even.
UITBLAZEN
Gesloten front werkgevers metaal
Uniek juridisch gevecht over kruisraketten
iegel: No<
Premier Felipe Gonzalez in het nauw
Verste verba
de stem commei
/oorzichtigheid tro
Geverfde
bomen
TER HART: BETER GEEN CAO DAN EEN SLECHTE
STICHTING VERBIEDT DE KRUIS RAKETTEN CONTRA NEDERLANDSE STAAT
ioodschieten
)ok WAO telt
tnee in
infr
WIM KOCK
ZATERDAG 8 MAART 1986
ACHTERGROND
J^g'NAgyaTERPAG 8 MAART 1986
Vier jaar voor
jedrijfsarts
irbeidsverleden
DEN
Dienst
verbalei
verzuim
te make
Het
karak
Inter
koi
z
tot i
KLEINE MEERDERHEID SPANJAARDEN VOOR UITTREDEN UIT DE NAVO
LANG voordat Volen-
dam zich opwierp als
de koddigste toeris
tenmagneet van Neder
land was Broek-in-Water-
land het beroemdste dorp
van Nederland. In dit in
kakelbonte kleuren ge
schilderde en blinkend op
gewreven dorp was het dat de
al spreekwoordelijke Hollandse
kraakzindelijkheid voor de be
zoekende vreemdeling legenda
rische dimensies kreeg. De Ita
liaan Edmondo de Amicis, aan
wiens hand we vandaag voor de
derde en laatste keer door het
Nederland van 1874 reizen, no
teerde er dat zelfs de ijzeren
banden om de wagenwielen en
de spijkers in de schuttingen er
glansden als zilver.
De Arriicis constateert dat
Broek als trekpleister op zijn
retour is. Dat wordt bevestigd
door J.L Terwen in diens van
1858 daterende reisgids 'Het
Koningrijk der Nederlanden
„Slechts 'A uur zuid-west-
waards van Monnickendam ko
men wij in het wereldberoemde
Broek-in-Waterland, waar de
hollandsche zindelijkheid in
vroegere dagen tot in het belag-
chelijke gedreven werd en dat
thans nog om zijne groote net
heid, zijne bontgeverfde
huizen door zeer vele
vreemdeüngen bezocht wordt."
'Belagchelijk', schrijft Ter-
wen en dat is ook wat andere
Nederlanders zeggen wanneer
De Amicis hen naar Broek
vraagt. De Italiaan kan zijn
ogen niet geloven wanneer hij,
eindelijk in Broek aangekomen,
ziet dat daar zelfs de boom
stammen geschilderd zijn: „het
zonderlingste van alle zonder
lingheden: bomen die hemels
blauw geschilderd zijn van de
grond tot aan de kruin!" Hij
raakt geïrriteerd omdat hij ver
ondersteld wordt het dorp
mooi te vinden; hij wordt boos
vanwege de aanslagen op de
kunst en de goede smaak, maar
dan overvalt hem weer vrolijk
heid om de wijze waarop de in
woners van dit zonderlinge ka
bouterdorp zich uitsloven met
hun poets- en sierkunst. „Het is
of op elk ogenblik al die deuren
zullen opengaan en er een troep
poppetjes uit zullen komen met
Turkse trommen en tamboerij
nen, zoals op de draaiorgels."
zwart plekje zou gevonden heb
ben. Bovendien was er een
terdamse kamer waarin hij zijn
eerste nacht in Nederland
doorbrengt:
„Het linnen was zo wit als
sneeuw, de vensterruiten zo
doorschijnend als de lucht, de
meubels zo glad als kristal, de
wanden zo rein, dat men met
een vergrootglas nog geen
t plekje 2
Bovenc
mand voor de papiersnippers,
een tabletje om de lucifers aan
te steken, een bankje om de si
garen te laten uitgaan, een
doosje voor de stompjes, een
bakje voor de as, zandbakjes
om in te spuwen, een bankje
voor de laarzen, kortom geen
voorwendsel hoegenaamd om
iets vuil te maken."
De reisboeken van De Ami
cis waren 100 jaar geleden zeer
populair. Ook ruim een eeuw
nadat hij Olanda schreef, is het
nog een onderhoudend boek.
De charme ervan is vooral gele
gen in de onbevangenheid
waarmee De Amicis zijn waar
nemingen doet, zonder de pre
tentie de Nederlandse volksziel
te doorgronden. Al lezend ben
je soms even verrast of ver
baasd als De Amicis destijds,
toen hij zijn waarnemingen
deed. Slechts nu en dan, voor
namelijk met betrekking tot re
ligieuze minderheden en de
Amsterdamse jodenbuurt, laat
hij zich verleiden tot korte,
meestal indirecte, maar on
heuse commentaren.
De Friezen acht hij zeer
hoog al valt de internationaal
geroemde schoonheid van de
Friezinnen wat tegen. De Zeeu
wen en Groningers zijn in zijn
ogen de hoogst ontwikkelde
boeren van Europa. Hij roemt
de ijver, de zindelijkheid, de ta
lenkennis der Hollanders en
heeft grote bewondering voor
hun waterstaatkundige werken.
Alleen Brabant en Limburg ko
men er bekaaid af: „de twee
enige provincies van Nederland
die ik niet nodig achtte te be
zoeken" schrijft hij hautain, na
de hoofdstad van Gelderland
ook al te hebben afgedaan als
een 'beroemde en lieve stad' die
echter „niets merkwaardigs op
levert voor een vreemdeling uit
het zuiden van Europa, die
naar Nederland is gegaan om
Nederland te zien.
Tot slot nog een typering
van de Amicis: „Maar men
voelt dat men in een land is,
waar rijkdom is zonder verve
ling, waar het leven zonder
hartstochten voortrolt, waar de
maatschappij zich voortbe
weegt zonder schokken en nie
mand meer verlangt dan rust
en vrede."
Een alleraardigst boek. Ze
ker ook voor Brabanders en
Limburgers want over Hollan
ders kunnen juist zij zich blij
vend aangenaam verbazen.
„Wilt u mijn huis zien?"
vraagt een voorloopster van
Volendams Sijtje Boes. De
Amicis stapt een éénkamerwo
ning binnen. Het is alsof hij een
miniatuur-heelal betreedt:
„Waar men ook heen zag,
overal fonkelde het een of an
der van helderheid." Wat hij
echter niet zag was een bed. Op
zijn vraag opende de vrouw
twee deuren 'die in het behang
sel verborgen waren' en De
Amicis staat voor de bedstee.
Hij denkt er het zijne van: „In
de winter moet dat zeer ge
schikt zijn, maar 's zomers is
het, dunkt mij, om in te stik
ken.
Over bedden gesproken: De
Amicis is doorgaans zeer te
spreken over de logementen en
hotels. In Leeuwarden wordt
hij lang uit de slaap gehouden
door een nachtbrakende
beiaardier, maar verder niets
dan lof. Éénmaal geeft hij een
nauwkeurige beschrijving van
een hotelkamer. Dat is de Rot-
IJlllllllllllllllllllJIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIlllllllllllllllllllllllJIIIIIIIIIIIIlllllllllllllllllllllllllllllllllllJIIIt^
Edmondo de Amicis. Neder
land en zijn bewoners. Veen,
Utrecht 24,90.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326.
Postadres: Postbus 3229,4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751.
Postadres: Postbus 62,4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 23,4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, ©01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar.
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17 00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag'van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Ronlzrolatioc'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5
Door Lidy Nicolasen
„BETER geen cao dan
een slechte", zei FME-
voorzitter Ter Hart toen
hij de vakbonden in het
cao-overleg over de
grootmetaal zijn rug
toekeerde. Later voegde
hij er - zonder rekening
te houden met de knie
val van de vakbonden-
aan toe: „Voor ons is de
36-urige werkweek niet
bespreekbaar".
Met Ter Hart in de voor
hoede (de grootmetaal is dik
wijls trendsettend) maken de
werkgevers gesloten front.
Bij Akzo is het doek gevallen,
Philips en Unilever houden
de boot af. Gezamenlijk ver
wijten zij de bonden: „veel te
traditioneel te denken".
Met uitzondering van een
paar kleinere bedrijfstakken
(grafische industrie, groot
winkelbedrijf) worden er op
het cao-front geen stappen
voorwaarts gezet. Integen
deel.
Stomverbaasd en teleurge
steld bleven de onderhande
laars van de Industriebonden
FNV en CNV, van de Unie
BLHP en MHP deze week
achter aan de onderhande
lingstafel. Ter Hart wilde het
achteraf doen voorkomen
alsof hij als functioneel voor
zitter het overleg had ge
schorst, maar verbloemen
dat de werkgevers er de brui
aan hadden gegeven kon hij
niet.
Van onderhandelen was
nauwelijks sprake geweest.
De vakbonden hadden hun
voorstellen nog niet op tafel
gelegd, of Ter Hart conclu
deerde -zonder op de voor
stellen te reageren - dat over
de hele linie een grote kloof
gaapte en hij daarom node
zijn achterban diende te
raadplegen. De onderhande
laar van de Unie BLHP: „als
we voortaan dit soort cao
onderhandelingen moeten
krijgen, kan het nog leuk
worden."
Deze strategie werd niet
verwacht. „Als", zegt FNV-
onderhandelaar Rijkse, "de
werkgevers die 36-urige
'werkweek hadden willen
wegspelen, hadden ze er be
ter aan gedaan op de andere
punten overeenstemming te
zoeken. Voor ons zou het dan
veel moeilijker zijn gewor
den om tegenover onze leden
de 36-urige werkweek te ver
dedigen."
Naast het conflict over de
arbeidstijdverkorting is er
ook verschil van mening over
de hoogte van de VUT-uitke-
ring, de verdeling van de
kosten over werknemers en
werkgevers van de VUT en
over de loonsverhoging in
clusief eenmalige uitkerin
gen.
Centenkwesties dus. Om
die reden kan de vakbewe
ging zich voorbereiden op
wat de FNV dreigend „een
harde confrontatie" noemt.
De leden zullen sneller bereid
zijn voor geld de straat op te
gaan, dan voor het wederom
inleveren van centen voor
arbeidstijdverkorting.
De FNV peilt de actiebe
reidheid onder de leden, het
CNV wil het overleg van de
werkgevers binnen de groot
metaal volgende week af
wachten.
„Ik ga de leden voorleggen
óf we wel terug moeten naar
het cao-overleg", zei Ter
Hart veelbetekenend. Met
Ter Hart (rechts) en FNV-onderhandelaar Rijkse.
andere woorden: het overleg
mag dan wel geschorst zijn,
maar over het tijdstip van de
schorsing is niets bekend.
Sterker nog: de werkgevers
wekken niet de indruk er
wakker van te liggen als die
schorsing een jaar lang zou
duten.
Rijkse wil niet geloven dat
de werkgevers het zonder
cao, zonder overleg willen
doen. "Theoretisch is het mo
gelijk", zegt hij. „Maar on
derling hebben zij ook altijd
nog behoefte aan afspraken,
die nu in de cao worden vast
gelegd. Komt er geen cao,
dan zullen zij ondernemers
contracten moeten sluiten om
de bestaande verhoudingen
te handhaven."
Dat de banken het al een
jaar zonder cao kunnen,
noemt Rijkse niet doorslag
gevend. Er zijn nu eenmaal
minder geldwinkeltjes dan
metaalbedrijven, en er zijn
nu eenmaal meer vakbonds
leden in de metaalindustrie
dan bij de banken.
De -plotselinge- schor
sing van het overleg is ook
om andere redenen verba
zingwekkend. Voordat het
overleg van start ging heb
ben de werkgevers en de
werknemers in de metaal- en
elektrotechnische industrie
het bureau Berenschot geza
menlijk opdracht gegeven
studie te doen naar het nut
van arbeidstijdverkorting.
Resultaat: arbeidstijdver
korting is een middel om
meer mensen aan het werk te
helpen. De reacties van beide
partijen hierop, waren be
kend toen het cao-overleg
van start ging. De bonden
grepen de studie aan om hun
plannen kracht bij te zetten,
al bogen ze diep om die ac
ceptabel te maken voor de
werkgevers.
De 36 uur (liever gezegd
1648 uur per jaar) werd al
lang niet meer voor iedereen
gewenst. Rekening zou wor
den gehouden met de organi
satie binnen het bedrijf en de
aanwezige vakkrachten. „Op
de werkvloer ermee bezig
gaan", zegt Rijkse.
De werkgevers grepen de
studie aan om te verkondigen
dat de bedrijven en alleen de
bedrijven hebben uit te ma
ken of en voor wie er een
kortere werkweek komt.
Zonder de vakbonden. Ter
Hart schildert daarbij een
toekomst waarin de vakbe
weging buiten staat. Een toej
komst die aan de directies J
in samenspraak met de on.l
dernemingsraden -omjJ
stijl -.
Hij voegt eraan toe: „Df|
bonden zitten vast aan dj
cao-denktrant. Ik zou in
cao alleen grenzen will®|
vastleggen om de maat.l
schappelijke bescherminj
van de werknemers".
Dus wat Ter Hart betrefl
kan de traditionele cao over.f
boord. Hoeft er slechts
raamovereenkomst te kom®|
met „invul-opties" voor dj
bedrijven afzonderlijk. Uni.f
forme afspraken zijn in
ogen achterhaald. Vooral ij
de machine (computer) 1
draaien als de mens allanJ
naar huis is. Juist als in dj
toekomst de mens de enj
week misschien wat lar
de andere week misschiet!
wat korter of op andere urej
nodig is.
Ter Hart en de zijnen wii.l
len hun handen vrijhoud®
om snel te kunnen inspel®
op technologische verandt-
ringen, om snel met mens®
te kunnen schuiven en di
concurrenten te slim af i>
zijn.
Het goed recht van een on.
dernemer. Maar alleen een
ondernemer die weet dat®
750.000 werklozen en een
-door de dalende conjunc
tuur- verzwakte vakbewe
ging aan de kant staan, kar,
zo opereren. „Economische
groei is het enige dat weri
schept", zeggen Ter Hart et
Philips-directeur Dekker is
koor.
Rijkse: „Ik denk dat werk
gevers altijd pogingen zullen
doen om te voorkomen dat de
vakbeweging weer in kracht
zal groeien."
Door René van der Velden
RUIM een jaar nadat de
dagvaarding is uitge
bracht, worden volgende
week in het Paleis van
Justitie in Den Haag de
pleidooien gehouden in
het proces tegen de
staat. In twee schrifte
lijke ronden hebben de
advocaten van de stich
ting Verbiedt de Kruis
raketten en de landsad
vocaat hun standpunten
uitgewisseld. De open
bare pleidooien op dins
dag 11 en woensdag 12
maart moeten tot een
uitspraak leiden van een
uit drie rechters be
staande speciale Kamer
van de Haagse recht
bank over de vraag:
mag Nederland kruisra
ketten plaatsen en ge
bruiken?
„Wij zoeken 10.000 Neder
landers die met ons een pro
ces willen voeren tegen de
staat", was in de zomer van
1984 de slogan van de stich
ting Verbiedt de Kruisraket
ten. De stoutste verwachtin
gen werden overtroffen.
19.548 Nederlanders stortten
35 gulden en werden daar
mee eiser in het grootste pro
ces dat ooit in ons land is ge
voerd.
Op 21 november 1984, drie
jaar na de eveneens records-
brekende vredesdemonstra
tie in Amsterdam, werd in
Den Haag de dagvaarding
uitgebracht namens de stich
ting Verbiedt de Kruisraket
ten en namens de 20.000 indi
viduele eisers, vredesgroepe-
ringen, politieke partijen,
vakbonden en gemeenten
waaronder Woensdrecht: de
plaats met de twijfelachtige
eer om gastheer te worden
van de 48 kruisraketten.
De conclusie van die hele
juridische woordenbrij in de
dagvaarding luidt simpel
weg: „Die plaatsing mag
doodeenvoudig niet". En
daarbij beroepen de advoca
ten mr. P. Ingelse en mr. A.
van den Biesen zich op 'bin
dende rechtsregels die bij
plaatsing worden overtre
den'. Plaatsing is volgens hen
een 'onrechtmatige daad'. En
dat is iets waar de Neder
landse regering zich natuur
lijk niet schuldig aan mag
maken.
In de schriftelijke behan
deling was de tweede zet aan
de advocaat van de staat, mr.
E. Korthals Altes. In mei vo
rig jaar kwam zijn zogeheten
conclusie van antwoord, een
stuk van slechts veertig pagi
na's. De landsadvocaat vond
dat de stichting veel te vroeg
was met zijn eis. Er was nog
geen verdrag gesloten met de
Verenigde Staten en de rech
ter kan geen wet toetsen die
nog niet tot stand gekomen
is, aldus de landsadvocaat.
Volgens Korthals Altes is het
ook de vraag of een rechter
zich mag uitspreken over de
rechtmatigheid van een ver
drag. Verder plaatste hij
vraagtekens bij het belang
van de individuele eisers.
Een beroep op de volken
rechtelijke normen is volgens
de staat niet juist omdat het
ondenkbaar is dat de in
Woensdrecht te plaatsen wa
pens ingezet worden tegen
Nederlanders.
Boekwerk drie werd de
conclusie van repliek van de
advocaten van de stichting
Verbiedt de Kruisraketten.
Daarin benadrukten zij nog
eens dat het hen alleen gaat
over de vraag of plaatsing
volgens het recht toelaatbaar
is. Daarnaast concluderen zij
dat de waslijst van feiten
waarop de staat niet gerea
geerd heeft als vaststaand
moet worden beschouwd.
Een van die conclusies is dat
de belangen van de 20.000
eisers wel degelijk worden
geschaad door de plaatsing
vanwege de dreigende schen
ding van hun grondrechten.
De advocaten: „De staat
ziet over het hoofd dat al
tweemaal kernwapens zijn
gebruikt in een oorlogssitua
tie, dat naarmate er van be
paalde wapens méér zijn de
kans op gebruik groter
wordt, dat men in de USA
uitgaat van een reële moge
lijkheid van oorlogsvoering,
dat al enige malen door
Amerikaanse presidenten de
inzet van kernwapens is
overwogen en dat de staat
zelf ook uitgaat van de inzet
van kruisraketten als de af
schrikking faalt. Gezien de
richting waarin de besluit
vorming zich thans begeeft,
is het gevaar van daadwer
kelijk gebruik daarmee ge
geven. Daarom verzetten
eisers zich tegen plaatsing".
In het vierde epistel, de
laatste tegenzet van de staat,
laat de landsadvocaat weten
dat de eisers met hun vorde
ring aan de Nederlandse
staat aan het verkeerde
adres zijn. „Bezit, eigendom,
beveiliging en beschikkings
macht komen in handen van
de Verenigde Staten", is het
argument hiervoor van de
landsadvocaat. Kortom: de
rechter mag zich volgens
Korthals Altes niet uitspre
ken over de rechtmatigheid
van een verdrag met de Ver
enigde Staten.
Daarnaast blijft de staat
erbij dat de eisers 'onvol
doende specifiek en concreet
belang hebben bij de proce
dure'. De verdragsbepalingen
waarop de eisers een beroep
doen zijn bepalingen die
slechts tussen staten onder
ling als verdragspartijen gel
den. Burgers zouden er geen
rechtstreeks beroep op kun
nen doen, aldus de landsad
vocaat. Verdragen die ge
bruik van kernwapens ver
bieden, bestaan niet volgens
de staat en dus is de inzet van
kernwapens niet volkenrech
telijk verboden. De staat
deelt ook de redenering van
de eisers niet dat plaatsing
gebruik uitlokt en leidt tot
inzet.
De advocaten over dit iets
uitgebreidere stuk van de
staat (52 pagina's): „De staat
is wel wat dieper op de zaak
ingegaan, maar nieuwe ge
zichtspunten levert het docu
ment nauwelijks op". Wie ge
lijk heeft in dit juridische
steekspel is aan de rechters,
die de zaak volgende week
behandelen.
De stichting Verbiedt de
Kruisraketten heeft met een
aangespannen kort geding
niet voor de stunt kunnen
zorgen dat het proces gehou
den wordt in het Congresge
bouw of de Houtrusthallen.
Er zijn immers 20.000 eisers
en de zitting is openbaar! De
pleidooien in de hoofdzaal
van het Paleis van Justitie
kunnen maar door 140 eisers
worden bijgewoond en daar
voor geldt: wie het eerst
komt, wie het eerst maalt. In
een tweede zaal is weliswaar
plaats voor nog eens honderd
eisers en de stichting zoekt
nog een nabijgelegen ruimte
voor nog eens 800 mensen.
Ongeveer duizend eisen
hebben te kennen gegeven de
pleidooien te willen bijwo
nen. Volgens secretaris Piel
Kruithof zijn met diverse
omroepen onderhandelingen
gaande over rechtstreekse
radio- en t.v.-uitzendingen.
Het vonnis van de rechten
verwacht Kruithof over een
a anderhalve maand. Het ziel
er overigens niet naar uit dal
met die uitspraak het proces
dossier wófdt gesloten. Oif
getwijfeld wordt door eea
van beide partijen nog be
roep ingesteld ên daarna
geeft ons rechtssysteem nog
lange wegen naar de
Raad en naar het Europe::
Hof voor de Rechten van da
Mens.
De stichting Verbiedt di
Kruisraketten spreekt in dit
verband al van een 'meerja
renproject'. Gevolg van da
lange rechtsgang voor de
stichting is dat van de
enorme pot met geld waar
mee de stichting in 1984 be
gon (ruim zeven ton) de bo
dem al duidelijk zichtbaard
geworden. Aan alle 20.00)
eisers is gevraagd om
eens twintig gulden te stor
ten om met name de salaris
sen van de twee advocaten te
kunnen blijven betalen. Vol
gens Kruithof stroomt bet
geld inmiddels alweer bin
nen. En hij is er niet bang
voor dat gestopt zou moeten
worden wegens geldgebrek
Van onze Haagse redactie
iFN HAAG - De Friese Commissaris der K
'ii wiegel is ook gisteren nog niet tot e<
sluit kunnen komen over een eventuele kaï
Matuur voor het ministerschap van Binnei
indse Zaken.
Met premier Lubbers had Wiegel gisten
iechts telefonisch contact, om een nieuwe a
-aak vast te leggen voor dit weekend. „Tel
inisch als de heer Wiegel definitief 'nee' zeg
L ontmoeting als daar aanleiding voor ij
ldus gisteravond desgevraagd Lubbers.
Volgens Lubbers heeft het kabinet gister*
iet willen vooruitlopen op de vraag of het, a
nder
)EN BOSCH (ANP) - De
echtbank in Den Bosch heeft
Tijdag de 46-jarige K. K. uit
indhoven vrijdag veroor-
eeld tot vier jaar gevangenls-
traf. De man schoot in no-
ember vorig jaar de bedrijfs-
jts van DAF Trucks, de 61-
arige C. Rietdijk uit Leemde,
lood.
De arts vond dat de ver
achte, werkzaam op de pro-
luktieafdeling van het bedrijf,
ia een periode van ziekte weer
an het werk kon. De ver
achte was het daar niet mee
ens.
Volgens het psychiatrisch
apport was de verdachte tij-
ens het gebeurde sterk ver-
linderd toerekeningsvatbaar.
)e officier eiste op de zitting
an 21 februari zes jaar ge-
angenisstraf.
EN HAAG (ANP) - Ook de
eriode waarover men een ar-
eidsongeschiktheidsuitke-
Ing kreeg, telt mee bij het
rijgen van een werkloos-
eidsuitkering volgens de
ileuwe werkloosheidswet
fWW). Die tijd wordt meege-
ekend bij het bepalen van het
Dgenoemde arbeidsverleden.
In de nieuwe wet geldt een
s tot een arbeidsverleden
faaraan men moet voldoen
in aanmerking te komen
oor een uitkering van een
alf jaar en de daarop aan-
uitende vervolguitkering
an een jaar. De eis houdt in
at men in de laatste vijf jaar,
oorafgaand aan de werkloos-
eid, ten minste drie jaar een
ienstbetrekking moet hebben
ihad.
De staatssecretarissen van
xriale zaken, de Graaf en
lappeyne van de Coppello,
ebben vrijdag de Tweede
-amer deze wijziging voorge
teld.
De con
dat nalat:
cijfers int
„De nale'
wet is ovi
zelfs de het
ECD-distri
ambtenarei
kleinere
handel
vastgesteld
van de one
sen de jaar:
poneerd. Ei
leden was
tingen nog
Gemiddeld
de helft va
nemers aan
voldaan, de
K
ii
(ADV
SCHEID
PC
125C
TEL.:
Door Paul van der Voort
SLECHTS enkele dagen
voor het omstreden
Spaanse NAVO-refe-
rendum op woensdag 12
maart is volgens prak
tisch alle opiniepeilin
gen. een kleine meerder
heid van de Spaanse be
volking nog steeds te
genstander van het NA-
VO-lidmaatschap.
Een zichtbaar verontruste
premier Felipe Gonzalez
heeft na het bekend worden
van deze enqüetes herhaald
dat hij consequent zal hande
len in overeenstemming met
de wens van de meerderheid
van het volk. Dit betekent
niet onherroepelijk dat
Spanje zich op korte termijn
terugtrekt uit het Atlantisch
verdedigingsorgaan. Want
ook de politieke soep wordt
immers zelden zo heet gege
ten als zij wordt opgediend.
De verkiezingsrace is nog
niet voorbij en bovendien
heeft de uitgekookte Gonza
lez ongetwijfeld nog heel wat
politieke trucs verborgen in
zijn toverhoed. Opvallende
anekdotes wijzen ondertus
sen uit dat de temperatuur
van het referendum-klimaat
onverminderd aan het stij
gen is.
Zo werd deze week in de
Zuidspaanse provincie Jaen
een communistische tegen
stander van de NAVO bij een
politieke discussie het zie
kenhuis ingeslagen door een
socialist die propaganda aan
het maken was ten gunste
van het NAVO-lidmaat-
schap. Enkele uren eerder
stak een 54-jarige 'anti-NA-
VO'-man bij een cafédiscus
sie in dezelfde provincie een
mes in het lijf van een 77-ja-
rige 'pro-NAVO'-opa, die het
niet eens was met zijn visie
op de toekomstige bijdrage
van Spanje aan het Atlan
tisch verdedigingsorgaan.
Deze anekdotes illustreren
het klimaat van groeiende
spanning waarmee het refe
rendum is omringd. In het
hele land wordt al dagenlang
fel gediscussieerd tussen
voor- en tegenstanders van
het NAVO-lidmaatschap.
Een groot deel van die span
ning wordt veroorzaakt
doordat bij de volksstem
ming de eigenlijke NAVO-
kwestie sterk met de partij
politieke interesses is ver
mengd. Veel kiezers weten
nauwelijks op wat, wie en
waarom er eigenlijk wordt
gestemd. Zo heeft de grootste
oppositiepartij - de conser
vatieve Alianza Popular (AP)
- haar kiezers opgeroepen om
op woensdag 12 maart niet te
gaan stemmen. Toch is de AP
wel degelijk voorstander van
het NAVO-lidmaatschap. De
merkwaardige opstelling van
AP-leider Fraga kan met
twee motieven wordt ver
klaard.
Om te beginnen zijn de
conservatieven het niet eens
met de vraag zoals die in het
referendum wordt gesteld.
De regering vraagt aan het
volk in feite niet of zij voor of
tegen de NAVO is, maar of
zij het wel of niet eens is met
het defensiebeleid zoals dat
door Gonzalez is uitgedacht.
De socialistische premier wil
Spanje in de NAVO houden,
onder de drie voorwaarden
dat de Noordamerikaanse
militaire aanwezigheid in
Premier Gonzalez politieke truc achter de hand
Spanje verminderd wordt;
dat er in Spanje nooit kern
wapens zullen worden opge
slagen en dat zijn land niet
zal toetreden tot het militaire
structuur van het verdedi
gingsorgaan. De stemmers
wordt gevraagd of zij het met
dit concrete voorstel eens
zijn. Uiteraard zijn veel con
servatieve AP-kiezers dat
niet. Zij zijn van mening dat
Spanje volledig en solidair
toe moet treden tot het ver
dedigingsorgaan, inclusief de
militaire structuur.
Het tweede motief van de
conservatieve AP-leider Ma
nuel Fraga om niet te gaan
stemmen is duidelijk van
DartiiDolitieke aard. De op
positiepartij is niet van plan
om met haar stemmen bij te
dragen aan een referendum-
overwinning van de socialis
tische premier. Het politieke
prestige van Gonzalez zal
immers enorm toenemen in
dien zijn standpunt woens
dag de meerderheid behaald.
Een groot deel van de over
tuigde NAVO-voorstanders
stemt woensdag paradoxaal
genoeg 'tegen' het lidmaat
schap.
De ongezonde vermenging
van de eigenlijke NAVO-
kwestie met partijpolitiek
vindt zo mogelijk nog na
drukkelijker plaats in het
eigen socialistische kamp.
Veel socialisten zijn tegen
stander van de NAVO en
worden bovendien door hun
eigen socialistische vakbond
UGT opgeroepen om bij de
stemming consequent te zijn
met hun overtuigingen. Maar
tegen de NAVO stemmen be
tekent op dit moment onher
roepelijk tegen premier Fe
lipe Gonzalez te stemmen. En
dat doet veel overtuigde so
cialisten enorm veel pijn aan
het hart. De schrijnende pa
radox tussen hart en ver
stand dwingt ook in het so
cialistische kamp veel kie
zers tot een merkwaardig
stemgedrag: zij 'voelen' nee,
maar stemmen ja'. In feite
kunnen alleen de communis
ten en de overtuigde leden
van de pacifistische organi
saties woensdag hun stem
uitbrengen zonder dat hun
geweten wordt gekweld.
Door al deze verwarring is
het helemaal niet vreemd dat
bijna een kwart van de kie
zers volgens de laatste opi
niepeilingen haar standpunt
nog niet bepaald. Het gewe
ten van miljoenen Spanjaar
den wordt zwaar op de proef
gesteld. Kiezen zij met hun
verstand of kiezen zij met
hun hart. De komende dagen
zijn van beslissend belang en
het eindresultaat is onmoge
lijk te voorspellen. Veel so
cialisten zullen op het uur
van de waarheid - en in de
eenzaamheid van een stem
hok - alsnog besluiten om in
godsnaam toch maar het ver
trouwen te geven aan de eer
ste socialistische premier die
Spanje sinds een halve eeuw
bestuurt. En ook veel rechtse
stemonthouders bedenke»
zich wellicht op het allerlaat
ste ogenblik.
De partijleiding van it
conservatieve AP heeft haal
standpunt de laatste dagen al
wat gewijzigd en AP-leider
Fraga heeft zelfs al ver
klaard dat „tegen de NAVO
stemmen nog veel erger is
dan met een ja-stem steun te
geven aan het bekritiseerde
defensiepakket van de socia
listische premier." De strijd
is dus nog lang niet beslist
Ondanks alle anders lui
dende opiniepeilingen is he'
heel goed mogelijk dat hel
pro-NAVO-standpunt
woensdag alsnog de meer
derheid behaalt.
Bovendien is ook nog lang
niet duidelijk wat er »s
woensdag in Spanje gebeurt,
indien het pro-NAVO-stand
punt van Gonzalez verslage»
wordt. De Spaanse premie'
verzekert dat hij zal hande
len in overeenstemming met
de wens van het volk. Maar
dat is een cryptische formule
die op verschillende manie
ren kan worden uitgelegd
Enkele weken geleden ont
hulde Gonzalez in een radio
interview de hoofdlijnen va»
een 'ontsnappingstaktie»
waarmee hij tegelijkertijd
zijn gezicht redt en Span)'
onverminderd in de NAVO
houdt. „Indien wij het refe
rendum verliezen", zo verze
kerde Gonzalez, „dan zal r»
aan het parlement toestem
ming vragen om uit de
NAVO te treden. Maar",-en
hier zit de politieke truc -
begrijpt wel dat het park'
ment met zo'n verzoek P»°'
blemen krijgt. Want eind de
cember heeft praktisch he'
volledige kamer een mot»
aangenomen waarin zij zie»
uitspreekt als voorstander
van het NAVO-lidmaat
schap."
ilEUWE gezichten maar van dezelfde soort
eer de vrij algemene reactie op het in Mos
artijcongres van de Russische communisti
et congres bleek, dat Gorbatsjov zijn macht
oeming van gelijkgezinden in de hoogste o
ere kader van de partij versterkt heeft, ma
at hij allerlei aangekondigde beleidsombui
talte kan geven. Er waait wel een andere, tri
">t-Unie maar dat was ook het geval na de op
n9en van Chroetsjov, dertig jaar geleden, o
et Stalin-tijdperk. Van de grote verandering
atie leek aan te kondigen, is toen echter
hen.
Gorbatsjov wenst of durft (nog?) niet te to
ie van Lenin en het marxisme. Daardoor h
fes geen blauwdruk kunnen tonen van de h
-onomisch mechanisme die de Sovjet-Uni
d op technologisch en economisch topnive
ooralsnog zoekt hij het vooral in een ombui
ut van de Russische arbeiders. Zij moeten h
"erken en opnieuw doordrongen raken van d
olutie.
De Russische leider had aan die mentalit
langrijke impuls kunnen geven als hij een
laakt aan de materiële bevoorrechting van
e stortvlbed van ingezonden brieven in de
ooravond van het partijcongres is gebleken,
'o vrouw in Rusland zich groen en geel er
lls grote auto's en fraaie woningen en aan
"aar de partijbonzen tegen lage prijzen goed
j»s de doorsnee Russische arbeider alleen v
:end zijn. Het verzet tegen die uitzonderings
e openbaarheid komen, maar verder is G
aent niet gegaan.
Gat omzichtig optreden wijst er op dat de
Vormingsbeleid binnen Rusland op tegen
er"vonderlijk. Het grootste deel van het part
focent, komt nog uit de Brezjnev-period
aste van kaderleden goed toeven was aan
JPtie welig tierde. Aan in het oog springend
is inmiddels een einde gemaakt, maar v
'"Jkt de tijd nog niet rijp te zijn.
"et 27ste partijcongres is zodoende ni
oorwaarts' geworden, maar het begin van e
•ia- Door de ondoorzichtigheid van de v
'usland kan over het resultaat daarvan sle
a gesproken worden. Vaststaat dat de uit
atsjov-experiment ook voor de rest van de
9 zal zijn. Meer welvaart en welzijn ma
™ans en Olga's, bevattelijker voor overleg
eerd in militaire avonturen.
