Gemeente moet
meer doen aan
privatisering
Oppassen met
beurzen in
Den Dullaert
Biotechnologie,
bijna zo oud
als de mensheid
Directeur van 4
zet punt achter loopbaan
MIDDEN- EN KLEINBEDRIJF HULST:
IEID
O
Gevaarlijk
kruispunt
eindelijk
verlicht
Middenstand Hulst wil in
commissie politiezaken
DE STEM
WOENSDAG 22 JANUAR11986
PAGINA ZEELAND 2
MIDDENSTAND HULST:
Walsoorden
Axel
Vogelwaarde
VAN WONINGBOUWER TOT BEHEERDER
Ezelinnemelk
Boter
A12
enenl
In
bm, receptie,
^verwinning,
enbare dank,
t eens in de
■ilieberichten.
Itt het niet te
Been tientje).
BO. Eén grote
Ihet plaatsen
leen formaat
|13,50 toeslag,
fg Bij niet-
adm.kosten
eretourneerd.
Ikst 2 dagen
nze kantoren.
I eveneens 2
|stbus 3229,
gaven worden
én naam en
|Uw betaling
Ins het recht
In redenen te
londerdag.
sluit de deuren,
RIANNEKE
llangs scheuren,
lirgen, llonka.
ESTAURANT
f.a 19.00 u.
SE AVOND
pYSSEUS
e en koude gerechten 27.50
■MARKT 26-28
11 XR BREDA
Y6-223998
dag gesloten
i voor
es.
ïutten
irdt in een groter
ilangrijkste woord.
n de advertentie op
jk en snel
fT BEDRAG AFLEZEN dat
ieven onder nummer
tante betaling kunt u een
ikaart (dus géén giro- of
sn acceptgirokaart
tlekosten in rekening
Oe Stem, Postbus 3229.
rtenties
rslaan
gebruiken.
Prijs incl. 5% BTW
- 5.67
7.56
J 9.45
J 11.34
13.23
f 15.12
VAN ZEELAND
T22
Van een onzer verslaggevers
HULST - Na jaren over en
weer praten wordt het ge
vaarlijke kruispunt Hontenis-
sestraat-rijksweg 60 eindelijk
verlicht.
De PZEM is bezig met het
neerzetten van zeven licht
masten, waardoor het kruis
punt naar wordt gehoopt een
stuk veiliger zal worden. In
het verleden zijn er veel onge
lukken en bij na-ongelukken
gebeurd. Vooral fietsers en
bromfietsers waren daarbij
het slachtoffer. Vorig jaar nog
vond er een dodelijk ongeval
plaats.
De verlichting is regelmatig
onderwerp van gesprek ge
weest in het overleg tussen
Hulst en Hontenisse. Vele ke
ren werd rijkswaterstaat ge
vraagd om een deugdelijke
verlichting. Uiteindelijk liet
rijkswaterstaat begin vorig
jaar weten dat er mogelijkhe
den waren, mits de gemeente
Hulst het onderhoud voor zijn
rekening zou nemen. Dat
zegde de gemeente toe, maar
het heeft nu nog een jaar ge
duurd voor de verlichting er
Van een onzer verslaggevers
HULST - De Middenstandsvereniging Hulst
vindt dat de gemeente meer zaken moet af
schuiven naar het particuliere bedrijfsleven.
De privatisering moet krachtig ter hand wor
den genomen.
Deze wens wordt verwoord in de nota midden- en
kleinbedrijf voor de kern Hulst, die gisteren is gepre
senteerd.
De Middenstandsvereniging
denkt daarbij onder meer aan
groenvoorziening, sportac
commodaties en de reinigings
dienst. Tevens wordt de aan
dacht gevestigd op de moge
lijkheden van inschakeling
van het particuliere bedrijfs
leven bij overheidsopdrachten.
En de middenstanders bedoe
len daarbij niet de Dethon.
Het rapport wijst erop dat
de gemeente een belangrijke
opdrachtgever is van werken
een een belangrijk afnemer
van spullen. Volgens het mid
den- en kleinbedrijf miet het
beleid gericht zijn op de in
schakeling van de plaatselijke
ondernemingen. Het gaat
daarbij zowel om aanbeste
dingen als overige opdrachten,
zoals het plaatsen van orders
voor beplantingen, horecabe-
stedingen, kantoorbenodigd
heden en onderhoudscontrac
ten.
Hoewel de eerste verant
woordelijkheid voor de econo
mische ontwikkeling bij het
bedrijfsleven ligt, kan de ge
meente volgens het rapport
nog heel wat doen om een
gunstig klimaat te scheppen.
Genoemd wordt het terug
dringen van de lasten voor het
bedrijfsleven. „En dat houdt
Van een onzer verslaggevers
HULST - In de Hulster 'politiecommissie' moet een
vertegenwoordiger van het bedrijfsleven worden op
genomen.
De Hulster Middenstands
vereniging pleit daarvoor in
de pas verschenen nota 'Sa
men naar de j aren 90'.
Volgens de middenstanders
wordt het midden- en kleinbe
drijf in toenemende mate ge
confronteerd met criminali
teit. Ze vinden het dan ook van
grote betetkenis dat de rijks
politie en de ondernémers een
goede relatie opbouwen.
Tevens wordt gepleit voor
een betere woonbebouwing in
het centrum van de stad. „So
ciale controle werkt zeer pre
ventief". Men vindt het echter
teleurstellend dat veel zaken
geseponeerd worden, wegens
tijdgebrek, of omdat het geen
misdrijf 'van importantie'
was.
Ter preventie van kleine
criminaliteit acht de midden
standsvereniging het zinvol
dat er voorlichting wordt ge
geven door het bureau Voor
koming Misdrijven van de
rijkspolitie en dat er ook een
goede samenwerking is tussen
scholen, politie en de gemeen
telijke dienst beplantingen.
Van een onzer verslaggevers
HULST - Het organiseren van
exPo's, beurzen en evenemen-
VOOR ZUIDWEST-NEDERLAND
Kantoren
Jarneuzen, Hulst en Goes,
bessen en telefoon-
"ummers op pagina 2.
Openingstijden:
ö-30-12.30/13.30-17.00 uur.
Redactie
^neuzen: Rein van der
i®lrn (editie-chef), Jan
ansen (piv. chef), Emile
aion, Co Meertens, Cor de
oef (foto), Ton Koomen
PT)- Hulst: Frank Deij,
,."5®ne Verstraeten.
riflelburg: Henk Postma.
°es: Clé van Katwijk.
*dvertentle-exploltaUe
'nspecteur Zeeland:
95839nU,privétel0115°"
85-10
ten in Den Dullaer te Hulst
moet met de grootste voor
zichtigheid benaderd worden.
Dat is de mening van de
Hulster middenstandsvereni
ging.
Op de eerste plaats, zo
wordt gesteld, worden er grote
risico's gelopen bij het organi
seren van evenementen,
'waarmee toch gemeenschaps
geld gemoeid is'. Tevens acht
men het moeilijk om controle
uit te oefenen naar de recht
matigheid van bedrijven die
exposeren bij dergelijke eve
nementen.
De taak van de gemeente
ziet men vooral in het voorko
men van oneerlijke concur
rentie waneer gesubsidieerde
instellingen, buiten hun doel
stelling om, op enigerlei wijze
horecadiensten verlenen aan
het publiek. Daarnaast moe
ten, aldus de middenstands
vereniging, de gesubsidieerde
instellingen dezelfde prijzen
berekenen als in normale ho
recabedrijven. Ook wil men
dat wordt onderzocht of het
mogelijk is het horeca-ge-
deelte van gemeenschapshui
zen te verpachten, zoals dat
ook gebeurt bij het overdekte
zwembad.
juist niet in het opleggen van
een hogere aanslag voor vele
mkb-vestigingen bij het opha
len van huisvuil of milieuhin-
derlijke stoffen".
Een andere zaak is het te
rugdringen van 'belemmeren
de' en 'overbodige' regelge
ving. Gepleit wordt in dat ka
der' voor wat begrijpelijker
taalgebruik en een soepele en
goed gecoördineerde vergun
ningenprocedure. Het komt
volgens de nota nogal teveel
voor dat een ondernemer ver
schillende loketten moet aflo
pen voor hij de benodigde pa
pieren op zak heeft.
Bedrijfsgebouw
Voorts wil de middenstand
dat er een actief vestigingsbe
leid wordt gevoerd voor zowel
bedrijven als voor nieuwe in
woners. Wellicht, zo wordt ge
meend, kan in gezamenlijk
overleg de wenselijkheid van
een bedrijfsverzamelgebouw
eens worden bekeken. Nauwe
samenwerking ziet men ook
bij de ontwikkeling van een
actief wervingsplan. In dat
kader hebben de middenstan
ders wel wat aan te merken op
de ontvangst van bezoekers
aan het stadhuis. „Het is voor
een 'vreemde' informant zeer
deprimerend om de ont
vangsthal binnen te kunnen
komen, maar daar geen ont
vangend ambtenaar aan te
treffen die verder kan verwij
zen naar de betreffende afde
ling".
De toenemende mogelijkhe
den van de lokale overheid om
op de arbeidsmarkt te opere
ren moeten volgens het rap
port slechts benut worden in
overleg met het georgani
seerde bedrijfsleven. Als be
langrijke aandachtspunten
denkt men aan lokale werkge
legenheidsprojecten en lokaal
startersbeleid. Deelname van
het midden- en kleinbedrijf in
de beoordelingscommissie
wordt wenselijk genoemd om
oneerlijke concurrentie en
budgetvervalsing te voorko
men. Over zaken als oneer
lijke concurrentie en beunha
zerij zeggen de middenstan
ders de laatste jaren positieve
contacten te hebben gehad met
B en W. „Helaas", zo voegt
men er aan toe, „is het zo dat
juist de controle op al deze fa
cetten van concurrentiever
valsing ook preventief werkt,
maar helaas laat deze controle
wel wat te wensen over".
Plaatselijk nieuws
Ouderenkaarting - Vrijdag 24
januari wordt bij Rudy en
Sonja in de Noordstraat een
bejaardenkaarting gehouden
voor vleesprijzen. Er is voor de
deelnemers gratis koffie met
cake en een gratis verloting
van twee harsten. De prijs-
kaarting begint om 13.30 uur.
Kaarting - Kaartclub Ons Ge
noegen hield een kaarting
voor haar leden. Uitslag: 1. Ri-
nus Verhelst, 2..Josef van de
Bosch, 3. Leen de Kraker, 4.
Izaak de Feijter, 5. Daan Rie-
mens. Stand voor kampioen
schap: 1. Rinus Verhelst 387
punten, 2. Rinus Lindhout 361,
3. Wim de Jager 342,4. Leen de
Kraker 340, 5. Ko Scheele 336
punten. Stand jokeren: 1. me
vrouw Verhelst 155, 2. me
vrouw Kaijser 154,3. mevrouw
Bosch 147 punten.
Wagentjes kijken - Vrijdag 24
januari worden in Vogel
waarde de verschillende car
navalswagens bekeken. Alle
wagenbouwers en belangstel
lenden worden om 18.30 uur
verwacht in café het Karre-
wiel, van waaruit de bouw
plaatsen worden bezocht.
Het pleidooi van de PvdA Axel
het aantal woningbouwvereni
gingen in Zeeuwsch-Vlaande-
ren uit oogpunt van efficiency
terug te brengen tot een of
twee stichtingen neemt hij
voor kennisgeving aan. „Ik zie
het niet zitten. Het is een on
bewezen stelling dat dat een
besparing oplevert". De PvdA
Axel goochelde met een mil
joen gulden. Een hall miljoen
structureel omdat er minder
kilometers gereden moeten
worden. En een half miljoen
ineens dat vrijkomt door het
ineenvloeien van de organisa
ties.
Hoe de PvdA aan dat be
drag komt is F. de Waal, direc
teur van de Regionale Wo
ningbouwvereniging
Zeeuwsch-Vlaanderen een
raadsel. Er is nog geen enkele
vorm van contact geweest.
„We wachten at", zegt hij met
een glimlach. En met de we
tenschap dat hij zich daar
geen hoofdbrekens meer over
moet maken. Vrijdag 24 Ja
nuari neemt de oprichter van
de woningbouwvereniging af
scheid. Een gesprek. Over de
geschiedenis van de regiona
le. Van woningbouwer tot wo
ningbeheerder.
Door Frank Deij
AXEL - Hij was er vanaf
het eerste uur bij, maar is
uiteindelijk slechts vier jaar
directeur geweest. Het be
sturen van een woning
bouwvereniging was zeker
in het begin niet meer dan
een hobby. Zijn brood ver
diende De Waal tot de ge
meentelijke herindeling in
1971 bij de gemeente Honte
nisse, waar hij in 1939 als ge
volg van de mobilisatie te
recht kwam. Door 'omstan
digheden' is hij daar blijven
hangen. Na de herindeling
ging de gemeentesecretaris
op de afdeling stadsontwik
keling van de gemeente
Goes werken, drie jaar later
werd hij contactfunctionaris
van de Vereniging van Ne
derlandse Gemeenten.
De 'levensloop' van de
vereniging begint in 1947. In
hotel Rotterdam wordt een
voorlichtingsbijeenkomst
gehouden waarop de over
heid de vraag oppert 'hoe
krijgen we hier sociale wo
ningbouw van de grond'. „Je
had toen hier twee woning
bouwverenigingen. Werk-
mansbelang in Terneuzen
en een slapende vereniging
in Hulst. Maar beiden werk
ten in hun eigen gebied. Er
was dus geen vereniging die
zich wilde inzetten voor de
kleine kernen, zoals Den
Haag dat graag zag. Klein
F. de Waal, directeur van de Regionale Woningbouwvereniging Zeeuwsch-Vlaande
ren. - FOTO DE STEM/COR J. DE BOER
waren in die tijd bijna alle
dertig gemeenten in
Zeeuwsch-Vlaanderen. Of
het nu de bedoeling was een
vereniging op te richten
voor heel Zeeuwsch-Vlaan
deren is nooit duidelijk ge
weest maar het is wel ge
beurd", weet De Waal nog
uit die tijd.
Stormachtig
Cijfers geven aan dat de
regionale een stormachtige
ontwikkeling heeft meege
maakt. In 1950 bestond het
bezit uit 334 woningen. Vijf
jaar later wordt de 1000-
grens gehaald. Anno 1986
heeft de regionale 5100 wo
ningen. Er komt elke maand
driekwart miljoen gulden
huur per maand binnen. En
de afgelopen jaar is een re
servepotje van twintig mil
joen gulden opgebouwd.
Maar die groei is inmiddels
een halt toe geroepen. Be
wust. „We zijn voorzichtig
geworden met nieuwbouw.
Er is wel genoeg aanvraag.
Maar we als we steeds maar
nieuwe woningen bouwen is
er gevaar voor leegstand in
de oudere woningen".
Het verzadigingspunt is
binnen bereik. „De woning
behoefte is niet groot meer.
We hebben ons zachtejesaan
ingesteld op de ontwikkeling
van bouwer tot beheerder.
Vróeger moesten we alleen
maar bouwen. Het voor
naamste nu is het bezit be
heren".
Dat heeft vier jaar gele
den, toen De Waal directeur
T. van Rooyen opvolgde, tot
een herorganisatie geleid.
„Het instellen op onze nieuw
taak vergt een aanpassing
van het apparaat. Door de
snelle groei van het woning-
bezit moest ook de organisa
tie worden aangepast. Auto
matisering".
Het instandhouden van de
5100 woningen is een hele
klus maar alles wijst erop
dat de 'regionale' haar zaak
jes goed voor elkaar heeft.
„Acht jaar geleden zijn we
met een omvangrijk renova
tieprogramma begonnen.
Alle woningen ouder dan 25
jaar zijn gerenoveerd. Er
staan er nog 350 op stapel
waarvan de woontechnische
wensen aan de eisen van de
tijd worden aangepast. Bin
nen drie j aar zij n we bij
Dan breekt weer een
nieuwe fase aan in het be
staan van de vereniging.
Van bouwen naar beheer.
Van renovatie naar preven
tief onderhoud. „We gaan nu
naar een systematisch be
heer en onderhoud in een
meerjarenplanning toe. In
de preventieve sfeer. Niet
alleen klachtenonderhoud
maar ook vervangingson-
derhoud. Omvangrijke re-
novatieklussen hebben we
altijd uitbesteed. Maar dit
werk kunnen we met onze
eigen mensen behappen".
Verwacht wordt dat het
klachtenboek, waarin nu
nog jaarlijks 4000 klachten
worden genoteerd, varië
rend van een deur die klemt
tot een rot kozijn, dan ook
aanzienlijk dunner zal wor
den. Klachten worden overi
gens in de meeste gevallen
binnen enkele weken ver
holpen.
Tijdens het gesprek hel
dert De Waal een hardnek
kig misverstand op. Althans,
er wordt nog vaak gedacht
dat woningbouwverenigin
gen de rente van de borg
sommen in eigen zak steken.
Hoewel het waar is dat niet
alle verenigingen bij het op
zeggen van de huur de borg
som plus rente tergubetalen.
De regionale doet wel. „We
geven vijf procent. Als de
huur wordt opgezegd. Het is
niet te doen om de huurder
bijvoorbeeld elk jaar de
rente te betalen. Dat zou
meer apparaatskosten ople
veren en dat moeten de
huurders tenslotte zelf beta
len".
Het afscheid vrijdag kost
De Waal enige moeite. Uit
stel is er niet meer bij. Dat
kreeg hij enkele jaren gele
den toen hij geen gebruik
wilde maken van de VUT
regeling. „Ik ben 65, Ik moet
nu echt met pensioen. Het is
toch een stuk levenswerk
dat je moet achterlaten. Ik
ben er vanaf de oprichting
bij betrokken geweest". Een
voordeel is wel dat hij nu
meer tijd krijgt om zich met
het bejaardentehuis in
Groenendijk te bemoeien.
De Waal is voorzitter. „Ik ga
me nu eerst daar verdien
stelijk maken". Hij heeft er
de leeftijd voor.
Biotechnologie. Je hoort er steeds meer van. Prins
Claus reisde zelfs naar India om er over te praten,
konden we in het nieuws horen. We mogen biotechno
logie niet verwarren met bio-industrie. Dit laatste is
een gemechaniseerd bedrijfssysteem waar, zo dicht
mogelijk opeen, getracht wordt een zo groot moge
lijke hoeveelheid dierprodukt te verkrijgen. Dus de
bekende produktiestations van varkens- en kippe-
vlees, eieren, nertsen en ook de moderne bedrijven als
regenworm- en zagerkwekerijen.
Biotechnologie maakt ook
gebruik van levende orga
nismen, maar niet als doel er
zoveel mogelijk van te krij
gen, maar wel het produkt
dat ze maken. Dat klinkt
vaag, dat moet duidelijk an
ders. Laat ons voorop stel
len: het lijkt een heel mo
dern procédé, maar het is
bijna zo oud als de mens
heid. We weten dat de oude
Egyptenaren een soort bier
kenden. In het wild levende
gistvellen hebben zich op
wat geweekt graan (mout)
gestort en ze gaan het in dat
graan aanwezige voedsel
omzetten in energie voor
eigen gebruik. Als afvalpro-
dukten ontstaan in dit geval
kooldioxide en alcohol. Dat
laatste heeft een conserve
rende werking. In alcohol
bederft iets niet (gauw),
denken we maar aan prepa
raten op 'sterk water'. Kan
ook formaline zijn, maar dat
even terzijde.
Daarbij komt nog dat al
gauw ervaren werd dat al
cohol ook zo z'n eigen be
koorlijkheden had en heeft.
Werden er al niet over Noë
praatjes verteld destijds dat
hij zich overgaf aan wijn?
Stel nu dat hij inderdaad
met die bouwkeet een tijd
heeft rond gezworven. Er
gens in een hoek was na
tuurlijk een emmer druiven
weggezet, vergeten, gist er
bij en daar heb je het: wijn.
Nou ja, Noë, nietsvermoe
dend, dat zeggen wijndrin
kers nu nog, ...kortom dat
verhaal kunt u zelf verzin
nen. Maar het was wel bio
technologie, zij het op kleine
schaal.
Dat geldt van voor bier en
wijn maken van respectie
velijk graansoorten en drui
ven. Maar ook van ezelinne
melk: de Mongolen maakten
daar bier van. Verder weten
we dat praktisch ieder volk
ter wereld zijn eigen manier
ontdekt heeft om alcohol
houdende dranken te brou
wen. De een laat druiven
vergisten, een ander prui
men, palmsap, berkesap,
vlierbessen, bananen en wat
bestaat er allemaal niet aan
slivovits, pulque, arak en
wat dies meer zij
De volgende stap is voor
ons nu natuurlijk gauw ge
zet: brood bakken, beter ge
zegd het proces dat er aan
vooraf gaat. Eerst - en lang -
gebruikten we ongedesemd
brood een proces van na
tuurlijke melkzuurgisting.
Tijdens de tweede wereld
oorlog werd er, bij gebrek
aan gist, direct op terugge
grepen. Van het baksel een
polletje bewaren en laten
gisten. Dit weer toevoegen
aan het volgende baksel en
zovoort. Pas in de zeven
tiende eeuw ging men aan
het baksel gist toevoegen.
Ook nu weer ontstaan alco
hol en kooldioxide. De alco
hol draagt bij aan de smaak,
maar verdwijnt bij het bak-
proces. Je wordt van brood
dus niet zomaar zat. De
kooldioxide zorgt voor de
luchtigheid.
Een andere vorm van oer
oude biotechnologie is kaas
maken. Daarbij spelen bac
teriën een rol en schimmels,
gist niet. Wat er wel mee
wordt bereikt: een langdu
rig houdbaar produkt.
Brood heeft dat niet, dat
gaat gauw schimmelen.
Dubbel gebakken evenwel -
beschuit - is het jaren houd
baar. Afhankelijk van de
soorten bacteriën en schim
mels die zich van de 'basis
brij' om het zo maar eens te
noemen, meester maken,
Waterzuiveringscomplex tussen Hulst en Clinge.
krijgen we de verschillen.
De giststam en het toege
paste procédé maken van de
ene koemelk een Edammer-,
een Goudse- of een Camem-
bertkaas.
Ook op boter hebben deze
organismen invloed. Vroe
ger, toen ook hier in de
streek de boter nog op de
boerderijen gemaakt werd,
was er dag en nacht ver
schil. Ook weer door de bac
teriestammen die op zo'n be
drijf 'rondwaarden' om het
zo maar eens wat spookach
tig te zegen. Sommige boe
ren waren beroemd om hun
boter, anderen maakten een
bruikbaar, maar alledaags
produkt, meer ook niet.
Klassewijn en tafelwijn!
Verschil in druif, grond
soort, klimaat en gist-
stam(men) ruwweg gezegd.
Inmiddels hebben we de
belangrijkste organismen
(bacteriën, gisten en schim
mel) die een rol spelen in
biotechnologische processen,
al genoemd. Gist moeten we
ons voorstellen als een ovaal
bolletje, zo iets als een aard
appel, een fractie van een
millimeter groot, zodat het
met het blote oog niet te zien
is. We kennen er uitsluitend
ongeslachtelijke voortplan
ting'van, over paren, op wat
voor manier dan ook, is niets
bekend. Op de cel (het orga-
- FOTO DE STEM/COR J. DE BOER
nisme bestaat maar uit één
cel) verschijnt een bultje.
Dat groeit uit tot het even
groot is als de moedercel.
Dan raken moeder en doch
ter los. Dit kan in drie tot
vier uur gebeurd zijn als de
omstandigheden gunstig
zijn.
Bij bacteriën en schim
mels gaat het anders, maar
dat maakt nu weinig uit. Het
belangrijkste is dat de drie
genoemde groepen planten
zijn. Planten die echter niet
over bladgroen beschikken
en derhalve niet zelf hun
voedsel kunnen maken. Ook
zij moeten het, net als wij,
betrekken van andere le
vende wezens: mout, drui
ven, melk etcetera.
Gisting of fermentatie
verloopt zonder zuurstof en
daardoor ontstaan die
'merkwaardige' afvalpro-
dukten. Afvalprodukten
evenwel die wij om de reeds
genoemde kwaliteiten weten
te waarderen of benutten:
kaas, yoghurt, zuurkool,
azijn en zuiveringsslib of
zuiver water. Tot zover in
zeer grote lijnen de klas
sieke biotechnologie. Na
deze periode, die tot onge
veer 1865 geduurd heeft
(Pasteur) komen er nieuwe
technieken, zoals bijvoor
beeld de biologische (riool)
waterzuivering. Daarvan
alvast nu een foto van de in
stallatie bij Hulst. Volgende
week op naar de moderne
biotechnieken.