even„u
UITBLAZEN
Scholten en Jurgens: 'We zijn geen zwerfkeien
Peres: van 'verrader' tot populairste premier
De kerk kan het celibaat afschaffen!
BUITENU
PvdA WINl
Logisch
Bedenkelijk
De vrek in
de kelder
DE STEM COM'
ACHTERGROND
ISRAËLISCHE PREMIER OP BEZOEK IN NEDERLAND
Verliezer
Bergen-Belsen
Privé-leven
UITLA TINGEN BISSCHOP BOMERS VRIJBLIJVEND
prijzen in '85
2,3
gestegen
DEN HAAG (ANP) - Bi
die zijn gevestigd in ons li
de periode 1984-1988 volc
len om hun personeelsbe
breiden.
TOT de figuren die het
beeld van het dorp
waar ik opgroeide
kleur gaven, hoorde onge
twijfeld ook de oude man,
die 'de Loep' werd ge
noemd, naar - zo werd mij
altijd verteld - het geluid
dat de pijpen van zijn
manchesterse broek maakten
als ze onder het lopen langs el
kaar schuurden. Van deze een
zelvige man, die maar weinig
op straat kwam en dan zelden
iemand groette, werd verteld
dat hij steenrijk was. Hij
woonde inderdaad in een van
de grotere huizen van het dorp.
Ook vertelden de mensen graag
dat hij iedere avond zijn geld
zat te tellen. Het verhaal werd
nooit door iemand tegenge
sproken. Voorzover bekend be
trad ook nooit iemand dat gro
te, gesloten huis, behalve dan
de oude man zelf en diens ook
niet meer zo jonge dochter die
bij hem woonde.
Het beeld van de geld tel
lende oude man prikkelde onze
jongensfantasie. De ene keer
zag ik hem in mijn verbeelding
op een stoffige zolder, naast
een geopende kist vol munten
zitten, wanhopig omdat het er
zoveel waren dat hij ze nooit
voor bedtijd geteld zou kunnen
krijgen. Hen andere keer zat hij
in de lichtkegel van een lamp in
een verder donker vertrek, om
ringd door de donkere schim
men van zware meubels, aan
een tafel vol stapeltjes bankbil
jetten en munten. Soms ging
mijn fantasie zo ver dat ik ook
de dochter de lichtkegel zag
binnentreden, zich over de
schouder van de oude man bui
gen, met een snelle beweging
alle stapeltjes in de war gooien
en zich met een spottend-gil-
lende lach weer uit de voeten
maken. Ik had namelijk de
mensen horen roddelen dat de
vrouw zeer gebukt ging onder
haar vaders 'gierigheid'.
'Waarom trouwt ze niet?' vroeg
ik me wel eens af.
Ik zal een jaar of twaalf ge
weest zijn toen ik voor het eerst
kennisnam van Charles Dic
kens' kerstverhaal over de vrek
Ebenezer Scrooge. Met Scrooge
vereenzelvigde ik toen de oude
man in het grote huis. Daarmee
deed ik de man onrecht, zo be
sef ik, want hoe zouden de rod
delaars van het dorp kunnen
weten dat hij een vrek was?
Goed, hij kwam nooit in een
café, was bij geen enkele ver
eniging en werd nimmer gezien
op de kermis, die toch dichtbij
zijn huis gehouden werd. Maar
misschien gaf hij wel aan de
kerk, de Vincentiusvereniging
en de missie.
Als geboren twijfelaar kon
ik de berouwvolle gedachte die
af en toe de kop opstak, name
lijk dat de man heel goed een
stille weldoener kon zijn, niet
negeren. 'Dan zou hij bijna hei
lig zijn' dacht ik op zulke mo
menten vol ontzag, 'want weten
dat ze van je zeggen dat je een
vrek bent en toch het zwijgen
bewaren en voortgaan met
goed te doen, dat grenst aan
het martelaarschap!' Een no
bele twijfel, vind ik nu nog,
maar het onrecht blijkt destijds
toch te hebben gezegevierd.
WIMKOCK
ZATERDAG 18 JANUAR11986
Want wat gebeurt, bijna 40 jaar
later? Ik krijg een vers onder
ogen over het lot van een vrek
en prompt duikt de oude man,
die men 'de Loep' noemde, in
mijn herinnering op.
Het lied, getiteld 'De rijke
vrek werd me gestuurd door A.
Hendrikx uit Etten-Leur. Zijn
moeder zong het in de jaren '20
schrijft hij.
Het lied beschrijft 'een dure
tijd' waarin veel 'armoede en
nood heerste. Van wijd en zijd
kwamen de hongerige mensen
naar de vrek gelopen maar
'diens hart bleef als een steen'.
Net als Scrooge deed voor hij
werd bekeerd door spokende
compagnon, joeg hij de armen
weg en 'sloot zijn deur voor ar
moe en geween
Om zijn geld te beschermen
besloeg de vrek zijn deur met
ijzer en groef hij een diepe kel
der. Daarin verschanste hij zich
met zijn schatten, maar zoals
het in werkelijk nooit gaat doch
in de dromen van de armen al
tijd: het kwaad strafte zichzelf:
De kelder was nu klaar
met zijne zware sloten.
Hij bracht zijn geld aldaar
met blijdschap overgoten.
Hij riep: „ik ben rijk genoeg!
Er is niemand die mij kan aan.
Van hetgeen ik heb gespaard,
zal nooit van mij vergaan.
Hij is dan met zijn geld
de kelder ingetreden.
Maar ziet hoe welk een straf
God zendt op zijne schreden.
Ziet plotseling valt de deur
achter zijn rug op slot.
Zo werd de gierigaard
gestraft door zijnen God.
Men vond hem na zijn dood,
zijn vingers afgevreten,
tot een exempel groot
nog bij zijn geld gezeten.
Wilt gij barmhartig zijn
en bijstaan in de nood,
zo geef de arme mens
om Godswil een stuk brood.
Wie meer van deze verzen,
zwanger van noodlot en moraal,
kent uit de tijd van vóór de radio
en de televisie, kan ze bij mij
kwijt. Ik ben trouwens ook be
nieuwd naar de herkomst van
zulke verzen. Wie maakte ze?
Werden ze op school geleerd of
gingen ze van vader op zoon? Re
acties liefst schriftelijk.
(Dit is de 13de aflevering van de
serie die tot nu toe verscheen on
der het verzameltiteltje 'Bij wijze
van spreken'.
AD V-dag
Dinsdag verschijnt deze ru
briek niet Ik moet een ADV-
dag opnemen. Ik heb er voor in
geleverd, zeggen ze. Tot woens
dag dus.
Illlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllimilllllllllllllllllllllllllllllllr.
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, 01640-36850
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nwe Ginnekenstraat 41076-236326.
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363,4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, ®01140-13751.
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, 01620-54957.
Postadres: Postbus 23, 4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, 01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, 01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8 30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
f 1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag.
Heeft u de krant niet ontvangen? Onze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje ©076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20.30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
RflnkrpIstiPQ'
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
J5.| ZATERDAG 18 JANUAR
Door Max de Bok
DE overstap naar de
PvdA van prominente
politici als Van Doorn,
Jurgens en Schol ten en
in hun kielzog een veer
tigtal anderen, die 'een
progressieve overtui
ging en een kerkelijke
of religieuze achter
grond delen' is voor ve
len van hen het einde
van een langdurig op-
schuif-proces. Vrijwel
allen zijn ze afkomstig
uit door confessionali-
teit gevoede politieke
partijen: ARP, KVP,
CDA, EVP en - in min
dere mate - de PPR. Een
kleine doorbraak.
„Ik maak als anti-revolu
tionair een geweldige om
mezwaai door lid te worden
van een socialistische partij.
Het resultaat van een jaren
lange bezinning, waarin ik
mij hoe langer hoe meer be
wust ben geworden, dat ge
rechtigheid zich meer in de
realiteit dient te voltrekken
dan in het uitspreken van
politieke geloofsbelijdenis
sen", zegt Jan Nico Scholten,
de enige nog actieve politi
cus van het veertigtal.
Hij zegt ook meer en meer
reserves te hebben gekregen
tegen 'het voeren van de
christelijke vlag in de poli
tiek'. „Er zijn onder die vlag
dingen gebeurd, die nauwe-
Erik Jurgens.
lijks te rijmen zijn met
christelijke uitgangspunten.
Dingen die die vlag zelfs
schaden. Ik heb in de afgelo
pen tijden zeer veel mensen
ontmoet, die zich genomen
voelen door de politiek. Wat
dacht u, dat het niet wringt
bij mensen die onder het ka-
binet-Lubbers hun koop
kracht met zeventien pro
cent zagen dalen, allerlei
voorzieningen zelf moeten
zijn gaan betalen, minder
subsidies kregen. En dat ter
wijl in de marktsector de
koopkracht van mensen met
een inkomen van vier maal
modaal steeg De woede
van die mensen is heel groot.
Nee, het is beter iets minder
pretentieus met de christe
lijke vlag te zwaaien".
Eric Jurgens (van KVP-
radicaal via de PPR naar de
PvdA) en Scholten (van ARP
via CDA en een onafhanke
lijk Kamerlidmaatschap
naar de PvdA) reageren
weinig gecharmeerd op de
provocerende kwalificatie
'politieke zwerfkei'. Jurgens:
„Ik ben lang lid van de KVP
en daarna lang lid van de
PPR geweest. Sinds twee
jaar ben ik in politieke zin
een dolende ziel. Ik vraag me
af wat er negatief is aan
deze overstap. Het past in de
ontzuiling, het is een stap in
dat proces. Ik denk dat ik
kenmerkend ben voor het
proces dat velen hebben
doorgemaakt en nog door
maken. Het is meer dan
maar even een briefje
schrijven. Ik ben nog steeds
een fervent voorstander van
een progressieve volkspartij,
als het even kan met D'66,
dat een zeer nuttige functie
heeft vervuld in het proces
van ontzuiling. Nee, niet met
de PPR, gezien de op klein
links gerichte strategie van
die partij. Ik kies voor een
grote, gematigd progressieve
partij links van het midden.
Waarom gematigd Omdat
ons volk voor extremen nim
mer in grote getale warm zal
lopen. Ik hoop dat er van
onze actie werfkracht zal
uitgaan op CDA-leden en
CDA-kiezers. Ria Beckers
hoeft niet bang te zijn dat ik
de PPR wil leegroven".
Scholten: „Ik ben geen
zwerfkei. Dertig jaar lid van
de ARP, drie jaar van het
CDA, drie jaar partijloos. Er
zit een duidelijke, consis-
Jan Nico Scholten.
- foto's archief de stem
tente lijn in. Ik heb driejaar
genomen om me te bezinnen,
te studeren op andere moge
lijkheden. Ik zie niets in ver
dere versnippering van het
politieke landschap. Het was
nu tijd om duidelijk te ma
ken waar ik sta. Dat zal zijn
in de PvdA, die op alle voor
mij belangrijke breekpunten
met het CDA - Zuid-Afrika,
de verdeling van werk en in
komen, de kernwapens - de
lijn heeft die ik voor mezelf
heb gevolgd".
De overstap naar de PvdA
is door een kleine groep,
waarvan Scholten Jurgens
en oud-EVP bestuurder
Jaap Tas de drijvende
krachten waren, voorbereid
in de pastorie van de Domi-
nicus-kerk in Amsterdam.
Zonder een kerkelijk, reli
gieus tintje kan het veertig
tal kennelijk niet. De brief,
waarin zij aan PvdA-voor-
zitter Max van den Berg la
ten weten dat ze zich op 9 fe
bruari zullen melden als lid,
getuigt daar ook van. „Wij
achten de relatie tussen le
vensovertuiging en politiek
inzicht van grote betekenis".
De stap kon dan ook pas ge
zet worden toen het partij
bestuur van de PvdA de
laatste hindernis wegnam
door het uitgeven van een
verklaring, waarin het par
tijkader gevraagd wordt
ruimte te scheppen 'voor
achtergrondvragen in de po
litiek, voor vragen van be-
ginselmatige aard, vragen
over de historische achter
grond, vragen over het ver
band tussen levensbeschou
wing en politiek handelen'.
Dick de Zeeuw, de KVP-
voorzitter die eerder naar de
PvdA overstapte, gaf eind
1983 te verstaan niet geluk
kig te zijn met het ontbreken
van echte aandacht in de
PvdA voor de relatie tussen
politiek en levensovertui
ging. Eric Jurgens: „Ik denk
dat die uitlatingen van De
Zeeuw mede geleid hebben
tot de verklaring van het
partijbestuur".
Op de vraag waarom zij
kiezen voor de PvdA, ver
wijzen Schol ten en Jurgens
naar de brief aan Max van
den Berg. „Wij kiezen voor
de PvdA omdat wij ons het
beste kunnen vinden in de
wijze waarop die partij zich
metterdaad inzet voor vrede
en veiligheid, gelijkwaar
digheid en solidariteit. Bun
deling van krachten in een
grote partij achten wij het
meest doelamatig, omdat
daardoor de grootste kans
bestaat op het uitoefenen
van politieke invloed. Wij
spreken ons uit voor een
partij-verband dat beant
woordt aan de pluriformiteit
van de Nederlandse samen
leving, ook als instrument
om uitdagingen van de toe
komst te beantwoorden".
Jurgens wijst met veront
waardiging de 'verdachtma
king' van PPR-fractieleid-
ster Ria Beckers van de
hand, dat hij uit zou zijn op
een baantje en dat hij
daarom voor een grote partij
heeft gekozen. Jurgens:
Beneden alle peil. En nog on
zinnig ook aan het adres van
iemand die een grote partij,
die aan de macht was en nog
is, verliet. Ik wil voor mij
persoonlijk niets. Ik hoop
niet op een politieke carriè
re".
Ook Scholten is onom
wonden in zijn uitspraken
op dat punt. „Ik heb niets ge
vraagd, mij is niets beloofd.
Ik word gewoon lid van de
PvdA. Ik hoop nog wel iets
met mijn politieke ervaring
te kunnen doen. Of dat kan
of niet zal meer aan de PvdA
dan aan mij liggen. Destijds
heb ik in de ARP gevochten
voor een Kamerzetel. Het
lijkt mij niet gepast dat te
herhalen. Als de PvdA mij
vraagt mee te werken in de
campagne dan zal ik dat
doen".
Door Rob Simons
SIMON Peres, die ko
mende week een bezoek
brengt aan Nederland,
wordt dan wel niet als
ongekroonde 'koning
van Israël' bejubeld, zo
als Menachim Begin in
diens glorietijd, maar
als 'hoofd van de rege
ring' werd de 62-jarige
premier enkele weken
geleden in Kfar Saba
toegezongen.
Kfar Saba mag dan wel
een socialistisch bolwerk
zijn, maar ook in Likoed-
vestigingen als Lod en ont
wikkelingssteden in de Ne-
gev-woestijn wordt Peres
tegenwoordig tenminste met
respect bejegend. Op verkie
zingsbijeenkomsten werd
diezelfde Peres als lijsttrek
ker en kandidaat-premier
van de oppositionele Arbei
derspartij nog maar ander
half jaar geleden met rotte
tomaten bekogeld en als ver
rader en PLO-agent uitge
scholden. Politieke tegen
standers in de Likoed en in
zijn eigen partij pleegden
karaktermoord door allerlei
geruchten en regelrechte
leugens over hem te ver
spreiden. Enkele maanden
geleden wees een opiniepei
ling uit dat Peres met 67 pro
cent de populairste premier
is die Israël ooit heeft ge
kend.
Als partijleider zei Peres
over de praatjes die hem al
tijd achtervolgden: „Toen ik
de luchtvaartindustrie heb
opgebouwd werd gezegd dat
het een witte olifant is. Toen
ik de kernreactor in Dimona
bouwde, werd gezegd dat ik
een charlatan ben. Ik ben het
zat te strijden over wat er
over mij wordt gezegd. Want
de twijfelaars komen altijd
geloofwaardiger over". Die
ongeloofwaardigheid werd
door hem zelf echter ook
versterkt, toen hij bij voor
beeld na de laatste verkie
zingen als ongelovige jood in
navolging van Begin naar de
westelijke tempelmuur in de
oude stad van Jeruzalem
ging, nadat president Herzog
Simon Peres:.de laatste tijd steeds vaker onthaald
met vlagvertoon- foto archief de stem
hem in augustus 1984 de fel
begeerde formatie-opdracht
had gegeven.
Tot zijn in oktober roule
rend premierschap moest
Peres jarenlang opboksen
tegen het beeld van de voort
durende verliezer en de eeu
wige tweede in de Israëli
sche politiek. In de Arbei
derspartij heeft hij het twee
keer bij de kandidaatstelling
voor het premierschap tegen
aartsrivaal Rabin moeten
afleggen. In 1977 en in 1981
heeft hij als lijsttrekker van
de Arbeiderspartij een ver
kiezingsnederlaag tegen Li-
koed-leider Begin geleden.
Bij veel kiezers, die hem za
gen als een man die zijn hart
niet op de tong heeft liggen,
kon Peres geen vertrouwen
inboezemen. Terwijl Peres
als de belangrijkste architect
van de Israëlische defensie
en het militair-industrieel
complex geldt, heeft hij nooit
in het Israëlische leger ge
diend, hetgeen hem door
sommige patriotten in het
door oorlogen geteisterde
land wordt aangerekend.
Nadat Peres jarenlang in
de Israëlische publieke opi
nie te boek heeft gestaan als
een man van wie je geen
tweedehands auto zou ko
pen, is hij het afgelopen jaar
over zijn eigen schaduw
heengestapt. Aanvankelijk
met enige moeite heeft hij
zijn schuchterheid van zich
afgelegd om de openbare
functie als premier met open
vizier en overtuiging te be
kleden, waardoor hij aan ge
loofwaardigheid heeft ge
wonnen. Toch heeft Peres
zijn masker van verlegen
heid nooit helemaal afgezet.
Als kind ging Simon za
terdags met zijn grootvader
naar de synagoge in het
Pools-joodse stadje Vishne-
va. In het nazi-tijdperk is
zijn grootvader in een in
brand gestoken synagoge in
Polen om het leven gekomen.
Ruim veertig jaar na de uit
roeiing van het Europese jo
dendom gaat Peres over tien
dagen als eerste Israëlische
premier naar Duitsland
waar hij het concentratie
kamp Bergen-Belsen en
Berlijn, de voormalige
hoofdstad van het Derde
Rijk, zal bezoeken. Zoals de
meeste pioniers in Palestina
die de handen uit de mou
wen moesten steken, heeft
hij zich later van het gods
dienstige aspect van het jo
dendom afgewend. Peres
heeft echter gevoel voor de
joodse traditie behouden en
kan begrip opbrengen voor
de verlangens van de ortho
dox-religieuze partijen in
Israël.
Peres beleeft het joden
dom vanuit zijn historisch
bewustzijn als zoon van het
joodse volk, maar niet als
een religieuze jood. Ook op
religieus terrein is Peres
pragmatisch. Hij erkent de
feitelijke situatie dat er twee
politieke blokken in Israël
zijn, de nationalistenten de
socialisten en andere pro
gressieven, die elk afzonder
lijk niet zonder de religieuze
partijen kunnen regeren.
Peres eet liever geen eieren
met spek als hij door de
joodse spijswetten niet te
overtreden de vrede nader
bij kan brengen, dan zijn cu
linaire voorkeur te volgen en
daarmee door de religieuze
partijen van zich te ver
vreemden de weg naar vrede
af te sluiten.
Als premier gaat hij op de
belangrijkste joodse feestda
gen, Nieuwjaar en Grote
Verzoendag, naar de syna
goge. Als hij op vrijdag
avond thuis in zijn Jeruza-
lemse ambtswoning gasten
heeft, worden aan tafel twee
kaarsen aangestoken ter be
groeting van de sabbat en op
de joodse rustdag vermijdt
hij zoveel mogelijk auto te
rijden.
Het privéleven van de fa
milie Peres is van de buiten
wereld afgeschermd. Simon
Peres en zijn vrouw Sonja
die een dochter, twee zoons
en vier kleinkinderen heb
ben, houden er op sabbat een
levendig familieleven op na.
Sonja Peres heeft een gru
welijke hekel aan officiële
plichtplegingen en vergezelt
haar man dan ook niet op
diens buitenlandse reizen.
Op vrijdagmiddag heeft Pe
res de gewoonte onderuitge
zakt en kettingrokend naar
arabische films met een
overdosis aan romantiek te
kijken, die door de Israëli
sche televisie worden uitge
zonden.
Achter zijn meestal ern
stige, bijna droefgeestige ge
laatsuitdrukking gaat een
charmante man met een
flinke dosis humor schuil,
die in vertrouwd gezelschap
geestige anekdotes kan ver
tellen. Hoewel als dertienja
rige jongen uit Polen naar
Palestina geëmigreerd, is
Peres on-Israëlisch geculti
veerd en voor Israëlische be
grippen een elegante ver
schijning. Koppig, koelbloe
dig en gehard in het poli
tieke bedrijf heeft Peres sta
len zenuwen waardoor hem
door zijn vijanden ten on
rechte gevoelloosheid wordt
toegeschreven. Hij is een
pragmatisch en buitenge
woon toegewijd politicus, die
echter bij gebrek aan cha
risma geen geboren leiders
figuur is. Zijn bliksemcar
rière als beschermeling van
Ben Goerion heeft hem in de
loop der jaren uit jaloezie
talrijke vijanden opgeleverd
die hem allerlei intrigues
hebben aangewreven en als
politicus van de consensus
de comprissen en de gemiste
kansen veroordeelden. Peres
werd door de Likoed-kiezers
het meest gehaat wanneer
hij als oppositieleider op bij
tende toon de regering-Be
gin aanviel.
Peres is een bezeten wer
ker met zo'n tomeloze ener
gie dat zijn naaste medewer
kers regelmatig op hun
wenkbrauwen lopen. Als hij
tegen middernacht thuis
komt leest hij nog een paar
uur om zich te ontspannen.
Zij n enige hobby is het lezen,
vooral van historische wer
ken, biografieën en novellen.
Hij kan met vijf uur slaap
per nacht volstaan. Zijn
enorm uithoudingsvermogen
komt hem op nachtelijke ka
binetszittingen goed van pas
wanneer hij zijn collega-mi
nisters weet af te matten tot
dat er soms, na het och
tendgloren, een beslissing
wordt genomen. Hij heeft
zich voorgenomen tot op de
laatste dag van zijn leven in
hetzelfde tempo te blijven
werken. „Niet werken is er
ger dan dood zijn", luidt dan
ook zijn persoonlijk motto.
Sinds hij premier werd heeft
hij geen vakantie genomen
en ook dit jaar zal het er niet
van komen.
Als premier heeft Peres
zich met het voorbeeld van
John Kennedy voor ogen,
omringd met een tiental
jonge assistenten die als zijn
waterdragers dienst doen,
adviezen uitbrengen, afspra
ken regelen, bezoeken voor
bereiden en informatiemate
riaal aandragen, maar die
als het er op aankomt weinig
hebben in te brengen. Zelf
werd hij ook al met 29 jaar
door de toenmalige premier
en minister van Defensie,
David Ben Goerion, tot di
recteur-generaal van het
ministerie van Defensie be
noemd. Die jonge ploeg advi
seurs met betrekkelijk wei
nig ervaring is typerend
voor het zelfvertrouwen van
Peres, die wel verschillende
opties in overweging neemt,
maar niemand in zijn naaste
omgeving kan velen die hem
de les zou kunnen lezen. Pe
res heeft veel raadgevers,
maar weinig vertrouwelin
gen die naast zijn levensge
zellin Sonja, onder doorge
winterde politici, diplomaten
en een enkele industrieel
moeten worden gezocht.
Peres bijt zich in een be
paalde zaak vast en laat zich
dan door zijn optimistische
natuur leiden. Ook over de
vredeskansen met Jordanië
spreidt hij een overmatig
optimisme ten toon. Koning
Hoessein beschouwt hij als
een 'echte vredespartner'.
Door geduld als zijn grootste
gave uit te oefenen weet hij
langzaam, stapje voor stapje,
op zij n doel af te stevenen.
Peres is eerder een gema
tigd politicus dan een be
sluitvaardig staatsman. Pre
sident Moebarak heeft hem
onlangs geroemd als 'een
man met visie en historisch
gevoel en verantwoordelijk
heid'. Als een bouwer van de
joodse staat en een vredes-
stichter wil Simon Peres de
geschiedenis ingaan.
Door Jan Bouvmans
WIL de Haarlemse bis
schop H. Bomers af van
het priestercelibaat?
Die vraag is door het
land gaan zweven na
uitspraken van hem
over de gehuwde pries
ter, die deze week in een
Haarlemse krant wer
den gepubliceerd.
De Haarlemse bisschop zei
eigenlijk niets nieuws. Hij
bracht naar voren dat het
celibaat in de katholieke
kerk geen wet is die Jezus
zelf indertijd heeft ingesteld,
maar een wet die het initia
tief is geweest van het ker
kelijk gezag. Dat initiatief
werd genomen toen de kerk
al ruim duizend jaar be
stond. De eerste duizend jaar
van het christendom waren
seculiere priesters gewoon
getrouwd en de onder Rome
vallende Oosters Orthodoxe
Kerken kennen tot op de dag
van vandaag de gehuwde
priester.
Zou Jezus zelf de priester
tot het celibaat hebben ver
plicht, hetgeen dan uit de
evangeliën zou moeten blij
ken, dan kan ook de paus
daaraan niet tornen. Aange
zien dit niet het geval is, is
de paus dus bevoegd de celi-
baatswet op te heffen zoals
een van zijn voorgangers on
geveer duizend jaar geleden
bevoegd was die in te stellen.
Op grond hiervan stelt de
Haarlemse bisschop vast dat
de kerk zou kunnen beslui
ten om gehuwde mannen tot
priester te wijden en een te
kort aan priesters zou daar
voor een motief kunnen zijn.
Vrouwen, zo zei mgr. Bo
mers, zijn wel principieel
van het priesterschap uitge
sloten, want Jezus heeft al
leen mannen tot apostel aan
gesteld, ofschoon er ook
vrouwen onder zijn leerlin
gen waren. Dit argument
heeft paus Johannes Paulus
II tijdens zijn bezoek aan ons
land ook gehanteerd.
Tot zover geen nieuws,
want dit is het algemeen
aanvaarde inzicht in de R.K.
Kerk. De vraag die mgr. Bo
mers echter heeft doen rij
zen, is of hij vindt dat het
priestertekort zulke vormen
aanneemt dat de kerk voor
de gehuwde priester zou
moeten kiezen. De Haar
lemse bisschop heeft juist
dat aspect laten zweven, zo
als hij ook niet duidelijk
heeft gezegd dat hij persoon
lijk voor gehuwde priesters
is als de nood aan de man
komt. Maar volgens een
woordvoerder is dit laatste
Bomers' standpunt wel. Bij
andere gelegenheden, aldus
de woordvoerder, heeft de
Haarlemse bisschop bena
drukt dat de mogelijkheid
van de gehuwde priester als
oplossing voor het priester
tekort geen kwestie is die
per bisdom of kerkprovincie
kan worden toegepast, maar
een zaak is van de hele we
reldkerk. Met andere woor
den, Rome zal dit voor de
hele wereldkerk moeten uit
maken.
Tot de dag van vandaag is
de gehuwde priester meer
een theoretische kwestie dan
een serieuze praktische
vraag. Wanneer zal name
lijk het priestertekort zo
desastreus worden geacht
dat men concreet de wijding
van gehuwde mannen zal
gaan overwegen? Rome
heeft elke suggestie in deze
richting tot nu toe catego
risch verworpen. De pries
ternood wordt niet zo gauw
hopeloos gevonden. Deze
eeuw bijvoorbeeld zijn er op
de wereld altijd wel landen
geweest waar de kerk een
schreeuwend gebrek aan
priesters had. In het katho
lieke Latijns-Amerika was
het geen uitzondering dat én
priester zo'n omvangrijk ge
bied te bestrijken had dat hij
al zijn parochies slechts één
keer per jaar kon bezoeken.
Dat is wel het absolute mini
mum, zou je zeggen, maar
zo'n situatie is nooit réden
geweest tot de gehuwde
priester over te gaan. Even
min is dat het geval geweest
waar de ongehuwde priester
een culturele barrière van
formaat was - en nog altijd
is - zoals in de meeste delen
van Afrika.
De hoogste leiding van de
R.K. Kerk is er steeds van
uitgegaan dat priestertekor
ten tijdelijk zijn. De meest
recente statistieken van het
Vaticaan spreken ook weer
met ingehouden vreugde
over een stijging van het
aantal priester-kandidaten
in de wereld. Op grond daar
van neemt men aan dat het
dieptepunt is gepasseerd
Bovendien acht men het I
priestertekort vooral een
westers probleem, dat direct
verband houdt met de crisis
waarin de hele westerse cul
tuur verkeert. Wanneer die
algemene crisis een gunstige
wending neemt, zullen ook
in de westerse kerk de pries
terroepingen weer toene-1
men, redeneert men.
Maar zelfs als het in de
toekomst toch anders mocht
uitpakken, dan nog zullen I
alle mogelijke andere oplos- I
singen de voorkeur krijgen
boven afschaffing van het
verplichte celibaat. De uit
spraken van bisschop Bo
mers van Haarlem zijn der
halve niet star, maar wel
volstrekt vrijblijvend.
pEN HAAG (ANP) - De prij-
zen jn ons land zijn in 1985 met
2,3*0 gestegen. Dat heeft het
ministerie van Economische
Zaken vrijdag bekendge
maakt. Het cijfer ligt iets on
der de verwachting die het
Centraal Planbureau in de
Macro Economische Verken
ning op Prinsjesdag uitsprak.
Toen werd met een inflatie
„ver 1985 van 2,5% rekening
gehouden.
Fori
Begin 1984 telden deze be
beidsplaatsen, waarvan ong^
striële sector. In deze sector I
aantal arbeidsplaatsen verwq
Dit blijkt uit onderzoek dat
het Geografisch Instituut van
de Rijksuniversiteit in Utrecht
heeft uitgevoerd in opdracht
van de Rijksplanologische
Dienst naar de motieven van l|
buitenlandse bedrijven voor
vestiging in ons land en de ef
fecten daarvan over de jaren
1975-1984.
Belangrijkste motieven voor
vestiging zijn voor industriële
bedrijven de centrale ligging
van Nederland ten opzichte
van de EG-markt. Mede
daarom hebben zij zich vooral
in het oosten en zuiden geves- il
tigd. Andere motieven die
meespeelden waren het aan
bod van bedrijfsterrein en -
ruimte in deze regio's en de
goede aansluiting op het
hoofdwegennet.
Handels- en dienstverle-
Overlees van voorpagina
De vaststelling van Van den Berg
presenteerd krijgt voor zijn a-so
misch gebied noemde hij 'onzin',
gang van het CDA in Brabant en 1
om te kiezen."
Hieronder de volledige uitslag
centen, met steeds eerst de stemn
verkiezingen van september '82
AVRO/NIPO:
Nederl. Noor
CDA 29,3 30,125,6
PvdA30,4 37,239,9
WD23,1 18,118,5
°66 4,3 4,5 3,5
Enig gevoel voor symboliek kan
eis die naar de PvdA zijn overgesl
pastorie van een Amsterdamse
I opvallende transfer voorbereid. L
jjiken de dissidenten hun toekoi
boodschap mee te willen geven I
meer aandacht te besteden aan 1
ging en politiek, zeer serieus zullej
De stap van de veertig prominei]
J send dan deze op het eerste geziJ
der de nieuwkomers hebben jara
digd die inhoudelijk meer gelijkl
J 9ramma van de PvdA dan dat va
neve keuze voor die partij is dus J
I vioeisel van eerder ingenomen sta
Het zijn vooral de bedenkingen-
net Lubbers die de van huis uitl
I rtafV bes'uiten hun partij in de sté
va bubbers en ziin no-nonsena
I h»? bezuinigingsbeleid te veell
i detaalden hebben gelegd.
lij. cijfers van de gisteren gehc
ken de vertrekkende CDA-ers
I J,9er®kend in de drie zuidelijke g
I riii°H ele bolwerk van de confess!
1 p?WA met een forse teruggf
et, a "daarentegen mag in het zul
I nJ dwR 'n 9een enke' ander deelf
I nL> DA zo 9r0°t zijn. Het eindef
P sitie in het zuiden lijkt echt in zi<]
Geen wetsontwerp, maar een prei
tmV00r'°Pige 'oplossing', waal
'sip tfi®.,ussen CDA en WD overl
I Idelijk uit de weg hoopt te kurf
er een voorstel van een spd
Tm ®,een 'hitiatief-wetsontwerp J
rinr,?l[a' was het kabinet gehoudd
renten een standpunt in te r
vormgebeurt dus - staatsrechte
idnoiiA een 'Proeve van een wë
Wrrru® ls dat bet in elk geval
wordt aangenomen. i
len - hre«ier en wie zou 'n d|t j
Idp neeft een- en andermaal veil
van rtIP of ma9 ziJn voor Partij®
'lief rtin ministerraad, onderstreept!
Kaping waard zgu zijn om steun'
|vencnrA,roept deze nieuwe uitstel
Irukklmu rlsico °P' dat het vraagl
de vork' er dan a' bet 9eval dreigf
Pd zichlez'n9sstrijd. Is een proevJ
al eea ^inig fraaie J
I - effect in de verkiezingsstn
