1 miljoen uit te ko
men, met een jaarlijks on
derhoud van ruim ƒ70.000.
Door gebrek aan specifieke
deskundigheid was de Om
budsman niet in staat de le
verancier beter op zijn ver
plichtingen te wijzen. Bo
vendien viel een deel van
zijn medewerkers, door ge
brek aan vertrouwen in het
systeem, terug op de ouder
wetse handadministratie.
Minister Winsemius
geeft te weinig inzicht in
het vergunningenbeleid.
- foto anp
ontmoet forse kritiek omdat
tal van arrestatiebevelen,
volgend op het niet-betalen
van geldboetes, niet ten uit
voer worden gelegd. Zo
kwam de parketpolitie over
'84 tot een aantal van slechts
55.000 tenuitvoerleggingen
op een totaal van 133.000 ar
restatiebevelen. De jaren
daarvoor was dat nauwe
lijks beter.
Slecht te spreken is de Re
kenkamer ook over het be
sluit van Schoo (Ontwikke
lingssamenwerking) een
Door minister Korthals
Altes worden te weinig ar
restatiebevelen ten uitvoer
gelegd.
- foto de stem/johan van gurp
deel van de betalingsbalans-
steun voor Peru uit te beta
len in de vorm van koelwa
gens van een Nederlandse
leverancier. Toen bleek dat
vleesvervoer met deze
vrachtauto's onmogelijk
was, aan gekoeld transport
van groenten en fruit in
Peru geen behoefte bestond
en de auto's bovendien niet
waren berekend op de kwa
liteit van het plaatselijke
wegennet, kon het project
niet meer worden terugge
draaid.
Het voltrok zich in een Amsterdams bankgebouw en in het Phi-
lips-bolwerk in Eindhoven. Knallende ruzie tussen de CNV en
FNV aan de ene kant en de 'hoger personeel bonden' MHP en
Unie BLHP. De arbeidsduurverkorting dreef een wig in werkne
mersfront. FNV en CNV bleven streng in de leer en nokten af. En
de werkgeverszij aanschouwden de CAO-doleantie en zagen
dat het goed was! Maar waarom kiezen MHP en BLHP voor cen
ten en niet voor het eerder beleden ADV-principe? „We willen wel
herverdeling van arbeid maar via een flexibele benadering", zegt
algemeen bestuurder Henny Becking van de Unie BLHP.
Door Paul de Schipper
„Je kunt een pakket arbeidsvoorwaarden pas wegen als je de
hele onderhandelingsronde hebt uitgezeten. Stap je tussentijds
op, dan heb je niks. FNV en CNV zijn gewoon zestien uur te
vroeg weggegaan. Dat is geen verwijt, maar een constatering".
Henny Becking kijkt terug op het behaalde CAO-resultaat bij
Philips en bij de banken. BLHP en MHP lieten er de 36 uur val
len voor structurele salarisverhogingen en het in 1987 extra
aannemen van 4700 jongeren door Philips. In kringen van de in
dustriebonden heette het onmiddelijk 'het verraad van de witte
boorden' en een CNV-woord voerder zei: „Als het zo moet, dan
liever geen CAO dan een slechte CAO".
Wie namens een vakbond met de werkgevers aan de onder
handelingstafel gaat zitten weet doorgaans wat leden-werkne
mers willen. Nu wil het euvel dat 'de witte boorden-leden' van
MHP en BLHP minder interesse hebben voor een 36-urige
werkweek. Dat komt vooral door in deze kring gewortelde in
druk dat functies in (le dienstverlenende sector nauwelijks te
reorganiseren zijn. „Je neemt geen extra vent in dienst voor de
dertien roostervrije dagen van de boekhouder", verduidelijkt
Becking. Reorganisatie met een beetje goeie wil vanuit de direc
tie lijkt evenmin mogelijk. Wat dat betreft kent het Nederlands
bedrijfsleven een strakke, klassieke structuur. Becking: „Als
het om investeren gaat stopt een bedrijf sneller geld in directe
produktiviteitsstijging dan in interne reorganisatie. Je ziet het
aan de gang van zaken met de ADV: een paar vrij dagen met
carnaval en de rest verplicht tussen oud en nieuw. Zo werkt het
nou eenmaal".
Binnen de Unie BLHP wordt volgens Becking de voorkeur
gegeven aan vervroegd uittreden boven korter werken. „Ga er
vanuit dat iemand z'n vrije dagen niet kan opnemen. Je kunt
dan denken aan een soort spaarsysteem met na een paar jaar
een lange vakantie of eerder stoppen met werken. Onze leden
zijn niet bereid voor die 36 uur te staken. Het wordt ook gevoed
door de wetenschap dat bij vervroegd uittreden de herbezetting
binnen de bedrijven redelijk goed is, zo'n 40%. Bij de ADV halen
we in het dienstverlenend bedrijf nog geen 10%".
Een gesloten vakbondsfront moet, zo vindt Becking, geen
dogma zijn: „Geen eenheid koste wat kost. We zitten er in het
belang van onze leden. Dat belang mag niet leiden tot haast. De
traditie wil nu eenmaal dat cao-gesprekken tijd vergen. Bij het
begin van de besprekingen met Philips zag het er helemaal niet
naar uit dat er een resultaat uit zou komen zoals het dat uitein
delijk worden is. In een vroeg stadium heb je daar nog geen kijk
op. Ik heb er geen echt oordeel over, maar ik denk dat het pak
ker zoals het er na zestien uur lag ook voor de FNV acceptabel
zou zijn geweest. Daarom zeg ik: ze zijn te vroeg afgestapt, je
loopt niet weg bij het eerste bod".
Alle kritiek en scheldpartijen wegend beoordeelt Becking de
reactie van FNV als „zakelijk en professioneel. Maar „als ik zie
wat voor kreten de CNV naar buiten brengt.dan is dat wel in
schrijnende tegenstelling met de FNV. Ze nemen ons kwalijk
dat we zijn blijven zitten, maar dat is een 'andersom-redene-
ring'; zo van wij lopen weg dus jullie ook. Zo is het natuurlijk
niet"
Henny Becking, hij werkte zes jaar voor de BLHP in Breda.
Hij mocht er alle grote ondernemingen helpen sluiten of reorga
niseren: Tornado, Skol, Enka. Hij stond er in het belang van de
werknemers, het belang van de 'witte boorden' maar ook het be
lang van de mannen van de vloer. Is dat geen tegenstelling met
het 'flexibele, zakelijke opereren' van de Unie BLHP anno 1986?
„Nee" zegt Becking ,je kunt eerder spreken van een eigen iden
titeit, bovendien - een aardige toets - ons ledental groeit. We na
deren de 50.000. We zijn al groter dan de CNV en we stijgen nog
steeds en dat kan niet iedere vakbond zeggen".
Door Lidy Nicolasen
A-voorzitter Pont laat zich nog voorzichtig uit. Eerst noemt
jhet aarzelend 'beschamend', later zegt hij dat de bonden voor
:t hoger personeel hun trekken nog wel thuis krijgen. Bij de
>0.000 werklozen, horen ook 120.000 mensen die een hogere of
Iddelbare opleiding achter de rug hebben.
„Het zal ze niet in dank
orden afgemomen", hoopt
»nt. En strijdvaardig plotse-
„Ik ben er trots op dat de
SV-bonden niet zo makke-
ik bezwijken als de bonden
*>r het hoger personeel."
Bezwijken is nogal ge-
ierde taal als je als voorzit-
van de grootste vakcen-
ile moet erkennen dat je
iamen met het CNV - bent
passeerd door werkgevers
door de kleine bonden voor
hoger en middelbaar per-
neel. Woedend waren de
ote bonden toen zij hoorden
it Philips en de bankwerkge-
rs eind vorige week buiten
om een cao-akkoord be-
ikten met de Unie BLHP, De
ideratie van Hoger Philips
ïsoneel en de MHP. Een ak-
»rd waarin de arbeidstijd-
•rkorting verdwenen is als
®ouw voor de zon.
kl langer bekend is dat ho-
ir on middelbaar personeel
e' staat te springen om ar-
'idstijdverkorting. Met hun
recteuren vinden chefs en
anagers het vooral lastig en
'erbodig. Arbeidstijdverkor-
'8 zadelt hen met extra werk
ln organisatie en communi-
le op. Ze krijgen er niets
'n oen kortere werkweek
"jr terug, omdat herbezet-
'8 van vrijkomende arbeids-
d er niet bij is.
erkgevers
Maar stonden de bonden
lor hoger personeel vorig
ar (met uitzondering van het
|Eer personeel van Philips)
S pal voor de arbeidstijd-
storting als middel om
*-T werk te scheppen, dit
ar slaagden de werkgevers
"i door de gelederen heen te
oken. Weigerde de bank-
irkgevers vorig jaar een cao
sluiten, nu konden zij het
P-n.Jkkoordje gooien met
Hoe overtuigd FNV en CNV
k met studies over arbeids-
averkorting bij de banken
zwaaiden, ze wisten dat hun
inbreng weinig weerklank zou
vinden. Zozeer zelfs dat ze de
rechter al heel snel vroegen
het cao-overleg op te schorten
tot het moment dat zij hun le
den hadden geraadpleegd.
FNV en CNV hebben de di
rectie van Philips te verstaan
gegeven dat zij voor 26 maart
moet laten weten of ze bereid
is de onderhandelingen te her
vatten. Zo niet, dan lopen ook
zij naar de rechter.
De bonden maken zich over
dit passeren nog het meest nij -
dig, omdat het achter hun rug
om gebeurde. Ze hadden hun
hielen nog niet gelicht om over
de 'onacceptabele' voorstellen
van de werkgevers te overleg
gen met hun leden, of het
overleg werd hervat met de
achtergebleven bonden voor
het hogere personeel.
Risico
Werkgevers kan niet verbo
den worden een overeenkomst
aan te gaan met welke vak
bond dan ook. Zelfs niet als die
bond maar een klein deel van
de werknemers vertegen
woordigt. Want niemand kan
de werkgevers gebieden
maandenlang te blijven tob
ben met partijen waarmee
toch geen overeenstemming te
krijgen is. Wat ze riskeren is
de schade die een staking op
levert, een tweedeling in de
bedrijven of een uitspraak van
de rechter die vanouds een be
langrijke stem heeft in het Ne-F
derlandse arbeidsrecht.
Herinnerd moet worden aan
de uitspraak van de rechter
vorig jaar in de strijd om de
kortere werkweek in de bouw.
Toen de FNV het overleg op
schortte, spande het CNV een
kort geding aan om de par
tijen weer om de tafel te krij
gen. Desnoods zonder de FNV.
De rechter oordeelde toen dat
het CNV niet representatief
geacht kon worden voor de
bouw, omdat deze bond aan
zienlijk minder bouwvakkers
onder de leden heeft (38.000 te-
Jaap van de
Scheur,- de voorman
van de Abva/Kabo
zou moeten oproepen
de gelederen te slui
ten. - foto anp
Philips sloot een akkoord sloot de Unie BLHP.
FNV-voorzitter Pont: we zitten in
een kritieke fase. - fotoanp
MHP-voorzitter Laurier:
niemand hoeft bang te zijn
dat de kleine bonden nu hun
eigen weg zullen gaan foto anp
gen 145.000). Het CNV restte
toen niets anders dan met de
FNV stakend ten strijde te
trekken en 'het verraad' Werd
CNV-voorman Van Comme-
nee nog lang kwalijk geno
men.
Natuurlijk verschilt de si-
Ter Hart, voorzitter van de
werkgevers FME: gaat het nu
om de 36 uur of om het aan
talwerklozen. - foto dijkstra
tuatie, omdat er nu arbeids
overeenkomsten liggen. Goed,
er kan een tweede cao worden
gemaakt met de grote bonden.
Maar niemand veronderstelt
dat Philips en de banken zich
zullen laten verleiden om
daarin verder te gaan dan het
akkoord dat er nu ligt. Ge
zichtsverlies wil ook wat. Dat
de Amsterdamse rechtbank in
het kort geding tegen werkge
vers en bonden voor het hoger
personeel in de banksector, nu
uitspreekt dat de werkgevers
„de morele verplichting heb
ben om met alle cao-partners
tot een eindresultaat te ko
men", doet daaraan niets af.
Maar wat opvalt is dat Pont
.ineens breeduit vertelt dat de
FNV met 900.000 leden alle be
roepsgroepen vertegenwoor
digt, met uitzondering van de
militairen. „Van hoog tot
laag", voegt hij eraan toe. En
hartstochtelijker dan voor
heen roept hij zijn achterban
op meer leden te werven. „Re
presentativiteit is absoluut
nodig", zegt hij.
MHP-voorzitter Laurier
tracht de gemoederen te sus
sen. Niemand hoeft bang te
zijn dat de kleine bonden
voortaan hun eigen weg zijn
ingeslagen, zegt hij. Het CNV
kent die vrees ook niet, laat de
Verbondsraad officieel weten.
Net zoals de FNV wijst het
CNV niet de kleine bonden als
de schuldige aan, maar de
werkgevers.
De boosheid om het 'ver
raad' gaat terug naar het
Stichtingsakkoord van 1982
dat een opzienbarende door
braak in de Nederlandse ar
beidsverhoudingen liet zien.
Gezamenlijk besloten werkge
vers en werknemers toen de
bestrijding van de werkloos
heid en bevordering van de
economische groei aan te pak
ken. De werknemers beloof
den de lonen te matigen en de
prijscompensatie in te leveren.
Het bedrijfsleven herstelt
zich. Nu de werkgevers geld
moeten stoppen in de verde
ling van arbeid geven ze niet
thuis. Samen maken ze front
tegen verdere arbeidstijdver
korting. Hoe dan ook. Want de
voorstellen van de bonden zijn
nog maar een schaduw van
wat ze ooit betekenden: een
32-urige werkweek voor
iedereen in 1990.
De Unie beweert dat'er ook
geen geld is. Onzin, zeggen
FNV en CNV. De Unie zou an
ders piepen als zijn leden ook
behoorden tot de volstrekt
kanslozen, de ongeschoolden
en dus het lagër personeel.
Pont: „Het is niet of-of.
Voorwaarde voor herstel van
de werkgelegenheid is econo
mische groei én herverdeling
van arbeid. Met alleen groei is
de werkloosheid niet op te los
sen."
Inmiddels is binnen de
Stichting van de Arbeid ge
woon verder gewerkt aan een
plan om langdurig werklozen
aan werk te helpen. Werkge
vers die werklozen ouder dan
25 en al drie jaar ingeschreven
bij het arbeidsbureau, in
dienst nemen hoeven de eerste
twee jaar geen premies te be
talen. Ze krijgen bovendien
een eenmalige subsidie van
4.000,- vooral bedoeld voor
scholing.
Het plan kost 160 miljoen
en kan jaarlijks 40.000 werklo
zen aan werk helpen. Over
heid, werkgevers en werkne
mers hebben er samen aan ge
sleuteld.
Het woord is nu aan de cao
partijen die het plan als aan
beveling op tafel krijgen en er
samen concrete afspraken
over moeten maken. Maar er
dreigt een kink in de kabel.
Want zeggen de grote bonden
niet: geen scholing zonder her
verdeling van arbeid? Verwij
ten zij de werkgevers niet dit
plan op lossen schroeven te
zetten, omdat er wel geschoold
maar geen werk wordt gebo
den?
Ter Hart
Voorzitter Ter Hart van de
metaalwerkgevers roept op
zo'n moment onmiddelijk:
„Waar gaat het nu om? Óm
het verminderen van het aan
tal werklozen of om de 36-
urige werkweek?". Met andere
woorden: in koor zullen de
werkgevers onmiddellijk roe
pen dat de grote bonden niet
bereid zijn mee te werken aan
de bestrijding van de langdu
rige werkloosheid.
Misschien heeft Pont gelijk
als hij niet onmiddellijk hoog
van de toren blaast en zich be
dachtzaam toont. Misschien
doen hij en AbvaKabo-voor-
zitter Van der Scheur er ver
standing aan hun eigen bon
den op te roepen om de gelede
ren te sluiten. „We zitten in
een kritieke fase", zegt Pont.
Dat geldt niet alleen voor de
arbeidsverhoudingen, maar
bovenal voor de kloof die
gaapt tussen de bonden voor
het hoger personeel en de
grote bonden. Het gaat om de
positie van de vakbeweging in
Nederland. De uiterst zelfver
zekerde en van hun gelijk
overtuigde werkgevers lijken
veel geleerd te hebben van het
kabinet Lubbers. De vakbon
den, zo is gebleken, zijn in de
praktijk te passeren én te ne
geren.
