SÜ
Izaak L
DERDE-WERELDVIS VOOR WESTERS MENU
Zelzaatse
D
I l
Beveren stei
jacht op wilde
De hielprik
jr>
MAANDAG 6 JANUAR11986
EXTRA OP MAANDAG1
UTRECHT (ANP) - Door de nijlbaars op het menu te plaatsen kan
ons land meehelpen aan de oplossing van het door een Leidse on
derzoekgroep ontdekte Afrikaanse voedseldrama. Deze vorm van
'ontwikkelingshulp' is voor de visliefhebber bovendien zeer aan
trekkelijk, want vooral de jongere vis is bijzonder smakelijk en
heeft niet de laffe of grondige smaak van andere zoetwatervissen.
Te vet
KENIA
KOOPJESHUIS HABBE
ALTIJD 20% 50% G0EI
DUS... NIEUW EN V00
PAGINA ZEELANGh
10Ö-JARIGE IN D
MAAR GEEN V]
Lektuur:
Verbazing
Gaaikema
Weer mis
MEDISCHE
RUBRIEK
I
Conservatief
lOJUcyJ!
T48
Nijlbaars kan Afrikaans
voedseldra ma verlichten
Dit zegt importeur S.
de Heij van de Utrechtse
onderneming Delphi, die
deze maand een cam
pagne begint om de vis in
ons land en daarna ook in
West-Duitsland, Oosten
rijk en Frankrijk te in
troduceren. Het is vol
gens hem de enige ma
nier om de bevolking
rond het Victoriameer
van de voor haar schade
lijke en moeilijk bruik
bare roofvis af tie helpen.
Dr. C. Barel van het zoölo
gisch laboratorium van de
Leidse universiteit, leider
van het onderzoekproject,
ziet in het wegvangen van
de grootste baars ter wereld
uit het uitgestrekte meer de
enige mogelijkheid de plaat
selijke bevolking in de om
ringende landen Tanzania,
Kenia en Uganda van haar
nachtmerrie te verlossen. De
in de jaren 60 uitgezette Vic-
toriabaars heeft de Afrika
nen door het opeten van de
overige vissoorten van hun
oorspronkelijke voedselbron
beroofd.
De mensen rond het Vic
toriameer eten de nijlbaars,
of wel nijlkakap genoemd,
zelf nauwelijks. De volwas
sen vissen zijn te vet. De
kleinere vissen zijn welis
waar goed eetbaar, maar
moeilijk te conserveren. Als
gevolg van een gebrek aan
stookhout beschikt de plaat
selijke bevolking niet over
de mogelijkheid de vis door
roken goed te houden. Bo
vendien is de stevig ge
bouwde 'koning der Afri
kaanse vissen', die een
'-J-:aro=
lengte van 1.80 meter en een
gewicht van 120 kilogram
kan bereiken, voor de Afri
kaanse visser met zijn pri
mitieve middelen moeilijk te
vangen.
Op het ogenblik is er in
Kenia al een firma, die de
nijlbaars vangt, invriest en
naar Nederland exporteert.
Drs. J. Hosselet van Delphi
zegt dat de roofvis tot een
gewicht van tien kilo een de
licatesse is. De eigenaar van
een Utrechts restaurant, F.
Rodenburg, die het eerst
kennis heeft kunnen maken
met de Afrikaanse reus on
der de vissen, vindt het vlees
van perfecte kwaliteit en
noemt de baars een aan
winst voor de Nederlandse
keuken. De chef-koks van
twee andere bekende res
taurants in Amsterdam en
Oisterwijk zijn na keuring
eveneens goed te spreken
over de kwaliteit van de
Victoria baars.
Vismeel
Ook het TNO-instituut
voor visserij produkten vindt
de vis, die een hoog eiwitge
halte heeft en weinig vet be
vat, zeer goed eetbaar. Dit
geldt echter niet voor meer
volwassen vissen boven de
tien kilogram, die een veel
hoger vetgehalte hebben.
Deze vissen kunnen volgens
Hosselet beter verwerkt
worden tot vismeel, onder
andere te gebruiken als kip-
Westerse consumptie van de baars maakt misschien een einde aan de droeve omstan
digheden waarin de mensen rond het Victoria-meer leven.
pevoer. Hij heeft daarom bij
het ministerie van economi
sche zaken een aanvraag in
gediend voor een studie naar
de haalbaarheid van een
dergelijk project.
De van boven donkerbrui
ne, olijfgroene of grijze
baars met een zilverkleurige
buik gedijdt bijzonder goed
in het onvervuilde en zuur
stof- en voedselrijke Victo
riameer. De oorspronkelijk
uit zee afkomstige vis stond
bij de oude Egyptenaren in
hoog aanzien. In de plaats
- FOTO ARCHIEF DE STEM
Esneh werd hij destijds als
een godheid aanbeden en na
zijn dood gemummificeerd.
Zijn afbeelding is in vele
Egyptische graven terug te
vinden. Zelfs de Grieken
beeldden hem later af op
hun munten.
M
ie glitter kan weer
'uit het haar, de bal
len uit de boom,
sterretjes uit de ogen, het enge
lenhaar op zolder, os en ezel te
rug op stal. Het afgedragen
klusjespak mag weer aan, de
werkkleding, de warme lange
broek en dikke eigengebreide
trui. De handen gaan uit de
mouwen, aan de slag en in het
sop. Huis en haard worden uit
gebezemd zoals in elk nieuw
jaar, totdat de laatste denne-
naald en het kleinste oliebol
letje uit de verste hoek is weg
geveegd. De pret is over, het
feest is op, uit, afgelopen.
Maar de speciale feestkleren
van eind 1985 wat gebeurt
daarmee? Al die glanzende en
glinsterende uitgaansmodellen
van soepel vallende zachte stof
fen met metalig effect, maar
ook van kreukerige zijde, knis-
perender dan het krakendste
zakje chips. Waar blijft al dat
spul? Het was zo oogverblin
dend, dat je vlak vóór Kerstmis
met een zonnebril op moest
gaan winkelen. Maar meteen
na de kerstdagen verbleekte de
glans en glorie van al dat fraais.
Rokken, jasjes, bloezen en pak
jes kregen het etiketje 'oprui
ming' en werden als oudbakken
kerstkransjes voordelig van de
hand gedaan. Zelfs creaties, die
tijdens het kerstdiner meer be
wonderd werden dan de opge
dofte kalkoen of de opgetuigde
boom. Zélfs die, opgeruimd.
Want het nieuwe staat klaar
om opgediend te worden. Wat
u en ik de komende zomer
geacht worden te dragen is in
modekringen en bij fabrikanten
al lang bekokstoofd. Het moet
ons alleen nog maar zó aan
trekkelijk worden voorgescho
teld, dat we toehappen. Nie
mand vraagt of we onze glit-
terkleertjes al beu zijn, of we
het wit en geel en de felle kleu
ren van vorig jaar eigenlijk niet
graag nog een poosje om ons
heen zouden willen draperen?
Geen wonder dat op rommel
markten het aanbod aan kle
ding zo groot is. Niemand
krijgt nog de kans iets tot op de
draad te verslijten. Als je ten
minste volgzaam elk seizoen
een nieuwe garderobe aan
schaft. En dan te bedenken, dat
seizoenen ook op de mode-ka
lender geen dag méér tellen dan
dertien weken
Toch zijn er steeds meer
vrouwen die lekker dwars tegen
de mode-stroom ingaan. Die
gewoon blijven kopen wat ze
mooi vinden, wat lekker zit en
bij hun type past. Onaange
daan gaan ze voorbij aan wat in
de etalages lokt en 'koop me
dan' wappert op de rekken in
een voetgangersdomein. Wél
bezitten die begenadigde we
zens meestal een sterk ontwik
keld snuffelorgaan. Met feilloze
greep weten ze uit menig oprui-
mingsbak net dat kledingstuk
te voorschijn te halen, waarvan
ze jarenlang plezier kunnen
hebben. Met geduld en wijs.
heid weten ze het goeie aantal
seizoenen over te slaan eer ze
met zo'n aankoop voor de dag
komen.
Die zelfbeheersing om te
wachten tot een bepaalde mode
finaal is uitgestorven en jij er
met dat ene model flitsend uit
springt, dat is de grote kunst.
En om tegelijk niet té lang te
wachten, want alles herhaalt
zich - ook in de mode. Op een
verkeerd gekozen moment zou
je met die aankoop uit de koop
jes-bak precies in de pas lopen.
En dat is het laatste wat zulke
eigenwijze vrouwen willen.
Macht
Gr. Jansdijk B1 Westdorpe, 01
Hoe dit kan? Nou, we kopen
partij goederen op tegen lage f.
Van onze correspondent
OOSTBURG - Liefst enkele
honderden vrienden, ken
nissen en familieleden zijn
zaterdag Izaak Luteyn in
verpleegtehuis De Stelle te
Oostburg de hand komen
schudden in verband met
zijn honderdste verjaardag.
Ook de Sluise burgemeester
mr. J. Asselbergs kwam de
oud-inwoner van Retran-
chement feliciteren. Verder
ontving de jarige een ge
lukstelegram van de konin
gin.
Izaak Luteyn werd 4 ja
nuari 1886 geboren in Re-
tranchement. Tot zijn
drieënzestigste was hij zelf-
Dit alles zet aan het denken
Markt onderzoeken onderstre
pen, wat u en ik ook zonder en
quêtes en research konden
voorspellen: de huisvrouw blijfij
voorlopig de belangrijkste con
sument. De belangrijkste doel
groep dus om het in vakjargon]
te zeggen. En reken maar dal
we met reclamespotjes, adver
tenties en nog veel slinksere
verleidingsmiddelen bestookl
zullen worden. Want kopen
zullen we, crisis of niet.
Nuchter huisvrouwenver
stand zegt dat vrouwen dus za
kelijk gezien de grootste machl
vormen. Zou De Nederlandst
Vrouw massaal alleen noj
maar pimpelpaars willen dra p.VEREN Het gemeentebe_
gen, gegarandeerd dat bmn^ur van de grensplaats Be-
een paar weken de pimpel wren heeft 2ich achter de ac.
paarse beha s, panties, jurken ye geschaard die in Zeeland
bloesjes enzovoorts de ctalageJ^ordt gevoerd om verwii-
uitpuilden. Allemaal morgen
vragen: „Jammer, hebt u 't niet
in het paars?" en de onderbe-l
taalde vrouwen en meisjes
Hongkong, de Filippijnen en|
andere lage-lonen-landen zou
het vanaf overmorgen pimpel
paars voor de ogen schemeren:
dagen van vierentwintig uur
omdat wij ons laten gelden.
Het zal niet gebeuren. Mexi
co- Stockholm- Nairobi: tien]
jaar officiële vrouwenstrijd en
monden vol emancipatie en
lijke rechten, maar macht, lieve]
dames, vinden wij nog steeds
een héél vies woord. Foei.
sta
Hij
(ho
'•kw
me
kin
grs
dor
mfi
k«i
kei
de
vei
Tij
ma
Jar
lie:
bic
hu
Van een onzer verslaggevers
Brde duiven in kerken en an-
ere hoge gebouwen te be
rijden.
iBeveren reageert daarmee
een oproep die het Land-
buwsehap in Goes heeft ge
daan
gemd
vraaT
doen
Zd
van I
Bev<|
wild
Voor]
rebr^
sale-
Kori
was I
nieul
PS: Wanneer de glitterglanskle
dij - opgeruimd gekocht oil]
niet - volgend jaar echt niell
meer kan, is het aan repen ge
scheurd altijd nog een mooitl
kerstboomversiering.
=illllllllllllllllllll!IIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIIUIIIIIIIinillllllllllll
HEBBEN wij in Nederland
of liever gezegd: kennen
wij in onze taal Rhyming
Slang? Deze vraag stelde ik
mijzelf toen ik het voor de
zoveelste keer tegenkwam,
dit keer in The Listener. De
vraag stellen is haar beant
woorden gaat in dit geval
beslist niet op. Ik ken geen
voorbeeld van rhyming
slang in het Nederlands en
voor ik de vraag doorspeel
aan u geef ik u eerst een
idee van wat de Engelsen
daar onder verstaan.
Wat voorbeelden dus van
rhyming slang, maar ik
waag me niet aan een defi
nitie van slang. The Times
heeft een redakteur in
dienst speciaal belast met
het beantwoorden van dit
soort vragen. Deze Literary
Editor Phlip Howard om
schrijft slang als: Een taal
gewest dat in het noorden
grenst aan jargon, in het
zuiden aan argot, in het
oosten aan dialekt en in het
westen aan poëzie. Binnen
dit gewest is Rhyming
Slang maar een buurt
schap. Het wordt toege
schreven - terecht of ten
onrechte - aan de Cock
neys, de inwoners van Lon
den in het hartje van de
stad.
Volgens de legende zegt
zo'n Cockney: I'm going up
the apples and pears in
plaats van I'm going up
stairs en I'm going down
the frog and toad voor I'm
going down the road. In
zijn sociologische studie
'London Labour and the
London Poor' beweert
Henry Mayhew dat rhy
ming slang van oorsprong
een taaltje is van de bede
laars, gebaseerd op rijm.
Andere sociologen zoeken
de oorsprong van het rhy
ming slang bij de dieven,
die er een beweegreden
voor hadden, najnelijk de
politie in verwarring bren
gen.
All the time it lay on the
Cain and Able herkende de
agent nou niet direkt dat
het al die tijd op tafel lag
(on the table). Me old trou
ble and strife is rhyming
slang voor 'my wife' maar
ik had het er niet in gezien.
Henry Mayhew schreef zijn
boek in 1850 maar rhyming
slang is nog steeds
springlevend. Van recente
datum is Bottle and Glass
voor: my arse.
Nu mijn vraag: Kent het
Nederlands rhyming
slang? Kunt u zich een ver
taling voorstellen van
bijv.: Me trouble and strife
had put it on the Cain and
Able? Wat moet een verta
ler daar nou mee? Mijn
strop en berouw had het
neergelegd op de Goudse
wafel??? Is een Mokumer
ooit op zoiets gekomen?
Zover ik weet niet. Omdat
'pears' rijmt op 'stairs' zou
den Cockneys op het idee
gekomen zijn 'up the ap
ples and pears' te zeggen
voor 'up the stairs'.
Is ooit een Mokummer op
het idee gekomen om: Ik ga
een haartje kloven, te zeg
gen als hij bedoelt: ik ga
even naar boven? Vlaande
ren heeft zijn eigen slang
maar heeft ooit een sinjoor
de aanvechting gehad om
zullen we een pintje vat
ten' om te bouwen in rhy
ming slang, tot bijv.: Zul
len we een windje kratten?
Dat bedoel ik nou met mijn
vraag: Kent het Nederlands
rhyming slang?
The State of the Language;
Philip Howard.
London Labour and London
Poor; Henry Mayhew.
The Swell's Night Guide; ano
niem uitgegeven in 1846.
MET verbazing las ik in uw
krant dat R. Lubbers en
Beatrix gekozen zijn tot
man en vrouw van het jaar.
Op basis waarvan? Omdat
zij experts zijn in plukken
van de Nederlanders? En
waar houdt die Nipo zijn on
derzoeken. Zeker in de krin
gen van die twee. Ze moes
ten het eens aan de man of
vrouw van de straat vragen
of aan de uitkeringstrekkers
die steeds minder krijgen.
Dan zijn er wel anderen die
voor die titel in aanmerking
komen. Jullie schreven ook
nog eens over de Prins van
Oranje. Waar haal je dat
Oranje vandaan. Het zijn nu
al vijf generaties Duitsers.
En wat stellen zij voor. Het
zijn marionetten die niets
doen, niets te zeggen hebben,
de troonrede van een pa
piertje lezen die een ander
dicteert. Het enige wat ze
doen is 36 miljoen per jaar
opstrijken. Als van een we
duwe met kinderen een kind
18 jaar wordt, gaat zij 400
per maand naar beneden
met haar inkomen. De
kroonprins wordt 18 jaar en
krijgt een miljoen per jaar.
Is het niet belachelijk en dit
volk vindt alles goed.
Breda
J. de Ridder-van Gooi
TOT NU toe heb ik op de
laatste dag van het jaar nog
altijd een beetje hoop weten
over te houden om het ko
mende jaar mee te beginnen.
De laatste tien minuten van
'85 zijn zonder doorgebracht,
gelukkig niet te lang dus.
Om klokslag twaalf kwa
men de eerste nieuwjaars
wensen alweer op me af. De
verwachtingen als zouden
de avonden van Wim Kan of
Toon Hermans enigszins
herleven, werden wel erg
veel geweld aangedaan. De
entourage, zittend op een
soort keukenstoel aan een
tafel, ietwat ongeneerd ach
terover hangend was zo al
armoede troef wat enscene
ring betreft. Wellicht moest
het onbevangendheid ten
toonspreiden, hetgeen bij
hem ten enenmale ont
breekt. Een conferencier die
het niet verder brengt dan
louter wat gesputter door de
microfoon te produceren of
door ietwat scheel naar de
camera te kijken en meent
dat daarmee een persoon
wordt getypeerd heeft wel
héél weinig talent op dat ge
bied. Er werd niet zozeer ge
typeerd alswel een hele boel
venijnigheden gelanceerd
rondom personen die de man
niet lekker liggen, hetgeen
geen goede basis legt voor
een conference van niveau.
Wat te denken van zijn lou
ter verzonnen verhaal om
trent de beest uithangen van
de minister-president op het
hockeyveld? Wat te denken
van de meezinger 'Claus die
meiden moeten deraus'?
Heel de zaal moest meezin
gen met zijn frustraties om
trent de Duitse afkomst van
de prins. Natuurlijk nog
even over het pausbezoek
wat geschimpt en het
woordbegrip 'Pausmobiel'
als sextaal geïntroduceerd
getuigt eveneens van weinig
fijnzinig woordkunstenaar-
schap. Nederlanders als las
tig betitelen, allah het zij zo,
er is nog wel een verschil
tussen lastig en lasterend als
men het mij vraagt. Dit jaar
begin ik met de bede ver
schoond te blijven van een
dergelijke conference aan
het eind ervan. Gelukkig
Nieuwjaar met wat betere
vormen van medemenselijk
heid worden u toegewenst.
Breda
W.M.S. Pollen
DE afgelopen dagen heb ik
nog eens doorgenomen 'De
kunst van het ivoor draaien'.
Een kostelijk boekje ge
schreven door Bas de.Gaay
Fortman jr. De auteur zet
onderhoudend uiteen dat
politiek een bedrijvigheid is
die fijnzinnig vakmanschap
vereist. Tevens wordt daar
bij helder beschreven dat de
grote verkiezingswinst van
de PvdA in 1977 is omgezet
in een formatie-nederlaag
door een tekort aan mees
terschap. Op dit moment
zijn er opnieuw duidelijke
signalen dat het in 1986 voor
de socialisten wéér mis zal
gaan. Toen het huidige kabi
net aantrad waren er jaren
gepasseerd dat de werkloos
heid in ons land met 50.000
tot 100.000 per jaar toenam.
Veel te snel voorspelde Den
Uyl dat het drie-sporen-be-
leid van Lubbers zou uit
draaien op één-miljoen
werklozen. Voor iedereen is
het nu zo klaar als een
klontje dat de noodlottige
trend niet alleen tot staan is
gebracht, maar in gunstige
richting is omgebogen, die
om een krachtige voortzet
ting vraagt.
De huidige regeringscoa
litie heeft bij een groot deel
van de bevolking kunnen
overbrengen, dat het plaat
sen van kruisraketten voor
niemand, maar dan ook voor
niemand een vreugdevolle
aangelegenheid is. Maar de
vermindering van wapens
in het West- en in het Oost
blok zal de uitkomst zijn van
een politiek schaakspel. Het
1 juni-besluit in 1984 is een
meesterzet van Lubbers ge
weest. Het lijkt er ook op dat
het gaat bijdragen aan het
proces om tot wapenvermin
dering te komen. Het Stern-
commentaar van 22 nov. jl.
kan best eens profetisch
zijn: „Wedden, dat er in 1988
in Woensdrecht geen 48
kruisraketten staan?"
Met het standpunt van de
PvdA zet je als Navo-bond-
genoot jezelf alleen maar
buitenspel. Daarmee valt
geen greintje politiek te be
drijven. De PvdA bezit ge
weldige partijbonzen en
heeft een grote- vakbond en
omroep achter zich weten te
krijgen, maar waar zijn de
mensen die 'de kunst van het
ivoor draaien' verstaan? Na
Drees sr., die overigens al
lang uit de partij is gestapt,
zijn bij de socialisten geen
mensen met dat vakman
schap opgestaan of aan bod
gekomen. Premier Lubbers
heeft het fijne politieke
handwerk wel in de vingers.
Straks zal dat blijken, als
kiezers die niet aan een be
paalde partij zitten vastge
bakken de doorslag gaan ge
ven. Bij zijn meesterschap
weet Lubbers op zijn tijd
nog eens te lachen en blijkt
hij ook te kunnen hopen en
bidden.
Breda
Willem Woutersz
HET LIJKT me aardig om
het nieuwe jaar (dank u, u
ook) in te luiden met een op
beurend nieuwtje. Sinds tien
jaar wordt bij elk pasgebo
ren kind met een hielprik
wat bloed afgenomen om te
kijken of het fenylketonurie
heeft. Is dat het geval, dat
wordt het kind ijlings op een
streng dieet gezet. Welnu, na
tien jaar blijken die kinde
ren het net zo goed te doen
als hun leeftijdsgenootjes.
Een klein medisch triomf-
je. Klein, want PKU komt
heel weinig voor: 1 op de
12.000 borelingen heeft PKU,
nog geen 10 per jaar dus.
Toch een triomfje, omdat
ouders en kinderen een hoop'
ellende blijft bespaard. Dat
laaste wordt pas echt duide
lijk als je nagaat wat er zou
gebeuren als de ziekte niet
snel wordt opgespoord en
niet snel wordt behandeld.
Het lichaam is een gewel
dige chemische fabriek die
voortdurend de ene chemi
sche stof in de andere omzet.
Voor de omzetting van zeg
stofje A in stofje B, is meestal
een hulpstof nodig, een en
zym. Geen enzym, geen reac
tie. Dan ontstaat er een over
maat aan stof A en uiteraard
een tekort aan stof B. Zo'n
afwijking heet een stofwisse
lingsziekte, en een van de be
kendste daarvan is fenylke
tonurie, kortweg PKU (En
gelsen schrijven fenyl als
phenyl, vandaar de P).
Iemand met PKU mist het
enzym fenylanaline-hydro-
xylase dat nodig is omfeny-
lanaline in tyrosine om te
zetten. Een overmaat aan fe-
nylanaline (een aminozuur
dat normaal in de voeding
zit) hoopt zich dan obnor-
maal op in bloed en hersen-
vocht.
Die overmaat verhindert
dat de hersencellen vol
doende eiwitten kunnen op
nemen en normaal kunnen
uitgroeien. Er ontstaan be
wegingsstoornissen, de lede
maten trillen, de spieren zijn
veel te gespannen. De over
maat aan fenylanaline zet
ook de produktie van de pig-
mentstof melanine op tilt.
De (onbehandelde) patiënten
hebben daarom vaak blond
haar, blauwe ogen en een
zeer bleke huid. Maar dat is
allemaal niets vergeleken bij
het meest opvallende gevolg
van PKU: Het kind raakt
geestelijk snel achterop.
Nogal wat PKU kinderen
verdwenen vroeger voorgoed
in een zwakzinnigeninrich
ting.
De ziekte is recessief erfe
lijk. Dat wil zeggen dat je
PKU alleen kunt krijgen als
je de eigenschap zowel van
vader als van moeder erft.
Erfje de eigenschap van één
van de twee, dan kun je het
wel overdragen, maar verder
heb je geen last. Nu zijn er
ongeveer 3000 erfelijke ziek
ten die meestal in het geheel
niet te behandelen zijn. Het
aardige van PKU is, dat het
juist wel goed is te behande
len. Alle ziekteverschijnse
len worden uitsluitend ver
oorzaakt door dat teveel aan
fenylanaline in het bloed. De
therapie ligt voor de hand:
Een uitgekiend fenylana-
line-arm dieet. Voorwaarde
is dat daarmee zo vroeg mo
gelijk wordt begonnen, dus
de ziekte moet zo snel moge
lijk worden opgespoord.
Dat kan. Er bestaat een
eenvoudige test, die vlug,
goedkoop en betrouwbaar is:
De hielprik. Met een prik
kertje wordt op de rand van
hiel en voetzool wat bloed
aangeprikt. Dat wordt op
een filtreerpapiertje gedepo
neerd en richting lab ge
stuurd. In de meeste gevallen
blijft het daarbij: Geen
nieuws is goed nieuws. Als de
1
fenylalanine
12 3
uitslag erg afwijkend is,
wordt er een tweede keer ge
prikt. Bij weer een positieve
uitslag wordt doorverwezen
naar de kinderarts. Liefst de
zelfde dag nog. Dit om de
ouders niet nodeloos lang in
onzekerheid te houden, maar
ook om zo snel mogelijk met
de dieetbehandeling te kun
nen beginnen, want elke
schade aan de hersenen is
onherroepelijk.
Dat die behandeling helpt
wist men allang. Maar of dat
dieet ook elke schade aan de
hersenen kan voorkomen,
daar was men tot nu toe niet
helemaal zeker van. In het
Nederlands Tijdschrift voor
Geneeskunde stond een paar
weken geleden een artikel
met goed nieuws. Sinds 1974
volgt een groep psychologen
de geestelijke ontwikkeling
van de PKU kinderen, die
met de hielprik zijn opge
spoord. Het team heeft al die
kinderen (80 in totaal) gere
geld getest. Om het verdien
stelijke maar tvat saaie arti
kel kort samen te vatten:
PKU kinderen zijn net zo
slim of dom als hun gezonde
leeftijdsgenootjes. Tot zover
halleluja.
Maar ja, elke oplossing j
schept zijn eigen problemen-
Bijvoorbeeld. Het dieet moet
worden voortgezet totdat de
hersenen zijn uitgegroeid.
Wanneer is dat het geval?
Amerikaanse handboeken J
houden een termijn aan van i
6 tot 8 jaar, in Nederland
houdt men het, afhankelijk
van allerlei tests, op een jaar j]
of 10, 12. Dat zou nog niet zo
erg zijn, ware het niet dat
het dieet, wat grof gezegd,
niet te vreten is. Zolang de
kinderen niet anders geurend
zijn is dat geen probleem.
Maar als ze van de verboden
vruchten hebben gegeten is
de weg terug uiterst moei-
lijk. Ouders zitten daarmee.
icuyic
tyrosine
fenylethylamine
tenylpyrodruivenzuur
•if
fenylmelkzuur
fenylazijnzuur
ortho-hydroxyfenylazijnzuur
Dit plaatje ziet er moeilijker uit dan het is. In het li
chaam wordt fenylanaline omgezet (dubbele pijl 1) in
tyrosine. Daar is een enzym voor nodig. PKU patiënten
hebben dit enzym niet, dus bij hen gaat die reactie niet
door. Gevolg: Ze dreigen een overmaat aan fenylana
line in hun bloed te krijgen. De stof wordt bij hen ook
nog (volg de pijlen) in ongebruikelijke stoffen omge
zet.
VRIJE RADIO. Het nieuwtje Is
er af. De luisteraars verdwij
nen. Louter plaatjes draaien
verveelt snel. Toch blijven de
meeste zenders op dat niveau
steken. Vaak noodgedwon
gen, omdat de kwaliteit ont
breekt. Maar ook omdat ze
geen hogere ambities hebben
dan de hele dag muziek de
ether insturen en In korte tijd
zoveel mogelijk reclamegeld
willen binnen harken.
Degenen die door de legali
satie zijn gekomen, zullen hun
zaakjes toch beter voor me
kaar moeten krijgen. Immers,
wettelijk Is bepaald dat de vrije
radio's In hun programmering
'de nodige tijd moeten inrui
men voor informatieve pro
gramma's. Sommigen doen,
wellicht goedbedoelde, pogin
gen, maar er valt veelal niet
naar te luisteren.
Slechts een enkeling tilt
zich op een hoger niveau.
Houdt zich correct aan de
voorschriften. Brengt dege
lijke streekinformatie. Neemt
de tijd om programma's zorg
vuldig voor te bereiden. Weet
de luisteraars dan ook te bin
den. Eén van die weinigen,
door cultuurminister Karei
Poma als voorbeeld gesteld
voor anderen: de Zelzaatse
Radio Omroep.
Door Eugene Verstraeten
ZELZATE/SAS VAN GENT
- Burgemeester W. Dusar-
duijn van Sas van Gent is
wellicht de enige burge
meester in Nederland die
een vast radiopraatje heeft.
Iedere zondagochtend ver
schijnt hij voor de micro
foon van de Zelzaatse Radio
Omroep (ZRO). Als vast on
derdeel van 'Sas Centraal',
dat een enorme luisterdicht
heid heeft.
Geen wonder, want Sasse-
naar Willy de Groff en een
heel team medewerkers pro
beren er voor iedereen wel
iets in te stoppen. Nieuwson-
derwerpjes uit de streek, een
huisdierenrubriek, de vi-
deoverhuur-toptien een
sportblokje, de nieuwjaars
receptie, kerstboomverbran
ding en de komende ge
meenteraadsverkiezingen.
Zonder daarbij overigens de
i re8ionale kranten voor de
1 voeten te lopen.
..Wij maken de beste
nieuwsprogramma's van
Vlaanderen", zegt Willy de
roff, tevens lid van de raad
van beheer van de ZRO.
I „Maar dat is niet zo moeilijk
I A*?1' want da-rest van de ra-
ln£» urn*,0? dat Sebied wei-
Ivan T y kent het WaPPen
Iwtru?t--ZWeep' A1 28 jaar
»v! d I -1 ln Zeeland voor de
|VARA. „Dan trekt je hart
ch naar radio. Ik heb een
