Te ve<
Docume
van Micha
PISA-D
22 FEB
BIJ VER
De natuurbescherming zit in 't slop de laatste tijd. Natuurbeschermers
verliezen terrein op verscheidene fronten. De winst van de jaren zeventig,
toen de eerste gifbelten aan het licht kwamen en de mensen gaandeweg
natuurbewuster werden, is geslonken. En meer veranderingen staan op
stapel; pas goed op gang gebracht toen het centrum-rechtse no-nonsense
kabinet aantrad. Wetten, die gemaakt zijn om de beestjes en het groen te
beschermen, staan op de helling en moeten worden 'aangepast'.
Het geklaag van allerlei natuurbeschermingsorganisaties klinkt steeds
luider en voorzieningen voor natuureducatie worden afgebouwd omdat er
moet worden bezuinigd. Jacht en landbouw, door sommigen cynisch 'de
rechtse natuurbescherming' genoemd, krijgen de overhand, als ze het al
niet hebben. Een goed voorbeeld is de Vogelwet. Overgewaaid uit
Duitsland in 1936 en destijds in Nederland geïntroduceerd als niet meer
dan een noodoplossing die echter tot op de dag van vandaag van kracht is.
Hoe een ministerie 700 lastige
pottekijkers wegwerkte
Sipke van d
RUZIE IN ITA
Hilversum (anp) - sip
ZATERDAG 1 FEBRUA
ZATERDAG 1 FEBRUAR11986
Niet slim
De brief
Bij de beesten af
Geen antwoord
Vooropgezet
Belachelijk
Door onze correspondent Cees Man
deis
ROME - De eerste Italiaanse
film van de Drentse filmster
Maruschka Detmers 'II dia-
volo in corpo' ('de duivel in 't
lijf), beleeft een moeilijke be
valling. Tussen de producer,
Leo Pescarolo, en de regisseur,
Mario Bellocchio, allebei auto
riteiten in de Italiaanse film
wereld, is een stevig conflict
ontstaan over de inhoud van
de film.
De film is geïnspireerd door
het fameuse boek van Ray
mond Radiget, 'Le diable au
corps', van vóór de oorlog.
Maar de Italiaanse 'Diavolo' is
geplaatst in de moderne tijd,
de tijd van het terrorisme.
Maruschka Detmers speelt de
rol van Giulia, de dochter van
Van onze rtv-redactie
HILVERSUM - 28-U
is een Engelse docu
mentaire die in 1984 d
Flaherty Award al
beste documentair
won en het jaa
daarop de prestigieuz
Emmy Award.
Het is inderdaad ee
opmerkelijk sociaal do
kument, een uiting va
super journalistiek. 21
jaar geleden vroeg regis
seur Michael Apted aa
14 kinderen van 7 jaa
wat zij van het leven ver
wachtten. Daar maak
hij een film van die me
redelijk succes werd ver
toond.
Zeven jaar later bracht h'
opnieuw aan de veertien ee
bezoek en stelde hen ongevee
dezelfde vragen. Weer zeve
jaar later, toen de geinter
viewden al jonge volwassene
van 21 waren geworde
kwam Apted voor de derd
keer op bezoek en toen kree
hij het idee iets unieks te ma
ken. Tenslotte weer zeven jaa
later, toen de veertien de leef
tijd van 28 hadden bereik
klopte de regisseur weer aan.
Zelden zijn mensen zo doo
een medium gevolgd. Het re
sultaat is fascinerend. D
VPRO zendt de film zondag
lllllllllillllllllllHllllllllllllllllllllllllllllllllll
HILVERSUM (ANP) - De
Vara-programma Pisa, Har
overgestapt naar Veronica,
meegedeeld.
Vanaf 22 februari zal het
soortgelijk programma verz
de nieuwe naam 'Verona'. D
Veronica heeft behalve Verre
team van Pisa overgenomen,
lopende en komende winters
De Vara heeft geen afkoo
toonde zich echter zeer tevr~
king' van de Vara-directie.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
van der Land (48) heeft
contract gesloten met
Evangelische Omroep, waa
hij hij in free-lanceverba
lal meewerken aan de voor"
reiding van televisieprogr
ma s- Er zijn nog bespreking
gaande over vorm en inho
van die medewerking, ma
vast staat dat het zal gaan
Programma's op het gebi
van kerk- en zendingsgeschi
denis. Hij denkt over enk"
weken met zijn werk te k
nen beginnen, zo deelt de pe
'Voor ons is het vervelend,
maar voor de natuur een ramp'
-,t l-.vaj fans: iafl iwsv j
Door Cees Maas
DE VOGELWET is verouderd,
maar bevat ook veel zinvolle zaken,
weten de insiders. Komende zomer
gaat zij op de helling. Moet worden
'afgestemd' op de jachtwet en aan
gepast aan de internationale richt
lijnen. Maar dat is niet alles.
Het ministerie van Landbouw, waar
onder de wet valt, bestond het vorig jaar
om in één klap 700 onbezoldigde vogel-
wetcontroleurs te ontslaan. Zomaar, van
de ene dag op de andere: tweederde van
het hele landelijke korps op de keien.
Alle 700 kregen ze (zonder daarop voor
bereid te zijn) op een kwade dag een ont
slagbrief in de bus. Je bent bedankt voor
de bewezen diensten, maar we hebben je
niet meer nodig, tot wederziens. Be
roep is onmogehjk en onbetaalde vrijwil
ligers hebben nu eenmaal geen vakbond.
Sommigen waren al meer dan 25 jaar
controleur en vrijwel dagelijks 'in het
veld' te vinden. De woede in die kringen
is groot. „We zijn gewipt door de land
bouw- en de jachtlobby. Die hebben nu
vrij spel in de natuur", zeggen vijf boze
Westbrabantse voormalige controleurs
en: „we waren pottekijkers, daarom".
Nol van K. uit Bergen op Zoom, ille
gaal vogelvanger, maar allang in ruste en
tegenwoordig tevreden AOW-trekker,
wil er best wat over kwijt. Zijn domein
waren de open stukken in de bossen bij
Ossendrecht en hij werkte met lijmstok
ken en slagnetten. Goede zaken gedaan.
Veel verkocht in Den Bels destijds, maar
ook aan deze kant van de grens. Soms
beurde hij wel veertig gulden voor een
paartje.
„Het waren natuurüjk je tegenstan
ders, die vogelwetcontroleurs, en er zaten
veel haarballen tussen, maar ze wisten
wel wat ze deden en kenden hun pappen
heimers doordat ze dagelijks op pad wa
ren en met verklikkers werkten." Dan,
fel: „Maar met ons beroepsvangers had
den ze geen enkel medelijden. Wel met
onze klanten die een voüère hadden. Die
kregen dan vaak eerst een waarschuwing.
Wij hadden het natuurlijk ook niet op de
veldpolitie begrepen, versta me goed,
maar voor die controleurs moest je meer
oppassen."
Nol van K. heeft ook gehoord dat zo
wat alle Westbrabantse controleurs ont
slagen zijn. „Dat kan me niks schelen",
zegt hij schuin vanonder zijn pet loerend,
„maar slim van de regering vind ik het
niet. Eerlijk is eerlijk." Volgens hem
wordt er tegenwoordig niet veel meer ge
vangen in de streek, maar er is nog steeds
goed geld mee te verdienen. „En de veld
politie heeft het te druk met andere stro
pers," besluit de vogelvanger.
Bestrijding van de vogelvangerij en
controle op de volières is jarenlang de
primaire taak geweest van de contro
leurs. Ze waren actief als opsporings
ambtenaar, mochten processen-verbaal
uitschrijven en hielden toezicht op nale
ving van de Vogelwet in het algemeen.
Dus ook jagers bekeuren die beschermde
(roof)vogels afschoten, boeren op de vin
gers tikken vanwege neergelegd gif en lie
den die eieren rapen en verzamelen tot
de orde roepen of op de bon slingeren.
Als ze grote zaken ontdekten of ver
moedden dat een illegale preparateur
(opzetter) beschermde roofvogellijken in
huis had, waarschuwden ze de politie en
deden samen een inval.
Verreweg de meeste controleurs had
den banden met vogelclubs of natuurbe
schermingsorganisaties. Vanuit die lief
hebberij schreven ze in voor de ver
plichte studie en konden worden aange
nomen als onbezoldigd opsporingsamb
tenaar. Het achterliggend idee was om
met het korps de politie te ondersteunen
bij het toezicht op deze bijzondere wet
die specialistische kennis vereist.
Begin vorig jaar telde het korps nog
ongeveer 1000 van deze gediplomeerde
vrijwilligers. Daar bevonden zich ook
'slapende leden' tussen. Vaak gepensio
neerde controleurs die er niet meer zo
hard achteraan holden. „Er waren er van
over de tachtig die alleen nog aanbleven
voor de status, maar veel waren dat er
niet", zegt H. Oome uit Drimmelen, 25
jaar controleur geweest en pardoes aan
de dijk gezet.
Toen het ministerie van CRM („dat
ministerie deed veel voor de natuur")
werd opgeheven en het huidige kabinet
aantrad, verhuisde de Vogelwet naar de
portefeuille van minister Braks van
Landbouw en Visserij. Eerder al werd ge
praat over aanpassing van die stokoude
wet van 1936, maar onder Braks kwam
het ervan. Deze zomer wordt een herzie
ning verwacht; de vaste Kamercommis
sie voor Landbouw heeft de kwestie al
behandeld. Aanpassing aan de interna
tionale richtlijnen is noodzakelijk, ook
volgens veel vogelwetcontroleurs.
Maar Braks deed meer. Toenemende
spanningen en wrijvingen tussen de ja
gers en natuurbeschermingsorganisaties
bracht hem op het idee om in overleg
met partijen de drie betrokken wetten
(Jachtwet, Natuurbeschermingswet en
Vogelwet) op elkaar te gaan afstemmen.
Ook dat werd ambtelijk voorbereid. En
toen kwam de brief.
Jan Benoist, in 1985 acht jaar contro
leur en wonend in Breda, ontving de
brief op 2 juli 1985. Hij las het, geloofde
eerst zijn eigen ogen niet en werd vervol
gens laaiend. „Bij de beesten af, zoiets
had ik nog nooit meegemaakt. Gewoon
een ontzettend lullige zaak, om zo met
mensen om te gaan. De landbouw- en ja
gerslobby hebben het bij de minister
voor elkaar gekregen, dacht ik direct. En
wij worden als snotjongens de laan uit
gestuurd," zegt hij, kwaad als het onder
werp weer ter sprake komt.
In de brief meldde het ministerie dat
de zaak ingrijpend moest worden gereo-
ganiseerd (die plannen waren bekend) en
Jan Benoist: „De normale gang van zaken is toch om iemand die niet vakbekwaam is
eventueel bij te laten scholen terwijl hij in dienst is, maar toch niet te ontslaan en dan weer
bijscholing bieden om hen vervolgens terug aan te nemen? Ze kunnen de boom in.
- stem/johanvangurp
dat in dit kader vier voorwaarden waren
opgesteld waaraan een controleur moest
voldoen. Was dat niet het geval dan
volgde onmiddelijk ontslag. Een officiële
ontslagbeschikking was bijgevoegd. De
opzet was, aldus het schrijven, het korps
terug te brengen 'mede uit oogpunt van
beheersbaarheid' tot 250 a 300 personen.
De voorwaarde 'u bent niet beheers
baar' stond niet in de brief maar wel vier
andere:
„1. is actief als opsporingsambtenaar (dwz houdt
zich regelmatig bezig met concrete opsporingsacti
viteiten), 2. bezit (aangetoonde) deskundigheid
(soortenkennis, strafrecht/strafvordering, bijzon
dere wetgeving), 3. staat als controleur goed be
kend bij departement, poütie en andere contro
leurs, 4. bezoekt de penodieke regiponale bijeen
komsten." En vervolgens: „Uit een onderzoek op
het departement en uit de regionale verslaglegging
is komen vast te staan dat u niet voldoet aan één
of meer van de hierboven weergegeven criteria. Op
grond daarvan heb ik besloten u uit de functie van
Controleur Vogelwet 1936 Natuurbescher
mingswet Wet bedreigde uitheemse diersoorten
te ontheffen. De betreffende beschikking treft u
hierbij aan."
Boem. Zonder bedankje voor de bewe
zen diensten. Een onpersoonüjk stencil
dat, zo ontdekte Jan Benoist al snel, bij
ongeveer 700 van zijn collega's in de bus
was gevallen. Wel werd hem in het schrij
ven nog de mogelijkheid geboden een
examen 'nieuwe stijl' af te leggen om zo
doende eventueel opnieuw te worden
aangesteld.
Benoist: „Ik ben gekke Henkie niet.
Eerst iemand ontslaan met flauwekul-ar-
gumenten en dan opnieuw examen moe
ten doen om weer te worden aangesteld?
De normale gang van zaken is toch om
iemand die niet vakbekwaam is eventu
eel bij te laten scholen terwijl hij in
dienst is, maar toch niet te ontslaan en
dan weer bijscholing bieden om hen ver
volgens terug aan te nemen? Ze kunnen
de boom in."
De Bredanaar liet het er niet bij en
schreef direct een aangetekende brief
naar minister Braks. In de brief ont
krachtte Jan de vier criteria op doeltref
fende wijze, wetend dat zijn naaste colle
ga's die allen examen hadden afgelegd
(bij de overheid) en dus deskundig wa
ren, altijd actief waren geweest, als con
troleurs goed bekend stonden en de re
gionale bijeenkomsten (als ze er waren)
bezocht hadden, in hetzelfde schuitje za
ten. Benoist verzond zijn brief een week
later, op 15 juli, en wacht nog steeds op
antwoord.
„Er hebben meer controleurs geschre
ven en we waren van plan deze week de
brieven te beantwoorden," aldus een
woordvoerder van het ministerie van
Landbouw en Visserij die zich onthoudt
van elk commentaar op de zaak en ver
wijst naar de informatie in de bewuste
ontslagbrief. Wel wil hij kwijt dat van de
Een bord van vogelwacht De Steltkluut, die in Oost-Zeeuwsch- Vlaanderen opereert.
- foto archief de stem
700 ontslagen controleurs 'enkele tiental
len mensen' zich hebben aangemeld voor
het examen nieuwe stijl.
Piet Schipperen uit Etten-Leur is,
evenals Jan Benoist, 8 jaar controleur ge
weest. De hagelkorrels van een jager die
een uil uit een boom schoot en boos werd
toen Piet Schipperen dat zag, zitten nog
in zijn rug. Schipperen beklemtoont dat
met het wegvallen van de controleurs de
natuur feitelijk het grote slachtoffer is:
„Ze kunnen natuurlijk wel aanvoeren dat
wij te weinig processen-verbaal schreven
en dat klopt dan misschien, maar wij
werkten in de regel preventief. Waar
schuwingen geven en jezelf 'veel laten
zien in het veld. Dat houdt de kwade
rakkers wel weg, en werkt uitstekend zo
als wij al jarenlang weten. Nu is dat alle
maal verleden tijd. Wij zouden dus niet
meer deskundig zijn; nou, daarmee
speldt de overheid haar eigen opleiding
een brevet van onvermogen op. En kon
den ze er niet eerder achter komen dat
wij dan zogenaamd niet deugen? Nee, de
kwestie is dat wij in de weg liepen en er
uit moesten en dan kun je altijd wel ar
gumenten verzinnen."
Jan Benoist is, evenals zijn collega's
Piet Schipperen, Huub Oome uit Drim
melen en Harry van Vugt uit Breda, van
mening dat alles met vooropgezette be
doeling is gebeurd. Benoist: „Wij waren
in zekere zin onafhankelijke controleurs
die de jagers, de rijke kerels, op de vin
gers tikten als dat nodig was. Ook de
landbouwers. Die controle is nu dus ge
heel in handen van de veldpolitie die
overwegend pro-jacht is omdat veel poli
tiemensen gerecruteerd worden uit krin
gen van jachtopzichters die door de ja
gers worden betaald én uit betaalde con
troleurs van de Algemene Inspectiedienst
van het ministerie van Landbouw die
dus, juist, de landbouwbelangen en niet
de milieubelangen in het oog houden.
Dus landbouw en jacht hebben nu de
touwtjes in handen, en wat die bedoelen
met natuurbeheer, dat is bekend.
Ook Huub Oome vindt zijn ontslag
een 'ontzettend lullige zaak' en de manier
waarop 'gewoon schunnig', maar acht de
gevolgen voor de natuur veel belangrij
ker. „Gevoelsmatig is er een enorme klap
toegebracht aan de natuurbeschermings
gedachte. Dat komt door die rechtse kijk
op de zaak waardoor de jacht, die tegen
woordig weer aardig opbloeit, terrein
wint. En kostte het korps nu bijvoor
beeld veel geld? Ben je gek, per man 10
postzegels en vijf velletjes papier per
jaar. Maar ze hebben geWoon gedacht
dat rollen we op en dat is dus gebeurt. Ik
bracht vroeger al mijn vrije tijd door in
het veld. Schoon schip maken in het
korps is geen verkeerde zaak, maar nu
zijn goede en bekwame mensen gewoon
aan de kant gezet".
Voorlichter G. de Boer van de Ko
ninklijke Nederlandse Jagers Vereniging
wijst de beschuldiging van de controleurs
als zouden de jagers hebben meegewerkt
aan het massa-ontslag als 'ronduit bela
chelijk' van de hand. De Boer: „Dat is
een volkomen belachelijke aantijging. Ze
waren al ontslagen voordat wij er van
wisten. Van zulke beschuldigingen kan ik
er nog wel tien verzinnen, als het daarom
gaat".
De Boer wil geen antwoord geven op
de vraag of de natuur in de ogen van de
jagers is gediend met het vertrek van de
controleurs en verwijst voor commentaar
naar het ministerie van Landbouw. „Wij
houden ons uitsluitend bezig met de
Jachtwet en niet met de Vogelwet". Wel
geeft hij toe dat er in het verleden wrij
vingen zijn geweest tussen de partijen,
waarmee hij ook natuurbeschermingsor
ganisaties bedoeld. De Boer: „Volgende
week hebben we een gesprek met de mi
nister omdat er momenteel een onder
zoek over die kwestie loopt. Dat heeft
ook te maken met de wetgeving die beter
op elkaar moet worden afgestemd. En als
het gaat over jagers die beschermde roof
vogels zouden schieten om bijvoorbeeld
hun fazantenbestand te bewaken, dan
zeg ik: 'laten ze eerst maar eens met be
wijzen komen'".
Plaatsvervangend commandant A.
Van Wijnen van de veldpolitie in Breda
zegt aan de ene kant de boosheid van de
controleurs te begrijpen, maar anderzijds
kan hij ook wel de gedachtengang van
het ministerie van Landbouw en Visserij
volgen. Van Wijnen: „Dat de controleurs
nu weg zijn heeft ongetwijfeld weerslag
op de intensiviteit van de controle en dat
is zonder meer nadelig voor de natuur in
het algemeen. Maar ik moet zeggen dat
er ook heel veel bij waren die nauwelijks
activiteiten ontplooiden, wat dat betreft
geef ik het ministerie gelijk. Wij als korps
kregen nauwelijks ondersteuning van die
mensen en soms waren er ook wrijvin
gen. Eigenlijk hadden we er niet zo'n in
zicht in. Maar de preventieve waarde van
de controleurs die wel actief waren was
groot.
Van Wijnen ontkent dat veel van zijn
agenten gerecruteerd zouden zijn uit
kringen van jachtopzichters, zoals Jan
Benoist beweert. „Ik vind dat nogal on
genuanceerd," aldus de plaatsvervan
gend commandant, „momenteel heb ik
hier tien medewerkers en daar jagen er
maar vier van."
Een opgezette roofvogel. Slachtoffer van een schietlustige jager. - fotoerikossevkaarde
In de caravan, verborgen onder de vloer
bevonden zich vogelkooien.
- foto's de stem/ben steffen
Vogelcontroleurs en leden van de veldpolitie in 1982 bij een caravan, waarmee vogels
naar België gesmokkeld werden.
