UITBLAZEN
Vrije zaterdag op de helling?
Moskou en Tokio
willen
van knelpunt af
Aboe Nidal zweert bij verwarring
even..;
DUSfllJ
DEOT1M
Machtspositie Haïtiaanse
president lijkt te wankelen
Werken op
zaterdag
WIMKOCK
DONDERDAG 16 JANUAR11986
■ACHTERGROND1
WERKNEMERS IN DE REGIO WACHTEN DOORGAANS AF
Doorbreking
Arbeidsrooster
BEZOEK SJEFARDNADZE DOORBREEKT GRIMMIGE SFEER
Koerillen
OPPOSITIE TEGEN DUVALIER GROEIT
Die
ENKELE miljoenen
mensen hebben dins
dagavond het laatste
televisie-journaal gezien,
neem ik aan. Door de
bank genomen kijken er
elke avond zo'n vier mil
joen en een groot deel
daarvan zal dat laatste
nieuws wel afwachten,
mensen kunnen weten hoe 'de
vakbonden' denken over de
'aanval' van de werkgevers op
de vrije zaterdag. De nieuwe
FNV-baas gaf daarover een
voor zijn milieu zeldzaam ge
nuanceerd oordeel. Wie de tele
visie niet heeft gezien, maar ge
wend is zijn nieuws op te doen
in de trein, door de koppen in
de kranten van andere reizigers
mee te lezen, zal misschien
enigszins in verwarring zijn ge
bracht. De twéé meest gelezen
kranten in de trein spraken el
kaar zo op het oog nogal tegen:
De Telegraaf. 'Bonden wijzen
zaterdagwerk niet aF.
De Volkskrant: 'Vakbonden
vinden werken op zaterdag on
zinnig en absurd'.
Krachtige taal van de kop
penmaker van deze oude vak
bondskrant, maar zijn vroegere
leraar-Nederlands zal wellicht
de wenkbrauwen fronsen. On
zinnig én absurd? Het is een
beetje veel van het ongerijmde.
Absurd, zegt het woordenboek,
betekent onzinnig, ongerijmd.
Koppen schrijven valt niet
mee, zo weet ik uit lang niet
vergeten eigen ervaring. Het ge
wicht van een bericht schrijft
een bepaalde plaats voor en
vergt, terwille van de noodza
kelijke opvallendheid een gro
ter lettertype. Daarvan gaan er
maar zoveel in een kolom. De
kop moet de kern van het be
richt weergeven, sterker nog:
de kern van de kern. Een kop
telt zelden meer dan zes zeven
woorden. Ik heb even de tijd
genomen om de woorden te tel
len in de koppen op de eerste
vijf tekstpagina's van De Stem
van gisteren (woensdag). Ik
kom op een gemiddelde van 4,6
woorden per kop. Koppen
schrijvers zijn dus mensen van
weinig woorden (en lezers die
volstaan met koppensnellen
zijn luie lezers wie veel ont
gaat).
Het is nog steeds gebruik
dat kopregels zoveel mogelijk
'vol lopen', dat wil zeggen: de
kolom(men) van voor naar ach
ter volledig vullen. Heel nauw
luistert het tegenwoordig niet
meer. In mijn leerlingentijd
moesten ze, onder invloed van
de opmaak die het toen nog
landelijk verschijnende Vrije
Volk hanteerde, precies en op
de halve letterbreedte vol lo
pen. Dat was vooral bij koppen
van twee of meer regels (en dat
zijn de meeste) een heel ge
schrijf en getel. Vooral ook dat
laatste want niet alle letters
hebben dezelfde breedte. Soms
zat je wel een half uur op een
kop, telkens zoekend naar ver
vangende woorden, korter of
langer. De letters 'm' en 'w' wa
ren echte koppendoders, maar
met een '1* en een 'i' in de kop
kon er wel weer een 'm' of 'w'
extra mee.
Schreef de koppenmaker
van De Volkskrant 'onzinnig en
absurd' om zijn tweede kopre-
llllllllllllllllllllllilllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllll
gel vol te laten lopen. Ik denk
het niet want dan had hij ook
kunnen volstaan met bijvoor
beeld 'volstrekt onzinnig'. Dat
zou niet alleen al onzinnig ge
noeg zijn geweest maar het
woord 'volstrekt' is ook precies
even lang als de woorden 'en
absurd'. Inclusief de spatie,
want spaties tellen mee. Het
heeft er dus meer van weg dat
niet de vakbonden, maar de
koppenschrijver van De Volks
krant zelf ontzet van z'n stoel
viel en vervolgens zijn eigen
schrik en woede verwoordde:
onzinnig en absurd. Ik kan er
begrip voor opbrengen.
Zelden ventileer ik in deze
rubriek uitgesproken menin
gen. Ik ben een beroeps-twijfe
laar rommel liever wat met de
meningen van anderen, belang
rijker dan ik. Hun meningen
houd ik graag tegen het licht of
ondersteboven om te zien wat
eruit valt. Waaraan het NOS-
journaal de mening ontleende
dat er werkgevers/)/anne« zijn
om weer op zaterdag te gaan
werken, weet ik niet. Ik ben op
mijn speurtocht door de media
niet méér tegengekomen dan
enkele pleidooien van werkge
verszijde voor werken op zater
dag. Toch had de omroepster
het over het plan van de werkge
vers om van de zaterdag weer
een werkdag te maken. Ik vind
dat onzorgvuldig geformuleerd.
Dat is dus een mening. Ik zal
me aan nog een tweede me
ningsuiting te buiten gaan van
daag: ik ben falikant tegen wer
ken op zaterdag.
Er zijn 1001 redenen te be
denken om dit verworven recht
met hand en tand te verdedi
gen. Zaterdag werkdag zou een
ramp zijn voor de jeugdveld-
sporten, die het moeten hebben
van de tienduizenden kostwin
ners die auto's vol spelers naar
uitwedstrijden besturen. In on
telbare huishoudens zou het
met vallen en opstaan bereikte
evenwicht in de verdeling van
huiselijke taken worden ver
stoord. Nederland zal binnen
de kortste keren weer vervetten
wanneer de zaterdagse trim
mers en tennissers, fietsers en
zwemmers achter bureaus,
draaibanken en beeldschermen
gaan zitten. Enfin de.voorbeel
den liggen voor het oprapen.
Maar het ergste zou toch
zijn het verlies van een echte
vrije dag. Een dag waarop niets
moet, waarop je desgewenst in
bed kunt blijven liggen of juist
vroeg opstaan om naar Parijs te
rijden en op zondag weer terug
te keren. Aan arbeidstijdver
korting hebben we niks als de
werkweek weer wordt uitge
breid. Zes vrije stukjes dag van
de ATV wegen niet op tegen
één echte vrije dag.
Ik zie het er niet van ko
men: de terugkeer van de zesde
werkdag. Maar ik wil er op tijd
een uitspraak over hebben ge
daan. Tegen!
Uitgave van uitgeversmaatschappij De Stem b.v.
Directie: drs. J.H.M. Brader.
Hoofdredactie: L. Leijendekker en H. Coumans.
Hoofdkantoor: Spinveld 55, Breda
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
076-236911 Telex 54176.
Centrale redactie Breda:
Nieuwsdienst 076-236883.
Sportredactie 076-236884.
Rayonkantoren:
Bergen op Zoom, Zuivelstraat 26, ©01640-36850.
Postadres: Postbus 65, 4600 AB Bergen op Zoom.
Breda, Nwe. Ginnekenstraat 41076-236326
Postadres: Postbus 3229, 4800 MB Breda.
Etten-Leur, Markt 28, 01608-21550.
Postadres: Postbus 363, 4870 AJ Etten-Leur.
Goes, Klokstraat 101100-28030.
Postadres: Postbus 13, 4460 AA Goes.
Hulst, Steenstraat 14, ©01140-13751
Postadres: Postbus 62, 4560 AB Hulst.
Oosterhout, Arendstraat 14, ©01620-54957.
Postadres: Postbus 23,4900 AA Oosterhout.
Roosendaal, Molenstraat 45, ©01650-37150.
Postadres: Postbus 35, 4700 AA Roosendaal.
Terneuzen, Nieuwstraat 9, 01150-17920.
Postadres: Postbus 145, 4530 AC Terneuzen
Vlissingen, Torenstraat 5, ©01184-19910.
Postadres: Postbus 50514380 KB Vlissingen.
Openingstijden:
Breda en Oosterhout 8.30-17.00 uur;
overige kantoren 8.30-12.30 en 13.30-17.00 uur
Abonnementsprijzen, bij vooruitbetaling te voldoen:
23,60 per maand; 68,05 per kwartaal of 264,45 per jaar
Bij automatische betaling geldt een korting van 1,- per maand,
1,80 per kwartaal, 7,20 per jaar. Prijzen: inclusief 5% B.T.W.
Voor post-toezending geldt een toeslag
Heeft u de krant niet ontvangenOnze excuses.
Bel voor nabezorging tijdens kantooruren uw rayonkantoor.
Lezersservice:
Informatie over Stern-reizen en promotie 076-236911
Fotoservice 076-236573.
Advertenties (tijdens kantooruren 8.30-17.00 uur):
Rubrieksadvertenties 't Kleintje® 076-236882.
Grote advertenties uitsluitend 076-236881
Geboorte- en overlijdensadvertenties 076-236442.
(Buiten kantooruren maandag t/m vrijdag van 19.00 tot 20 30 uur
en zondag van 18.30 tot 21.30 uur 076-236394/236911
Rankrolatipc
Postgiro 1114111 - ABN rek. 520538447.
NCB rek. 230301584 - Rabo rek. 101053738.
T5 PAGINA 2
John van Oppen
en Ad Burger
STAAT de vrije zater
dag op de helling Die
vraag rijst, nu vijftien
'captains of industry'
tijdens een bijeenkomst
in Amsterdam gefiloso
feerd hebben over de be-
drij fs-economische
voordelen van het ver
lengen van de openings
tijden van kantoren en
fabrieken.
Volgens die topmanagers
kan werken in de avonduren
of op zaterdag, hun concur
rentiepositie (en daarmee
hun omzet en winst) verbete
ren.
Maar ook al hebben deze
topmanagers van bedrijven
als Nutricia, Meneba en de
Friesch-Groningsche Hypo
theekbank een proefballon
netje opgelaten, daar mag
toch niet de conclusie uit ge
trokken worden dat èlle
werkgevers er nu naar stre
ven om hun personeel op za
terdag te laten werken. De
centrale werkgevers-organi
saties, zoals VNO en NCW,
zijn er zeker niet op uit om de
vrije zaterdag collectief af te
schaffen, hoewel het herin
voeren van een zesdaags
werkrooster voor sommige
bedrijven zonder meer ge
wenst is.
Noch het VNO, noch het
NCW heeft ooit gepleit voor
uniforme herinvoering van
de zaterdag als werkdag.
Beide organisaties lieten gis
teren desgevraagd weten dat
ook nooit te zullen doen,
doodeenvoudig omdat per
bedrijf onderzocht moet wor
den of langere openingstij
den wel nastrevenswaardig
zijn. Maar als dat inderdaad
het geval blijkt te zijn, dan
moet de verlenging van de
bedrijfstijd ook onderwerp
van gesprek worden in de be
treffende CAO-onderhande-
lingen, zo vinden VNO en
NCW.
De heer A.F.J. van Tuijl,
secretaris van de Brabants-
Zeeuwse Werkgevers (BZW)
spreekt van een 'belangrijke
doorbreking van een dogma'.
„Alleen daarom al is dat idee
goed. Het doorbreekt het
vastgeroeste idee dat er in
bepaalde sectoren op zater
dag niet gewerkt zou kunnen
worden. En zeg nu zelf,
waarom zou men in de de
tailhandel wel op zaterdag
werken en in de industrie
niet", aldus de heer Van
Tuijl.
Ook uit bedrijfsecono
misch oogpunt vindt de
werkgeversorganisatie het
plan om naar een zesdaagse
werkweek te gaan alleszins
de moeite van het overwegen
waard. „Naarmate het proces
van de arbeidstijdverkorting
verder gaat, moet je de indi
viduele werktijd en de be-
drijsftijd ontkoppelen. Als de
werknemers 38 uur in de
week gaan werken, hoeft dat
niet te betekenen dat je be
drijf ook maar 38 uur in de
week draait. Je moet de be
drijfstijd handhaven of - als
dat enigszins mogelijk is -
vergroten. Dat kan door te
gaan werken op zaterdag,
maar dat kan ook door vijf
dagen per week langer door
te werken, bijvoorbeeld door
met twee ploegen te gaan
draaien in plaats van met
één", aldus Van Tuijl. „Zeker
bij bedrijven die erg veel in
dure machines hebben geïn
vesteerd en die veel afzetmo
gelijkheden hebben, kan dat
op den duur rendement ople
veren".
Van Tuijl zegt geen idee te
hebben hoeveel bedrijven in
West-Brabant in Zeeland
van zins zijn om de zesdaagse
werkweek in het CAO-over-
leg in te brengen. „We heb
ben onze leden daarover nog
niet geënqüeteerd, maar ik
verwacht dat er wel wat be
drijven zullen zijn die op
deze suggestie zullen in
gaan".
Navraag bij de industrie
bonden leert dat zij vanuit
het bedrijfsleven nog weinig
voorstellen hebben gekregen
die in de richting gaan van de
zesdaagse werkweek. „Het
plan zal wel als een schot
voor de boeg bedoeld zijn.
Gewoon om even te testen
wat de werknemers ervan
vinden", reageert FNV In
dustriebond-districtsbe
stuurder De Jong.
Zijn CNV-collega Rietkerk
verwacht dat de zesdaagse
werkweek pas ter sprake zal
komen als tijdens de CAO-
onderhandelingen de 36-
urige werkweek besproken
gaat worden. „Als de werk
week teruggaat van 38 naar
36 uur zullen de werkgevers
wel met dat idee van werken
op zaterdag komen", aldus
Rietkerk. De CNV-bestuur-
der wijst daarbij op het
Geertruidenbergse chemie
bedrijf Jan de Poorter, waar
voor een aparte CAO geldt:
daar is de directie met plan
nen gekomen om, gelijktijdig
met een verdergaande ar
beidstijdverkorting, de zes
daagse werkweek in te voe
ren.
„Niet over gesproken, niet
over gedacht en niet over ge
schreven", beantwoordt een
woordvoerster van het Et-
ten-Leurse bedrijf Byron
Jackson de vraag of daar al
over een zesdaagse werk
week is gedacht. Het Etten-
Leurse Byron Jackson staat
model voor de meeste
Zeeuwse en Westbrabantse
bedrijven, waar het idee van
het opgeven van de vrije za
terdag hoogstens zeer vrij
blijvend is besproken.
„Mochten we onze arbeids
tijd willen verlengen, dan be
staan daarvoor andere ma
nieren dan het werken op za
terdag. Wij werken met erg
veel vrouwelijke werkne
mers, wat betekent dat de
weerstand tegen werken op
zaterdag al heel erg groot is",
aldus de heer Van Dijk, di
recteur sociale zaken van de
Bredase snoepwarengigant
Van Melle.
Het idee van herinvoering
van de zaterdag als werkdag
is trouwens niet nieuw. In
een Philips-studie, uitge
voerd in 1984, kwam al naar
voren dat het werken met
een zesdaags (of zelfs zeven
daags) arbeidsrooster de pro-
duktiekosten omlaag brengt,
vooral voor kapitaalinten
sieve bedrijven. De peper
dure machines in deze onder
nemingen staan, vooral se
dert de invoering van de kor
tere werkweek, te lang onge
bruikt. Ze leveren daardoor
onvoldoende rendement.
Door het personeel nu in
ploegen in te roosteren en
óók op zaterdag (of 's avonds)
een team te laten werken,
worden die peperdure ma
chines intensiever benut, zo
dat de kostprijs per eenheid
produkt daalt. Dat betekent
prijsverlaging, een verbete
ring van de concurrentiepo
sitie, dus meer omzet, dus
meer winst, aldus de redene
ring.
Toch gaat dit 'ideale mo
del' niet voor èlle bedrijven
op. Voorwaarde is allereerst
dat het bedrijf actief is op
een groeisector. Er moet im
mers een markt zijn voor de
extra hoeveelheid produkt
die geleverd wordt, anders
ontstaat overproduktie. Bo
vendien worden de voordelen
van de langere openstelling
van bedrijven kleiner, naar
mate men minder kapitaal
goederen in het produktie-
proces betrekt.
Woordvoerders van FNV
en CNV wijzen er in dit ver
band op, dat verlenging van
de bedrijfstijd in principe be
spreekbaar is, als het maar
niet gaat ten koste van de
centrale doelstelling van de
vakbeweging: verlaging van
de werkloosheid. Concreet
betekent dit dat de vakbewe
ging er niet mee akkoord zal
gaan als de bedrijfstijd ver
lengd wordt via overwerk
door het reeds in dienst
zijnde personeel. Voor de ex
tra openingstijd zullen
nieuwe mensen aangenomen
moeten worden.
EEN smalle zeestraat
van nog geen vijf kilo
meter breed scheidt Ja
pan van de Sovjet-Unie.
De Goyomai-straat ligt
tussen het noordelijkste
Japanse eiland Hok
kaido en Suisho, een van
de Habomai-eilanden.
En ofschoon de naam het
niet zou zeggen, maken
de Habomai-eilanden
deel uit van de Sovjet-
Unie.
Russische militairen be
zetten in september 1945 Ha-
bomai, Shikotan, Kunashiri
en Etoforu, die vallen onder
de Koerillen-archipel die
zich uitstrekt van Hokkaido
tot aan het Siberische schier
eiland Kamtsjatka. De Sov
jet-Unie beschouwt de eilan
den sindsdien als Russisch
grondgebied, in tegenstelling
tot Japan.
De kwestie is er de oorzaak
van dat de twee landen zelfs
officieel nog geen vrede heb
ben gesloten. Wel herstelden
zij in 1956 de diplomatieke
betrekkingen. De Sovjet-
Unie bood toen Habomai en
Shikotan aan, in ruil voor
een vredesverdrag. Japan
eiste als voorwaarde echter
alle vier eilanden terug.
Sindsdien zit het overleg over
de Koerillen muurvast.
De Sovjet-minister van
buitenlandse zaken, Edoeard
Sjevardnadze, zal bij zijn be
zoek aan Japan met de terri
toriale aanspraken gecon
fronteerd worden. Sjevard
nadze is de eerste minister
van buitenlandse zaken van
de Sovjet-Unie die sinds 10
jaar naar Japan gaat. Zijn
voorganger, Andrej Gromy-
ko, hield het na een bezoek in
januari 1976 voor gezien, om
dat Japan voet bij stuk hield.
Niet alleen de territoriale
kwestie vormde een struikel
blok voor een verbetering
van de betrekkingen tussen
Moskou en Tokio in de afge
lopen jaren. De Russische in
val in Afghanistan van eind
1978, de militaire opbouw van
de Sovjet-strijdkrachten in
het Verre Oosten en het her
stel van de banden tussen Ja
pan en China in de jaren '70
verhinderden een toenade
ring tussen de twee landen.
Met het aan de macht ko
men van partijleider Michaïl
Gorbatsjov is er in Moskou,
zo zeggen politieke waarne
mers, in Moskou een andere
wind gaan waaien. Gorbats
jov streeft naar modernise
ring van de Russische econo
mie, en daarbij zijn Japanse
investeringen en technologie
welkom. Dit zou mede ver
klaren waarom de Russen
het initiatief namen tot het
bezoek van Sjevardnadze, al
wordt zowel in Moskou en
Tokio gewaarschuwd tegen
te hooggespannen verwach
tingen.
Er gaan sinds een maand
geruchten dat Moskou water
in de wijn wil doen en weer
bereid is om Habomai en
Shikotan terug te geven. Een
adviseur van Gorbatsjov,
Jevgenii Primakov, zou bij
besprekingen in Tokio vorige
maand daarop hebben gezin
speeld. Maar de Japanse en
de Russische autoriteiten
wilden desgevraagd niets an
ders kwijt dan dat de stand
punten niet veranderd zijn.
Habomai en Shikotan zijn
de twee kleinste van de vier
eilanden. Kunashiri en Eto-
rofu zijn een stuk groter en
strategisch gezien belangrij
ker. Een van de eilanden be
schikt over een ijsvrije ha
ven. De Russen hebben ver
der op de eilanden een troe
penmacht van ca. 12.500 man,
twee eskaders van MiG-23-
vliegtuigen en voeren er ma
rinepatrouilles uit.
Japan schortte eind 1982 de
uitwisseling van technologie
met de Sovjetunie op uit pro
test tegen de vermeende be
trokkenheid van Moskou bij
de afkondiging van de staat
van beleg in Polen. Het zou
nu bereid zijn de maatregel
op te heffen als Moskou Ja
panners toestemming geeft
de graven van hun voorou
ders op de zuidelijke Koeril
len te bezoeken, zo zei on
langs een Japanse functiona
ris. Indertijd werden de
16.000 bewoners van de eilan
den gedwongen te verhuizen.
Moskou heeft naar ver
luidt veel belangstelling voor
moderne industriële techno
logie, zoals robots, micro
processoren en biotechnolo
gie. Sommige goederen val
len echter onder de categorie
van strategische goederen
die niet naar communistische
landen, zoals de Sovjetunie,
mogen worden geëxporteerd.
De handel tussen Japan en de
Sovjetunie beliep in 1984 3,9
miljard dollar, vergeleken
met een recordbedrag van 5,6
miljard dollar over 1982.
In diplomatieke kringen in
Tokio wordt verondersteld
dat de Japanse premier,
Yasuhiro Nakasone, om on
der andere zijn binnenlandse
positie te versterken en zijn
kansen op een derde ambts
termijn als premier te ver
groten uit is op een diploma
tiek succes. Hij heeft her
haaldelijk aangedrongen op
de noodzaak tot een 'alge
mene benadering' van de be
trekkingen met Moskou,
waarbij de kwestie van de
Koerilllen een van de te be
spreken agendapunten moet
zijn en niet meer hèt onder
werp van gesprek. Minister
van buitenlandse zaken
Shintaro Abe, een van zijn
rivalen voor het premier
schap, is daar vierkant tegen.
Het officiële Sovjet-pers
bureau TASS benadrukte dat
Moskou en Tokio manieren
moeten vinden om de span
ningen in de wereld, met
name in Azië en de Stille
Oceaan, te verminderen in
plaats van te hameren op uit
eenlopende standpunten of
het accent te leggen op ver
zonnen problemen. TASS
doelde daarmee kennelijk op
de Koerillen-kwestie.
Volgens TASS heeft Mos
kou Japan voorgesteld om
een verdrag van goed buur
manschap en samenwerking
te sluiten. Ook in de jaren '70
wilde Moskou zo'n verdrag
met Tokio, alvorens een vre
desverdrag te sluiten. Mos
kou wil verder ook praten
over vertrouwenwekkende
maatregelen die gelden voor
het Verre Oosten, over een
verdrag inzake het niet toe
laten van kernwapens tot Ja
pan, en over een overeen
komst waarbij Moskou be
looft geen kernaanval op Ja
pan te doen.
De Sovjet-Unie wil langs
deze weg bereiken dat er een
'Pan-aziatisch forum' naar
het voorbeeld van de Confe
rentie van Europese Veilig
heid en Samenwerking
(CVSE) wordt bijeengeroe
pen. Een dergelijk voorstel is
in mei 1985 door Gorbatsjov
gelanceerd. Japan heeft daar
tot nog toe niet op gerea
geerd.
Sjevardnazde zal na zijn
vierdaags bezoek aan Japan
op 19 januari doorreizen naar
Noord-Korea, een land dat al
jarenlang balanceert tussen
de twee communistische mo
gendheden, en vervolgens
Mongolië. Hoe lang deze be
zoeken zullen duren, is niet
bekend. (ANP)
OP Haïti heerst een cri
sissituatie en volgens
waarnemers kan die een
bedreiging vormen voor
de macht van president
Duvalier. Voor het eerst
in de geschiedenis van
dit arme land lijkt een
groot deel van de bevol
king, onder aanvoering
van de jeugd, de angst
van zich af te zetten en
lijkt zij vastbesloten de
president openlijk zijn
macht te betwisten. Dit
ondanks het wakende
oog van het leger en de
volksmilitie, de 'Tontonö
Macoutes'.
Het begon eind november
van het vorige jaar met een
betoging van jongeren in Go-
naïves, de op drie na grootste
stad van het land. De jonge
ren betoogden tegen de ar
moede en het onrecht. Bo
vendien riepen zij leuzen te
gen president Duvalier, die
in 1971 de macht overnam
van zijn vader. Het leger ant
woordde met het openen van
het vuur. Het gevolg was vier
doden.
Sedertdien zijn er meer
anti-regeringsbetogingen ge
weest. In Gonaïves vielen
daarbij opnieuw doden. Ver
leden week kondigde de mi
nister van binnenlandse za
ken, Pierre Merceron, aan
dat leger en militie voortaan
krachtiger tegen demon
stranten zullen optreden.
Tegelijkertijd tekent zich
een crisis af tussen de macht
hebbers en de katholieke
kerk. De regering sloot ra-
dio-Soleil enkele weken, de
zender van de katholieke
kerk. Op 12 december ver
dween de zender uit de lucht,
die zich als een van de wei
nige systematisch keerde te
gen de armoede, de oppressie
en de honger. Ruim twee we
ken later kon radio-Soleil
weer uitzenden, naar eigen
zeggen dankzij druk van de
Amerikaanse regering en de
Haïtiaanse bevolking.
Ontredderd door een crisis
die zij niet had voorzien, be
sloot de regering tot een
noodsprong. Het kabinet
werd ingrijpend veranderd.
Duvalier maakte op nieuw
jaarsdag bekend dat er veer
tien nieuwe ministers waren
aangesteld, dat vier invloed
rijke functionarissen als am
bassadeur naar het buiten
land waren gezonden en dat
een aantal topfuncties was
verdwenen.
Dit bracht echter geen
rust. En ook de prijsverla
ging van vijf basisprodukten
maakte geen einde aan de
onrust.
De jongeren gaan nu strij
den tot het einde, zo ver
klaarde Gerard Gourgues
van de liga van de rechten
van de mens. En een jonge
priester uit Gonaïves is van
mening dat er sprake is van
het overwinnen van de angst.
„De mensen durven nu met
elkaar te praten, te strijden
tegen de macht".
Voor het eerst circuleren
er in Haïti, waar 77 procent
van de bevolking analfabeet
is, stencils tegen president
Duvalier. In één daarvan
werd opgeroepen tot een
schoolstaking. De regering
besloot daarop verleden
week tot de sluiting van alle
scholen en universiteiten om
demonstraties te voorkomen.
In een ander vlugschrift
wordt opgeroepen tot een al
gemene staking op aan
staande maandag. Van wie
de oproep afkomstig is, is
niet bekend.
Eind vorige week was het
kalm op Haïti, maar de span
ning hangt in de lucht. Het
minste of geringste zou kun
nen leiden tot onlusten. De
veiligheidstroepen, die in de
grote steden in staat van pa
raatheid zijn, houden zich op
de achtergrond. In Gonaïves
zijn de troepen in de kazer
nes teruggetrokken.
In privégesprekken filoso
feren intellectuelen nu over
de tijd na Duvalier, iets wat
een half jaar geleden nog on
denkbaar leek. „Het is het
begin van het einde", aldus
een buitenlandse waarnemer
in de Haïtiaanse hoofdstad
Door Alex Ruitenbeek
OVERAL in Noord-,
West- en Zuid-Europa
staan schietgrage agen
ten en militairen klaar
om hem en zijn volgelin
gen neer te schieten:
Aboe Nidal, Palestijn en
terrorist. Voor zijn
goede zaak doet hij de
Europese auroriteiten en
burgers sidderen van
angst.
Is Nidal 50, 49 of 42 jaar
oud? Zijn leeftijd is een van
de talloze schimmigheden die
Nidal omgeven. Foto's, als ze
er al zijn, van hem geven
geen uitsluitsel, want ze zijn
allemaal in het geheim ge
maakt en bijzonder vaag.
Hij gaat prat op zijn acht
valse paspoorten en zijn re
cente plastische chirurgie (in
Italië!). En alsof dat nog niet
genoeg is gaat ook het ver
haal rond dat hij in 1977 in de
Verenigde Staten is geweest
voor een hartoperatie. Waar
of niet waar? Nidal mag de
wereld graag in verwarring
brengen. Het liefst met ko
gels.
Aboe Nidal is de leider van
de Revolutionaire Raad van
Al Fatah, de Palestijnse be
weging die verantwoordelijk
is voor de kaping van een
Egyptisch vliegtuig op Malta
in november vorig jaar (60
doden) en de aanslagen op de
vliegvelden van Rome en
Wenen, Kerst 1985. De zeven
tien doden, burgers en agen
ten, bezorgen Europa nu nog
ongemakkelijke weken.
Als het zo uitkomt - afhan
kelijk van het doelwit - ope
reert Nidals beweging onder
een andere naam: Revolutio
naire Organisatie van Socia
listische Moslims, Arabische
Nationalistische Jongerenor
ganisatie, de Zwarte Juni
bijvoorbeeld.
Nidal is al sinds 1973 actief
als terrorist; met 72 aansla
gen zijn hij en zijn volgelin
gen absolute recordhouders
onder de Palestijnse terroris
ten, aldus Ariel Merari van
het Centrum voor Strategi
sche Studies in Tel Aviv. Me
rari: „Bij zijn carrière verge
leken is de beruchte terrorist
'Carlos' een padvinder."
Schattingen van het aantal
volgelingen lopen uiteen van
300 tot 800 (het laatste getal is
van het Israëlische ministe
rie van Buitenlandse Zaken).
Aboe Nidal (Arabisch voor
vader van de strijd) is de
schuilnaam van Sabri al-
Banna. Hij stamt oorspron
kelijk uit Jaffa, toen dat nog
in het door de Britten gecon
troleerde Palestina lag. Vol
gens een biografie, geschre
ven door de Israëlische jour
nalist Yossi Meiman, kreeg
Nidal als zoon van een wel
gestelde koopman een goede
opleiding.
In 1948 vluchtte de familie
al-Banna voor de joden die
de staat Israel stichtten. Zij
kwam terecht in Nabloes,
toen nog Jordanië, nu de door
Israel bezette westelijke Jor-
daanoever.
Nidal gaf korststondig les
in Nabloes en vertrok naar
Saoedi-Arabië en vervolgens
naar Koeweit. Daar kwam
hij in contact met Yasser
Arafat die er in 1959 zijn Al
Fatah oprichtte. Nadat de
overkoepelende Palestijnse
bevrijdingsbeweging PLO in
1962 een feit was geworden,
bekwaamde Nidal zich in de
recrutering van Palestijnse
studenten voor de gewa
pende strijd.
In 1970 ging Nidal voor de
PLO naar Bagdad, hoofdstad
van het toen nog zeer radi
cale en anti-joodse Irak. Het
land weekte Nidal los van
Arafat; dat was niet zo moei
lijk omdat Arafat in Nidals
ogen de Palestijnen verried
na de fataal verlopen Yom
Kippoer oorlog (1972).
De eerste zelfstandige actie
van Nidal - overigens niet te
verwarren met Aboel Abbas,
vriend van Arafat en man
achter de kaping van de
Achille Lauro - was de bezet
ting van de Saoedische am
bassade in Parijs in 1973. Een
jaar later gaf Nidal zijn be
weging een officiële naam:
de Revolutionaire Raad van
El Fatah.
Aboe Nidal
vage figuur
- FOTO AP1
En omdat het meteen maar
afgelopen moest zijn met het
pro-zionistische gedoe van
Arafat, stuurde Nidal een
moordcommando op zijn
vroegere leidsman af. Arafat,
die toen nog in Damascus zat,
overleefde de aanslag dank
zij de paraatheid van Syri
sche agenten.
Nidals grootste 'succes'
vóór de aanslagen in Rome
en Wenen was de aanslag op
de Israëlische ambassadeur
Argov in Londen. De moord
poging op 3 juni 1982 misluk
te, maar de Israëlische mi
nister van Defensie Sjaron
greep haar aan om Libanon
te kunnen binnenvallen. En
dat leidde uiteindelijke tot de
verdrijving van Arafat uit
Libanon.
Irak is sinds 1980 niet meer
de beschermheer van extre
misten als Nidal (zoals Syrië
dat niet meer is van Arafat).
Nidal heeft wel onderdak ge
vonden in Syrië en is, naar de
westerse wereld aanneemt, te
allen tijde welkom in Libië.
Arafat verblijft een groot
deel van de tijd in Tunis,
vandaaruit de acties van Ni
dal veroordelend: „Hij is niet
meer dan een werktuig in de
handen van de Syrische en
Libische geheime diensten.
Voor hen ronselt hij dolende
Palestijnse studenten."
