Beroering in de diamantbuurt
ZATERDAG 1 FEBRUAR11986 W1
l
denten (v/m)
Exodus
Twintig
miljard
Koers
winsten
Overwaaien
w
mHHBI
het grootste Nederlandse
au met ruim 100 vestigingen in
Daarin zijn meer dan 200
erde units ondergebracht,
rstellingen en overheid,
"andstad in voortijdelijk
j o a pieken in het werk,
~iekte van vaste medewerkers
iteenlopende redenen tijdelijk
kunnen bij Randstad terecht
p kantoor, in de industrie, in
eidzorg, in de horeca, of in de
sector
ent(e) heeft vanuit een
stiging dagelijks contact met
'ven als uitzendkrachten.
ijn, naast onze bestaande
in Middelburg en Goes,
in voorbereiding
'aarom op korte termijn
zijn:
ontvangen, selecteren en
uitzendkrachten,
ouden en uitbreiden van onze
bedrijven d m v. telefonische
nlijke contacten,
den van tijdelijk personeel,
van de daarvoor benodigde
tie.
hten wij van u:
igt tussen de 23 - 26 jaar.
voltooide VWO-opleiding
ij voorkeur gevolgd door een
oepsopleiding
ring heeft u gedurende enkele
aan in de commerciële
ining.
vriendelijke en spontane
heid en wilt uw enthousiasme
kwijt in een verantwoordelijke
flexibiliteit en creativiteit hand
n met de zelfstandigheid van
aarnaar u op zoek bent.
twikkelde gevoel voor humor
opzicht parallel met uw stress-
eid. U zoekt een baan die niet
beroep doet op uw uitstekende
mogens, maar tevens een baan
ast uw energie al uw initiatief en
kwijt kunt.
svermogen kunnen wij
voor de commerciële zijde van
ende functie. U bent in staat
over de schouder van uw
maar ook over die van uw cliënt
en.
s tenslotte zo goed als u bent.
weet dat deze profielschets op
assing is bieden wij u een
it persoonlijke ontplooiings-
iden. Naast interne opleidingen
mogelijkheid tot het volgen van
leidingen. Wij bieden u een
nen en verdere emolumenten
ien 13e maand, 8,5% vakantie-
vakantiedagen.
ologisch onderzoek kan deel
van de selectieprocedure,
informatie kunt u bellen met
an Kaam, tel. 01650-3 39 91
elijke sollicitatie, vergezeld van
te pasfoto, kunt u binnen
enden aan Randstad Diensten-
lerland bv, p/a Districtkantoor
Uitzendbureau bv, t.a.v. de heef
tphal, personeelmanager,
12,4701 EV Roosendaal.
RAUDE in de diamanthandel.
Antwerpse diamanthandelaren
pakken het vliegtuig naar Tel Aviv.
Een onvermoede activiteit van de
Belgische justitie of een hetze.
Wisseltrucs en ontdoken
belastingen ter waarde van 50
miljoen gulden. Driekwart van de
Belgische diamanthandel zou er bij
betrokken zijn. 'Iedereen in deze
bussiness heeft boter op z'n hoofd'
zegt een insider. Maar de meningen
zijn verdeeld. De georganiseerde
diamantairs verdedigen zich fel. Ze
vinden zichzelf niet beter of slechter
dan de doorsnee-middenstander.
Hoe dan ook, de eeuwenoude
diamantbuurt van Antwerpen staat
op stelten. Dat kan niet want de
handel is slechts gebaat bij rust en
discretie. Een blik in het
geheimzinnige wereldje van de
diamant. Een reportage over Don
Pedro-facturen, de Antwerp Cut en
over de koning der edelstenen als
'mineralogisch orgasme'.
i w tt mannen aan een laienje ui
café Diamant in de Antwerpse Ves
tingstraat. Een van hen draagt een
lange jas. Hij haalt een klein pakje
tevoorschijn, rommelt wat met cel
lofaan papier. Tussen twee glazen
schuimend Palmbier glinsteren
steentjes. Er komt een loep tevoor
schijn. Goedkeurend geknik. Bank
biljetten verwisselen van eigenaar.
De koop is gesloten: 'Mazal'.
„Welke timmerman heeft nog nooit
een raam zwart geleverd. We doen alle
maal wel eens wat, maar dat is nog geen
reden om ons af te schilderen als crimi
nelen. Deze zaak is opgebouwd door m'n
vader. Ik ben met de loep geboren. Ik zit
nu zesendertig jaar in het vak. Wat zit er
voor toekomst in een zaak die in de ille
galiteit werkt. Dit is een hetze. De dia
manthandel heeft dit niet verdiend".
Vijf hoog in het gebouw van de Ant
werpse Diamond Club. Geëmotioneerd
heft hij de handen. Op het bureau voor
hem ligt een paar dozijn 'steentjes'. Op
z'n borst bengelt driftig een loep. Roger
Wagemans noemt zich 'een kleine com-
mersant in diamant'.
Roger Wagemans koopt diamant,
slijpt diamant en verkoopt diamant.
„Een verlies van een paar honderddui
zend gulden is een draai om m'n oren
waar ik nog altijd veertien dagen van lig
te suizen".
Grote bedragen, grote zenuwen. Vo
rige week deed de Bijzondere Belasting
inspectie van de Brusselse Rijkswacht
een inval bij het Antwerpse wissel-en ef
fectenkantoor Kirschen Roger Co. Be
halve een dubbele boekhouding kwam er
een lijst te voorschijn. Op die üjst de ge
codeerde namen van cliënten die via het
wisselkantoor zwart geld en zwart goud
wegwerkten naar Zwitserland en Liech
tenstein. Onder de clientèle ook enkele
tientallen Antwerpse diamantairs. Beroe
ring alom.
Een Aan de aangehouden vennoten
van het wisselkantoor bevestigde dat de
helft van de transacties in diamant in
België in het zwart zou gebeuren. Daar
bij zouden vooral Griekse, Turkse en In
diase handelaren betrokken zijn. Even
leek er een exodus van diamantairs te
volgen. De Isrealische luchtvaartmaat
schappij El Al meldde een plotseling toe
genomen drukte op de vluchten naar Tel
Aviv.
Dinsdag nam het Brussels parket plot
seling gas terug. Dat gebeurde na een
ontmoeting tussen justitieminister Gol
en en een delegatie van de Hoge Raad
voor Diamant, de machtige belangenor
ganisatie van de Antwerpse diamantairs.
Diezelfde Hoge Raad trok zeer verbol
gen van leer tegen de 'sensatiezucht' van
de Belgische pers. Ook liet men niet na te
wijzen op de belangen van 's lands eco
nomie en de in het geding zijnde werkge
legenheid van achtduizend diamantbe
werkers. Tenslotte deed minister van Fi
nanciën Mark Eyskens nog een duit in
het zakje. „De fiscale druk is te hoog", zo
zei hij bijna verontschuldigend, maar hij
voegde er wel aan toe: „natuurlijk, de
wet is de wet en ze moet door ale burgers
worden toegepast".
De diamantbuurt in Antwerpen ligt
vlak achter het Centraal Station. Juwe
lier naast juwelier, 'gelieve voor entree
eerst te bellen'. In de etalages schitteren
goud, diamant en half-edelstenen. Boven
de winkels uithangborden 'Diamantfa-
De diamantslijperij, een oud ambachtelijk bedrijf
Vlekjes in de 'Antwerp
briek, alle herstellingen'. Overal patrouil
leren Rijkswachters. Het hart van de
buurt is de Hovenierstraat, afgesloten
voor alle verkeer, behalve geldtranspor
ten.
De Hovenierstraat is de promenade
van het grote geld. Orthodoxe joden met
lange zwarte jassen haasten zich naar de
diamantbeurs. Mannen met in krullen
omlaag hangende bakkebaarden. Ze dra
gen keppeltjes of zwarte hoeden. Het
koffertje in hun hand zit met een ket
tinkje vast aan de pols. Het zijn de han
delaars en makelaars in diamant. Ze heb
ben namen als Jakobson of Hirshfeld.
Wie geen koffertje draagt heeft een dub
bele jas aan. Een onderjas gevuld met
'handel'. Het is de wat corpulent ma
kende werkkleding die ze 's morgens
aandoen in hun kluis en waarmee ze ver
volgens naar de beurs gaan om zaken te
doen. Onderling spreken ze Hebreeuws.
Dat schermt ze extra af voor de buiten
wereld. Volgens schattingen is tachtig
procent van de Antwerpse diamanthan
del in joodse handen. Het gaat vooral om
Poolse en Hongaarse joden.
Volgens het vakblad USA Mining is er
in 1985 voor 44 miljard gulden diamant
op de markt gekomen. De Antwerpse
diamantbuurt verwerkte 45 procent van
die omzet, ongeveer 20 miljard gulden.
Vanuit Londen controleert het concern
DeBeers tachtig procent van de handel in
ruwe diamant. Bij de handel in de Ant
werpse diamantbuurt gaat het om aan-
en verkoop van: ruwe grondstof, ge
zaagde diamant en volledig bewerkte
diamant.
De diamantslijperij, een vanoudsher
zeer ambachtelijk bedrijf, biedt het
meeste werk. Diamantbewerkers 'lezen'
er de edelstenen met hun vergrootglas.
Ze kijken naar de zuiverte en de kleur.
Ook bepalen ze de fluorescentie, de
eigenschap van diamant om ultraviolette
stralen om te zetten in zichtbaar licht
met een blauwachtig schijnsel.
Het gewicht van diamant wordt aan
geduid in karaat, een maat die weer on
derverdeeld is in punten. Diamant met
licht gewicht wordt meestal bewerkt in
India. Bombay behoort met Antwerpen
en New York tot 's werelds grootste dia
mantcentra. Diamanten van de midden
soort (10 tot 50 punten) zijn een Israëli
sche specialiteit, terwijl de grote stenen
in Antwerpen worden bewerkt. Hier ont
staat de in kennerskringen befaamde
Antwerp Cut. Van de hoeveelheid dia
mant die jaarlijks op de markt komt is
slechts vijfentwintig procent (ruim 2000
kilo) geschikt om in juwelen te verwer
ken.
Antwerpen telt vier diamantbeurzen.
Het gaat om zwaar beveiligde gebouwen
waar een buitenstaander niet wordt toe
gelaten, tenzij doorintroductie via een lid
van de Diamond Club. Kom je er bin
nen, zoals ondergetekende, dan dien je je
ogen in je zak te houden. „Niet in de zaal
kijken", verordonneert een bewaker
streng. „Die man gaat buiten z'n boek
je", zal Wagemans even later zeggen, „ik
kan je meenemen naar het restaurant.
Dan kun je van bovenaf zo op de hele
handel kijken".
De 'vloer' van de diamantbeurs. Bin
nen staan lange rijen tafels. Aan die ta
fels zitten groepjes mannen. Urenlang
zitten ze soms tegen over elkaar, beoor
delen de uitgestalde stenen. Af en toe
loeren ze door een loep, pakken een dia
mant op met een pincet. Dan praten ze
weer, gebaren soms driftig. Opnieuw val
len de lange jassen op.
Het is een bij uitstek internationaal
De 'vloer' van de diamantbeurs. Binnen staan lange rijen tafels. Aan die tafels zitten groepjes mannen. Urenlang zitten ze soms tegen over
elkaar, beoordelen de uitgestalde stenen. Af en toe loeren ze door een loep, pakken een diamant op met een pincet. Dan praten ze weer,
gebaren soms driftig. - foto's hoge raad voor diamant
gebeuren. Er lijkt nauwelijks een plek te
vinden waar in zoveel talen wordt ge
sproken. Het afsluiten van de koop is een
ritueel van: een man, een man, een
woord, een woord, ,,'t Is een zaak loven
en bieden. Neem nou een recent voor
beeld: een partij diamant van 462 karaat,
waarde $91.000. Zo'n deal kan weken
duren, maar 't kan ook op een kwartier
gedaan zijn. Je gaat tot het uiterste, soms
wordt het schelden gelijk op de vee
markt. Ben je akkoord dan geef je me
kaar een hand en zegt 'mazal'. Het
woord 'mazal' is onderdeel van de
eeuwenoude code 'Mazal und Broche'.
Het betekent 'geluk en voorspoed'. Een
wens die een contract kan bezegelen
waarvan een normaal mens staat te tril
len op z'n benen. Heeft het 'mazal' een
maal geklonken dan is er geen weg terug.
Overeenkomsten op de beursvloer
worden gefinancierd met kortlopende le
ningen, waarvan de rentes in het verle
den konden oplopen tot 18 procent. Am-
robank en ABN, met eigen vestigingen
aan de Pelikaanstraat en de Hovenier
straat, nemen driekwart van de financie
ring voor hun rekening.
Waar zit nu de mogelijkheid om de
boel op te lichten? Bij de wisselkantoren.
Roger Wagemans haalt de schouders op
en zegt: „We hebben er geen belang bij.
Op de invoer van diamant zit geen btw,
dat is nultarief. Alleen na veredeling
komt er btw op. De zwarte schakel weet
ik niet te zitten. Van handel naar som
mige derde wereldlanden kan ik het me
voorstellen, maar daarmee wordt de Bel
gische staat niet benadeeld. Neem nou
Korea. Daar mag je geen diamant invoe
ren, dus het ligt voor de hand dat er dan
gesmokkeld kan worden".
De wisselkantoren ontstonden in de
jaren '60 als gevolg van speculatie met
diamantdollars. De dollar is de betaal-
munt in de diamanthandel. Tot een
kleine twintig jaar geleden kochten dia
mantairs de munt bij het Belgisch-Lu
xemburgs Instituut voor Wissel. Verkoop
op de vrije markt leverde soms koerswin
sten tot acht procent op. De Belgische
overheid maakte, zoals vaker, van de
nood een deugd, stelde van overheids
wege geen dollars meer beschikbaar en
gaf zo de dollarzwendel een wettelijke
basis. Eenvoudig door de diamantairs te
verplichten dollars te kopen op de zoge
heten parallelmarkt.
Geld en waarde-goederen in beheer
geven bij wisselkantoren is goedkoper
dan bij een bank, reden waarom som
mige diamantairs hun toevlucht nemen
tot deze instellingen.
De Belgische overheid is de diamant
wereld gunstig gezind. Zo verstrekt het
ministerie van financiën de Antwerpse
diamantairs speciale faciliteiten om ste
nen te exporteren naar landen met hoge
tolmuren. Dat gebeurt via de zoge
naamde Don Pedro-facturen. Het Brus
sels parket struikelde over deze code in
de boekhouding van Kirschen Co en
vermoedde aanvankelijk onfrisse praktij
ken.
„België is een paradijs voor diaman
tairs". Die opmerking komt van buiten
staander Jef Geeraerts. Als auteur van de
in Antwerpen spelende politie-thriller
'Diamant' deed hij veel research in het
wereldje. Geeraerts: „Het is een branche
die ideaal is voor de zwarte handel. Er
gaan bedragen om waarbij zelfs de Ne
gus van Ethiopië verbleekt. Ik wist al
lang dat er wat loos was. Het belasting-
vriendelijke klimaat leent zich er nu een
maal toe. Waarom zitten er anders drie
duizend diamantairs juist in Antwerpen?
Het wereldje is toch internationaal. Ze
hebben overal kantoren. De zaak staat
op naam van de vrouw en hun huis zit in
de bv. Van belasting ontduiken kun je
niet zozeer spreken. Het is meer belas
ting ontgaan". Wagemans reageert kort
op die opmerking: „Zou mijn vrouw niet
in orde moeten zijn voor de wetgeving?".
„Handel in zo'n kroeg, da's van dief
stal of van malafide lui. Dat gebeurt nor
maal niet, maar zeggen dat er niks aan de
hand is. buil shit", zegt een diamant
handelaar uit het Amsterdam. Hij is wat
directer dan Wagemans, maar bevestigt
diens woorden dat er af en toe wel eens
wat gebeurt. t Is net als overal. Wat
denk je nou. als je niet wil, kan een
klant je wel dwingen. Komt er een vent
die niks op papier wil. En wat doen je
dan, wees eerlijk. Je wilt toch allemaal
geld verdienen. Dan doe je toch een
zaak, zeker als het een vaste klant is.
Da's toch logisch. Fout ben je, ja natuur
lijk, maar als we alle regels netjes nale
ven, nou ja.
Terug naar Roger Wagemans in de
Diamondclub. Diamanthandel in een ca
fé noemt hij 'een uitwas': „Spul van dief
stal inderdaad! Het zijn die sjacheraars
die onze handel verpesten, maar ja ze zit
ten bij ons in de nijverheid zoals in elke
nijverheid. En er zijn altijd sukkels die er
in trappen".
Wagemans schildert de diamantair als
de ondernemer met grote en kleine pro
blemen. Zoals andere bedrijfstakken
kende diamanthandel jaren van specta
culaire groei. Vertelt Wagemans: „In die
topjaren rond 1980, deed een steen van 1
karaat soms honderdduizend gulden, nu
maak je er nog vijfendertigduizend gul
den mee. Het vertrouwen in diamant is
teruggelopen. Dat komt door de specu-
culatie. Je hebt dat gehad in alle secto
ren: in onroerend goed en ook in dia
mant. De investment companies vertel
den de mooiste leugens om mensen geld
uit de zak te kloppen. Mede daardoor is
de waarde met vijfentwintig procent te
ruggelopen".
Concurrentie en lage lonen landen.
Wagemans: „We zitten er tussen ge
prangd. India, Taiwan, hoe moeten we
daar tegen op met onze sociale wetge
ving. Neem Israël, daar is de arbeidstijd
nog vrij. Echt, het is pompen of verzui
pen. Zelf ben ik ook de markt op moeten
gaan. Meer exporteren. Ik heb nu een
kantoor in New York. Sommige firma's
verdedigen zich óp de normale manier.
Ik breng m'n goederen naar de bank, niet
naar een wisselkantoor. Ik kan niet leven
met idee dat hier de Fiskale Recherche
binnen kan vallen. Anderen verdedigen
zich anders. Ze gaan de mazen in het net
zoeken. Ze werken marginaal. Zelfs onze
Mark Eyskens onderkent dat nu als hij
.preekt van de grote fiscale druk. In Bel
gië is die zogeheten fraude een psychose
geworden. Heel de diamantwereld wordt
over één noemer geschoren. Zelfs de Ga
zet van Antwerpen, anders toch sereen in
de berichten over onze metropool, is nu
op sensatie uit. 't Wordt geweldig over-
roepen".
De export-expansie van Diamwag
PVBA (de firma van Wagemans) ging
niet van een leien dakje. De Antwerpse
diamantair: „Ik heb het eerst in het oos
ten geprobeerd: Tokio, Bangkok, Singa
pore. 't Heeft me een klap geld gekost
maar het werd niets. Ze zijn er zo honge
rig naar winst dat ze enkel onder de kost
prijs willen kopen. Ze liggen wakker als
ze denken dat ik één dollar aan hun han
del zou verd'»ien. Heb je diamant van
pakweg duizend dollar. Komt er zo'n
snotneus uit Hongkong en die zegt: 'Se-
venhundeld?". Dan ben je een week be
zig en dan zit je op zevenhonderdvijftig.
Da's tijdverlies. Zo'n vent gaat bij mij
buiten. Ik kan er niet mee handelen. Ik
wil er niet tegenover zitten, 't Is niet mijn
mentaliteit. Ik walg er van. 'Live and let
live' zeg ik maar. Amerika is anders al
moet je er soms wel achter je geld aan.
Vijftien procent rente doet pijn hoor, dus
je zit achter dat geld. Eerst brieven, dan
telefoontjes, dan een advocaat en die ke
rel aan de andere kant van de oceaan
denkt: Zoek jij maar de hoogste boom,
maar 't zijn wel mijn centen uit mijn be
drijf, waar alles in zit. Ja, 't lijkt makke
lijk van buitenaf maar de diamantbussi-
ness is echt geen poenpakkerij. Weet je
hoe de Zwitserse banken ons noemen:
Les petits gagneurs, de kleine winstma
kers."
Hoe gaat het nu met de vlekjes op de
Antwerp Cut, de fraude? „Luister naar
mij", zegt Jef Geeraerts, „d'r komt niks
van. Dit gaat in de zoveelste Belgische
doofpot". In Amsterdam dezelfde gelui
den: ,,'t Is een luchtballon. De Belgische
regering kan dit niet maken. Er gaat veel
te veel geld om in Antwerpen. Ze gaan er
daar niet vandoor. Nee, die jongens laten
niet met hun voeten spelen, 't Waait wel
over".
En Roger Wagemans, de Antwerpse
diamantair: „Een vervolging komt er,
maar dat neemt niet weg dat we fier zijn
op hetgeen we doen in Antwerpen en op
wat we in onze slijperij maken. Wat ik
heb, wat collega's hebben is hier opge
bouwd. Ik heb thuis kinders en kleinkin-
ders. Hier in België heb ik m'n hele heb
ben en houden. Denk je dan dat ik zou
gaan lopen. De diamant zit in m'n lijf.
Dat is me thuis al ingegoten, 'k Heb m'n
vader nooit aan tafel gezien zonder
steentjes erbij. Sta je in 't café, dan klap
je nog over diamant, 't Is heel je leven.
Zelf spreek ik altijd van een mineralo
gisch orgasme".
Als 'kleine winstmaker' rekent hij
zichzelf en z'n collega's ook tot de kleine
zondaars: „En wie zonder zonden is
werpe de eerste steen. Dat moet een Hol
lander toch aanspreken. We doen alle
maal wel wat. Als je binnen de wetgeving
stuit op muren van onbegrip, dan wor
den die muren natuurlijk overwonnen.
Weet je. Vroeger zat ik op een katholiek
pensionaat. Toen zei m'n leraar altijd: "t
Ideaal Roger.da's d'n 'emel'".
