60-JARIGE LEEFT NU IN HOLLYWOOD
i
Benny Neyman
maakt de sprong
naar het theater
Romantiek en spanning
in serie 'Het geheim
van de zwarte draak'
Hilversum zet Nederlandse
plaats in ether op het spel
woensdag 8 januar11986
mensdag 8 januar11<
t2 pagina gids D© ondergang var
NEDERLAND 1
NEDERLAND 2
GEKLUNGEL MET ZENDERS EN GOLFLENGTEN
David Crosby
weer in cel
Von Karaja
behandeld
in Amerika
„De leerkrachten zijn al het
idealisme en die pedagogische taal
beu"
Victor Deconinck, Teleac-cursus
Leermoeilijkheden
Hildegard Knef wil nog een
Van onze correspondent Gerard
Kessels
BONN - Net zestig ge
worden yvil ze nog één
keer Schitteren voor
haar geliefde en ge
hate Duitse landgeno
ten. Hildegard Knef,
een van de weinige
grote Duitse sterren
van na de oorlog,
heeft zich verbitterd
terug getrokken in
Hollywood.
Maar deze maand komt ze
naar Duitsland voor een lang
verbeide liedjes-tournee die is
aangekondigd als Knefs' af
scheid van de bühne. Miinchen
beleeft 19 januari de première.
Het is de laatste jaren stil
geworden rond 'Die Knef'. In
1983 keerde ze Duitsland de
rug toe, doodmoe van voortdu
rende de guerilla-oorlog met
de sensatie-pers. Het meisje
dat in de jaren na de oorlog de
hemel was ingeprezen werd
later in de roddelkolommen
verscheurd, waarschijnlijk
omdat zij weigerde te sterven
aan de kanker die zij in haar
halfbiografische roman 'Het
Oordeel' zo indringend had
beschreven.
„Spelregels in de omgang
met de pers", zei ze pas in een
interview met Die Zeit, „heb
ik nooit geleerd en wil ik ook
nooit leren. Als ik voorzichtig
was geweest, dan was ik al
lang dood geweest, want dan
had ik mezelf moeten verloo
chenen en zou mijn adrenaline
al jaren geleden in een waterig
soepje veranderd zijn". Liever
weg dus dan aanpassing. Toen
dochter' Christine (13) op
school steeds vaker op de kor
rel werd genomen vanwege
roddelpraatjes in de pers over
haar moeder, verhuisde de
ziekelijke Knef met haar man
Paul von Schell en dochter in
1983 naar Los Angeles.
Drie carrières bouwde ze op
en in alles wat ze deed was ze
goed. Ze werd bekend als ac
trice en ging vervolgens zin
gen en schrijven. Weinig ster
ren belichamen zozeer het na
oorlogse Duitsland als Hilde
gard Knef. Zij vertegenwoor
digt een generatie die zijn
jeugdjaren in Hitler-Duits-
land beleefde en op de puinho
pen van het Derde Rijk aan de
opbouw van een nieuw be
staan begon. In haar autobio
grafische roman 'Der ge-
schenkte Gaul' gaf zij een in
drukwekkend beeld van die
tijd uit het zicht van een jonge
vrouw.
Ze begon als actrice en had
meteen succes. De uitstraling
die zij op het witte doek had,
maakte grote indruk in bin
nen- en buitenland. Ze speelde
in films als 'Die Mörder sind
unter uns', 'Entscheidung vor
Morgengrauen' en 'Schnee am
Kilimandscharo'. Met het suc
ces kwamen ook de schanda
len en de roddels. In de film
'Die Sünderin', die in 1951 in de
studio's van de geallieerden in
de Bondsrepubliek werd ge
draaid, was ze enkele secon
den lang naakt te zien, hetgeen
tot woedende reacties leidde.
Knef: „Dat werd een politiek
trauma. Men had een jonge
Hildegard Knef: „Spelregels in de omgang met de pers heb
ik nooit geleerd en wil ik ook nooit leren". - foto archief de stem
vrouw gevonden die o wee, o
wee, enkele seconden naakt in
beeld was. Nu kon men al zijn
opgekropte woede over deze
vreselijke oorlog, over de af
wijzende houding van het bui
tenland, over alles, op deze
vrouw afreageren".
Steeds keek ze ook over de
grenzen van Duitsland heen.
Ze maakte carrière in Duits
land en in Amerika. Knef is de
enige Duitse die ooit grote
triomfen op Broadway heeft
gevierd. Van 1954 tot 1956
danste en zong ze avond aan
avond in Cole Porters' musical
'Silk Stockings' de rol van Ni-
notschka.
In het midden van de jaren
zestig demonstreerde ze haar
veelzijdigheid opnieuw door
de introductie van het 'Duitse
chanson'. Met haar wat rauwe,
indringende, stem zong ze lie
deren over liefde en pijn,
waarbij ze haar eigen gevoels
leven binnenste buiten keerde.
In haar boeken deed ze later
precies hetzelfde: ze gooide het
allemaal op straat, haar lief
des, ziektes en tegenslagen. Ze
had nooit de behoefte uiterst
zorgzaam een image op te
bouwen en dat dan verder be
hoedzaam te koesteren. Kef
deed nooit moeite zich beter of
anders voor te doen dan ze
was of zich voelde. Dat
maakte haar tegelijkertijd erg
kwetsbaar voor aanvallen.
Met 'Der geschenkte Gaul'
verraste ze Vriend en vijand.
Het boek was zo goed geschre
ven dat hardnekkig gesugge
reerd werd dat Knef iemand
had ingehuurd om het voor
haar te schrijven. Bij veel kri-
tici wilde het er eenvoudigweg
niet in dat iemand niet alleen
kan acteren en zingen, maar
ook nog kan schrijven.
Terwijl ze net weer een
nieuwe engelstalige plaat
heeft afgeleverd, komt Hilde
gard Knef nu naar Duitsland.
Niet alleen om artistieke rede
nen. De vrouw die met haar
boeken en platen losjes vele
miljoenen verdiende (alleen de
'Gaul' was goed voor een op
lage van drie miljoen) gaf het
geld steeds net zo vlot weer
uit. De Duitsers die hun geë
migreerde Knef al te zeer uit
het oog hebben verloren kun
nen zich als opwarmertje voor
de tournee weer een beeld van
haar vormen middels de elpee
'Ihre Freunde nennen sie Hil-
de', die ter gelegenheid van
haar zestigste verjaardag is
verschenen. De plaat bevat
een selectie van haar beste
chansons van de laatste 35
jaar.
Door Raoul van de Booren
BENNY Neyman beschouwt
zichzelf meer dan een zanger
die het podium opstapt, tien
liedjes zingt, buigt en weer
vertrekt. De Amsterdamse
Limburger is van huis uit en
tertainer. Vandaar dat de ar
tiest nu de overstap heeft ge
maakt naar het theater,
ültenny Neyman brengt zijn
eurst theatershow 'Samen zijn
we rijk' eerst in de schouw
burg van zijn geboorteplaats
Maastricht. Daarna gaat hij
op reis zat langs diverse thea
ters in Nederland en België.
Neyman leerde op de Am
sterdamse kleinkunstacade
mie de kneepjes van het vak,
daarna volgden twaalf jaren
van praktijkervaring op alle
mogelijke en onmogelijke po
dia in de lage landen. In die
periode vond ook zijn zeer
'eigen' repertoire-opbouw
plaats, waarvan zes succes
volle elpees, zoals 'Samen zijn
we rijk' (1978), 'Vlinders van
de nacht' (1981) en 'Het Zwarte
Goud' (1984), alsmede de hit
singles 'Lotje', 'Ik weet niet
hoe', 'Vrijgezel' en zijn num
mer 1 hit 'Waarom fluister ik
je naam nog' het resultaat wa
ren. Al deze nummers maken
ook deel uit van zijn theater
show.
Zijn avondvullende pro
gramma is samengesteld uit
de bestaande elpees, met als
nieuwe elementen de liedjes
van een concept-elpee die een
dezer dagen zal verschijnen.
■n Achter het nieuws/De onderste
■and 1) een reportage onder de tit
ppgegeten'. Dit grootste bouwbedri
He jaren zeventig over de kop. Geto
bedrijven van Nederhorst is gebeu
ling van de Vara komt ook de betrol
Jjge minister van Economische Za
brde. Lubbers had belangen in het I
geel van Nederhorst Staal overnam.
Benny Neyman.
- foto archief de stem
Neyman wordt op het podium
begeleid door zijn eigen 'Ney-
man-band', bestaande uit
Freek Dicke (gitaren en band
leider, tevens verantwoorde
lijk voor de arrangementen),
Gerard Peters (gitaren), Frank
Jansen (toetsen), Ben Vermeu
len (synthesizers), Kid van Et-
tinger (bas), Jos Hermeier
(slagwerk) en Jan Vennik (sa
xen en fluit).
Over het hoe en waan
van de theatershow zej
Benny Neyman zelf: „Ik hfj
jarenlang naar het momei
toegeleefd waarop ik aan ei
eigen avondvullend pr<
gramma zou durven beginnei|
Nu, na een lange weg in
muziekwereld, voel ik me rij]
om mezelf in alles aan het pi
bliek te geven. Ik wil spek
met de mensen in de zaal
verlang naar een wederziji
uitdaging. Mijn liedjes zijl
geen mono- maar dialogei
Niemand zit te wachten op
recital van Benny Neyman.
wil dat de mensen straks
gevoel hebben dat ze werkf
lijk kennis hebben gemaal
met de schrijver en de zang
van de Benny Neyman-liec(ji
die ze anders alleen maar
de radio horen of op de televi
sie zien. De voorstelling a
ook iedere keer weer andei
zijn, geen computer-gestuuri
show, maar een belevenis di
alles te maken heeft met
sfeer op die bewuste avond
die bewuste schouwburgzai
op dat moment."
Diana
)e Engelse jeugdserie 'Dia-
iia', gebaseerd op een boek
ban R.F. Denderfield, speelt
In de jaren dertig in Devon
fcn was al eerder te zien op
le BRT. Wanneer de vijf-
jenjarige John Leigh wees
is geworden, vertrekt hij
naar zijn ooms en tantes in
)evon, de enige familie die
lij nog heeft. Tijdens zijn
verblijf ontmoet hij de
gochter van een welgestelde
akenman, Diana Gaye-
orde-Sutton. John, een ro
mantische en gevoelige ziel,
voelt zich tot het verwende
meisje aangetrokken.
jon
1, II
17.15
Een mama
is een ei
Vanmiddag start de VPRO
net een nieuw peuter- en
deuterprogramma, getiteld
Een mama is een ei', waarin
le avonturen worden ge-
rolgd van de vijfjarige Zoë
sn haar broertje Kasper van
weeëneenhalf. Hun mama
Jnda verwacht een baby en
net vertelster Pien op de
ichtergrond, maken zij een
intdekkingsreis door de di
verse fasen van de zwanger-
chap, eindigend bij de be-
alling.
gev
als
waC
dat I
snul
Door Jan Koesen
Hilversum - Vijf avonden lang brengt de TROS het avontuur 'Het geheim i
de zwarte draak', een produktie van de Norddeutsche Rundfunk betreft i
bijdragen van de TROS, het Finse TV-station Malnos en de Joegoslavisc|
T V-maatschappij Jadran.
De voertaal van de serie is Duits, de cast is internationaal. Morgen is de eerste uitzending,^
20.25 uur op Nederland 2.
20.55
De Duits
Don
Carlos
We schrijven het jaar 1648.
Een koopman uit Augsburg
dreigt failliet te gaan, omdat
Door Joop Bartman
HILVERSUM - Op zondag 1
december 1985 bereikte het
Nederlandse Omroepbestel
een nieuw dieptepunt sinds
het Zendtijdenbesluit van
1930, de terugkeer van de
omroepverenigingen in 1946
en tenslotte de Omroepwet
van 1969. Dank zij de laatste
kon de veertig jaar eerder in
gang gezette verzuiling ver
worden tot versnippering en
atomisering.
Er is al veel geschreven
over de halfslachtige manier
waarop in Nederland 'zen
derkleuring' wordt bedre
ven: daarover gaat dit arti
kel dan ook niet. De viering
van het tienjarig bestaan
van Hilversum, nu Radio 4,
ooit bedoeld als serieuze
muziekzender, is voorspel
baar uitgemond in een re
quisitoir tegen al die Hilver-
sumse hotemetoten wier
culturele horizon begrensd
wordt door leuterpraat en
kermisklanken, zo rijkelijk
voor handen op de zender
netten 2 en 3.
De uitbreiding van keuze
mogelijkheden door het
stichten van een vijfde ra
dioprogramma is na een
maand praktijk volksver
lakkerij gebleken. Het is na
tuurlijk geweldig dat je zelfs
op oudejaarsavond een cur
sus biotechniek, computer -
kunde dan wel grafische
technieken kunt volgen - ja
heus, een of andere pro
grammarobot heeft dat als
tijdpassering bij de oliebol
len en de punch uitgedacht!
- maar 't is natuurlijk niet
zo chic dat deze onge-
droomde mogelijkheden ten
koste zijn gegaan van de
zendtijd van Radio 4. Zonder
meer inconsequent is na
tuurlijk dat nu ook de
eucharistieviering op de
muziekzender is ingedeeld.
Waarom niet op Radio 3, dan
hadden de pastores kunnen
meeprofiteren van de luis
terdichtheid van de natio
nale jengelzender. Dat doet
Radio Rijnmond toch ook?
Maar er is meer. En erger.
Iedere avond om tien uur
weerklinkt op de 298 meter
van Radio 5 het Wilhelmus,
gevolgd door een technisch
fluittoontje, waarna dit zes
honderd kilowatt blazende
krachtstation in Flevoland
stil valt. Na dertien uur in
formeren, eduqueren, bele
ren en frustreren zijn de
kletsmajoors naar huis.
Denk je. Nee hoor, stem
maar af op Radio 4. Want
onze dierbare zendgemach
tigden hebben het luister
spel her-ontdekt, al noemen
zij dat nog steeds met een
hardnekkig germanisme een
hoorspel. Zo'n taalfout is
veelzeggend: in Hilversum
hebben ze liever niet dat de
mensen luisteren, ze kunnen
maar beter oppervlakkig
horen. Die luisterspelen en
literaire programma's pas
sen voortreffelijk op Radio 5
(even daargelaten dat de
middengolf geen stereokwa
liteit biedt), waardoor die
zender tot middernacht ren
dabel kan worden gemaakt
en de liefhebbers van se
rieuze muziek tenminste via
Radio 4 nog enige waar voor
hun omroepbijdragen kun
nen krijgen.
gegolf toegeëigend. Neder
land raakte de zijne op een
internationale conferentie
weliswaar kwijt aan Roe
menië, maar vocht wel te
rug. In plaats van de krikke
mikkige zender Huizen -
eigendom van KRO en
NCRV - werd toen de voor
die tijd zeer krachtige zen
der Kootwijk-Radio in ge
bruik genomen, terwijl in
Jaarsveld een middengolf
zender in bedrijf kwam ten
einde Roemenië met gelijke
munt te betalen.
Kort voor het uitbreken
van de oorlog kwamen de
twee sterke middengolf
zenders van Lopik gereed.
De Duitsers vonden Koot
wijk-radio, hoewel de uit
straling daarvan niet opti
maal was, aantrekkelijk ge
noeg om dat station onder
naam 'Zender Friesland' in
te schakelen voor hun op
Engeland gerichte propa-
ganda-uitzendingen. Koot
wijk heeft de bezetting niet
overleefd.
Het luister-spel is terug in Hilversum. Maar wel op de verkeerde zender, foto archief de stem
Bewij
Strijd
Veel kwalijker is dat de
Gooise bonzen blijkbaar
geen benul hebben van de
betekenis van het technische
instrumentarium dat nodig
is om programma's te ver
breiden. Dat besef begint
niet bij de bouw van zen
ders, maar bij de internatio
nale strijd om bruikbare
frequenties, huiselijker ge
zegd: golflengten. Voor de
oorlog zond Nederland uit
op een zogenoemde lange-
golf - de 1875 meter - en een
middengolf. De langegolf
was destijds een ook door
anderen fel begeerd bezit,
wegens de uitstralingscapa
citeiten van die frequentie.
Niet voor niets hebben alle
Franstalige reclamezenders
(Luxemburg, Europe I,
Monte Carlo) zich zo'n lan-
zen
De tegenwoordige macht
hebbers in de omroep kan
het geen lor schelen wat er
met de Nederland toeko
mende frequenties gebeurt.
Bewijzen? Ik heb er op z'n
minst drie.
In de eerste plaats is er
dus dat beperkte gebruik
van de zender van Radio 5
(298 meter of 1008 kHz). Die
komt pas om negen uur 's
morgens, dus als het gros
van de beroepsbevolking
aan het werk is, in de lucht
en houdt 't om tien uur 's
avonds voor gezien. Ware ik
radiopiraat: ik zou dat gat
wel weten te vullen. De an
dere middengolfzender in
Flevoland (Radio 1 op 402
meter of 747 kHz) is vieren
twintig uur per etmaal
doende, maar voor beide ra
diostations geldt dat het
maximale antennevermogen
van zeshonderd kilowatt
zelden wordt gebruikt. Als
de atmosferische condities
gunstig zijn, wordt de
sterkte tot tweehonderd ki
lowatt teruggebracht. Soms
let men in Hilversum echt
wel op de centen. Criterium
is ook niet dat de stem van
Nederland zo krachtig en zo
ver mogelijk klinkt; het
wordt genoeg geacht als 't
eigen grondgebied wordt be
streken.
Mijn tweede bewijs: het
gehannes met de midden
golfzender van Radio 3 op
444 meter of 675 kHz. Had 't
aan Hilversum gelegen, dan
was die ontvangstmogelijk
heid (belangrijk voor auto
mobilisten) al in oktober ge
schrapt. In dit geval is er re
den om WVC dankbaar te
zijn. Het ministerie heeft
daar, in samenwerking met
PTT als zenderbeheerder,
een stokje voor gestoken. In
Rijswijk heeft men kenne
lijk meer inzicht in de
waarde van een plekje in de
ether dan in Hilversum, dat
op eigen houtje de 444 meter
maar vast schrapte uit de
golflengte-lij stj és in de pro
grammabladen.
Radio Delta
Derde bewijs: de schande
lijke onverschilligheid
welke in Hilversum - maar
daar niet alleen - aan de dag
werd gelegd toen op de laat
ste internationale golfleng
teconferentie aan het Ne
derlandse taalgebied een
langegolf werd toegewezen.
Het was de bedoeling dat die
zender samen met de BRT -
dat is tenminste een profes
sioneel bedrijf - zou worden
geëxploiteerd. Er kwam een
blauwdruk voor Radio Del
ta, aangeboden op dezelfde
dag dat ook de Nederlandse
Taalunie werd bekrachtigd.
De Belgen, wèl enthousiast,
boden op voorhand een van
hun krachtige zenders aan
om vast te kunnen uitzenden
zolang de langegolfzender -
die in Nederland zou komen
- nog niet was gebouwd.
In Nederland ontstond on
middellijk gepalaver over de
vraag hoe de programma's
er wel uit moesten zien. Aan
de meest voor de hand lig
gende oplossing: de zender
in beheer geven aan Radio
Nederland Wereldomroep
als de enige werkelijke na
tionale omroep in dit land,
kwam men niet toe. De
plannen liggen in de laden
en zullen wel nooit meer on
der het stof worden uitge
haald. En naar die lange golf
(1975 meter) kunnen we na
tuurlijk wel fluiten. Jammer
voor de Nederlandstalige
Belgen.
Meer dan zestig jaar om-
roephistorie wil in Neder
land zeggen: zestig jaar ge
klungel, dat al bij de zend
masten begon. Ik kan slechts
constateren dat het omroep
bestel gaandeweg is uitgele
verd aan de pubers en de
paupers, aan de patjepeeërs
en de prevelaars, in één
woord: aan de prutsers.
zijn schepen telkens door de
vermaledijde Hollanders en
Engelsen gekaapt worden.
Zijn adviseur, een jezuïet,
raadt hem aan een landweg
naar het geheimzinnige China
te zoeken waar legendarische
schatten voor het grijpen he
ten te liggen. Onmogelijk, zegt
de koopman. Doen, zegt de je
zuïet. „Denk maar aan Marco
Polo".
De koopman zegt natuurlijk
ja, anders hadden we zonder
serie gezeten en stuurt zijn
beste kracht: een norse, auto
ritaire, bikkelharde figuur die
met de pater, zijn zoon plus
gevolg de onmogelijke reis
aanvaardt die van Duitsland
via Polen, de Krim, Moskou,
de oneindigheid van Siberië
naar de 'Zwarte Draak' voert:
de Chinese rivier de Amoer.
Er gebeurt natuurlijk van
alles. Overvallen, verraad, een
mooie meid die regelmatig ge
red moet worden door de zoon,
veel Russische en Siberische
folklore, een heksenverbran
ding, woeste beesten, en een
lucht zo koud dat de vogels be
vroren uit de hemel vallen.
Dan wordt China bereikt,
maar voor wat voor een prijs!
Bovendien blijkt alles ver
geefs. De landroute zal verge
ten worden. Marco Polo is niet
te kloppen.
Het is allemaal heel appetij
telijk in beeld gebracht. Por
ties geweld worden op handige
wijze onderbroken door
Taiga-liefde en -muziek en als
e Duitse televisie herdacht
1984 de 225ste geboortedag
an de grote dichter Frie-
Irich Schiller met een spe-
"ale televisieversie van zijn
ama 'Don Carlos', waar
in Schiller van 1782 tot 1787
:eft gewerkt. De NOS
ndt de geschiedenis van
:oning Philips ii van Spanje
zijn zoon Carlos in twee
ilen uit. Het eerste deel be-
t vanavond in het mid-
van de 16de eeuw aan
t Spaanse hof. Kroonprins
larlos houdt van zijn stief-
ioeder Elisabeth de Valois,
e aanvankelijk zijn bruid
iu worden, maar later met
vader, Philips ii, trouw-
Mede hierdoor staat Car-
op gespannen voet met
n strenge vader, die zijn
in een slappeling vindt.
DALLAS (DPA/UPI) - De
Amerikaanse popmusicus Da
vid Crosby, van de groep
'Crosby, Stills and Nash', die
op de afloop van zijn proces
wegens bezit van verdovende
middelen wacht, blijft voorlo
pig achter de tralies.
Een rechter in Dallas, in de
Amerikaanse staat Texas,
weigerde op het verzoek van
de 44-jarige gitarist in te gaan
om hem over te brengen naar
een particuliere ontwen-
ningskliniek in New Jersey.
Ook kan hij niet op borgtocht
worden vrijgelaten.
Crosby had de kliniek vorig
jaar in februari verlaten en
was in november niet komen
opdagen toen hij bij de rechter
moest verschijnen. In decem
ber werd de musicus opnieuw
gearresteerd en hij verblijft
sindsdien in de gevangenis.
De gitarist werd in 1982
aangehouden nadat de politie
op hem cocaïne en een vuur
wapen hadden gevonden. Hij
zei sinds de moordaanslag op
John Lennon, twee jaar eer
der, altijd gewapend te zijn.
De Nederlandse acteur
nald Beer vervult de rol
Tartaarse lijfwacht. - foto'
de aktie even verstomt, is
nog altijd het majestuci
landschap plus de boei»
bevolkingen. Dit maakt
'Draak' tot aantrekkelijk kj
spul.
De verfilming is vakkui
en de acteurs doen hun w
zo, dat het een genoegen ii
kijken. De 'Draak' zal
geschiedenis maken,
staat garant voor vijf rora
tische avonden compleet
aktie.
WENEN (DPA) - De diriWPlO HUppie eil Stul
Herbert von Karajan M
twee concerten met het Hl
Filharmonisch Orkest opj
12 januari afgezegd, om<l»|
zich in de Verenigde SI
onder doktersbehani
moet stellen.
Naar een woordvoerde']
het orkest in het week)
meedeelde, had het WB
der leiding van Von Ka1
de achtste symfonie vat Mr
ton Bruckner willen speld M
