onfectieb
06
VOTA VAN
Céline over Semmelweis
De minister van staat Vanden Boeynants woensdag voor rechter
MAANDAG 3 MAART 1986
EXTRA OP MAANDAG1
Mirages
Onheus
TT1
KIMENAI AUTOHUIS D(
AGINA ZEELAND 1
Gewoon is genoeg
Fis?»1
PAPIER
VOOR UW PEN
Strijdig
MEDISCHE
RUBRIEK
Angolese
hoofdstad
heette
vroeger
Aardenburg
Ë4 fis JUca.fi
T48
Het complexe dossier VdB
Door onze correspondent in Brussel Aad Jongbloed
BRUSSEL - Er kan niet aan getwijfeld wor
den dat Paul Vanden Boeynants (66) een be
kwaam bestuurder was, toen hij België onder
meer diende als minister-president, minister
van middenstand, minister van defensie en
voorzitter van de christen-democraten.
Maar hij was wel een bestuurder van de oude stem
pel, ervan uitgaande dat de diensten die hij het vader
land verleende hem het recht gaven macht uit te oefe
nen naar eigen goeddunken.
In de jaren waarin hij zijn
grote passen door politiek Bel
gië maakte, heeft menig kran
tenlezend burger dat mogen
ervaren. De man die het
bracht van slagersieeriing tot
Minister van Staat, zal nu
wellicht toch moeten boeten
voor de wijze waarop hij de
macht naar zijn hand zette.
Hoewel De rechtszaak, die
tegen hem speelt vanwege
valsheid in geschrifte, het in
dienen van valse handelsba
lansen en fiscale fraude, is nog
steeds niet echt van start ge
gaan. Zou zijn macht nog
steeds zo ver reiken dat uitein
delijk de doofpot eraan te pas
komt of dat de rechterlijke
macht zwicht voor politieke
druk
Paul vanden Boeynants
werd geboren in 1919. Op 16-
jarige leeftijd verliet hij de
school om slagersleerling te
worden. Tot na de oorlog,
waarin hij een periode in een
concentratiekamp doorbracht,
bleef hij in de anonimiteit om
in 1949 op te duiken als volks
vertegenwoordiger voor de
christen-democraten. De 30-
jarige Paul vanden Boeynants
bleek toen al spoedig een com
munistenvreter te zijn, die ge
zien de koude oorlogssfeer het
tij meehad. In 1953 werd VdB,
zoals hij gemakshalve ge
noemd werd, schepen (wet
houder) van Brussel en sinds
dien verliep zijn carrière over
de hoogste politieke toppen:
minister van middenstand
(1958-1961), voorzitter van de
partij (1961-1966), premier
(1966-1968) en minister van de
fensie (1972-1980) met een
korte onderbreking (1978-
1979), toen hij eerste minister
was van een interim-regering.
In 1968 begonnen geïnteres
seerden in het wel en wee van
VdB een dossier aan te leggen.
Er liepen toen geruchten dat
de Franse vliegtuigbouwer
Dassault de verkiezingscam
pagne van Vanden Boeynants
betaald zou hebben als dank
voor de aankoop van 106 Mira
ges; kostprijs toen: 560 mil
joen. De aftredende regering-
Vanden Boeynants blijkt nog
snel de koop beklonken te heb
ben in het kader van 'de lo
pende zaken'. Critici spraken
van 'vliegende zaken'. Midden
in een politieke crisis na de
verkiezingen van 1979 her
haalde zich iets dergelijks toen
VdB dreigde op te stappen als
interim-premier, indien hij
niet mocht overgaan tot aan
schaf van een nieuw wapen
systeem om de Belgische
Hawk-raketten in Duitsland
te vervangen.
Al eerder, in 1974, schreef
VdB op eigen gezag als minis
ter van Defensie een 'intentie-
brief' aan Dassault (van de
Mirages), waarin hij een half
miljard gulden schadevergoe
ding beloofde indien België
besloot tot de aankoop van een
ander gevechtsvliegtuig. VdB
moet toen al geweten hebben
dat de keus op de F-16 was ge
vallen. Als in 1980 het politieke
doek valt voor VdB blijkt hij
DE waperikoopman van België
geweest te zijn. Hij heeft dan
voor 18 miljard gulden aan
aankopen gedaan; de lijst om
vat onder meer Leopardtanks,
Mirage- en F-16-vliegtuigen,
fregatten, mijnenvegers en tal
van andere wapens, die veelal
verworven werden dank zij de
bemiddeling van de firma As-
co, waarvan VdB in 1973 de
nieuwe fabriek in Zaventem
opende.
Asco speelde zeker een rol
bij een van de laatste daden
van VdB als minister van de
fensie, de aankoop van 1039
nieuwe pantservoertuigen
voor de landmacht. Eind juli
1979 bepaalde de Belgische re
gering de keuze op 514 AIFV
(armed infantry fighting vehi
cles) en 525 M113Al-voertui-
gen voor een waarde van 1,1
miljard gulden. Aan die keus
was een periode voorafgegaan
van verdraaiing van afspra
ken, vreemde manipulaties,
politieke en financiële lobbies.
President Giscard d'Estaing
van Frankrijk had zich per
soonlijk in de strijd geworpen
om met hulp van de Waalse
christen-democraten Franse
gevechtsvoertuigen aan de
Belgen te leveren, anderen
verdedigden weer de belangen
van een Duits merk, maar de
Belgische regering bleek uit-
This is all we ever say:
Ego, mei, mihi, me!
Charles Morley
Of ik nu zwezer of emmer
Ego ben ik, en
Batik niet dan schaad ik niet,
Bunnik niet dan run ik niet,
Lopik niet dan knoop ik niet,
Doornik niet dan toorn ik niet!
Wat zou ik dan nog anders kunnen
Dan knopen lopen zonder runnen?
Wat mag ik dan nog verder hopen
Dan zonder toorn in 'n doorn te lopen?
SYNTHESE
In Raelofarendsveen
daar woont een onderwijzer
met een houten been
maar een wil van ijzer.
't Vrouwtje van zijn keus,
in Zottegem geboren
met een wassen neus
en dove mannen oren,
baarde hem een telg,
die al spreken kon en lezen,
met de tongval van een Belg
kompleet met been prothese.
SMIECHT
„Ik mag sterven als 't nie' waar is"
sprak een smiecht tot de notaris,
zodat die wist wat er aan schortte
toen de smiecht ter aarde stortte.
uit 'Verzenen tegen de Prikkels'
van
John O'Mill
„Velen noemen u de ko
ning van België, ik zou u de
keizer van België willen
noemen, maar de wet is ook
voor een keizer de wet", al
dus de president van de
rechtbank begin dit jaar.
- FOTO ANP
eindelijk, terwijl zij maanden
lang zweeg en de zaken zei te
bestuderen, dus de voorkeur te
geven aan de 1039 voertuigen
van het Amerikaanse FMC-
concern.
De miljardenaankoop
speelde in 1979, maar wel
bleek later dat in 1977 de firma
Asco al een onderpand betaald
had van 750.000 dollar om de
licentie op de AIFV en de
M113A1 te verwerven, zeker
als zij was dat België tot die
aankoop zou besluiten. Het
weekblad Knack besloot tot
een uitvoerig onderzoek, ont
dekte dat er een dikke relatie
bestond tussen VdB en Asco-
directeur Roger Boas en con
cludeerde dan ook: „Gezien de
relatie tussen de directie van
Asco en het kabinet van de de
fensieminister zou het onheus
zijn voor deze regering deze
koop zomaar af te sluiten."
Het mocht niet baten. Het
Hoog Comité van Toezicht dat
op onderzoek uitging, schreef
een rapport over de verhou
ding tussen Asco en VdB, dat
echter niet openbaar werd ge
maakt. Volgens (ook toen al)
premier Martens en VdB be
vatte het rapport geen belas
tend materiaal. Tot dusver
hebben we alleen de gangen
mogen nagaan van Vanden
Boeynants als dienaar van de
staat, zaken die bevreemding
gewekt mogen hebben, maar
niettemin een benoeming van
VdB tot minister van staat
kennelijk niet in de weg heb
ben gestaan. Maar inmiddels
was Vanden Boeynants ook
slager gebleven. In het België
van toen (nu veel minder) was
dat niet ongebruikelijk. Hoog
leraren, die tot het ministe
rambt geroepen waren, bleven
college geven en daar geld
voor vangen (Tindemans, Eys-
kens), slagers bleven slagers,
zo simpel lag dat.
In de tijd, die de politieke
loopbaan hem liet, bouwde
VdB een vleesimperium op.
Tot grote vreugde overigens
-maar dit terzijde- van de
bezoekers van 'parties' op het
ministerie van defensie, want
nergens was een betere bor-
relhap dan daar, tot grote
vreugde ook van bevriende
politici en journalisten, die
Paul vanden Boeynants met zijn advocaat Guy Horsmans tijdens de rechtszitting van 8 ja
nuari van dit jaar. - FOTO AP
erop konden rekenen dat de
organisatie van hun partijtjes
thuis vergemakkelijkt werd
met het voorrijden van
vrachtwagens vol vlees van de
keten van VdB zonder dat
daar betaling tegenover stond.
Een telefoontje aan VdB was
voldoende om er zeker van te
zijn dat 'tout Bruxelles' over je
partijtje sprak. Vanden Boey
nants als slager dus.
Mochten zijn escapades op
het politieke vlak dan vol
doende aanleiding hebben ge
geven de opposanten in de
gordijnen te jagen, hoewel dat
geen gevolgen had, zijn leiding
van de vleeswarenketen kreeg
voor VdB een onverkwikke
lijke nagalm, want zo maar
een rechter-commissaris,
Pierre Lambeau genaamd,
rook in 1981 lont, toen hij het
dossier doornam van het diep-
vriesbedrijf Primus. Lambeau
had via een tip vernomen dat
er iets niet deugde bij dat be
drijf en hij beet zich in de zaak
vast. De rechter-commissaris
moet de tip betreurd hebben,
want de zaak, die zich hem
openbaarde, ging verder dan
een eenvoudige fraudezaak en
zou hem jarenlang slapeloze
nachten bezorgen.
Volgens zijn rapport, dat de
basis vormt van het proces te
gen VdB, zou de minister van
staat in 1973 aandelen van het
bedrijf ter waarde van ruim 3
miljoen gulden hebben ge
kocht en die via een ingewik
kelde procedure hebben door
verkocht aan zichzelf, maar
dan wel via Zwitserland om de
belasting te ontduiken. Lam
beau ontdekte ook dat er
sprake was van een wereld
wijd vlees- en zwartgeldcir-
cuit, waarin naast VdB ande
ren een rol speelden. Onder
wie een vrouw, Jacqueline
Speeckaert, weduwe van de
Brusselse vleeshandelaar Isi
dore Ghysels.
Op 30 oktober 1981 vluchtte
Jacqueline Ghyssels-Speec-
kaert, bang als zij was ver
zeild te raken in een proces,
naar Malta. Waarom naar
Malta, vroeg Lambeau zich af.
Het antwoord bleek dubbel
eenvoudig: natuurlijk omdat
zij daar geen uitlevering aan
België hoefde te duchten,
maar bovendien omdat in
Malta een vleeswarenbedrijf
gevestigd is, dat eigendom is
van én de weduwe én VdB, dat
op nog geen honderd meter af
stand gevestigd is van, jawel,
Asco-Malta, dochter van de
firma, die zoveel goede dien
sten verrichtte voor het Belgi
sche ministerie van defensie.
Grijpen hier de handelingen
van de politicus VdB en de sla
ger VdB in elkaar De Kamer
van Volksvertegenwoordigers
was daar op 14 mei 1982 niet zo
van overtuigd, toen zij een
verzoek om de parlementaire
onschendbaarheid van VdB op
te heffen afdeed met „niet be
voegd te zijn om met toepas
sing van de artikelen 90 en 134
van de Grondwet kennis te ne
men van misdrijven door een
regeringslid gepleegd gedu
rende de uitoefening van zijn
ambt, wanneer hij geen lid
meer is van de regering en de
misdrijven geen verband hou
den met de ministeriele func
tie."
Ondanks de verklaringen
van een getuige, Joseph Be-
herman, die stelde dat VdB
meermalen als minister druk
op hem had uitgeoefend om
hem te verplichten Asco te be
voordelen als het ging om wa
penaankopen, bleef de rech
ter-commissaris niets anders
over dan zichte verdiepen in
de mogelijke fraude die VdB
gepleegd zou hebben als sla
ger. Behalve de zwendel met
de aandelen van de firma Pri
mus zou VdB een zelfde ille
gale procedure hebben ge
volgd met aandelen van de
DACOR, een bedrijfsvereni
ging van slagers, en nog tal
van andere transacties hebben
uitgevoerd via 'postbusbedrij-
ven' in landen als Zwitserland
en Liechtenstein waar voor
kwaadwillenden gemakkelijk
een fiscaal dwaalspoor kan
worden aangebracht.
Volgens de tenlastelegging,
die uiteindelijk tot stand
kwam, zou VdB fraude ge
pleegd hebben tot een bedrag
van minstens 12 miljoen gul
den, iets wat niet schoon te
wassen bleek met een storting
van 1,5 miljoen gulden, die
Vanden Boeynants bij wijze
van schikking deed in de
schatkist. Gedurende het hele
onderzoek tegen VdB was er
sprake van juridische
haarkloverijen. Eind oktober
1984 verwees de raadkamer
van Brussel VdB naar de cor
rectionele rechtbank. De raad
kamer noemde 4 'inbreuken':
twee van gemeenrechtelijke
aard, valsheid in geschrifte en
het opmaken van een valse
balans, en twee van fiscale
aard, fiscale fraude en in
breuk op het algemene artikel
inzake inkomstenbelasting.
Het touwtrekken begon toen
over welke rechtbank bevoegd
was te oordelen over welke
'inbreuken', hetgeen uiteinde
lijk via de hele schakering
rechtsinstanties die België
kent, leidde tot een cassatiebe
roep, wat VdB verloor.
Hierdoor stond hij dan uit
eindelijk, uiterlijk als een ge
broken man die de onschuld
zelve was, op 8 januari van dit
jaar voor de rechtbank, die
over hem moet oordelen. Na
een opvallend vriendelijke
toespraak (die een verkeers-
overtreder nooit ten deel valt)
van de president van de recht
bank - „velen noemen u de ko
ning van België, ik zou u de
keizer van België willen noe
men, maar de wet is ook voor
een keizer de wet" - sprongen
de verdedigers van VdB op. Zij
hadden ontdekt, dat de recht
bank veel meer punten op de
dagvaardiging had dan waar
zij kennis van hadden geno
men. Er zou eerst een (inge
wikkelde) procedure gevolgd
moeten worden om dat te rij
men met de rechtsorde, de
president zou zich daarover
beraden en op 20 januari uit
spraak doen. Op 20 januari
was de president echter ziek.
Uitstel dus tot 5 maart a.s.,
wanneer de vraag aan de orde
komt of de slager/minister
van staat terecht zal moeten
staan voor alle 121 punten van
de dagvaardiging of dat het
punt voor punt een gevecht
van misschien jaren zal ont
staan met de doofpot aan de
horizon. De andere vraag is of
- maar dat heeft de geïnteres
seerde in het complexe leven
van VdB al begrepen- ooit
nog iemand wijs wordt uit 'het
dosser VdB', zodat er een ge
rechtvaardigde uitspraak kan
volgen.
■J R moet meer alle-
I 1 .daags leven in onze
vieringen gestopt
worden. Dat zeiden afgevaar
digden van r.-k. Nederland vo
rig weekeinde in Noordwijker-
hout. We willen meer verstaan
bare taal en eigentijdse symbo
len, wierpen ze de bisschoppen
toe, mannen en vrouwen uit het
hele land, gelovigen anno 1986.
Ze pleitten voor oecumene en
vroegen niet langer onder
scheid te maken tussen mannen
en vrouwen bij het voorgaan in
liturgievieringen. Dat werd al
lemaal gezegd op wat een lan
delijk pastoraal overleg heet.
De benaming overleg doet ook
de meest goedgelovige katho
liek vrezen, dat dit geluid
slechts 'meegenomen' zal wor
den.
Ik was niet in Noordwijker-
hout toen; ik zat thuis te filoso
feren over kerksluitingen en
hoe dat zou lopen onder regie
van een vrouw. Daar kwamen
vanzelf eigentijdse taal en sym
bolen bij op de proppen, oecu
mene en veel gewoon-gezellig
leven. Ik kan er niets aan doen,
het liep nu eenmaal zo toen een
vrouw aan de klus begon, en ik
zie het nog haarscherp voor me.
Ik heb daarbij een vrouw voor
ogen die zonder remmende er
fenis aan ambtelijke traditie ge
woon vanuit eigen gevoel en in
tuïtie werkt, die van knelpun-,
ten in structuren geen weet
heeft en bij wie een weeg
schaaltje rome-ja/rome-nee
niet op de plank staat.
Mijn vrouw zou als bij een
reünie van heinde en verre
mensen oproepen voor een
groot feest in de kerk; 'om 'm
met z'n allen waardig uit te lui
den en feestelijk te sluiten',
ledereen zou moeten komen.
Al de velen die hun voetstap
pen, hun hartekreten, hun in
nigste verzuchtingen in de over
bodig geworden kerk achterlie
ten. Die er eerste communie de
den of trouwden, hoogmissen
zongen of kille vroegmissen be
volkten. Zij die er als kind trots
en opgepoetst in processies lie
pen, zowel als degenen die er
struikelend over een super-
plietje het wierookvat zwaai
den.
Kom allemaal nog een keer,
zou die kerk-vrouw vragen.
Kom bidden en zingen en la
chen in die ouwe vertrouwde
kerk; we zullen 'm in de bloe
metjes zetten en met slingers
versieren, we zullen z'n gewel
ven doen trillen van ons ge-
zang.
Het moet féést zijn. Feest?
Ja, want zoals bij een overlijden
aan nabestaanden wordt ge
zegd: denk bij je verdriet aan al
het goede dat je hebt beleefd,
zo geldt ook hier: hou in je her
innering vast de momenten van
vreugde, van ontroering. Ver-
%o'S x-9 a,n
a^° _arantie
\oc\-
i
■a
Bolkenslecq 4 b 104 JA Donqen Telcloon 01623 139?'
geet nooit hoe je in de kerk j
inspiratie vond, - soms eei
woord, een lichtstraal, eei
kaarsevlammetje, de toon 'ZEVENTIEN MENSE1
een lied, een onbenoembaar ge
voel vaak. Prikkels die het ge
loof wakker hielden, duwtjes ii
de rug, lichtpuntjes waardoor ji ^1
het aardse leven met de niet af
latende strijd voor een beten
wereld aankon.
Dat hoor ik die vrouw alle
rookt. En de klokken luiden hei
uit, het stoffelijk omhulsels da
de mensen die er in kerkten al)
levensjaren zo van dienst was
Zo zal een liturgie rond het eii
digen van een kerkleven vee
zinvoller en rijker zijn dan
tekst die gebruikt wordt bij he
inzegenen van een nieuw ge
bouw. Dan kun je bidden da
het goed mag worden, mei
niet, want alles is nog open]
Wanneer echter de deur voo
het laatst dicht gaat, bergt zo'i
kerk een schat aan herinner»!
gen, al 's mensen wel en wee.
Van een onzer verslaggevers
AS VAN GENT - Over onge
niaal vanuit haar hart zeggen eer twee maanden sluit Con-
En doen. Voor een laatste maa ^tie Industrie aan de Land-
wordt in het dode gebouw ge ijk in Sas van Gent - onder
zongen en gebeden, het word eel van Fittwel Regenkle-
met bloemen gehuldigd, me ingindustrie in Amsterdam -
wijwater besprenkeld en bewie efinitief de poort.
De directie in de hoofdstad
heeft ti;
bijeenkq
sters en
man) ge
felle cori
noodzak
niet me
ceerd wt
Bedrij
wees vo
Acti
pro
Met een definitief omdraaiei
van het slot is het trouwens nie
afgelopen. Want wat doet dii
gekke vrouw van mijn verbee]
ding? Als symbool van al)
geestelijk goed en aardsi
vreugde van vele jaren wordt di MIDDELBURG TERNEUZI
vaarmee op dit moment de|
alle buurtbewoners uitgenodigi jFOep Werklozen (ZSW) bëzi£
zich aan te sluiten voor he je Van regelingen en activit
gaTn,o^he^^rkpïein'endaai n gemeenten) is in wezen]
omheen. Want niet alleen diaak.
kerkse mensen zien terug
een periode die afgeslote!
TillJIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIilillllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllimillllllllllllllllllllllll
«C e «je**0
Op het onlangs gehouden
PvdA-congres is de uit
spraak gedaan dat wanneer
een bepaald type onderwijs
als enige in een kern of regio
voorkomt, dit openbaar on
derwijs zou moeten zijn.
Door de huidige terugloop
van het leerlingenbestand,
zullen een aantal kleine
scholen in de toekomst niet
meer aan de instandhou
dingsnormen voldoen en op
geheven worden. In zo'n si
tuatie zou de laatst overge
bleven school in een kleine
kern in de visie van de PvdA
een openbare school moeten
zijn. Dit zijn uitspraken die
strijdig zijn met de in de
grondwet vastgelegde vrij
heid van richting, oprichting
De (gevolgen van) werkloosheij
wordt. Een hele wijk leefde o&aarvoor zowel het rijk als geil
of kromp ineen onder het klok Deken,
gebeier, kinderen speelden kri
kras door en met elkaar op he ZSW heeft afgelopen
kerkplein zonder ooit van he iren coördinerend kunnen
woord oecumene gehoord l 'erken in het zoeken naar
hebben. En hoevelen zeidi
niet: ik woon in die straat ach 'gelingen van diverse minis
ter, bij, links van, rechts vai iries. Zonder de ZSW zouden
afzonderlijke gemeenten
der intensieve contacten met
oms concurrerende) ministe-
es moeten onderhouden. De
Ordinerende taken van de
SW blijven dan ook nodig als
tmisbare schakel tussen het
jk en gemeenten"
Dit stelt de stuurgroep in
en nota aan Gedeputeerde
taten van Zeeland, naar aan-
iding yan opmerkingen van
edeputeerde drs. R. Barbé
ver een eerdere nota, waarin
algens hem onvoldoende was
angegeven waar de taak van
tegenover, in de buurt van d
kerk. Feest dus voor iedereen
Zo met de ogen en in hande
van een vrouw, die haar har
volgt, is liturgie vanzelf aili
daags.
en inrichting van scholen en
worden terecht door het
CDA afgewezen. Onderwijs
vrijheid garandeert een plu
riform aanbod vanuit di
verse levensbeschouwelijke
invalshoeken en dit is van
groot belang voor de per
soonlijke ontplooiing en vor
ming van de leerlingen tot
verantwoordelijke mensen
in de samenleving. Boven
dien draagt deze pluriformi
teit m.i. bij aan de kwaliteit
van onderwijs en samenle
ving. Ouders/verzorgers
hebben het recht om voor
hun kinderen die school te
kiezen die beantwoordt aan
hun levensbeschouwelijke
visie. Maximale keuze uit de
diverse richtingen van on
derwijs moet dus uitgangs
punt blijven. In de situatie
dat slechts één school in een
bepaalde kern levensvat
baarheid heeft, zullen de
ouders moeten bepalen of dit
openbaar of bijzonder on
derwijs dient te zijn. Dat is
hun recht en voor handha
ving van dit recht zal naar
mijn overtuiging het CDA
zich altijd blijven inzetten.
Breda,
N.G. van Zalinge
Door Jan Paalman
Philipp Ignaz Semmelweis was
arts, beroemd, verguisd en ge
niaal. Louis-Ferdinand Céline
(schrijversnaam van LFDes
touches) was arts, en als schrij
ver ook beroemd, verguisd en
geniaal. Beiden vochten tegen
de hele wereld en allebei wer
den ze min of meer gek. Céline
schreef in 1924 een proefschrift
over Semmelweis. Het ligt in
een Nederlandse vertaling voor
me en is (de flaptekst heeft ge
lijk) „misschien'wel het merk
waardigste proefschrift dat
ooit is verdedigd aan de facul
teit der medicijnen." Met een
bibliografie van nog geen 20 ti
tels en wemelend van de fou
ten, is het een literair meester
werk, een monument voor een
gelijkgestemde ziel.
In 1844 (in 1846, schrijft Céli
ne) werd Semmelweis 26 jaar
oud, staflid bij de Eerste
Kraamafdeling van het Alge
meen Ziekenhuis in Wenen. De
afdeling was bij alle vrouwen
van Wenen berucht vanwege
de grote sterfte aan kraam
vrouwenkoorts. Céline noemt
percentages van rond 30 pro
cent, 30 op de 100! Sinclair (een
andere biograaf van Semmel-
weis) noemt bescheidener ge
tallen, maar wat maakt het
uit: iedereen is het er over eens
dat de sterfte buitensporig is.
Een bevalling op straat is nog
veiliger. Vrouwen proberen
wanhopig op de Tweede Afde
ling van dr. Bartsch opgeno
men te worden, dat een betere
naam heeft. Semmelweis over
zo'n geval: „Daar staat ze dan,
smekend, ootmoedig vragend
of men haar bij Bartsch binnen
wil laten, in naam van haar le
ven vraagt ze behouden te mo
gen blijven voor haar andere
kinderenmen weigert haar
de gunst. Ze is niet de enige."
De zaak „is een brandstapel
van vlammende wanhoop",
schrijft Céline, „waar twintig
gezinnen huilen en smeken.
De medische autoriteiten
verzinnen klinkende theorieën
om de rampspoed op de Eerste
te verklaren. „Een symfonie
van woorden", aldus Céline.
„Atmosferische-kosmische-tel-
lurische veranderingen" zou
den in het spel zijn, of anders
wel bedorven melk, het bezoek
van de pastoor of de ruwe han
delwijze van de studenten.
Maar hoe kon het zijn, rede
neerde Semmelweis, dat deze
invloeden de Eerste Afdeling
jaren achtereen teisterden,
maar de Tweede Afdeling
spaarden? In 1847 komt het
toeval Semmelweis te hulp.
Een vriend van hem, Kolletch-
ka, werd tijdens een sectie op
een lijk door een onhandige
student met een scalpel in de
vinger geprikt. Kolletchka
sterft op een manier die sterk
aan kraamvrouwenkoorts doet
denken. Aha, lijkegif! En de
studenten snijden dagelijks
lijken open en onderzoeken
dagelijks kraamvrouwen.
Dat moet de reden zijn. Sem
melweis beslist dat de studen
ten na elke sectie hun handen
moeten 'desodoriseren' met
chloorkalk. De sterftecijfers
dalen onmiddellijk, maar nog
niet genoeg. Hij onderzoekt op
een dag een vrouw en pal
daarop 5' (zegt Céline, 12
schrijft Sinclair) andere vrou
wen. Alle vrouwen stierven la
ter aan kraamvrouwenkoorts.
Semmelweis begreep dat de
koorts niet alleen door lijkegif
kan worden veroorzaakt, maar
ook door „rottende stof van le
vende organismen." (Pas 50
jaar later bewees Pasteur dat
die „rottende stof' en het lijke
gif niets anders zijn dan bacte
riën). Semmelweis begreep nu
hoe dokters en studenten al die
jaren de ziekte van de ene
vrouw naar de andere hadden
overgebracht. Hij besloot dat
nu na ieder onderzoek de han
den moesten worden 'gedeso-
doriseerd', een techniek die nu
bekend staat als anti-sepsis.
Ondanks overtuigende re
sultaten liet het medische esta
blishment zich niet overtuigen.
De dokter als ziektekiem? Kom
nou. Wat volgt is een van de
zwartste bladzijden uit de me
dische geschiedenis. Semmel
weis wordt ontslagen, de mi
nister dwingt hem de stad te
verlaten, er wordt zelfs be
weerd dat artsen moedwillig
vrouwen hebben besmet om de
resultaten van Semmelweis te
ondergraven. De gevestigde
medische orde werpt Semmel
weis in de buitenste duisternis.
Hij wordt gek. Dan komt het
absurde einde. Semmelweis
dringt met geweld een college
zaal binnen, waar net een lijk
op de marmeren tafel ligt. „Hij
pakt het ontleedmes en wroet
tegelijk met zijn vingers en
met het mes in een holte van
het lijk die vol vocht zit. Door
een nog hortender beweging
dan de andere brengt hij zich
een diepe snede toe." Enkele
dagen later, in de ochtend van
22 juni 1868, sterft Semmelweis
in een gekkenhuis aan bloed
vergiftiging.
Lees je Céline's proefschrift
dan lijkt het wel als of hij over
zichzelf schrijft. Ook Céline
was beroemd, verguisd en ge
Tenminste, dat laatste hoop
dan maar. Met de roman 'Re
naar het einde van de nach
werd hij beroemd. Ik herin»
me hoe ik het voor de eert
keer las, wat kan die me
schrijven, zo'n boek lees
maar een keer in je leve
Geen 'symfonie van woorden
geen literaire fratsen, enfin,
moet het zelf maar eens leze
Toen gebeurde er iets vel
schrikkelijks met Céline, h
ging antisemitische pamfle
ten schrijven. Niet alleen voo
de oorlog, maar, helemaal oi
vergeeflijk, ook tijdens de ooi
log. „Racisme om te beginnet
Racisme voor alles. Tien kee
Duizend keer racisme! Racisv
tot in het extreme! Ontsme
ting! Schoonmaak! Een enk
ras in Frankrijk: het Arischi
dat soort vuiligheid. Na de oo
log zei hij dat hij dat de Jodi
had willen waarschuwen, li
was alleen maar verkeerd 1*
grepen. Hij zal ongetwijfe
aan Semmelweis hebben gt
dacht.
Louis-Ferdinand Céline
Het leven en werk van Philipp I(p
Semmelweis
Vertaling: Chiel Bos
De Arbeiderspers 1986
Prijs: 29.75.
Van onze correspondent
AARDENBURG - In
eeen recente tv-produk-
tie van Veronica's 'Ne
derlanders overzee-
West-Afrika' was sprake
van een reeks Hollande
nederzettingen tussen de
Witte en de Zwarte Kaap
aan de westkust van
Afrika. Een van de ne
derzettingen heette Aar
denburg. Andere werden
Holiandia, Oranje, Ba-
tenstein en Lijdzaamheid
genoemd.
Het voorkomen van de
naam Aardenburg in de
produktie en van de
naam van koopman Pie
ter van den Broecke, was
voor Aardenburg aanlei
ding op nadere informa
tie uit te gaan. Volgens de
onderzoekers heette het
oude fort Aardenburg, nu
Luanda, en dat is de
hoofdstad van Angola.
De stichting van de Hol
landse forten aan de
westkust van Afrika was
op het moment dat Aar
denburg nog een haven
stadje was en ter plaatse
nbg kooplieden woonden.
Het moet zeker niet
uitgesloten worden
geacht dat Pieter van den
Broekce iets met Aarden
burg in West-Zeeuwsch-
Vlaanderen te maken
heeft gehad, want de fa
milie Van den Broecke
behoorde gedurende en
kele eeuwen tot de voor
aanstaande families van
dit stadje. Pieter van den
Broecke deed na zijn
Afrikaanse avontuur nog
an zich spreken als een
levenslustig bewindvoer
der in India en Batavia.
De Van de Broeckes le
verden in de vorige eeuw
trouwens nog een Aar-
denburgse minister.
RE»
-Euroij
mer,
ders,1
Verge
vandad
gemeei
waal.
Om
moe tin
woord
Goes. 1
zetting
sprekiil
te Rei|
14.30
een
kele I
Reimei